1992 წლის რიო-დე-ჟანეიროს კონფერენციაზე მიიღეს რიოს დეკლარაცია გარემოსა და განვითარების შესახებ და „დღის წესრიგი XXI საუკუნისთვის“. მრავალი აქ გამოთქმული პრინციპი იქცა საერთაშორისო სამართლის ნაწილად გარემოს დაცვის საქმეში. მათ შორის უმთავრესია პრინციპი მდგრადი განვითარების შესახებ. მდგრადი განვითარება მხოლოდ გარემოს დაცვაზე არ არის ორიენტირებული. იგი გულისხმობს ადამიანის საქმიანობის მრავალ სფეროს, მათ შორის – სოციალურს, ეკონომიკურს, კულტურულს, პოლიტიკურსა და დემოგრაფიულს. 2015 წლის 25 სექტემბერს გაეროში 193 წევრი ქვეყანა შეთანხმდა მდგრადი განვითარების დღის წესრიგის დოკუმენტზე, სათაურით – „ჩვენი სამყაროს გარდაქმნა: 2030 წლის დღის წესრიგი მდგრადი განვითარებისათვის“. ეს დღის წესრიგი მოიცავს 17 მიზანს და 169 ამოცანას.
ამ ყველაფრის ფონზე განსაკუთრებით საპასუხისმგებლოა ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლიდანვე მოსწავლეს ჩამოუყალიბდეს სწორი დამოკიდებულება გლობალური ეკოლოგიური პრობლემებთან მიმართებაში და როგორც მოქალაქემ აიღოს პირადი პასუხისმგებლობა. მინდა გაგიზიაროთ ჩემი გამოცდილება და შემოგთავაზოთ გაკვეთილი რომლის სასწავლო მიზანია: მოსწავლემ შეძლოს გლობალურ ეკოლოგიურ პრობლემებზე, მიზეზებზე და შედეგებზე მსჯელობა, ჩამოაყალიბოს და დასახოს გლობალური ეკოლოგიური პრობლემის გადაჭრის გზები და მოიფიქროს გარემოსდაცვითი სლოგანი და იმსჯელოს ოცდამეერთე საუკუნის მოქალაქის განსაკუთრებულ პასუხისმგებლობაზე ამ საკითხებთან მიმართებაში.
გაკვეთილის თემა: გლობალური ეკოლოგიური პრობლემები
ეროვნული სასწავლო გეგმის სტანდარტი:
მიმართულება: ცოცხალი სამყარო
ბიოლ.IX.9.მოსწავლეს შეუძლია გააანალიზოს გარემო ფაქტორების მნიშვნელობა ადამიანის ჯანმრთელობისათვის.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
- ასახელებს ანთროპოგენური ზემოქმედების შედეგად გარემოს (ლოკალური და გლობალური) ისეთი ცვლილებების მაგალითებს, რომლებიც მოქმედებენ ადამიანის ჯანმრთელობაზე, გამოთქვამს მოსაზრებას ამ პრობლემის თავიდან აცილების გზების შესახებ;
- მსჯელობს ეკოლოგიურად სუფთა გარემოს შენარჩუნების მნიშვნელობაზე ადამიანის ჯანმრთელობისათვის და აკეთებს დასკვნას;
| № |
აქტივობის აღწერა |
მეთოდი |
კლასის ორგანიზების ფორმა | სასწავლო რესურსი |
დრო |
| 1 | საორგანიზაციო საკითხების მოგვარება. გაკვეთილის თემის, მიზნისა და შეფასების რუბრიკების გაცნობა. ჯგუფების ფორმირება ხდება წინასწარ, კლასი დაყოფილია 4- 5 ჯგუფად. | ვერბალური კომუნიკაცია | მთელი კლასი | შეფასების რუბრიკები
დანართი 1 |
2 წთ |
| 2 | მასწავლებელი გამოიკითხავს საშინაო დავალებას, რომელიც ჯგუფებს ჰქონდათ მიცემული, თითოულ ჯგუფმა უნდა წარმოადგინოს პრეზენტაცია და “კედლის გაზეთი“ გლობალურ ეკოლოგიურ პრობლემებზე, რომელიც ჯგუფებში გადანაწილდა
№1 ჯგუფი-ნიადაგის დაბინძურება, მოსწავლე იმსჯელებს ნიადაგის მნიშვნელობაზე, როგორც ერთ-ერთი აუცილებელი ბუნებრივი რესურსი, ისაუბრებს ამ პრობლემის გამომწვევ მიზეზებზე, როგორიცაა: სამრეწველო ნარჩენები, პესტიციდები, საღებავები და სარეცხი საშუალებები, რის შედეგადაც მივიღებთ ეროზიებს, გრუნტის წყლების დაბინძურებას, რომელიც სასმელი წყლის ძირითადი წყაროა, ტოქსიკური ნივთიერებების დაგროვება მცენარეებშიდა გადაცემა კვებით ჯაჭვის შემდეგ რგოლებში.
