ექვსი წლის ვიყავი, როცა ერთი სკოლიდან მეორეში გადამიყვანეს იმ მოტივით, რომ იქ, ახალ სკოლაში, გერმანულს მეორე კლასიდან ასწავლიდნენ. იმ დროიდან ვიცი, რომ უცხო ენის ცოდნა მეტ შესაძლებლობას ნიშნავს. მაშინ ჩემთვის ეს დაახლოებით ასე ითარგმნებოდა: თუ კარგად ვისწავლიდი წესიერ და უწესო ზმნებს, ზედსართავი სახელის ბრუნებას, უშეცდომოდ გამოვიყენებდი დამხმარე ზმნებს და ერთმანეთში არ ამერეოდა აქტივ-პასივის წარმოება, აუცილებლად წავიდოდი გერმანიაში.
გერმანიაში მართლაც წავედი, უნივერსიტეტის დამთავრებისთანავე. მართალია, იქ ჩასული მივხვდი, რომ ჩემს ენობრივ უნარებს გვარიანი დახვეწა სჭირდებოდა და ენა გრამატიკულ ფორმულებზე მეტია, მაგრამ ეგ არაფერი, ბუნებრივ გარემოში გაცილებით ადვილია სწავლა, ვიდრე მერხებთან. რამდენიმე თვეში დიალექტებიანად გავითავისე გრძელსიტყვებიანი და საშინელგრამატიკიანი ენა და აღფრთოვანებული ვიყავი ევროპით – უზარმაზარი სივრცით, სადაც ადგილი ყველასთვის მოიძებნება, სადაც მრავალი სხვადასხვა კულტურის წარმომადგენელი მშვიდად ცხოვრობს გვერდიგვერდ და სადაც მართლაც მეტი შესაძლებლობაა საკუთარი სურვილების რეალიზებისთვის. რთული სინტაქსური კონსტრუქციებიც იმ დროიდან გამომყვა.
დღემდე, იმ ადამიანებზე ფიქრისას, რომლებმაც ჩემს ცხოვრებაში მნიშვნელოვანი კვალი დატოვეს, ერთ-ერთი პირველი ჩემი გერმანულის მასწავლებელი მახსენდება და მინდა, რაც შეიძლება მეტ ბავშვს ჰყავდეს რაც შეიძლება მეტი ასეთი მასწავლებელი. საჭიროა ეს. სწორი მიმართულებებებისთვის.
…
დედამიწის სხვადასხვა წერტილიდან ჩამოსული მასწავლებლები, რომლებსაც ქართველი ბავშვებისთვის ინგლისური უნდა ესწავლებინათ, ჯერ კიდევ მანამდე გამოჩნდნენ, სანამ მე გერმანიაში წავიდოდი. ამ პერიოდში სკოლასთან თითქმის აღარაფერი მაკავშირებდა და დიდად არც დავინტერესებულვარ მათი ამბით. შიგადაშიგ მესმოდა ხოლმე, რომ, მაგალითად, იმ სკოლაში, რომელიც მე დავამთავრე, ამერიკელ გოგონას რამდენიმე აბორიგენი უიმედოდ გაუმიჯნურდა, სხვები იმასაც ამბობდნენ, სპეცსამსახურების გამოგზავნილია, ისე აქ რა ჩამოიყვანდა მხოლოდ გაკვეთილების ჩასატარებლადო, ვიღაცას, ზურგჩანთით რომ დადიოდა „ამხელა გოგო”, ის არ მოსწონდა და ასე. მაგრამ ეს არაფერია იმასთან შედარებით, რაც ხდება ფილმში, რომელიც ბათუმის საერთაშორისო კინოფესტივალზე ვნახე და რომელიც ერთ-ერთ ასეთ, საქართველოში ჩამოსულ მოხალისე მასწავლებელზე მოგვითხრობს.
ნანა ორჯონიკიძისა და ვანო არსენიშვილის დოკუმენტური ფილმი „ინგლისურის მასწავლებელი”, რომლის გადაღებაც 2011 წელს მიმდინარეობდა, სამხრეთაფრიკელი ბრედლი ნელსონის სამეგრელოში, სოფელ საჯიჯაოში, გატარებულ ერთ წელს და პედაგოგიურ საქმიანობას ასახავს. ბრედლის ამბის ფონზე მაყურებელი სარკეში იყურება და ხედავს თანამედროვე განათლების სისტემაში არსებულ ყველაზე მძიმე ხარვეზებს, დაშვებულ საბედისწერო შეცდომებს, ყბადაღებულ სტუმარმასპინძლობას, რომელიც სინამდვილეში უცხოს მიუღებლობა და საკუთარი თავით ტკბობაა, საზოგადოებას, რომელსაც უჭირს ყოველგვარი უცხოსა და ახლის მიღება, ბუნდოვანი მომავლისა და სტანდარტული სურვილების მქონე ბავშვებს, კლიშეებს, სტერეოტიპებს, ისმენს სადღეგრძელოებს, პრეზიდენტის პოზიტიურ შეფასებებს, ბრედლის იმედგაცრუებულ ნარატივებს და ხვდება, რომ უცხო ენის საჭიროება მხოლოდ მეათასედია იმისა, რაც ჩვენ და ჩვენს შვილებს სასიცოცხლოდ გვჭირდება.
