დაწყებითი სწავლების ერთ-ერთი მთავარი ამოცანა მოსწავლეებისთვის კითხვის უნარ-ჩვევის გამომუშავებაა, რაც ხანგრძლივი პროცესია. მოსწავლე ისე უნდა შევაჩვიოთ წიგნების კითხვას, რომ მისთვის ეს სახალისო იყოს. კითხვის უნარ-ჩვევის გამომუშავებისთვის აუცილებელი პირობაა, მოსწავლემ იკითხოს ასაკის შესაბამისი დამატებითი ლიტერატურა და გაიუმჯობესოს კითხვის ტექნიკა. დამეთანხმებით, რომ საპროგრამო მასალა არ არის საკმარისი; კითხვის უნარის განვითარებისთვის მასწავლებელს უწევს დამატებითი ლიტერატურის მოძიება და სახალისო აქტივობების მოფიქრება.
ქართული ენისა და ლიტერატურის სტანდარტში ვკითხულობთ, რომ „კითხვის უნარის განვითარება წიგნიერების საფუძველია, რაც სრულფასოვანი პიროვნების ჩამოყალიბების აუცილებელ პირობას წარმოადგენს. ეს მიმართულება ემსახურება მშობლიურ და მსოფლიო ლიტერატურასთან ზიარებას; ამასთან, ნაირგვარი წერილობითი ტექსტის წაკითხვას. მათში მოცემული ინფორმაციის გაგებას, გააზრებასა და გამოყენებას“.
„საწყის ეტაპზე კითხვის სწავლების უპირველესი მიზანია მოსწავლეებში წერილობითი ტექსტის გაშიფვრის უნარის გამომუშავება. ეს საშუალებას მისცემს მოსწავლეებს, განივითარონ გაწაფული კითხვის უნარ-ჩვევა, მოსწავლეებს უნდა ესმოდეთ, რას კითხულობენ და მიიღონ ინფორმაცია სხვადასხვა ტიპისა და დანიშნულების ტექსტებიდან“.
აქედან გამომდინარე, მოსწავლეებს უნდა მივაწოდოთ შესაბამისი ლიტერატურა შესაბამის ასაკში, სასურველია, ილუსტრირებული, რომ უკეთ შეძლონ წაკითხულის გაგება-გააზრება. დაწყებითი კლასების მოსწავლეები უკეთ აღიქვამენ, გაიგებენ და გაიაზრებენ ილუსტრირებულ ტექსტებს.
მასწავლებელი ყოველთვის ცდილობს, გამონახოს რამე ფორმა, რამე საინტერესო აქტივობა, რომ მოსწავლეს მეტი ინტერესი გაუჩნდეს წიგნის მიმართ. უბრალოდ მოწოდება, რომ „წიგნი იკითხოს“, არ არის საკმარისი; საჭიროა პრაქტიკული გზის მიგნება, რომელიც ბიძგს მისცემს მოსწავლეს და კითხვის პროცესს სასიამოვნოს გახდის.
მინდა, გაგიზიაროთ ერთ-ერთი აქტივობა, რომელმაც შეიძლება მნიშვნელოვანი როლი შეასრულოს დაწყებითი კლასების მოსწავლეებისთვის კითხვის უნარ-ჩვევის განვითარებაში და მათში ინტერესი აღძრას.
აქტივობა გულისხმობს წარმატებულ, წიგნიერ ადამიანებთან შეხვედრასა და საუბარს. ეს შეიძლება ერთ-ერთ დამხმარე, მამოტივირებელ აქტივობად ჩაითვალოს წიგნიერი თაობის აღზრდის რთულ და საპასუხისმგებლო საქმეში.
ნაბიჯი 1: შეარჩიეთ სტუმარი, რომელიც შეძლებს საინტერესო კითხვებზე პასუხის გაცემას ბავშვებისთვის გასაგებ ენაზე.
ნაბიჯი 2: შეარჩიეთ თემა – „რატომ უნდა ვიკითხოთ წიგნები“.
ნაბიჯი 3: განსაზღვრეთ შეხვედრის მიზანი.
ჩემი მიზანი იყო, მოსწავლეებს გასჩენოდათ მეტი ინტერესი წიგნიერებისა და სწავლისადმი. დაეკმაყოფილებინათ ცნობისმოყვარეობა, განემტკიცებინათ მოსმენისა და შეფასების უნარები.
ნაბიჯი 4: არჩეული თემის ირგვლივ მოიფიქრეთ კითხვები. მოსწავლეებმა გამართეს საუბარი ამ თემის შესახებ. შემდეგ ვთხოვე, ჩამოეწერათ კითხვები, რომლებსაც სტუმარს დაუსვამდნენ. მნიშვნელოვანია, მოსწავლეებმა კითხვები თვითონ მოიფიქრონ. შემდეგ მასწავლებელს შეუძლია, შეიტანოს შესწორება.
