წარმოიდგინეთ, საყვარელ საქმიანობაზე იძულებით რომ
გეთქვათ უარი და მერე ამ რეალობასთან შესაგუებლად გრძელი, მოსაწყენი დღეები ან სულაც წლები გაგევლოთ. შეგიძლიათ, არც წარმოიდგინოთ, მე გეტყვით –
ეს ძალიან მძიმეა, ისეთივე მძიმე, როგორიც ამბავი ირანელი
მომღერალი ქალებისა, რომლებსაც სიმღერა კანონით ეკრძალებათ, ირანელი რეჟისორებისა, რომელთა
ფილმებსაც ცენზურა არ ინდობს და დაჩეხილს აძლევს დიდ ეკრანებზე
გასაშვებად, როგორც ამბავი ყველა იმ ადამიანისა, რომელსაც ხელოვნურად შექმნილ ბარიერებთან
უწევს ბრძოლა, ნაცვლად იმისა, რომ საყვარელი საქმე
აკეთოს.
თვალსაჩინოება ხელს უწყობს რეალობის აღქმას, ამიტომ მოუსმინეთ მუსიკას ბგერების
გარეშე.
გაიცანით ბავშვობაში მომღერლობაზე
მეოცნებე ირანელი ნევშა თავაქოლიანი, რომელსაც ეკუთვნის სიმღერის უფლებაწართმეული მომღერალი
ქალების CD-ის გამოშვების იდეა. ახალგაზრდა თვითნასწავლმა ფოტოგრაფმა, რომლიც თანამედროვეობის
ერთ-ერთ ყველაზე აღიარებული ფოტორეპორტიორია, ფოკუსი ქალებზე გაასწორა, ნიჭიერ, ლამაზ
ირანელ ქალებზე, საკუთარი სქესის გამო ისეთ პრობლემებთან მებრძოლებზე, რომლებსაც “დასავლელი”
ქალები ნაკლებად აწყდებიან.
სერიაში „უსმინე” ნევშამ 6 მომღერალი
ქალი გააერთიანა, თავწაცლილი ქათმებით ხელში, შუშის კოლოფით თავზე, წელამდე ზღვაში,
მოკრივის ხელთათმანებით, სიმღერისას თვალდახუჭულები და თავგვერდზეგადაგდებულები,
გვირგვინოსნები, ქალები, რომელთაც 1979 წლის რევოლუციის შემდეგ, რაც ირანი თეოკრატიული
სახელმწიფოს გზას დაადგა, კანონით აეკრძალათ საჯარო ადგილებში სიმღერა, მუსიკალური
პროდუქციის გამოშვება და კომპაქტდისკების წარმოება (მათ შეუძლიათ მხოლოდ ქალებისგან
შემდგარი პუბლიკის
წინაშე სიმღერა,
თუ წარმოდგენა სანქცირებულია ირანის კულტურის სამინისტროს მიერ). კანონს ზურგს
უმაგრებს არგუმენტი, რომ ქალის ხმა საშიში და ძლიერი იარაღია, რომელმაც ადამიანს შეიძლება გონება აურიოს, ამიტომ ჯობს, ასეთი იარაღი აიკრძალოს. ირანში კანონის დარღვევა
შეიძლება ძვირად დაგიჯდეს, სიცოცხლის ფასადაც კი, ამიტომ ეს ქალები,
უხმოდ მღერიან (სამართლიანობა მოითხოვს ითქვას, რომ ირანი ერთადერთი
ქვეყანა არ არის, სადაც ქალებს სიმღერა ეკრძალებათ– ანალოგიური ვითარებაა პაკისტანში, სადაც შარშან 24 წლის ღაზალა ჯავდი მოკლეს მხოლოდ იმიტომ, რომ არ დაემორჩილა თალიბანის
გაფრთხილებებს და მღეროდა მშვიდობისაკენ მოწოდების შემცველ ტექსტებს).
გარდა ნევშას
ფოტოსერიაში მოხვედრილი ირანში მცხოვრები მომღერლებისა, არიან ისეთებიც, რომლებმაც შეძლეს
თეოკრატიული და დისკრიმინაციული რეჟიმის გარღვევა და თავიანთი შემოქმედება ფართო აუდიტორიამდე
მიიტანეს. ამისთვის აუცილებელი წინა პირობა ირანის დატოვებაა.