ფილმში, რომლის მთავარი გმირიც 22 წლის ბიჭია, ყველაზე სევდიანი იმ ბავშვების ბედია, რომლებისთვისაც ბრედლი შორეული სამხრეთ აფრიკიდან საქართველოში ჩამოვიდა: მათ უმეტესობას ბრედლის არც ერთი სიტყვა არ ესმის (ინგლისური ცუდად ესმის ინგლისურის მასწავლებელ ციალასაც), მის კითხვებს მორცხვი ღიმილით პასუხობენ, დაბნეული უყურებენ, როცა მასწავლებელი ცდილობს, მათთვის უჩვეულო მეოდებით, მაგალითად, სიმღერით აუხსნას გაკვეთილი და ერთადერთი, რაზეც ოცნებობენ, სკოლის დამთავრების შემდეგ თბილისში წასვლაა.
ბრედლიც, ისევე როგორც მაყურებელი, ხშირად ფიქრობს, რომ მისი საქმიანობა უტოპიაა, ის არავის სჭირდება, ინგლისური და სწავლების ახლებური მიდგომები არავის აინტერესებს, ის მხოლოდ უხერხულობას ქმნის საჯიჯაოს სკოლაში, სადაც ყველაფერი მისი წასვლის მერეც ისევე იქნება, როგორც მოსვლამდე იყო. აქ არავინ ფიქრობს იმაზე, რატომ არის სწავლა მნიშვნელოვანი, რა უპირატესობა აქვს განათლებულ ადამიანს და რაში გამოადგება უცხო ენა. მეტიც – აქ არავინ ფიქრობს და არავინ ოცნებობს. აქ უბრალოდ ცხოვრობენ ისე, როგორც მიეჩვივნენ.
მინდა მჯეროდეს, რომ საჯიჯაოს სკოლა გამონაკლისია, მაგრამ სამწუხარო რეალობა ამბობს, რომ ის განზოგადებული სახეა არაერთი სხვა სკოლისა, სადაც ბავშვებს არავინ ასწავლის, რატომ უნდა ისწავლონ, სადაც მასწავლებლებს მხოლოდ სამსახურის დაკარგვისა ეშინიათ და არა თავიანთი საპასუხისმგებლო მისიის შეუსრულებლობისა, სადაც მოსწავლეები არათუ ფუნდამენტურ, არამედ ბაზისურ განათლებასაც კი ვერ იღებენ, სადაც არ ჰყავთ ისეთი მასწავლებლები, როგორიც ჩემი გერმანულის მასწავლებელი იყო.
ეს ბავშვები, რომლებისთვისაც სულერთია, ფილმს რუსული გახმოვანებით უყურებენ თუ ინგლისურით – მაინც არც ერთი ენა არ ესმით, ბავშვები, რომლებიც თბილისში წასვლაზე გეგმების გარეშე ოცნებობენ, ერთგვარი შიშით უყურებენ უცხოელს, გამოსაშვებ საღამოებზე გაცვეთილ სიმღერებს მღერიან და მოუხერხებელ კაბებს ირგებენ, სამწუხაროდ, არა მხოლოდ ეკრანზე, ყველგან შეგხვდებათ და ალბათ ყველა უნდა ვეცადოთ, როგორც შეგვიძლია, უფრო საინტერესო გავხადოთ მათი ცხოვრება, ასე, ბრედლისავით მოვინდომოთ, მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენი მონდომება შესაძლოა უშედეგო ჩანდეს.
ფილმს ორჯერ ვუყურე. ვიჯექი და ვფიქრობდი: ჩვენ, ვისაც გაგვიმართლა და კარგი მასწავლებლები შეგვხვდა, ვინც მოვახერხეთ სხვა ქვეყნების ნახვა, ვინც გავიგეთ, რომ ცივილიზაცია სხვაგანაც არსებობს და სტუმარიც მარტო ჩვენ არ გვიყვარს, ვინც ვიცით, რა უპირატესობა აქვს განათლებას, – როგორ შეიძლება მივაწვდინოთ ხმა ამ ბავშვებს, ვიხსნათ მოსაწყენი, უმომავლო ცხოვრებისგან. ბევრი ვერაფერი მოვიფიქრე, გარდა იმისა, რომ თქვენთვის მომეყოლა სევდიანი ამბავი, რა უშედეგოდ ჩაირა პროექტმა „ისწავლე და ასწავლე” და რომ სწავლაც და სწავლებაც ისევ ჩვენი საზრუნავია.
