ამას წინათ, ერთმა თანამედროვე ავტორმა პიესა დაწერა, მერე ის პიესა თეატრშიც დაიდგა და სპექტაკლზეც უამრავი ადამიანი მივიდა. მერე, რაო? იკითხავთ თქვენ. რა და, ამ პიესისა და სპექტაკლის გამო, ადამიანების ნაწილმა გვარიანად ინერვიულა. მეც მათ რიგში ვიყავი, იმიტომ, რომ არცთუ ეთიკურად ეს პიესა ჩვენს შვილებს ეხებოდა და გარკვეული სტრერეოტიპების გავრცელებას, სტიგმის ჩამოყალიბებას უწყობდა ხელს.
მერე იმ ავტორმა, მშობლების თხოვნით, პიესის სათაური შეცვალა, თუმცა, შინაარსი, რასაკვირველია, იგივე დარჩა. სწორედ ამ ფაქტის მერე, გადავწყვიტე მომეძებნა საბავშვო მხატვრული ნაწარმოებები, რომლებიც უფრო ამ პრობლემას უფრო კარგად, ეთიკურად, საინტერესოდ ასახავს, რამდენიმე ვიპოვე კიდეც, თუმცა, უნდა ვთქვა, რომ მთავარი წიგნები ჯერ კიდევ დასაწერია.
აუტისტური სპექტრის აშლილობაზე მოგახსენებთ, რომლის ყველა შემთხვევა ერთმანეთისგან ისეთი განსხვავებულია, რომ ლიტერატურული პერსონაჟები და ტიპაჟები ნაწარმოებისათვის, რომელიც ამ პრობლემას შეეხება, უამრავი და და სულ სხვადასხვაგვარი იქნება.
ასეთი წიგნის დაწერისას, ყველაზე პირველი და მთავარი, რაც ავტორმა უნდა გაითვალისწინოს, ისაა, რომ დამატებითი სტერეოტიპის ჩამოყალიბებას არ შეუწყოს ხელი საკუთარი პერსონაჟის თვისებების ერთგვარი უტრირებით თუ არათანმიმდევრული შეფასებით. ამის მრავალი მაგალითი აქვს კინოს, მაგალითად, ბარი ლევინსონის ძალიან პოპულარული და საკულტო ფილმი – „წვიმის კაცი”, გარკვეულწილად, არასწორად ასახავს პრობლემას, რომელსაც ეხება.
თუკი აუტისტური სპექტრისათვის დამახასიათებელ თვისებებს გავიხსენებთ, შესაძლოა ბევრი, ჩვენთვის საყვარელი ლიტერატურული პერსონაჟიც ამოვიცნოთ და გაგვახსენდეს. მაგალითად, რატომ არ შეიძლება, ანტუან დე სენტ ეკზიუპერის „პატარა უფლისწული” იმ ბიჭის ამბავი იყოს, რომელიც თანდათანობით ცდილობს თავისი ჩაკეტილი სამყაროდან გარეთ გამოვიდეს და სამყაროთი დაინტერესდეს. ან კიდევ, ერთი პატარა გოგონა მახსენდება თეა თოფურიას „გასაღვიძებელი ზღაპრებიდან”, გოგონა, რომელმაც არ იცოდა, რომ დაიბადა და ამიტომაც არ ლაპარაკობდა. შემდეგ, როგორც იქნა, მიხვდა და ლაპარაკიც დაიწყო. ბევრი ასეთი პერსონაჟი მახსენდება, თუმცა ამაზე მერე, ახლა მინდა, რამდენიმე წიგნზე მოგითხროთ, რომელიც აუტიზმის თემას ეხება და ცდილობს საინტერესო, მხატვრული თხრობის საშუალებით ადამიანებისთვის გასაგები გახადოს ეს პრობლემა, შესაბამისად, გაგების, ურთიერთობის, ემპათიის პროცესი გაამარტივოს.
