წერითი დავალება „რაფთ“ გულისხმობს მოსწავლის გააზრებულ არჩევანს წერითი დავალების შესრულებისას, რომელიც ხელს უწყობს დიფერენცირებულ სწავლებას. „რაფთ“ არის შემდეგი სიტყვების აკრონიმი:
- რ ოლი;
- ა უდიტორია;
- ფ ორმატი;
- თ ემა.
მასწავლებელს შეუძლია სთხოვოს მოსწავლეებს, დაფიქრდნენ შესასწავლი მასალის შინაარსზე და მოემზადონ წერითი დავალების შესასრულებლად. თუმცა, ვიდრე წერას დაიწყებენ, მათ უნდა გადაწყვიტონ, ვის როლს მოირგებენ, ვისი პოზიციის გამოხატვას შეეცდებიან საკუთარი ნაწერით. ამის შემდეგ მოსწავლემ უნდა შეარჩიოს აუდიტორია, რომელსაც მიმართავს. როლისა და აუდიტორიის შერჩევის შემდეგ, მოსწავლე გადაწყვეტს, რა ფორმით სურს სათქმელის გამოხატვა და კონკრეტულად რომელ თემაზე სურს აქცენტის გაკეთება.
წარმოვიდგინოთ მერვე კლასის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასალა – ნოდარ დუმბაძის მოთხრობა „ბოშები“ – „რაფთ-ის“ წერითი მეთოდის გამოყენებით. მოსწავლეებს აქვთ შესაძლებლობა ამ ოთხი კომპინენტიდან აარჩიონ მათთვის სასუველი და ისე შეასრულონ დავალება.
რ ოლი – ავტორი, ავტორის კალამი; ლევარსი ბერეჟიანი; ბოშების მეთაური – ნიკოლა; ნენა – ბებია; მილიციის უფროსი – კიკიტია; ჟურნალისტი, რომელიც ავტორის მეგობარია და ჩავიდა სტუმრად და შეესწრო ამ ფაქტს; მკითხავი ბოშა; ტურისტი, რომელიც ზენობანს სტუმრობს; მოპარული ხბო ან თხა; ახალშობილი გრიშა – შეგიძლიათ მოიფიქროთ თავად…
ა უდიტორია – ავტორი; პერსონაჟი; უფროსი თაობა; კლასელი ანუ თანატოლი; იმ ქვეყანაში მცხოვრები თანატოლი, სადაც კონფლიქტია (უკრაინა); სხვა ნაწარმოების პერსონაჟი – უიმედო ტარიელი; ფილმის პერსონაჟი; მასწავლებლები; იმედდაკარგული ადამიანი; მშობლები; საზოგადოება – თავად შეგიძლიათ მოიფიქროთ…
ფ ორმატი – წერილი; დღიური; ჩანახატი; ინტერვიუ; რეპორტაჟი; ფოტოკოლაჟი; რეფერატი; ვიდეოკლიპი (წარწერებით); მუსიკის ტექსტი; ბლოგი; დიალოგური მოთხრობა; პლაკატი (დევიზი); სცენარი – მოიფიქრეთ თქვენც…
თ ემა – ნოდარ დუმბაძის ბიოგრაფია – მოგონებები; ადამიანური სიკეთე; ადამიანური მადლიერება; „თვალი თვალის წილ, კბილი კბილის წილ“… მორჩილებას მიუჩვეველი ბოშები; საზოგადოებრივი წესრიგი;
უიმედობასთან ბრძოლა; ომის სისასტიკე; ჩაქრობაზე მიმდგარ კერას შეუბერეს სული; კაცობრიობის გადარჩენის გზა – იმედი და სიკეთე – თქვენც შეგიძლიათ მოიფიქროთ…
ვინაიდან „რაფთ“ არის წერითი დავალების შესრულების შემოქმედებითი სტრატეგია, იგი იძლევა დიფერენცირებული სწავლების მიდგომების გამოყენების შესაძლებლობას; მისი გამოყენებით მოსწავლე საკუთარ თავს მოარგებს კონკრეტულ როლს და ურთიერთობას ამყარებს მის მიერ შერჩეულ კონკრეტულ აუდიტორიასთან, რაც მასწავლებელს შესაძლებლობას აძლევს, შეაფასოს მოსწავლის რეალური გამოცდილება, ცოდნა და შეხედულებები გარკვეულ საკითხებზე;
რატომ „რაფთ-ი?“
უცხო სიტყვების ენაში შემოტანის საკითხი დგება მაშინ, როდესაც ენობრივი კოლექტივი ეცნობა ახალ რეალიებს ან იქმნება ახალი ცოდნა, რასაც მოსდევს ახალი ცნებებისა და შესაბამისად ახალი სიტყვების წარმოქმნა. ამ შემთხვევაში ენას ორი არჩევანი აქვს: იგი ამგვარი ახალი ცნებებისათვის ქმნის მშობლიურ სიტყვებს საკუთარი ენის რესურსებით, ან სიტყვა შემოაქვს ენაში როგორც უცხო სიტყვა. ქართული ენა საკმაოდ ღიაა ამ თვალსაზრისით, იგი იღებს უცხო სიტყვებს, თუმცა, ქართული ენის რესურსებით ახალი სიტყვების შექმნის არაერთი წარმატებული მაგალითი არსებობს. ამიტომ მცირე წვლილი ჩვენც შეგვიძლია შევიტანოთ მარტივად და, ვინაიდან „რაფთ“ წერით სტრატეგიას ვიყენებთ ქართული ენისა და ლიტერატურის გაკვეთილზე, ამიტომ დროის დაზოგვისა და „ქართული გაკვეთილის“ ჩასატარებლად, შეგვიძლია ჩვენეული ინტერპრეტირება გავუკეთოთ და „რაფთ-ს დავამატოთ ი-ინტეგრირება ანუ „ქართული ლიტერატურა და გრამატიკა ერთად“ – მივიღებთ „ქართულ სიტყვას“ და სტრატეგიას, რომელშიც „ჩავაშენებთ“ გრამატიკის საკითხებსაც.
