არ შეიძლება ყველამ სათითაოდ მოჰყვეს ზაფხულში რა გეგმები აქვს? – კითხულობს ერთი მეექვსეკლასელი გოგო სასწავლო წლის ბოლო დღეს და კლასში ხმაური იწყება. ზოგი ყვირის საფრანგეთში მივდივარო, ზოგი ამერიკაში, ზოგი მაიორკაზეო. ამავე კლასში ზის გოგო, რომელსაც ცალი ფეხი უბუჟდება და პირი უშრება ზაფხულის არდადეგების ხსენებისას. ის არდადეგებზე არსად არ მიდის. არდადეგებზე კი არა, მეგობრების დაბადების დღეებზეც არ დადის, დედას რომ საჩუქრის ფული არ სთხოვოს, რომელიც დიდი ალბათობით მას არ ექნება და აუცილებლად ინერვიულებს ამის გამო.
ინა ზაფხულს საკუთარი ქალაქის უსახურ გარეუბანში გაატარებს. ის აქ ცხოვრობს დედასთან ერთად იაფფასიან ბინაში – დედას ცხოვრებაში რთული პერიოდი აქვს, სამსახური და სიცოცხლის ხალისი დაუკარგავს, არც ფული და შვილზე ზრუნვის საჭიროების შეგრძნება გააჩნია. ინა ყოჩაღი გოგოა, მაგრამ როცა მეგობრები ჰყვებიან, რა ელოდებათ ხორვატიაში, ესპანეთში, ფლორიდასა თუ დანიაში, ძლივს შეკოწიწებული სიყოჩაღე ეკარგება და ითვლის ბავშვების რაოდენობას სანამ მას მოუწევს უპასუხოს კითხვაზე, რომლის პასუხიც არ მოსწონს, რომელსაც ხმამაღლა ვერ იტყვის, რომლის გამოც რცხვენია.
ინა ნორვეგიელი მწერლის, მარიანე კაურინის წიგნის გმირია. წიგნს “ჩვენი სამხრეთი” ჰქვია და ახლახან გამოვიდა ქართულ ენაზე. ინა ამ წიგნის გარეშეც ნაცნობი პერსონაჟია – ყველა კლასში არის ყველაზე ცოტა ერთი გოგო ან ბიჭი, რომელსაც სხვა ბავშვებზე მეტად უჭირს, რომელსაც რცხვენია იმის გამო, რომ მშობლებს ფული არ აქვთ ან რაიმე სხვა ოჯახური პრობლემა აწუხებთ, რომელიც ცდილობს ამის გამო ღირსება არ დაკარგოს, მეგობრებმა არ დასცინონ, არ გარიყონ. ის, რაც ამ წიგნში საყურადღებოა, არის გამოსავალი, რომელსაც ინა თავის კლასში ახალგადმოსული ბიჭის დახმარებით იპოვის – ისინი ამბობენ, რომ ამ ზაფხულს სამხრეთში გაატარებენ, სადაც ზღვა, მზე და მშვენიერი სანაპიროებია და სადაც არაფერი სჯობს ზაფხულის გატარებას. სამხრეთი არაკონკრეტული ადგილია და ყველგან შეიძლება იყოს, სადაც მოისურვებ, სადაც შეძლებ ისევე კარგად იყო, როგორც ცხელ ზაფხულში ზღვის სანაპიროზე იქნებოდი ქვიშასა და წყალში.
