სამშაბათი, აპრილი 16, 2024
16 აპრილი, სამშაბათი, 2024

დაკარგული პოეტების ქვეყანა

წერილი 2

ახალი გატაცება მაქვს, ვეძებ და ვაგროვებ დაკარგულ ლექსებს. ტექსტებს, რომლებიც სხვადასხვა მიზეზმა და ვითარებამ მკითხველის თვალს მოაფარა, ვეძებ დაკარგულ ლექსებს – დაკარგულ მარგალიტებს – ბიბლიოთეკებში, არქივებში, უჯრებში, განჯინებში, კარადებში და თაროებზე, ასევე, საკუთარი მეხსიერების კარტოთეკაში.

ქეთოს, ჩემს უსაყვარლეს მეგობარს ბებია ჰყავდა – ეთერი, ბევრი გამეგონა მასზე, თუმცა არასდროს შევხვედრილვარ, მხოლოდ ხმა მომისმენია და ისიც ტელეფონით, როცა საგამოცდო საკითხების ჩასანიშნად დავურეკავდი ხოლმე ჩემს მეგობარს. გაცნობა ვერ მოვასწარი, ჩვენი პირველკურსელობისას გარდაიცვალა.

ქეთოს ბებია, ეთერ ბასილაშვილი უნივერსიტეტის ძველი ქართული ენის კათედრის ლაბორანტი იყო, მასწავლებელი, ბევრი საინტერესო ნარკვევისა და შრომის ავტორი, რამდენიმე ჰაგიოგრაფი ავტორის სამეცნიერო გამოცემის რედაქტორი და ა.შ. სამწუხაროა, რომ ჩვენი ღვაწლმოსილი ქართველოლოგებისა და ლიტერატორების, მასწავლებლების მონაგარიდან სულ ცოტა რამ ვიცით, ვიცით რამდენიმე პოპულარული სახელი და გვარი და მორჩა, არადა, ქართული მეცნიერების ისტორია მრავალ უანგარო და ერთგულ მოამაგეს ინახავს.

თუმცა, მე ყველაზე მეტად სულ სხვა რამის გამო დამამახსოვდა, დამამახსოვდა ერთი ლექსით, რომელიც სულ ერთხელ მოვისმინე ქეთოსგან და ამას წინათ აღმოვაჩინე, რომ ზეპირად ვიცი.
რა ლამაზად თოვს
ამ ქათქათა თოვლზე
სულ ვიარო მინდა,
გული ასე მთხოვს…
ჩემი კვალი მომდევს,
კვალს ფიფქები მოსდევს…
თოვს,
თოვს,
თოვს…
თეთრი ნართი ნიავს
აქეთ-იქით მიაქვს,
მანდილებად ქსოვს.
ბუჩქებს ვარდის, ბარდის
ერთნაირად ბარდნის…
თოვს,
თოვს,
თოვს….
ამ ქათქათა თოვლზე
მათამაშა, ნეტავ,
გული ახლაც მთხოვს…
ალბათ, ქარი ცაში
ქულა ღრუბლებს პენტავს…
თოვს,
თოვს,
თოვს…
თითისტოლა გოგომ
შემომბედა როგორ,
გუნდაობას მთხოვს!
ფიფქებს ვაყრი პეშვით
და ჭაღარა თმებში
დავაბრალე თოვლს…
თოვს…
რა ლამაზად თოვს!..

ლექსის მხატვრულობა, მელოდიკა, აკუსტიკური მხარე. არქიტექტონიკა, განწყობა, შესანიშნავი რითმიკა ქმნის სადა და ლამაზი ლირიკის ნიმუშს, რომელიც ამდენი წლების მანძილზე არ დამვიწყებია.