ცნობილი ბრიტანელი პოეტისა და მწერლის, მარკ ჰადონის წიგნმა „The Curious Incident of the Dog in the Night-Time” მრავალი ლიტერატურული პრემია დაიმსახურა და ავტორს აღიარება და მკითხველთა დიდი სიყვარული მოუტანა. წიგნის პერსონაჟს, ქრისტოფერ ბუნს, 15 წლის მოზარდს, აუტიზმი აქვს, მას ურთულესი მათემატიკური ამოცანების ამოხსნა შეუძლია, თუმცა, ადამიანების ამოცნობა ძალიან უჭირს. ჰოდა, ერთ დღესაც ქრისტოფერი გადაწყვეტს მეზობლის ძაღლის მკვლელობის ამბავი გამოიძიოს, გამოძიების ეს საინტერესო პროცესი მთელ მის ცხოვრებას ცვლის…
ამერიკელი მწერლის, ჯოდი პიკოლტის წიგნის „უკანასკნელი წესის” პერსონაჟიც, ასპერგერის სინდრომის მქონე ბიჭუნა, ჯეიკობიც გამოძიებით, სასამართლო ექსპერტიზით არის დაინტერესებული, იგი ყოველთვის ცდილობს დროულად აღმოჩნდეს დანაშაულის ადგილას და პოლიციელებს დამნაშავის პოვნაში ეხმარება, თანაც ისე, რომ მისი ვარაუდები ყოველთვის მართლდება-ხოლმე.
ძალიან საინტერესო, თბილ და გულშიჩამწვდომ ამბავს გვიამბობს ცნობილი ამერიკელი მწერალი, სინტია ლორდი თავის შესანიშნავ წიგნში „წესები”. ეს არის და-ძმის მეგობრობისა და თანაგრძნობის ამაღელვებელი ამბავი. როგორ უნდა მოიქცე, როდესაც აუტიზმის მქონე ძმა გყავს? რასაკვირველია, ზღაპრისეული ელიზას მსგავსად ძმის დახმარება უნდა სცადო, თუნდაც, მისი საქციელი ცუდ მდგომარეობაში გაგდებდეს კიდეც, თუნდაც შენი, საკუთარი – 12 წლის მოზარდის პრობლემებთან გამკლავებაც გიჭირდეს. ჰოდა, გოგონა თამაშს იგონებს – წესებიან და ნახატებიან თამაშს, რომლითაც ძმასაც უადვილებს კონტაქტს და პირველ რიგში, საკუთარ თავს – ძმასთან ურთიერთობას. „წესები” ამერიკელი მწერლის სადებიუტო წიგნია, რომელმაც უამრავი ლიტერატურული პრემია დაიმსახურა.
და-ძმის სიყვარულს ეხება ამერიკელი მწერლის, ბეტსი ბაიერსის ძალიან ცნობილი წიგნი „გედების ტბა”, სადაც, ძმის პრობლემა ასევე უფროსი დის თვალითაა დანახული. ეს წიგნიც ამერიკული საბავშვო ლიტერატურისათვის ყველაზე მნიშვნელოვანი პრიზით – ნიუბერის მედლით დაჯილდოვდა.
სამწუხაროდ, ეს წიგნები ქართულად ჯერ არ არის ნათარგმნი, თუმცა საგამომცემლო სფეროს დაინტერესება ამ თემატიკის ნაწარმოებებით თვალსაჩინოა, სულ უფრო და უფრო მრავალფეროვანი ხდება აუტიზმის თემატიკასთან დაკავშირებული ქართულ ენაზე ნათარგმნი წიგნების თარო, იმედია, ქართული გამომცემლობები საბავშვო წიგნებსაც თარგმნიან, ხოლო ქართველი საბავშვო ავტორები – ძალიან საინტერესო და მნიშვნელოვან, რაც მთავარია, კორექტულ და პრობლემაზე ორიენტირებულ წიგნებს დაწერენ.
