საბაზო და საშუალო საფეხურის მოსწავლეები განსაკუთრებით დიდ დროს უთმობენ კომპიუტერულ თამაშებს. ყოველდღიურად ეძებენ ახალ-ახალ, თანამედროვე სტრატეგიულ, სპორტულ თუ სხვა შინაარსის ვირტუალურ ბმულებს და მთელი ემოციით ერთვებიან მასში, ისე, რომ ხშირად ვერც კი ამჩნევენ, როგორ გაეპარათ სადილის დრო.
აღნიშნულის გამო მშობლები ხშირად გამოთქვამენ წუხილს და აპროტესტებენ ბავშვთა ადიქციურ ქცევებს. აკადემიურ წარუმატებლობასა და სოციალურ პრობლემასაც (ემოციის მართვის უკონტროლობას, ურთიერთობებში გამოვლენილ დისკომფორტსაც) კომპიუტერის (ინტერნეტის) არამიზნობრივ მოხმარებას მიაწერენ…
ინტერნეტდამოკიდებულება 21-ე საუკუნის ერთ-ერთი დიდი გამოწვევაა. თანამედროვე ტექნოლოგიებს მსოფლიოს მოსახლეობის უმრავლესობა ყოველდღიურად იყენებს. კომპიუტერთან ურთიერთობასა და ინტერნეტწვდომას ასაკობრივი ზღვარი არ გააჩნია. შესაბამისად, რთულია მშობელმა აკონტროლოს ბმულები, რომელსაც ბავშვი აქტიურად სტუმრობს.
დღეს ახალფეხადგმულ ბავშვს საჟღარუნო, ფერადი სათამაშოს ნაცვლად აიპადი და სხვა სენსორული ტექნიკა უფრო იზიდავს და მათი დათმობა უჭირს. ტირის, როცა მას გამოართმევენ, ხოლო წყნარდება, როცა უბრუნებენ. სტატისტიკური მონაცემებით ყოველწლიურად თანამედროვე ტექნოლოგიის უკონტროლო მოხმარებისა და მასზე მიჯაჭვულობის გამო უამრავი ადამიანი სტაციონარში ხვდება და მკურნალობას გადის.
კომპიუტერის არამიზნობრივი გამოყენება არა მხოლოდ მოზარდის პიროვნულ განვითარებას უშლის ხელს, არამედ მის ფსიქო-ემოციურ რიტმსაც არღვევს. ფსიქოლოგების დასკვნით ინტერნეტდამოკიდებულება სოციალური შებოჭილობისა და დეპრესიის გამოწვევის უმთავრესი მიზეზია. ინტერნეტმა და მისმა ჭარბმა გამოყენებამ ადამიანთა ნაწილი, როგორც ზემოთ აღვნიშნე, სოციალურ ვაკუუმში მოაქცია და გარკვეულწილად დააშორა ბუნებრივ ურთიერთობებსა და რეალურ სივრცეს.
კოგნიტური აზროვნების განვითარებისთვის მასწავლებელი მოსწავლეებს უამრავ თავსატეხს, აქტივობასა და დავალებას სთავაზობს. თუმცა ტექნოლოგიები ამარტივებენ ნებისმიერ წინაღობას, მათი უსაზღვრო ფუნქციურობით ადამიანის ნაცვლად ფიქრი, პრობლემის გადაჭრა, ამოხსნა და მიზანზე გასვლაც შეუძლიათ. შესაბამისად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ინტერნეტის არამიზნობრივი, არამართებული გამოყენება მოზარდის კოგნიტურ განვითარებასაც აფერხებს, ვინაიდან არავინ იცის, კონკრეტულ სიტუაციაში გვექნება თუ არა ინტერნეტი და შევძლებთ თუ არა დამოუკიდებლად პრობლემის გადალახვას?..
ამავდროულად დაბეჯითებით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ თანამედროვე ტექნოლოგიებმა კაცობრიობის ცხოვრება წინ წასწია. დაზოგა დრო, ენერგია, ადამიანს მისცა გასაქანი… თუმცა ამ ყოველივეს მხოლოდ და მხოლოდ კომპიუტერის პრაგმატული – მიზნობრივი მოხმარება მოასწავებს, სხვა შემთხვევაში კი საქმე პირიქითაა…
პრაქტიკის გაზიარება
როგორ ვაქციოთ კომპიუტერი (თანამედროვე ტექნოლოგია – ინტერნეტი) სასარგებლო რესურსად?
ქართულის, როგორც მეორე ენის გაკვეთილზე მასწავლებელი ხშირად იყენებს აუდიო-ვიდეო რგოლებს, რათა მოსწავლემ შეძლოს ნანახის ქართულ ენაზე გადმოცემა, შთაბეჭდილების გაზიარება და სხვ.