ამას წინათ, მე და დედა ვლაპარაკობდით, ჩემს მეგობრებზე, ჩემს სტუდენტობაზე და არ ვიცი, როგორ მივედით ქეთოს ბებიამდე, დედამ, როგორ ძალიან მეცნობა ეს სახელი და გვარი – ეთერ ბასილაშვილიო და მერე გაახსენდა, მეცხრე კლასში სწავლის დროს მისი ერთი კლასელი კითხულობდა ახალგაზრდა პოეტის ლექსებს – ხოდა, ხომ არსებობს მხედველობითი და სმენითი, კიდევ ყნოსვითი და შეხებითი მეხსიერება – კიდევ ერთი არსებობს – ლექსითი მეხსიერება – ამბებს და ისტორიებს ლექსებით რომ იმახსოვრებ.

აი, კიდევ ერთი უთბილესი და უტკბილესი ლექსი:
ჩუ…
ჩუ, სძინავს პატარას
ფუნჩულას, ვარდისფერს
გარეთ კი თოვს…
კოპები შეჰყარა
დარდიან კაცისებრ _
ვის რასა სთხოვს…
ღიმილმა გაბადრა
დედა თუ დალანდა
ბუტია ტუჩები
უტოკავს, წოვს
სიზმარში წოვს…
გარეთ ფეხაკრეფით
თოვს
აკვანს რძის სურნელი
ასდის
ფისო ფეხაკრეფით
დადის
ბებო ფეხაკრეფით
დადის
გარეთ ფეხაკრეფით ბარდნის
და თეთრი პეპლები თოვს.

როცა ქეთოს ეთერის ლექსები ვთხოვე, ერთი საინტერესო ამონაწერიც გამომიგზავნა გალაკტიონის, თვით გალაკტიონ ტაბიძის დღიურიდან:

“მიამბეს, რომ მწერალთა კავშირის ერთ-ერთ წრეში (რომელ წრეში სახელდობრ?) ირჩეოდა სტუდენტების კრებული “პირველი სხივი”. ვიღაცას (მგონი ჩიქოვანს) უთქვამს: რა არის, რა გახდა ეს “პირველი სხივი”. იქ ერთადერთი შესამჩნევი ფიგურა არის არჩილ სულაკაური და ისიც აქედან (საიდან აქედან?) ჩვენ გავგზავნეთო. გამოდის, რომ დანარჩენებისთვის მას ხაზი გადაუსვამს. მერე, სწორია საქმისადმი ასეთი მიდგომა? არჩილ სულაკაური მშვენიერი ფიგურაა ამ კრებულში. იგი გამოდის დიდი ტილოთი, მაგრამ აქ არიან არა ნაკლებ, თუ მეტად არა, დახვეწილი ლექსების ავტორები, მაგალითად, ბასილაშვილი და სხვა. Словесная кляуза ჰყვავის მწერალთა კავშირში. ან რამ შეაშფოთათ, ნეტავი, ისინი? იმ გარემოებამ ხომ არა, რომ იმარჯვებს გალაკტიონის ხაზი?”

გალაკტიონის ეს ჩანაწერი ეთერს გვიან უნახავს, როდესაც უკვე დანებებული ჰქონდა ლექსების წესითვის თავი. წერის შეწყვეტის მიზეზი ალბათ ისეთივე იყო, როგორც სხვა მრავალი ქალი პოეტის შემთხვევაში, განსაკუთრებით მეოცე საუკუნის შუა წლებში – ეს „ საკუთარი ოთახის” არარსებობა და კიდევ რაღაცნაირი პოეტური გაუბედაობა იყო, ზუსტად როგორ დავარქვა, არ ვიცი.

არადა, იმ რამდენიმე ლექსში, რომელიც შემორჩა, ისეთი მხატვრული ოსტატობა, რიტმი და მუსიკალობა, სილაღე და თავისუფლება იგრძნობა, რომ გული მწყდება დაუწერელი ლექსების და შეწყვეტილი სიმღერების გამო.
არა, საქართველო დაკარგული პოეტების ქვეყანაა, უდაოდ.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

გმირი თუ დამნაშავე

ენა, რიტუალი, კერძი

 ესკიზები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი