ვინც ქარხნის კვამლით ვარსკვლავებს ჰგვიდა- კარლო კაჭარავა

არ მახსოვს, რამდენი წლის ვიყავი. იმდენის მაინც ვიქნებოდი, მივმხვდარიყავი, რომ საქმე კორპუსისხელა კი არა, უფრო დიდ, ვეებერთელა ავტორთან დავიჭირე. შიში რომ შეიქმს სიყვარულს, ეგ დამემართა: ცოტათი შემეშინდა, უფრო კი გამიკვირდა და საბოლოოდ შემიყვარდა. მახსოვს, ისევე შემეშინდა, როგორც მუხიანის პირველად ნახვისას: ბევრი რუხი, მასიური კორპუსი თან მთრგუნავდა, თან მასშტაბურობის გამო ოდნავ მომწონდა კიდეც. მე დღემდე მეშინია კარლოსი: ის, რა თქმა უნდა, არამზიანია და ყველაზე ნაკლებად საქართველოს “მზიურობაზე” წერს. მისი დეტალები საშიშად მომხიბვლელია და ხანდახან ტუალეტის სუნი გცემს და გიკვირს, რადგან ტუალეტის ჩარეცხვის ტრადიცია შენ, ცივილიზებულ და, შესაბამისად, ჰიგიენურ ადამიანს, ძვალსა და რბილში გაქვს გამჯდარი. მერეღა ხვდები, წინ გელის “ხანგრძლივი მოგზაურობა ღამეებს მიღმა” და აღმოჩენა, რომ შენი ღამეები სხვის დღეებზე უკეთესია, მაგრამ თავს განსაკუთრებულად მაინც ვერ იგრძნობ; ხვდები, ისეთივე ჩვეულებრივი ხარ, როგორიც დეზერტირების ბაზარზე დახლზე გამოფენილი ვითომდა სხვადასხვა ხარისხისა თუ წონის გაპუტული ქათმები გრძელი, უსიცოცხლო კისრებით. აქედან ვის სპეციალური აბებით კვებავდნენ და აფუებდნენ, ვის ნატურალური საკენკით აპურებდნენ და მოსიყვარულე პატრონები ხანდახან “ძიო-ძიოთიც” მოუხმობდნენ. საბოლოოდ კი დეზერტირების ბაზარი დაიმკვიდრეს, რადგან მე არაფერი გამიგონია ქათმების საიქიოზე.

პოეტი, მხატვარი, ხელოვნების კრიტიკოსი კარლო კაჭარავა 1964 წელს დაიბადა. რაღა თქმა უნდა, ყველა ეს ნიჭი ჩვილობიდან არ დაჰყვებოდა, თოთოობისას ერთადერთი ნიჭი და შესაძლებლობა გენიოსებისთვისაც და სხვებისათვისაც საფენებისადმი (ახლა უკვე პამპერსებისადმი) ბოროტი და არაკეთილსურნელოვანი მოპყრობაა. 1981 წელს კარლო თბილისის პირველ ექსპერიმენტულ სკოლას ამთავრებს, 1986 წელს კი სამხატვრო აკადემიას. ის ახლა უკვე ხელოვნებათმცოდნეა. არითმეტიკულად მისი შემოქმედება მოიცავს: 40-მდე სამეცნიერო სტატიას, 900-მდე ფერწერულ და 3700-მდე გრაფიკულ ნამუშევარს, 1500-მდე ლექსს, 4 პოემასა და დაუმთავრებელ წიგნს სათაურით: “თანამედროვე ხელოვნების განმარტებითი ლექსიკონი”, არაარითმეტიკულად კი – ერუდიტის ჩანაწერებს, თეორეტიკოსის კვლევებს, ავანგარდისტის ნამუშევრებს და დასავლურ არტისტულ სამყაროს.

