კავკასიის უნივერსიტეტის ჟან მონეს პროექტი
საქართველოში გასული საუკუნის ბოლოს დაწყებულმა გარდაქმნებმა, დღის წესრიგში დააყენა დამოუკიდებელი, ძლიერი, დასავლურ ფასეულობებზე დაფუძნებული სახელმწიფოს შენება. ამის დასტურად იქცა საქართველოს ევროკავშირთან ინტეგრაცია და ასოცირების პროცესი, რაშიც თითოეული მოქალაქე აქტიურად უნდა მონაწილეობდეს. ასეთ პირობებში მნიშვნელოვანია მოსახლეობის, მათ შორის ეთნიკური უმცირესობების ცოდნა და მოლოდინები ევროკავშირის, ევროინტეგრაციისა და ასოცირების შეთანხმების განხორციელების პროცესის მიმართ. ინტერესი ასოცირების პროცესებისადმი დიდია, თუმცა ის ეფუძნება არა ცოდნას საქართველო-ევროკავშირის ურთიერთობების სპეციფიკისა და დინამიკაზე არამედ ტელევიზიებიდან მიღებულ მხოლოდ ზედაპირული ხასიათის ინფორმაციებს.
კავკასიის უნივერსიტეტის ჰუმანიტარულ და სოციალურ მეცნიერებათა სკოლა მრავალი წელია ახორციელებს ევროპისმცოდნეობის საბაკალავრო საგანმანათლებლო პროგრამას, რომელიც, სხვა საკითხებთან ერთად, კომპლექსურად მოიცავს ევროკავშირსა და საქართველო-ევროპის ურთიერთობებს. დღეს არსებული გამოწვევების პირობებში, მიზანშეწონილად მივიჩნიეთ უნივერსიტეტის მესამე მისიის შესრულება და ევროპული სწავლების საუნივერსიტეტო ცოდნის გატანა საჯარო სკოლებში Erasmus+ ჟან მონეს პროექტის „ევროპული სწავლების სამკუთხედის“ (TEESS) მეშვეობით. პროექტის მიზანი – დევნილებითა და ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებული რეგიონების ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლების მოსწავლეთა და მასწავლებელთა, მათი ოჯახების ცნობიერების ამაღლება ევროპული ინტეგრაციის, ასოცირების შეთანხმებისა და DCFTA შესახებ, საინტერესო აღმოჩნდა საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსათვის. მათი თანადგომითა და მხარდაჭერით შესაძლებელი გახდა პროექტით გათვალისწინებული ვორქშოფების ჩატარება სხვადასხვა რეგიონის საჯარო სკოლებში, ასევე დამხმარე სახელმძღვანელოს გამოცემა ისტორიისა და სამოქალაქო განათლების მასწავლებლებისათვის. პროექტის განხორციელებაში ჩართულები იყვნენ კავკასიის უნივერსიტეტის პროფესორები – სამართლის დოქტორი ეკატერინე ქარდავა, ისტორიის დოქტორები გურანდა ჭელიძე და ზურაბ ბრაგვაძე, ასევე ევროპისმცოდნეობის საბაკალავრო საგანმანათლებლო პროგრამის სტუდენტები და კურსდამთავრებულები.
Covıd-19-ით გამოწვეული პანდემიის შედეგად, ქვეყანაში შექმნილი ვითარების მიუხედავად, ურთულეს პირობებში განხორციელდა პროექტით დაგეგმილი ღონისძიებები. ქვეყანაში არსებული რეგულაციების სრული დაცვით ჩატარდა 20-მდე ღონისძიება, მათ შორის შეხვედრები ახალციხისა და მარნეულის ქართულ, ქართულ-რუსულ, სომხურ და აზერბაიჯანულ, ასევე თბილისის აფხაზეთის N3 დევნილთა სკოლასა და 104 საჯარო სკოლაში (სომხურენოვანი). საერთო ჯამში, სამუშაო შეხვედრებში მონაწილეობდა 800-ზე მეტი ბენეფიციარი. შეხვედრები ჩატარდა ქართულ ენაზე. ევროპული ასოცირების პროცესების შესახებ ცოდნის მიღებასთან და აღნიშნული საკითხების შესახებ ცნობიერების ამაღლებასთან ერთად, ტრენინგები მიზნად ისახავდა ეთნიკურ უმცირესობაში ქართულის, როგორც სახელმწიფო ენის ცოდნის გაღრმავებას.
