ორიოდე წლის წინ რადიოსივრცეში გამოჩნდა ახალი სიმღერა ჯგუფ “მირაჟის” შესრულებით, რომელმაც მალევე მოიპოვა პოპულარობა. “წყაროზე” პირველად ტაქსიში მოვისმინე და მივხვდი, რომ საიდანღაც მეცნობოდა; მეორე დღეს სამარშრუტოში ხელახლა ვუსმინე და დავრწმუნდი, რომ ის იყო, აშკარად ის, ოღონდ შეცვლილი.
შეცვლილსაც ვერ დავარქმევ.
“ციცო” ნამდვილად არ არის მურმან ლებანიძის საუკეთესო ლექსი, მაგრამ სატრფიალო პოეზიის ერთ-ერთი გამორჩეული ნიმუშია. სუფრაზე ხშირად მომისმენია, მიუხედავად იმისა, რომ იმ სტრიქონების ადრესატის სეხნია შეიძლება არც ყოფილიყო ქორწილში თუ დაბადების დღეზე – ციცოს შვილს დღეს თითქმის აღარავინ არქმევს.
ჩვენი თაობა ქართული ესტრადისა და შოუბიზნესის აღმავლობისას ჩამოყალიბდა, მაშინ, როდესაც სოლისტებისა და მუსიკალური ჯგუფების ნამდვილი ცვენა იყო, კონცერტები ხშირად იმართებოდა და ახალგაზრდობაც ჯერ არ შეყუჟულიყო სოციალურ ქსელში. იმ დროს ბევრს უჩნდებოდა სურვილი, კარგი მუსიკა შეექმნა, მსმენელთა ის კატეგორია კი, რომელსაც მეც მივეკუთვნებოდი, აქცენტს გემოვნებიან ტექსტზე აკეთებდა. მავანი შეიძლება შემომედავოს, მაგრამ დღემდე დაბეჯითებით მწამს, რომ სრულყოფილი სიმღერისთვის აუცილებელი ატრიბუტია ხარისხიანი ტექსტი.
ამ საქმეში ნებისმიერ მუსიკოსს დიდ დახმარებას გაუწევს როგორც კლასიკური, ისე თანამედროვე ქართული პოეზია. უფრო მეტიც – ისეთი საინტერესო რამეც შეიძლება მოხდეს, როგორიც “33ა-ს” ექსპერიმენტი იყო, სადაც წარმატებით გამოიყენეს გალაკტიონ ტაბიძის პოეტური და დეკლამატორული ხელოვნება.
გალაკტიონის შემდეგ მოსული 60-იანელთა თაობიდან მურმან ლებანიძე ერთ-ერთი გამორჩეული იმ მხრივაც არის, რომ მის უამრავ ლექსზე დაიწერა სიმღერა და სხვადასხვა თაობის ქართველმა მომღერლებმა შეასრულეს – “ოდესმე დიდი ყოფილა საქართველო”, “უფლისციხესთან”, “მელიქიშვილის გამზირი”, “გაზაფხული შემოსულა, ლენ”…
და ეტყობა, “ციცოს” ჯერიც დადგა.
“მირაჟმა” რეიტინგული რადიოსადგურების დახმარებით მოკლე ხანში მოახერხა სიმღერის გაჰიტება, მაგრამ იმ ლექსიდან, რომელიც მურმან ლებანიძეს ეკუთვნოდა, თითქმის არაფერი დატოვა. უფრო სწორად, მთავარი გააქრო – სტილი და ინტონაცია.
დავიწყოთ იმით, რომ სახელი “ციცო” საერთოდ ამოღებულია ტექსტიდან – მის ნაცვლად გვხვდება “პატარა ქალო” და “გოგო”, რომელიც ხან “იგეთია”, ხან “აგეთია”. ლექსის კორექტირება არახალია (თუნდაც ზუმბა გავიხსენოთ, რომელმაც პოლიტიკური კონიუნქტურის გამო გალაკტიონის “ზღვა, რომელიც შორია…” “ვრცელიათი” ჩაანაცვლა), მაგრამ ამ შემთხვევაში ერთი რამ იწვევს გაკვირვებას – რატომ გადაწყვიტა “მირაჟმა” სალიტერატურო ქართულით დაწერილი ლექსის გადამუშავება, რაიმე საბაზრო მოთხოვნას გაუწია ანგარიში თუ შინაგანი ძიების გზით მივიდა ამ გადაწყვეტილებამდე? იქნებ სჭირდება ამგვარი კომპრომისი ქართულ პოეზიას, რომ ფართო საზოგადოებისთვის მისაღები გახდეს?
ფაქტი ერთია: სიმღერა პოპულარული გახდა, ლექსი კი… ის ლექსი არ არის, ყოველ შემთხვევაში, მურმან ლებანიძის პოეტურ რჩეულში ვერ ვიპოვით ტექსტს, სადაც ტრფიალის ადრესატზე, ციცოზე, ციცუნიაზე, ამბობენ: “მწყურვალ დაიგტოვებსო, ჩაიჰყვები ვინცო, ცოლ-შვილ გაგყრის და აგარევინებსო”, – და მოტრფიალე მამაკაცს, რომელსაც მიაჩნია, იმ ჭკუაზე არა ვარ, “ცოლ-შვილ გევეყაროო”, მაგრამ “შამამიჩნდა სურვილის მახრა და, პატარა ქალო, უნდა გაგეყაროო” (ეს უკანასკნელი სიტყვა სრულიად აბუნდოვნებს ყველაფერს – თუ ცოლშვილიანი კაცი “პატარა ქალის” გამო ოჯახს დაეთხოვება, მერე რატომღა უნდა გაეყაროს იმ “პატარა ქალს”? ორიგინალში ხომ გარკვევით წერია, რომ “გაყრა” კი არა, დახმარება უნდა “პატარა ქალისგან”, უფრო სწორად, ციცოსგან).
რაც შეეხება თავად ციცოს: გასაგებია, რომ დღეს არ არქმევენ ამ სახელს და სამიზნე აუდიტორიაც ძალზე მცირეა, მით უმეტეს, თუ დებიუტანტ მუსიკალურ ჯგუფს პოპულარობა სჭირდება, მაგრამ დღეს არც მერის არქმევენ ყოველ მეორე ჩვილს, არც ლენორს, არც მარინეს, და ამის გამო ღირს ქართული პოეზიის რევიზია?
