ოდესმე ვინმემ თუ მკითხა, შენგან მასწავლებელი რომ გამოსულიყო, რას ასწავლიდი მოსწავლეებსო, პირველი, რაც გამახსენდება, ალბათ საკუთარი შეცდომების აღიარება იქნება.
დიახ, ბავშვებს აუცილებლად უნდა ვასწავლოთ, რომ შეცდომაზე უარესი მისი უღიარებლობაა და ვინაიდან ადამიანს თავის სიცოცხლეში არაერთი შეცდომა მოსდის, უხერხულობის თავიდან ასაცილებლად საუკეთესო გზა, ალბათ, მათი აღიარებაა. ამით სხვა შეცდომებსაც გადავურჩებით და არც იმ ხალხის ნდობას დავკარგავთ, ვისაც ჩვენი ქცევა, ასე თუ ისე, ანაღვლებს.
ალბათ, პიროვნული შეცდომების დაშვებაც და გამოსწორებაც უფრო ადვილია, ვიდრე მასშტაბურისა, მაგრამ ის, რაც ახლა უნდა გიამბოთ, კარგი მაგალითია იმისა, როგორ შეიძლება, პატივისცემა დაიმსახურო თუნდაც ყველაზე სასტიკი შეცდომის აღიარებისას, ისეთი შეცდომისა, რომელსაც ათასობით ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა არცთუ ისე შორეულ წარსულში – 1942 წლის ცხელ ზაფხულში, არცთუ ისე შორს – საფრანგეთში.
პარიზში, Bir-Hakim-ის მეტროს სადგურზე, რომელიც ყველაზე ახლოს არის ეიფელის კოშკთან და, შესაბამისად, ერთ-ერთი ყველაზე დატვირთული სადგურია მთელს საფრანგეთში, დიდი აბრაა, რომელზეც წერია, რომ ეს ადგილი საფრანგეთის ისტორიაში ერთ-ერთ ყველაზე სამარცხვინო ფაქტს, Rafle du velodrome d’hiver (Rafle de Vel’ d’Hiv)-ს, უკავშირდება. იქვეა მოთხრობილი Rafle du velodrome d’hiver-ის ისტორია:
1942 წლის 16 და 17 ივლისს ნაცისტური გერმანიის მიერ ოკუპირებულ საფრანგეთში, ოკუპანტების სურვილისამებრ (1942 წელს ნაცისტურმა რეჟიმმა ევროპის რამდენიმე ქვეყანაში ერთდროულად ჩაატარა ფართომასშტაბიანი ოპერაცია “გაზაფხულის ქარი”, რომლის მიზანი იყო ევროპაში მცხოვრებ ებრაელთა საკონცენტრაციო ბანაკებში თავმოყრის დაჩქარება), ნაცისტებთან კოლაბორაციით თავის გამოსაჩენად, ფრანგულმა პოლიციამ 13 000-ზე მეტი ებრაელი, რომელთაც საფრანგეთის მოქალაქეობა არ ჰქონდათ, მათ შორის – 4 000 ბავშვი, პარიზსა და მის გარეუბნებში “გამოიჭირა” და საკონცენტრაციო ბანაკებში გასაგზავნად “დაახარისხა”. განწირულ ებრაელებს თავი სწორედ აქ, დღევანდელ მეტროსადგურ Bir-Hakim-თან მოუყარეს, სადაც იმ დროს ზამთრის ველოდრომი იყო და აუშვიცის საკონცენტრაციოო ბანაკში გაგზავნამდე 5 დღით აუტანელ პირობებში, საკვებისა და სასმელი წყლის გარეშე დატოვეს.