 

კაჭარავას შემოქმედება ერთი დიდი ავადმყოფობაა. ეს ჰგავს მტკივან კბილზე კბილის დაჭერის მაზოხისტურ სიამოვნებას. ეს არ არის პეპლების ჭერისას, ბადით ჰაეროვნად ფარფატისას წარმოსათქმელი ან წასამღერებელი ლექსები და ანგელოზებიც კი არ დაფარფატებენ, მძიმედ დააბიჯებენ: “ავადმყოფები ბაძავენ ანგელოზებს და სადღაც სარკმლისაკენ იშვერენ ხელებს/ნამდვილი ანგელოზები კი მათ ამ სარკმლიდან უთვალთვალებენ/ხელებში ნავთის ლამპებით”. სურვილები ღამეებივით იკარგებიან და კონიაკს თრობის სიამის ნაცვლად სარკმელთა მიღმა ჩაკეტილი სხვისი ბედნიერება მოაქვს სუსტად, ნიავივით: “მე ვკარგავ ამ სურვილს როგორც ღამეებს./ვიღაც გრძელცხვირა ქალიშვილი თამაშით ცეკვავს რკინიგზაზე,/მატარებელი შედის მასში, ისევე როგორც ნისლში. -/ამ მატარებელში შენ ზიხარ/მთვარეთა შორის მოგზაური./ღარიბ, დამწვარ მიწაზე, რომელსაც კიფერი აწერს: “ჩემი მიწა”./მთვარის შესახებ კი პატარა ლუკა ცეცხლაძემ თქვა:/”თვითმფრინავს დიდი შუქი დარჩა ცაზე და ისე გაფრინდა”/ჯენი ჰოლზერმა თითქოს ჩვენს შორის თქვა:/”მიხსენით იმისაგან, რაც მინდა !”/ზაფხულის ქარი ვერცხლისფრად ელავს სახურავებზე./ამ დროს ქუჩაში ჩვენ ვსვამთ კონიაკს ვიღაცის სადარბაზოსთან./და ჩვენ გვგონია სასეირნოდ გამოყვანილი შოტლანდიური ნაგაზი/ქუჩის პანორამა./და სადღაც სარკმელთა მიღმა ჩაკეტილი ბედნიერება”.

საბჭოური ჩაკეტილი ბედნიერების სრულიად არაპოეტური ფონი მაშინ ვის როგორ ტექსტებს აწერინებდა… ეს არაპოეტური ქსოვილი კარლო კაჭარავამ ძალიანაც პოეტურად გამოიყენა და წვიმაში დარჩენილი ქარხნის ფონზე (წარმოიდგინეთ კადრი რომელიმე საბჭოური იდელოგიის მქონე ფილმიდან: მუშის გაზმორვის სურათი და უკან, ფანჯრის მიღმა, ბოლადენილი მეტალურგიული ან არამეტალურგიული ქარხნები) ბავშვებს ღარიბი სიმღერა და სველი პური გაატანა: “მუშათა ბავშვებს ნისლში მიჰქონდათ/ღარიბი სიმღერა და სველი პური/და ყველაზე წინ რომელიც მირბოდა/კვდებოდა ხელებში ქაღალდის ფულით./ჩვენ კი ვიწექით და ერთმანეთში გვეწყო ენები./ჩონჩხებათქცეულთ ყველა გზის მიღმა./სევდიანი და დაბნეული გრძელი ხელებით,/ვიღაც ქარხნის კვამლით ვარსკვლავებს ჰგვიდა./”

ძალიან, ძალიან სევდიანი, პირქუში და გენიალურია კარლო კაჭარავა. ოცდაათი წლის ასაკში ანევრიზმით სიკვდილი კი მით უფრო დასანანია, რომ ხვდები – შესაძლოა, მასთან საუბარიც კი მოგეხერხებინა, სიცოცხლეს თავად თუ მოახერხებდა, ბოლოს და ბოლოს, ჩემზე სულ რაღაც ოცდახუთი წლით არის უფროსი. საუბრისას კი ერთხელაც აუცილებლად ვეტყოდი, რომ ყოველთვის, როცა ქარხნის კვამლის მიერ დაგვილ ვარსკვლავებზე ვკითხულობ, ფერადი, სრულიად სულელური ასოციაცია მიჩნდება “პიქსარის” მოკლემეტრაჟიან მულტფილმთან, ოცდამეერთე საუკუნის ბედნიერ შვილზე.