№2 ჯგუფი- წყლის დაბინძურება, მოსწავლე იმსჯელებს წყლის მნიშვნელობაზე, მისი დაბინძურების გამომწვევ მიზეზებზე, როგორიცაა მაგალითად ტანკერებიდან ნავთობის გაჟონვა, ტოქსიკური ნაგავი, სამრეწველო ნარჩენები, რის შედეგადაც იღუპება ათასობით თევზი, ზღვის ფრინველი და სხვა ორგანიზმები…ნადგურდება ეკოსისტემები…
№3 ჯგუფი- ჰაერის დაბინძურება, მოსწავლე იმსჯელებს ერთ-ერთ გლობალურ ეკოლოგიურ პრობლემაზე– ჰაერის დაბინძურება, ჟანგბადის და სუფთა ჰაერის მნიშვნელობაზე, დაბინძურების გამომწვევ მიზეზებზე როგორიცაა: გამონაბოლქვი, ჭვარტლი, ნახშირორჟანგი, ნახშირჟანგი, აზოტისა და გოგირდის ოქსიდები და გოგირდწყალბადი, რის შედეგადაც გახშირდა სასუნთქი გზების სიმსივნეები, ალერგიული დაავადებები და სხვა…
№4 ჯგუფი- გლობალური დათბობა, მოსწავლე ისაუბრებს გლობალურ დათბობაზე, რისი გამომწვევი მიზეზია ატმოსფეროში ნახშირორჟანგის კონცენტრაციის ზრდა, რითაც იქმნება „ სათბურის ეფექტი“, ეს კი გამოიწვევს ჩრდილო ყინულოვანი ოკეანის დნობას, მსოფლიო ოკეანის დონის მატებას, დიდი ფართობის დასახლებული სანაპირო ზოლის დატბორვას, ქარიშხლებსა და წყალდიდობებს…
№5 ჯგუფი-ბიომრავალფეროვნების განადგურება. მოსწავლე იმსჯელებს ბიომრავალფეროვნების განადგურებაზე, რაც გამოწვეულია ტყეების გაჩეხვით, წყლის, ატმოსფეროს და ნიადაგის დაბინძურებით, რის შედეგადაც ხდება მცენარეებისა და ცხოველების გადაშენება
|
პრეზენტაცია | ჯგუფური | კედლის გაზეთები, წებოვანი ლენტა.
მასწავლებლის მიერ შექმნილი თვალსაჩინოება: „გაუფრთხილდით დედამიწას“, „ნარჩენების დაშლის დროები“ „ეკოლოგიურად სუფთა გარემო“ „ეკოლოგიურად სუფთა ტრანსპორტი“ გლობუსი, პროექტორი, |
12
წთ |
| 3 | ვიდეოს ჩვენება:
მასწავლებელი უკუკავშირის სახით მოსწავლეებს უჩვენებს ვიდეოს, რათა მოსწავლეებმა კიდევ ერთხელ გაიაზრონ თუ რა მნიშვნელობა აქვს წყალს, ჰაერს და მიწას ყველა ცოცხალი არსებისთვის დედამიწაზე.
|
ვიზუალური დაკვირვება |
მთელი კლასი | https://www.youtube.com/watch?v=Gsq5-W1GQtU
|
3
წთ
|
| 4 | პრობლემის გადაჭრის გზების ძიება:
მასწავლებელი ეკითხება მოსწავლეებს: როგორ გადავჭრათ ჩვენს წინაშე არსებული ეკოლოგიური პრობლემები? მოსწავლეები ასახელებენ სხვადასხვა გზებს( სავარაუდო პასუხები: ნაგავსაყრელების მოწესრიგება, ნარჩენების დაკონსერვება ან დახარისხება, ადამიანში თვითშეგნების ამაღლება, კანონის გამკაცრება, გამონაბოლქვის შემცირების მიზნით ელექტრო და ჰიბრიდული ავტომანქანების შემოყვანა, ფაბრიკა-ქარხნებიდან გამოყოფილი აირების გაფილტვრა, ხეების დარგვა, ნადირობის და თევზაობის აკრძალვა ან გაკონტროლება ……) მოსწავლეების მიერ დასახელებული პრობლემის გადაჭრის გზებს მასწავლებელი წერს ფლიპ-ჩარტის ქაღალდზე(წინასწარ გამზადებულ ცხრილში) და ავსებს კოგნიტურ ცხრილს მოსწავლეების დახმარებით, სქემაზე მასწავლებელი მოსწავლეებს უჩვენებს თუ როგორაა პრობლემები ერთმანეთთან კავშირში და ერთის გადაჭრით როგორ შეიძლება მოგვარდეს სხვა პრობლემაც, მაგალითად ნაგავსაყრელების მოწესრიგებით გვარდება არამარტო ნიადაგის დაბინძურების პრობლემა, არამედ ამით წყლისა და ჰაერის დაბინძურების პრობლემაც ნაწილობრივ გადაწყდება ანუ მასწავლებელი მოსწავლეებს ეხმარება მიზეზ-შედეგობრივი კავშირის დამყარებაში.