ველოდრომს იმ დროისთვის თავისი პირველადი ფუნქცია უკვე დაეკარგა (მინი, დროებითი საკონცენტრაციო ბანაკის როლი მას 1940 წელსაც შეუსრულებია, როცა საფრანგეთს ებრაელთა წინააღმდეგ რეპრესიების პირველმა ტალღამ გადაუარა). ასამდე ტყვემ იქვე მოიკლა თავი. პოლიციის არქივში, რომელიც ინციდენტიდან მხოლოდ 70 წლის შემდეგ გაიხსნა, ნაპოვნია დღიურები შემთხვევის ადგილიდან, სადაც ტყვეები წერენ, რომ ისინი გრძნობდნენ მასობრივი ტრაგედიის დატრიალებას, თუმცაღა, ოფიციალური ვერსიით, ისინი აქ დროებით, გერმანიაში სამუშაოდ გამგზავრებამდე იყვნენ გამომწყდეულნი. 42 000 ებრაელიდან, რომლებიც მეორე მსოფლიო ომის განმავლობაში იქნნენ დეპორტირებულნი საფრანგეთიდან (აქედანმეოთხედი – სწორედ 1942 წლის ზაფხულში) ომს მხოლოდ 811 გადაურჩა. ყველა დანარჩენი საკონცენტრაციო ბანაკებში გაუჩინარდა.
ებრაელების “შეგროვების” ოპერაციაში 4 000-ზე მეტი ფრანგი პოლიციელი მონაწილეობდა. მიუხედავად იმისა, რომ ინიციატივა გერმანელებისგან მოდიოდა, ოპერაციას კოორდინირებას ფრანგი სახელმწიფო მოხელეები უწევდნენ.
ამ ფაქტის შესახებ, რომელიც თავისი არსით არანაკლებ შემზარავია, ვიდრე, საზოგადოდ, ნაცისტების მიერ ებრაელების გენოციდი – ჰოლოკოსტი, საფრანგეთში დიდხანს დუმდნენ. ტაბუ მას მხოლოდ 1995 წელს აეხსნა, როდესაც საფრანგეთის პრეზიდენტმა ჟაკ შირაკმა პოლიტიკური გადაწყვეტილება მიიღო და თქვა, რომ მომხდარის შესახებ პასუხისმგებლობა ნაცისტურ რეჟიმთან ერთად იმდროინდელ საფრანგეთსაც ეკისრებოდა. 2008 წელს კი ზემოხსენებული აბრა გაკეთდა. შესაძლოა, ეს არც ისე მნიშვნელოვანი მოგვეჩვენოს, მაგრამ მე სწორედ მისმა ნახვამ მიბიძგა, ამ ამბავს ჩავღრმავებოდი და ისტორიის ბევრი საინტერესო და უცნობი ფურცელი აღმომეჩინა. ისტორიამ კიდევ ერთხელ დამაფიქრა იმაზე, რა საფრთხეს შეიძლება წარმოადგენდეს ადამიანი ადამიანისთვის და როგორ უნდა ვეცადოთ, საკუთარ თავშიც და გარშემო მყოფებშიც აგრესიის მაგივრად ჰუმანიზმი ვკვებოთ. მოსწავლეებს შეცდომების აღიარების აუცილებლობასთან ერთად ესეც უნდა ვასწავლოთ. აუცილებლად.
ამ თემაზე მოძიებული სანახავ-საკითხავებიდან ჩემთვის ყველაზე საინტერესო ფრანგი ავტორის, Tatiana de Rosnay-ს რომანი “სარას გასაღებია”, რომელიც 1942 წელს პარიზში ოჯახთან ერთად დაპატიმრებული 10 წლის გოგონას და 2002 წელს პარიზშივე, Rafle du velodrome d’hiver-ის თემაზე მომუშავე ჟურნალისტი ჯულიას (რომლის იდენტიფიცირებაც სავსებით შესაძლებელია თავად ავტორთან) ამბებს გვიყვება. ვინაიდან წიგნი ქართულად თარგმნილი არ არის, გიტოვებთ მისი ეკრანიზაციის ტრეილერს, რომელიც, ვფიქრობ, კარგად ახდენს იმის ვიზუალიზაციას, რის გადმოცემაც მე ვერბალურად ვცადე.
