პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

საინფორმაციო- შემეცნებითი ტექსტი დაწყებით საფეხურზე

ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი უნარი, რომელსაც ბავშვი დაწყებით საფეხურზე იძენს, კითხვის უნარია. ადრეულ ასაკში კარგად ჩამოყალიბებული კითხვის საბაზო უნარები განაპირობებს სწავლების შემდგომ საფეხურზე ეფექტური სწავლა-სწავლების პროცესს. სწორედ ამიტომ, სასკოლო განათლების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კომპონენტი წიგნიერების განვითარების ხელშეწყობაა. კითხვის უნარი უშუალო კავშირშია არა მხოლოდ ბავშვის სააზროვნო პროცესების განვითარებასთან, არამედ მის პიროვნულ  განვითარებასთანაც. ამდენად, ადრეულ ასაკში კითხვის უნარის დახვეწა-განვითარება მნიშვნელოვნად განაპირობებს ბავშვის მომავალ წარმატებას-მის საზოგადოების სრულფასოვან წევრად ჩამოყალიბებას.

კვლევებით დასტურდება, რომ დაწყებითი საფეხურის მოსწავლეებს უჭირთ  წაკითხულის გაგება- გააზრება, განსაკუთრებით  ეს სირთულე  თვალსაჩინოა საინფორმაციო ტიპის ტექსტების კითხვისას .

წაკითხულის გააზრების უნარის გაუმჯობესება შესაძლებელია სხვადასხვა სტრატეგიების, ხერხების და მეთოდების საშუალებით: მოსწავლის უნარის შესაბამისი ტექსტების შერჩევით, სიტყვების გარჩევისა და დეკოდირების ჩვევაში დაოსტატებით, ტექსტში მოცემული ახალი სიტყვების მნიშვნელობის წინასწარი განმარტებით, წაკითხულის გააზრების ეფექტური სტრატეგიების სწავლებით.

მსურს გაგიზიაროთ ჩემ მიერ, მეოთხე კლასში ჩატარებული ქართული ენის გაკვეთილის გეგმა.

გაკვეთილის თემა: „ჭიანჭველები“ (საინფორმაციო-შემეცნებითი ტექსტი) ნ. სურმავა

მიზანი: საინფორმაციო-შემეცნებითი ტექსტის კითხვა და დამუშავება. საინფორმაციო ტექსტის წაკითხვისა და გააზრების სტრატეგიების გამოყენება.

                                                გაკვეთილის ბოლოს მისაღწევი შედეგები:

მოსწავლეები შეძლებენ : წაიკითხონ და დაამუშაონ საინფორმაციო-შემეცნებითი ტექსტი; გამოიყენონ საინფორმაციო ტექსტის  წაკითხვისა და გააზრების სტრატეგიები; ამოიცნონ უცხო ლექსიკური ერთეულები, გაიაზრონ მათი მნიშვნელობა და გამოიყენონ სხვადასხვა სიტუაციაში.

  1. გაკვეთილის დასაწყისში მოსწავლეებს გავაცანი თემა და მიზანი, აქტივობები, რომელსაც გამოვიყენებდით გაკვეთილის მსვლელობისას, შეფასების კრიტერიუმები.
  2. გამოწვევის ფაზაზე ვთხოვე, გაეხსენებინათ მათთვის ნაცნობი მწერები. წავუკითხე გამოცანა:

-„ის ბევრჯერ გინახავს სამზარეულოს მაგიდაზე,  საშაქრესთან,  მურაბისა და თაფლის ქილასთან, ფანჯრის რაფაზე, ხის ძირას, ფერად ყვავილებზე, შენს მაისურზე… ალბათ უკვე მიხვდი, ამ მწერს ჭიანჭველა ჰქვია“(ამონარიდი  წასაკითხი  ტექსტიდან)

ეს დამეხმარა შემექმნა მოტივაცია და  გამემძაფრებინა  მათი ინტერესი  შესასწავლი თემისადმი.

3.წინარე ცოდნის გასააქტიურებლად, გამოვიყენე მეთოდი „დაწყვილდი, დაფიქრდი, გაუზიარე“. დაფაზე გამოვაკარი ჭიანჭველას სურათი,  ვთხოვე წყვილებს დაეწერათ ყველაფერი, რაც იცოდნენ ჭიანჭველების შესახებ და გაეზიარებინათ ერთმანეთისთვის.

4.შემდეგ ეტაპზე ვუჩვენე ფილმი ჭიანჭველების ცხოვრებაზე

აქტივობის მიზანი იყო დამატებითი თვალსაჩინო-ვიზუალური მასალის დახმარებით ბავშვებისათვის მნიშვნელოვანი, ახალი, დამატებითი ინფორმაციის მიწოდება. ვიდეოს ჩვენების შემდეგ, შეკითხვებით დავაზუსტე რამდენად შეძლეს  ნანახის გაგება-გააზრება და დამახსოვრება, რა გაიგეს ახალი, ფილმში მოცემული რომელი ინფორმაცია იყო მათთვის ნაცნობი და ა. შ.