- განვიხილოთ მაგალითი:
საგანი: ქართული, როგორც მეორე ენა
კლასი: VIII (საბაზო საფეხური)
თემა: ბუნებრივი მოვლენები
მიზანი: მოსწავლეები შეძლებენ ბუნებრივ მოვლენებზე საუბარს; აღწერენ ბუნებრივ კატასტროფებზე წარმოდგენილ ვიდეო-კადრებს.
- მასწავლებელი მოსწავლეებს ახსენებს ბუნებრივ მოვლენებს…
- რა არის მეწყერი? რა არის ცუნამი?
- რა არის ვულკანი?
- რა არის მიწისძვრა?
- რა იწვევს და რა მოსდევთ მათ…
- საილუსტრაციოდ მასწავლებელი მოსწავლეებს უჩვენებს ფოტომასალას…
განმტკიცების ფაზაზე – გაკვეთილის ერთ-ერთი ძირითადი აქტივობა ვიდეო-კადრების აღწერაა. ჯგუფები იხსენებენ, რა ჰქვია ნაჩვენებ ბუნებრივ მოვლენას:
- რა ახასიათებს წარმოდგენილ ბუნებრივ მოვლენას/კატასტროფას?
- რა იწვევს მას?
- რა მოჰყვება მას?
- და სხვა დამატებითი ინფორმაცია.
დასკვნით ფაზაზე – მასწავლებელი მოსწავლეებს სთხოვს:
- მოიძიონ ინტერნეტში მოქმედი ორი ვულკანი…
- უყურონ მათ შესახებ ვიდეოებს… (სხვადასხვა დროს გადაღებულს).
- ამოიწერონ მათზე ინფორმაცია;
- პრეზენტაციის სახით, კოგნიტურ სქემაში ერთმანეთს შეადარონ სხვადასხვა მაჩვენებლით.
მოსწავლეებს შეუძლიათ აღნიშნულ თემაზე – შექმნან კომიქსი, ანიმაცია. (მასწავლებელი ითვალისწინებს მათ ისტ-ის ცოდნას. ამავდროულად, ის მათ აძლევს მიმართულებას, აწვდის სასარგებლო ბმულებს, სადაც შეძლებენ დავალების მარტივად და სახალისოდ შესრულებას).
მასწავლებელი, როცა მოსწავლეს ასწავლის:
- წერილის წერას – სთხოვს, ფოსტაზე მისწერონ მას; (გააფორმონ წერილი; იპოვონ ინტერნეტში, როგორ ჩასვან ილუსტრაცია/ფოტოები ტექსტში; როგორ გადმოწერონ ან/და შეცვალონ შრიფტი) – აღნიშნულით, მასწავლებელი ეხმარება მოსწავლეს კვლევა-ძიების უნარის გამომუშავებაში.
- პროფესიებს – სთხოვს, უყურონ სხვადასხვა პროფესიის ადამიანების ვიდეო-ჩანაწერებს, ასევე წაიკითხონ ინტერვიუები (მათთვის გასაგებ ენაზე) – თუ რას ფიქრობს ხალხი აღნიშნულ პროფესია/პროფესიებზე? – ეს დავალება მოსწავლეებში შედარების, ანალიზის უნარის გამომუშავებას შეუწყობს ხელს.
ქართულის, როგორც მეორე ენის გაკვეთილზე, საბაზო-საშუალო საფეხურზე, როცა მოსწავლეები ახერხებენ ასე თუ ისე გაბმულ მეტყველებას, მასწავლებელს შეუძლია საშინაო დავალება იმგვარად დაგეგმოს, რომ მოსწავლემ სასარგებლოდ (პრაგმატულად) გამოიყენოს კომპიუტერი/ინტერნეტი და არ დაკარგოს მასთან ურთიერთობისას დრო ფუჭად. ამავდროულად მოსწავლე არა მხოლოდ ქართულში, არამედ სხვადასხვა საგანშიც აიმაღლებს შედეგებს. (მოხდება რამდენიმე საგნის ბუნებრივი ინტეგრირება – ქართული/გეოგრაფია/ფიზიკა/ტექნოლოგიები/მათემატიკა და სხვ.). კომპიუტერის მიზნობრივი მოხმარება მოსწავლის კოგნიტური უნარ-ჩვევების გამომუშავებასაც შეუწყობს ხელს.
დასკვნისას, შემიძლია ვთქვა, რომ არა მხოლოდ ქართულის, როგორც მეორე ენის მასწავლებელს, არამედ თითოეული საგნის პედაგოგს შეუძლია საგაკვეთილო თემა ეფექტურად დააკავშიროს ინტერნეტთან, რაც მოსწავლეებს დაეხმარება კომპიუტერის (ნებისმიერი თანამედროვე ტექნოლოგიის) და ინტერნეტის მიზნობრივ და სასარგებლო გამოყენებაში. რაც მნიშვნელოვანია მათი ფიზიკური, სოციალური და ინტელექტუალური განვითარებისთვის.