მოსწავლეებმა საკმაოდ საინტერესო კითხვები მოიფიქრეს:
- რომელია თქვენი საყვარელი მწერალი?
- როგორც ვიცით, ძალიან დაკავებული ბრძანდებით, ახლა თუ გრჩებათ დრო წიგნების საკითხავად და რას კითხულობთ?
- ბავშვობის მოგონება, რომელსაც ყოველთვის სიამოვნებით იხსენებთ.
- რამდენად რთულია თქვენი საქმიანობა?
- თქვენთვის რომელი წიგნია განსაკუთრებული და რატომ?
- ვინ შეგაყვარათ კითხვა?
- ვინ იყო თქვენი პირველი მასწავლებელი? ორიოდე სიტყვით მოგვიყევით მასზე.
- რა ასაკიდან დაიწყეთ წიგნების კითხვა?
- რომელ მასწავლებელს მიუძღვნიდით ლექსს და რატომ?
- რომელია თქვენთვის ყველაზე სამახსოვრო წიგნი, რომელიც ბავშვობაში წაგიკითხავთ?
- რა უნდა გავითვალისწინოთ წარმატების მისაღწევად?
- ბავშვობაში წასაკითხ წიგნებს ვინმე გირჩევდათ თუ თვითონ ირჩევდით?
- ალბათ ხშირად გიწევთ უცხოელებთან შეხვედრა. თუ უჩუქებიათ თქვენთვის წიგნი, რომელმაც ძალიან გაგაკვირვათ ან გაგახარათ?
- პირველი წიგნი, რომელიც განსაკუთრებულად დაგამახსოვრდათ.
- რა ჟანრის ნაწარმოებებს ანიჭებთ უპირატესობას?
- რა გვირჩევთ, რატომ უნდა ვიკითხოთ წიგნები?
- ბავშვობაში წაკითხულმა რომელმა წიგნმა მოახდინა თქვენზე ყველაზე ძლიერი შთაბეჭდილება?
ნაბიჯი 5: შეადგინეთ წესები, რომლებითაც შეხვედრისას იხელმძღვანელებთ.
მაგალითად:
. ერთ მოსწავლეს ერთი კითხვის დასმის შესაძლებლობა ჰქონდეს;
. მოვუსმინოთ ერთმანეთს.
კითხვის დასმის რიგითობა განვსაზღვრეთ ე.წ. სახელის არჩევის მეთოდით. ამისთვის გამოვიყენე ვებგვერდი https://wheelofnames.com/.
ნაბიჯი 6: დანიშნეთ შეხვედრა. Microsoft Teams-ის პლატფორმა მშვენიერი საშუალება აღმოჩნდა შეხვედრების ორგანიზებისთვის. წინასწარ გადაამოწმეთ, სტუმრის ელექტრონული მონაცემები რამდენად თავსებადია იმ პროგრამასთან, რომლის გამოყენებასაც აპირებთ.
თუ შეხვედრის ჩანაწერის გაკეთებას გეგმავთ, აუცილებლად შეუთანხმდით სტუმარს და დამსწრე პირებს.
ნაბიჯი 7: დასასრულს შეაჯამეთ შეხვედრა. შეხვედრა ონლაინ რეჟიმში გაიმართა. სტუმარმა საინტერესოდ ილაპარაკა ბავშვებისთვის გასაგებ ენაზე. დასასრულს შეხვედრა შეჯამდა: რა მოეწონათ, რამ მიიპყრო მათი ყურადღება, რა გაიგეს მნიშვნელოვანი.
გიზიარებთ შეხვედრის ჩანაწერს. იხილეთ ბლოგზე.
პირად მაგალითს დიდი მნიშვნელობა აქვს მოსწავლის ფორმირებისთვის. გამოჩენილ ადამიანებთან შეხვედრები/საუბრები მოსწავლეებს ეხმარება, დაისახონ მიზანი, გაუჩნდეთ ინტერესი წიგნიერებისა და სწავლისადმი. ამ ფორმით მიღებული შთაბეჭდილებები სამახსოვროა და შეუძლია, დადებითი გავლენა მოახდინოს ბავშვზე.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- სასწავლო-მეთოდოლოგიური რესურსების კრებული „კითხვისა და წერის სწავლება დაწყებით საფეხურზე“
https://kargiskola.ge/teachers/resource_books/kitxva/resursi_kitxva.pdf
- ეროვნული სასწავლო გეგმა, ქართული ენისა და ლიტერატურის სტანდარტი, ქართული ენა და ლიტერატურა დაწყებით საფეხურზე