ი-ს საკითხები გრამატიკიდან, რაც საჭიროა ამ წერითი დავალების შესრულებისას ანუ: დიალექტები; ნეოლოგიზმები; ეპითეტები, შედარებები, მეტყველების ნაწილები; სინტაქსური და პუნქტუაციური მართლწერა; მწერლის ენა და სხვა.
რის შემდეგაც რაფთი ასე გამოიყურება:
| რ ოლი | რ ოლი – ავტორი, ავტორის კალამი; ლევარსი ბერეჟიანი; ბოშების მეთაური – ნიკოლა; ნენა – ბებია; მილიციის უფროსი – კიკიტია; ჟურნალისტი, რომელიც ავტორის მეგობარია და ჩავიდა სტუმრად და შეესწრო ამ ფაქტს; მკითხავი ბოშა; ტურისტი, რომელიც ზენობანს სტუმრობს; მოპარული ხბო ან თხა; ახალშობილი გრიშა – შეგიძლიათ მოიფიქროთ თავად… |
| ა უდიტორია | ა უდიტორია – ავტორი; პერსონაჟი; უფროსი თაობა; კლასელი ანუ თანატოლი; იმ ქვეყანაში მცხოვრები თანატოლი, სადაც კონფლიქტია (უკრაინა); სხვა ნაწარმოების პერსონაჟი – უიმედო ტარიელი; ფილმის პერსონაჟი; მასწავლებლები; იმედდაკარგული ადამიანი; მშობლები; საზოგადოება – თავად შეგიძლიათ მოიფიქროთ… |
| ფ ორმატი | ფ ორმატი – წერილი; დღიური; ჩანახატი; ინტერვიუ; რეპორტაჟი; ფოტოკოლაჟი; რეფერატი; ვიდეოკლიპი (წარწერებით); მუსიკის ტექსტი; ბლოგი; დიალოგური მოთხრობა; პლაკატი (დევიზი); სცენარი – მოიფიქრეთ თქვენც… |
| თ ემა | თ ემა – ნოდარ დუმბაძის ბიოგრაფია – მოგონებები; ადამიანური სიკეთე; ადამიანური მადლიერება; „თვალი თვალის წილ, კბილი კბილის წილ“… მორჩილებას მიუჩვეველი ბოშები; საზოგადოებრივი წესრიგი; უიმედობასთან ბრძოლა; ომის სისასტიკე; ჩაქრობაზე მიმდგარ კერას შეუბერეს სული; კაცობრიობის გადარჩენის გზა – იმედი და სიკეთე – თქვენც შეგიძლიათ მოიფიქროთ… |
| ი-ს საკითხები გრამატიკიდან, რაც საჭიროა ამ წერითი დავალების შესრულებისას | ი-ს საკითხები გრამატიკიდან, რაც საჭიროა ამ წერითი დავალების შესრულებისას ანუ: დიალექტები; ნეოლოგიზმები; ეპითეტები, შედარებები, მეტყველების ნაწილები; სინტაქსური და პუნქტუაციური მართლწერა; მწერლის ენა და სხვა.
|
„რაფთი“-ს გამოყენება შესაძლებელია ყოველთვის, როცა მასწავლებელი საჭიროდ ჩათვლის წერითი დავალების მიცემას მოსწავლეებისთვის. მისი მიზანი შეიძლება იყოს მოსწავლეების განვითარება გარკვეული მიმართულებით, პროექტის შეჯამება ან უბრალოდ გამოყენებული იყოს, როგორც სახალისო, დამაინტერესებელი, შემაჯამებელი, შექმნაზე ორიენტირებული აქტივობა.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- მარიანა ხუნძაყიშვილი, სარა ბივერი – „განმავითარებელი შეფასება და დიფერენცირებული სწავლება – სახელმძღვანელო მასწავლებლებისთვის.“
https://ganatldi.ge/app/uploads/2019/pdf
- ბარბარიზმების ლექსიკონი – https://barbarisms.ge/article1/
- ინტერაქტიური სწავლების მეთოდები. მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრი 2018.