ინა და ვილმერი (ასე ჰქვია მის ახალ კლასელს მისივე უბნიდან) სამხრეთს თავიანთი ღარიბული და მახინჯი უბნის ერთ-ერთი სახლის მიტოვებულ სარდაფში მოაწყობენ და ყველაფერი კარგად იქნება მანამ, სანამ სხვა კლასელები არ მიხვდებიან, რომ ინა იტყუება და ის არა მდიდრულ სამხრეთულ სასტუმროში, საკუთარ სახლში ატარებს ზაფხულს. ამის შემდეგ გოგო რთულ გზას გადის, სადაც სირცხვილის გრძნობას, უხერხულობას უნდა გადააბიჯოს, სიმართლე თქვას და მიიღოს ის რეალობა, რომელშიც ცხოვრობს. მეტიც, ინა უნდა მიხვდეს, რომ სიღარიბე მისი ბრალი არ არის და თუ ზაფხულში შენ გვერდით ის ბიჭია, რომელიც მოგწონს, რომელსაც მოსწონხარ, რომელიც შენი ბედნიერებისთვის ყველაფერს აკეთებს და რომელსაც შენი ესმის, შეიძლება სახელდახელოდ მოწყობილ სარდაფშიც ბედნიერი იყო. შეიძლება იმათზე მეტადაც კი, ვინც მართლა ხუთვარსკვლავიანი სასტუმროს აუზზე ფოტოების გადაღებით და მერე სხვებისთვის ამის ჩვენებით იწონებს და ირთობს თავს. ინამ უნდა თქვას, რომ არ აინტერესებს რა არის ბედნიერება მისთვის და არც იმის ვალდებულება აქვს, ისეთივე ბიჭი მოეწონოს, როგორიც სხვებს. ინას შეუძლია თქვას რომ მან მოხუცი ქალისგან გაიგო, როგორ უნდა დაიცვა სიყვარული და მისი ბიჭი არავის რომ არ ჰგავს, ეს ძალიანაც კარგია. როცა კარგი ბიჭი გიყვარს და ზაფხულს კარგად ატარებ, აღარ უნდა გადარდებდეს, რას იტყვიან შენზე სხვები – ინა ზაფხულის მიწურულს, სკოლის დაწყებამდე რამდენიმე დღით ადრე ხვდება, რომ მთავარი არა სხვების წარმოდგენებია ბედნიერებაზე, არამედ თავისი ნაპოვნი და ნაშენი ბედნიერება. ბედნიერებას და სიყვარულს კი დაცვა და გაფრთხილება ჭირდება.
“ჩვენი სამხრეთი” ზაფხულის არდადეგების დაწყებამდე წავუკითხე ჩემ შვილებს. პირველივე გვერდებზე ის ზაფხულები გამახსენდა, რომლებსაც მშობლების სოფლებში ვატარებდი მაშინ, როცა სხვები ზღვაზე მიდიოდნენ დასასვენებლად. ისეთებიც იყვნენ, არც სოფელი და არც სადმე წასასვლელი რომ არ ჰქონდათ და ისეთებიც, მშობლებს მძიმე საოჯახო სამსახურში რომ უნდა მოხმარებოდნენ. როცა ინასავით და ჩემი შვილებივით პატარა გოგო ვიყავი, ქვეყნის გარეთ დასვენება შეუძლებლად გამოიყურებოდა და ამაზე არც არავინ ვფიქრობდით. ეს მოცემულობა ნაწილობრივ შეცვლილია – რამდენიმე წლის მითხრა ერთმა ჩემმა კარგმა ნაცნობმა გოგომ, რომელიც იმ დროს ხელოვნების მასწავლებლად მუშაობდა თბილისის ერთ-ერთ კერძო სკოლაში, ჩემს კლასში მხოლოდ მე ვარ ისეთი, ვისაც ლუვრი ნანახი არ აქვს და ზაფხულს საქართველოში ატარებსო. სოციალური უთანასწორობა ყოველთვის და ყველგან არსებობს სხვადასხვა ფორმით და სიმწვავით – მთავარია გვქონდეს უნარია, გადავრჩეთ უთანასწორო სამყაროში. მთავარია ვილმერივით ვიცოდეთ, რომ მაშინაც კი, როცა არ არსებობს გამოსავალი, ის არსებობს. ინასავით იმაზე მეტი უნდა გვინდოდეს ვიდრე გვაქვს და საკუთარი მონაპოვრის დაცვა შევძლოთ.
ყველას თავისი “სამხრეთი” აქვს. განა ჩვენ რას ვაკეთებთ ვილმერისა და ინასგან განსხვავებულს, როცა განმარტოების კუნძულებს, ჩვენ ადამიანებს ვეძებთ. ან როცა რიტუალებს ვიგონებთ და მერე მათ დაცვას ვცდილობთ – რაც ბავშვების თამაში გვგონია, სინამდვილეში ჩვენი იარაღია გადარჩენისთვის ბრძოლაში.
სასწავლო წლის ბოლო დღეები უკვე იყო, ახალი სასწავლო წლის პირველ დღეებში აუცილებლად უნდა გვახსოვდეს, რომ ჩვენს ირგვლივ იქნებიან “სამხრეთიდან” დაბრუნებული ბავშვები და ჩვენ მათი “დასვენების” ამბები ყურადღებით უნდა მოვისმინოთ. ისე ყურადღებით, საინტერესო გამოცდილებად ქცევა შევძლოთ. ჩვენი “სამხრეთის” ამბებიც უნდა მოვყვეთ – პატარებმა უნდა იცოდნენ, რომ არაფერი, რაც მათ თავს ხდება, ჩვენთვის უცხო არ არის. მათ შორის არც ის, რას გრძნობს პატარა გოგო ან პატარა ბიჭი, როცა ზაფხულის არდადეგებზე მოულოდნელად გაიგებს, რა ყოფილა სიყვარული.