თეირანელი მასა ვადატი, რომლის მუსიკა, ისევე როგორც ყველა
მომღერალი ქალისა, ირანში აკრძალულია, 1995 წლიდან მართავს კონცერტებს ევროპის ქვეყნებშიდა ასე ცდილობს მომღერალსა და მსმენელს შორის ირანის მთავრობის
მიერ დაშვებული რკინის ფარდის მოშლას.
მასა მომღერლებისა
და კომპოზიტორების საერთაშორისო ორგანიზაციის მსოფლიო ელჩია. ორგანიზაცია Freemuse
ადვოკატირებას უწევს მომღერალთა და კომპოზიტორთა გამოხატვის თავისუფლებას.
მასას გზა განვლო
კიდევ ერთმა ირანელმა მომღერალმა ქალმა გუგუშმა, რომელიც რევოლუციამდელ
ირანში დაიბადა და იმ დროისთვის, როცა თეოკრატიულმა თეირანმა ქალების საბოლოოდ გაჩუმება
გადაწყვიტა, უკვე აღიარებული ვარსკვლავი იყო. გუგუშმა დისკრიმინაციულ კანონებთან შეგუებას
ქვეყნიდან წასვლა არჩია და ამერიკაში გააგრძელა ცხოვრება და მოღვაწეობა.
ირანში მხოლოდ
მუსიკოსი ქალების უფლებები კი არ იზღუდება, საზოგადოდ რთული დამოკიდებულებაა ქალების შექმნილი კულტურული
პროდუქტის მიმართ. მაგალითად ირანელი რეჟისორი ქალი მანიჯე ჰეკმატი, რომელიც ფილმებს უმეტესად ირანელ ქალებზე იღებს, ვერცერთ ფილმში ვერ
გადაურჩა ცენზურას. ცენზურას და თავისუფალი ქალების მიმართ
სახელმწიფოს აგრესიულ პოლიტიკას თავი
ვერ აარიდა ვერც მისმა შვილმა, მსახიობმა პეგა აჰანგარანმა, რომელიც, როგორც რეფორმების
მომხრე თავისუფალი ადამიანი, რეჟიმისთვის საშიში ადამიანების სიაში აღმოჩნდა და ოპოზიციის
მხარდამჭერობის ბრალდებით ციხეში მოხვდა. პეგა ერთადერთი ირანელი ქალია,
რომელიც საკუთარი თვალით მინახავს. ულამაზესი გოგოა. ბათუმის საერთაშორისო კონოფესტივალს
სტუმრობს თითქმის ყოველ წელს.
მანიჯე ჰეკმატის
ფილმები, ისევე როგორც ნევშას ინსტალაცია, ცენზურის შემდეგაც კი ახერხებს თანამედროვე
ირანის ილუსტრირებას.
არის სხვა ფილმებიც,
არიან სხვა აკრძალული მუსიკოსებიც, არის კიდევ უფრო მკაცრი ქვეყნებიც, სადაც
ქალებს არათუ არ უსმენენ, ნივთებივით ექცევიან, მაგრამ, ვფიქრობ, თუ იმის დანახვა გინდა, რა მძიმეა საკუთარი
სქესის გამო ვიღაცის მიერ შენთვის დაწესებული შეზღუდვების ატანა, რამდენიმე მაგალითითაც
ადვილად დაინახავ და თუ ვინმე იკითხავს, რა საჭიროა ქალთა
უფლებებზე ზრუნვა, ჩვენ ხომ არავინ გვერჩის, აუცილებლად უამბეთ მომღერალი გოგონას შესახებ, მოკრივის წითელი ხელთათმანები რომ აცვია. ლამაზთვალებიანი პეგას ამბავსაც მოუყევით და ისიც დააყოლეთ, რომ აუცილებელი არ არის, რაიმე აუცილებლად შენს თავს ხდებოდეს, მისი სიმძიმე
რომ გააცნობიერო.
