რამდენიმე წლის წინ პარიზში, სენის სანაპიროზე ნაჭრის ჩანთა ვიყიდე, წარწერით – „სენის ბუკინისტები“ და თეთრთმიან, ასაკოვან ბუკინისტს, უფრო გასაგებად რომ ვთქვა, „ტიპს, ტიპურ გარემოში“, ვთხოვე, ჩემთან ერთად ფოტო გადაეღო. სიამოვნებით დამთანხმდა, რომელიღაც ძველი ფრანგული გამოცემა აიღო, ხელი გადამხვია და საკმარისადაც გაიღიმა. ის ფოტო ახლაც მაქვს. ვდგავარ თვითკმაყოფილი გამომეტყველებით და სახეზე მაწერია, რომ ყველაფერი კარგადაა, მას – რომ ამაში არაფერია ნამდვილი. შემწყნარებლური მზერით მაგრძნობინებს, რომ საკუთარი ილუზიების ტყვე ვარ, მორიგი ტურისტი რუკით ხელში, რომელიც სადაცაა ქუჩას გადაჭრის და კუთხის წითელ ბულანჟერიაში დალევს ჭიქა ყავას კროასანთან ერთად, რადგან ყველგან წერია, რომ პარიზში ასე უნდა მოიქცე. მეც საკუთარ თავს იმედს არ ვუცრუებ და ვიქცევი ისე, როგორც ათასობით ადამიანი ჩემამადე და ჩემ შემდეგ – ყავა გემრიელია, კროასანი ახალი, პარიზი – ქარიზმატული. თავადაც ვერ ვხდები, რომ ეს უკვე სხვების გათელილი გზაა, მე კი ჩემი უნდა ვიპოვო და ჩავუსაფრდე მომენტებს, როცა ნამდვილი ვარ, მაგალითად, როცა ქუჩებში ხეტიალისას მოულოდნელად წავაწყდები წარწერას – „სენტ ჟენევიევ“ – და გონებაში ამოტივტივდება ბავშვობაში დიდი ფრანგი მწერლის წიგნში ამოკითხული და აკვიატებული, ნევ-სენტ-ჟენევიევის ქუჩა. შევყვირებ კიდეც და რამდენიმე გამვლელს ჩემკენ მოვახედებ. არ შემიძლია მათ ჩემი სიხარული გავუზიარო. არადა, თითქოს, ძველ მეგობარს შევხვდი და ხელი მოვხვიე.
ცხოვრებაშიც ასე ხდება – ვიცით, რომ რაღაც უნდა გავაკეთოთ, რაღაცის თქმა აუცილებელია და ნაცნობ გზას მივყვებით მაშინ, როცა შეიძლება, მართლა მნიშვნელოვანი და ინდივიდუალური დაგვავიწყდეს ან გამოგვეპაროს.
– ქაოსია კლასში! – შემოვძახებ ენერგიულად. (ყველა ხვდება, რომ გაკვეთილის დაწყებამდე რამდენიმე წამიღა დარჩა, კლასში აქეთ-იქით და წრეზე სირბილი უნდა შეწყდეს და იმის მიუხედავად, გრძელი ფეხები აქვს თუ მოკლე, მერხთან შეიყუჟოს).
– მხოლოდ მე მიყურებთ! (ეს სიტყვები ნიშნავს, რომ ნებისმიერი დიალოგი და დისკუსია დასრულდა და ახალი მასალის ახსნას ვიწყებ, რაც მაქსიმალურ ყურადღებას მოითხოვს).
– ყველამ საკუთარი თავი გააჩუმოს! (ადეკვატური რეაქცია გვქონდეს შენიშვნაზე და სხვაზე არ მივუთითოთ, სიტყვებით: მე რატომ, მას? ისიც ლაპარაკობდა!).
– გელოდებით! (ვგულისხმობ, რომ სანამ ჭამა, ხითხითი, ფხუკუნი და რომელიმე საჭირბოროტო ცხოვრებისეული საკითხის განხილვა არ დასრულდება, გაკვეთილს ვერ დავიწყებ, თუნდაც ზარი დაირეკოს).
ვინ იცის, თავადაც რამდენჯერ გამიგონია ეს სიტყვები! ალბათ, ამიტომ მეჩვენება, რომ არაუშავს, თუკი თავადაც გავიმეორებ, ორჯერ, ათჯერ, ოცჯერაც ვიტყვი, გავცვეთ თუ გავამრავალფეროვნებ, ისევ ავურევ ერთმანეთში „საზოგადოსა“ და „საკუთარს“.
შესაძლოა, სწორედ იმიტომ, რომ გავექცეთ ზოგადს, დამკვიდრებულსა და გათავისებულს და ვიპოვოთ ჩვენი, პირადი და განსაკუთრებული, რაც ასე რთულია, ვიწყებთ რაღაცის შექმნას, გამოგონებას, აგებას. ხანდახან ვჯდები და უბრალოდ ვწერ. შესაძლოა, არ ვიცოდე, რაზე უნდა დავწერო, ან აქვს თუ არა აზრი იმ ყველაფერს, რასაც ვწერ, მაგრამ თითქოს ვალდებული ვარ, დავჯდე და აღვწერო ყოველდღიურობის თითოეული დეტალი, ყველა ადამიანი, რომელმაც გვერდით ჩამიარა და კვალი დატოვა ჩემში, ან სულაც, სრულებით ვერ მოახდინა შთაბეჭდილება. მაგალითად, აღვწერო ლამაზად ჩაცმული ბავშვი ძვირადღირებული სათამაშოების მაღაზიის წინ, რომელსაც ვერ გადაუწყვეტია, რომელი სათამაშო უნდა, რადგან ისედაც უამრავი აქვს, მაგრამ რამდენიმე წამიც და მაინც მოითხოვს რომელიღაც მანქანის რომელიღაც კოლექციის ბოლო მოდელის განსხვავებული ფერს, რადგან ჩვენ ყველანი სტერეოტიპების, ტენდენციების, შეხედულებების მსხვერპლი ვართ და გვჯერა, რომ არსებობს ნივთები, რომლებიც აუცილებლად უნდა გვქონდეს, საქმეები, რომლებიც აუცილებლად უნდა გავაკეთოთ და იდეები, რომლებმაც ყოველ ეჭვს გარეშე უნდა გაგვინათონ გონება. მე კი ასეთ დროს ვფიქრობ აუცილებლად საკითხავ წიგნებზე, რომლებიც ნამდვილად მეგულება, რადგან ზოგ წიგნს მართლა შეუძლია, ჩვენს კითხვებს პასუხი გასცეს და რაღაც შეცვალოს ჩვენში, აუცილებელ ხურდა ფულზე, რომელსაც ჯიბეში ვიყრით, რომ კუთხეში მიმჯდარი რომელიმე თავჩახრილი მოხუცისგან ერთი ცალი ლიმონი ვიყიდოთ და ჩემს ნაცნობზე – ცნობილ, გემოვნებიან, „ბომონდში“ გარეულ ფოტოგრაფზე, რომელიც პარასკეობით სოფელში მიდის, რომ მიწა მოხნას, რადგან ყველაზე მეტად იქ ემსგავსება საკუთარ თავს.