|
დისკუსია
კოგნიტურ სქემაზე მუშაობა
|
მთელი კლასი | ფლიპ-ჩარტის ქაღალდი, სხვადასხვა ფერის მარკერები,
წებოვანი ლენტი. თვალსაჩინო მასალა. დანართი 2 |
14
წთ . |
| 5 | ვიდეოს ჩვენება
მასწავლებელი მოსწავლეებს აჩვენებს ვიდეოს სადაც ასახულია, თუ როგორ ხდება ნარჩენების დახარისხება და მეორადი პროდუქციის წარმოება, რათა მოსწავლეები უკეთ გაიაზრონ, რომ ნარჩენების გადამუშავება ხელს შეუწყობს პირველადი რესურსის დაზოგვას და ნარჩენებით გამოწვეულ უარყოფითი შედეგების შემცირებას.
|
ვიზუალური დაკვირვება
|
მთელი კლასი
|
3
წთ |
|
| 6 | მასწავლებელი ჯგუფებში მოსწავლეებს სთხოვს მოიფიქრონ გარემოს დაცვითი სლოგანი და წარმოადგინონ კლასის წინაშე.
|
ჯგუფური | ჯგუფური | მწვანე ქაღალდები, მარკერები, წებოვანი ლენტა,
|
4
წთ |
| 7 |
განმავითარებელი შეფასება. |
შეფასება |
მთელი კლასი |
შეფასების რუბრიკები
დანართი 1 |
2
წთ |
გაკვეთილის ბოლოს მისაღწევი შედეგი: მოსწავლე შეძლებს გლობალურ ეკოლოგიურ პრობლემებზე, მიზეზებზე და შედეგებზე მსჯელობას, ჩამოაყალიბებს პრობლემის გადაჭრის გზებს და მოიფიქრებს გარემოსდაცვით სლოგანს.
დანართი 1
შეფასების კრიტერიუმები განმავითარებელი შეფასებისთვის:
- მოსწავლე ახერხებს გლობალურ ეკოლოგიურ პრობლემებზე მსჯელობას
- მოსწავლე მოახდენს გლობალური ეკოლოგიური პრობლემის გამომწვევ მიზეზების და შედეგების ანალიზს
- მოსწავლე ჩამოაყალიბებს გლობალური ეკოლოგიური პრობლემების გადაჭრის გზებს
- მოსწავლე მოიფიქრებს გარემოსდაცვით სლოგანს.
თვითშეფასების კითხვარი
| რა ვიცოდი? | რა გავიგე? | რა მინდა ვიცოდე?
|
|
|
დანართი 2
| პრობლემის
გადაჭრის გზები |
ნიადაგის დაბინძურება | წყლის
დაბინძურება |
ჰაერის
დაბინძურება |
გლობალური დათბობა | ბიომრავალფეროვნების
განადგურება |
| 1 | |||||
| 2 | |||||
| 3 | |||||
| 4 | |||||
| 5 | |||||
| 6 | |||||
| 7 | |||||
| 8 | |||||
| 9 | |||||
| 10 |
გამოყენებული ლიტერატურა
- გარემოსდაცვითი განათლება მდგრადი განვითარებისთვის, საქართველოს ეროვნული სტრატეგია და სამოქმედო გეგმა, 2012-2014
- დ. ნიკოლაიშვილი, მდგრადი განვითარება, ისტორიული ექსკურსი, თბილისი, 2014
- მ. რატიანი, ასწავლო დღეს ისე, რომ ფიქრობდე მომავალზე – განათლება მდგრადი განვითარებისთვის, ინტერნეტგაზეთი ge, 2012