სამიზნე ჯგუფებთან შეხვედრებზე განხილული საკითხები პასუხობს ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული „მოქალაქეობის“ სტანდარტს. შეხვედრების შედეგებმა, ასევე პროექტის ფარგლებში ჩატარებულმა მოსწავლეთა ესეების კონკურსმა „მე დავინახე ევროპა საქართველოში“, ცალსახად დაგვანახა, რომ მოსწავლეებმა თავი საზოგადოების სრულუფლებიან წევრებად აღიქვეს; მათ შეუძლიათ საკუთარ ქვეყანაში პოზიტიური ცვლილებების განხორციელება; კანონის უზენაესობის დაცვა, აქვთ დემოკრატიის პრინციპების გათავისების უნარი; უყალიბდებათ საზოგადოებრივ და პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობის კულტურა. აღსანიშნავია, რომ მოსწავლეებთან ერთად ბევრი იმუშავეს მასწავლებლებმაც. სამუშაო პროცესში ისინი ხელმძღვანელებდნენ ტრენინგის მასალებით და პროექტის ფარგლებში მომზადებული დამხმარე სახელმძღვანელოთი, ისტორიისა და სამოქალაქო განათლების მასწავლებლებისათვის, „ევროპული ასოცირების პროცესი საქართველოში“. სახელმძღვანელო ქართული და ინგლისური ენების გარდა, ეთნიკური უმცირესობებისათვის ხელმისაწვდომობის მიზნით, ითარგმნა სომხურ და აზერბაიჯანულ ენებზე. სახელმძღვანელოს ელექტრონული ვერსიები განთავსებულია კავკასიის უნივერსიტეტისა და პროექტის ვებ-გვერდზე, ფეისბუქ-გვერდზე. სახელმძღვანელოს ელ-ვერსია სოციალური მედიის საშუალებით გააზიარეს სხვა ორგანიზაციებმაც, რომლებიც ასევე მუშაობენ საქართველოში ევროინტეგრაციისა და ევროპული ასოცირების პროცესებზე. უაღრესად მნიშვნელოვანია. რომ სახელმძღვანელო შეისწავლა და დადებითად შეაფასა მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნულმა ცენტრმა, რეკომენდაცია გაუწია მასწავლებელთა მიერ სახელმძღვანელოს იმპლემენტაციას სასწავლო პროცესში და სახელმძღვანელო ხელმისაწვდომი გახადა ცენტრის ელექტრონული რესურსების პორტალზეც. დიდი იყო ინტერესი სახელმძღვანელოს მიმართ, ამიტომ კავკასიის უნივერსიტეტში ჩატარებული პრეზენტაციის გარდა, მასწავლებლების წინაშე სახელმძღვანელო წარვადგინეთ ონლაინ მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის და ნატოსა და ევროკავშირის შესახებ საინფორმაციო ცენტრის მხარდაჭერით. საინტერესოა, რომ სახელმძღვანელოს იმპლემენტაცია სასწავლო პროცესში დაიწყო არა მარტო პროექტის ბენეფიციარმა სკოლებმა, არამედ სხვა ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლებმა, რომლებმაც არაერთი გამოხმაურებით აღნიშნეს პროექტით გათვალისწინებული საკითხების შესწავლისა და ამ საქმეში დამხმარე სახელმძღვანელოს მნიშვნელობაზე, გამოთქვეს სამომავლო თანამშრომლობის სურვილი. ეს კი სერიოზული საფუძველია იმისათვის, რომ ამ ტიპის პროექტების განხორციელება დაიწყოს საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში.
თუმცა ხაზგასმითაა აღსანიშნავი პროექტის შეფასების ცალკეულ ეტაპებზე მიღებული შედეგები – მოსწავლეების, მშობლებისა და მასწავლებლების მიერ მიღებული ფუნდამენტური ცოდნა მათთვის წარმოადგენდა სიახლეს. მწირია ინფორმაცია ევროკავშირის მხრიდან დახმარებების პოლიტიკის თაობაზე. ეს კი ასეთი სემინარების აუცილებლობის მაჩვენებელია, მაგრამ მათ, მხოლოდ დონორების დახმარებით, ეძლევა ფრაგმენტული ხასიათი, რაც კიდევ უფრო მეტად გვაფიქრებს სახელმწიფო პოლიტიკის ამ მიმართულებით გაძლიერების აუცილებლობაზე. ევროკავშირი-საქართველოს ურთიერთობათა პოპულარიზება და ევროკავშირისადმი ნდობის ხარისხის ამაღლება, აშკარად საჭიროებს განგრძობად და უწყვეტ, ახალ ინფორმაციულ წყაროებს, ამავდროულად, პედაგოგთა კორპუსის სერიოზულ გადამზადებას. აგრეთვე, სკოლებში იგრძნობა ტექნოლოგიური ინვენტარისა და მათი მოხმარების უნარ-ჩვევების ნაკლებობა, რაც ინფორმაციული საზოგადოებისა და თანამედროვე უნარ-ჩვევების მქონე ახალგაზრდობის განვითარების შემაფერხებელი ფაქტორია.
პროექტის განხორციელებამ დაგვანახა, რომ ყველა რეგიონში მუშაობას თავისი სპეციფიკა აქვს. განსაკუთრებულად რთული იყო მარნეულის აზერბაიჯანულენოვან სკოლებში მუშაობა, სადაც ჯერ კიდევ სკეპტიკურად უყურებენ ევროპასთან დაახლოების საკითხს, ასევე ვერ ფლობენ ქართულ ენას. რასაკვირველია, ჩვენი მხრიდან იყო მზაობა, შეხვედრების გარკვეული ნაწილი წარმართულიყო მათთვის გასაგებ ენაზე, თუმცა უდავოა, რომ სამუშაო ჯერ კიდევ ბევრია. დღის წესრიგში კვლავ რჩება ეთნიკურ უმცირესობებში ევროპული ფასეულობების შესახებ ცნობიერების ამაღლების საკითხი სახელმწიფო ენის სწავლების გაძლიერებასთან ერთად. ამისათვის აუცილებელია სკოლებისა და უნივერსიტეტების თანამშრომლობაში განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მხარდაჭერა, ზოგადად იმ ევროპული გამოცდილების გაზიარება, რასაც ევროპარლამენტი განათლებაში ევროკავშირის სწავლების განზომილების დამკვიდრების მხარდაჭერით გამოხატავს. საქართველოშიც სახელმწიფოებრივ დონეზე მხარდაჭერის არსებობა უფრო მეტად შეუწყობს ხელს, TEESS პროექტის ფარგლებში დაგროვილი გამოცდილების გამოყენებას სამომავლოდ სხვა ახალგაზრდული პროგრამების რეალიზებაში, ევროკავშირის სახელმწიფოების გამოცდილების Erasmus in Schools დანერგვას, სასკოლო კონკურსების საერთო ეროვნულ დონეზე ჩატარებას, სამიზნე ჯგუფებში არა მხოლოდ უფროსკლასელებთან მუშაობის ორგანიზებას, არამედ სხვადასხვა ასაკობრივი ჯგუფის გათვალისწინებასაც, რაც უფრო მეტად წაახალისებს მოსწავლეთა ინტერესს ევროპის მიმართ, გაზრდის პასუხისმგებლობას თავადაც მიიღონ მონაწილეობა საქართველოში ასოცირების პროცესების განხორციელებასა და დანერგვაში.