 

5.ტექსტის წაკითხვამდე  ჯგუფებში იმუშავეს უცხო ლექსიკურ ერთეულებზე :

 ანტენა-მოწყობილობა, რომელიც რადიოტალღებს გადასცემს და მიიღებს;

საცეცები-მწერის ან ცხოველის სხეულზე მოძრავი  გამონაზარდი;

სინოპტიკოსი-სპეციალისტი, რომელიც ამინდის პროგნოზს გვაცნობს;

კომუნკაცია-ინფორმაციის გაცვლა ინდივიდებს შორის;

შეავსეს ვერბალური და ვიზუალური ასოციაციების რუკა.

 

  ვერბალური და ვიზუალური ასოციაციების რუკა.

 

სიტყვა ნახატი
განმარტება

 

 

 

ასოციაცია /მაგალითი

 

 

 

სქემის გამოყენების ინსტრუქცია:

მასწავლებელი წინასწარ შეარჩევს სქემაში განსამარტავ სიტყვებს;

ზედა მარცხენა უჯრაში მოსწავლე წერს შესასწავლ სიტყვას;

ზედა მარჯვენა უჯრაში ხატავს სიტყვის შესაბამის გამოსახულებას;

ქვედა მარცხენა უჯრაში წერს სიტყვის/ ცნების განმარტებას;

ქვედა მარჯვენა უჯრაში წერს შესაბამის მაგალითს და ასოციაციებს.

 

ნამუშევრები გაუზიარეს ერთმანეთს. შეძლეს სიტყვის/ცნების გააზრება, დახარისხება, წარმოსახვის და ფიქრის უნარის გააქტიურება.

6.ტექსტზე მუშაობა დავიწყე ხმამაღალი,  საჩვენებელი, გამომეტყველებითი კითხვით. კლასის გააქტიურების მიზნით ვჩერდებოდი და შეკითხვებით ვაზუსტებდი, რამდენად კარგად იგებდნენ ისინი  მოსმენილს.

https://www.kargiskola.ge/teachers/cignebi/Readers_Grade4/chianchvelebi.pdf

7.შემდეგ ეტაპზე მოსწავლეებს ვთხოვე ჩუმი კითხვის მეთოდით, ინდივიდუალურად, წაეკითხათ ტექსტი და შეევსოთ „მახასიათებლების ცხრილი“

მახასიათებლების ცხრილი

    მწერი

 

 

როგორ გამოიყურება? სად

გვხვდება?

საინტერესო ფაქტი ჭიანჭველების შესახებ
  ჭიანჭველა

     

 

8.წაკითხვის შემდეგ  უპასუხეს შეკითხვებს:

1)როგორი აგებულება აქვს ჭიანჭველას?

2)სად და როგორ ცხოვრობენ ისინი?

3)რა სახის ჭიანჭველები არსებობს და როგორ აქვთ ფუნქციები გადანაწილებული?

4)როგორ ურთიერთობენ ისინი?

5)თქვენი აზრით, როგორ არჩევენ მეომარი ჭიანჭველები თავისიანს მტრისაგან?

6) რა სარგებელი და რა ზიანი შეუძლია მოუტანოს ჭიანჭველამ ადამიანს? და ა. შ.

 

9.შეჯამებისთვის გამოვიყენე სტრატეგია  „3-2-1“

ვთხოვე  დაეწერათ:

3 რამ , რაც დაგამახსოვრდა  ჭიანჭველების შესახებ;

2  საინტერესო ფაქტი;

1 შეკითხვა რომელიც ტექსტის წაკითხვის შემდეგ გაგიჩნდა.

 

მოსწავლეთა შეფასებისთვის გამოვიყენე სიტყვიერი განმავითარებელი კომენტარები წინასწარ შემუშავებული რუბრიკის მიხედვით.

შეფასების სქემა

  მაღალი საშუალო განსავითარებელი
სასწავლო სტრატეგიების გამოყენება აქტიურად პასუხობს შეკითხვებს; ერთვება დისკუსიაში; თავისუფლად აყალიბებს და ასაბუთებს აზრს. ზუსტად ასრულებს დავალების ინსტრუქციებს პასუხობს შეკითხვებს; ერთვება დისკუსიაში; აყალიბებს აზრს, მაგრამ უჭირს დასაბუთება. ასრულებს დავალების ინსტრუქციებს უჭირს კითხვებზე პასუხის გაცემა. არ ერთვება დისკუსიაში. უჭირს აზრის გამოხატვა და დასაბუთება. უჭირს დავალების ინსტრუქციების გააზრება

 

ტექსტის გაგება- გააზრება ტექსტში ამოიცნობს ძირითად და მეორეხარისხოვან ინფორმაციას და ამყარებს მიზეზ-შედეგობრივ კავშირებს ამოიცნობს გარკვეულ ინფორმაციას ტექსტიდან, ამყარებს კავშირებს უჭირს ტექსტში საჭირო ინფორმაციის მოძიება და კავშირების დამყარება
ლექსიკურ ერთეულებზე მუშაობა თამამად გამოთქვამს ვარაუდს უცხო სიტყვის მნიშვნელობის შესახებ; უცხო ლექსიკურ ერთეულებს ამოიცნობს კონტექსტის მიხედვით და ლექსიკონის დახმარებით; დამოუკიდებლად შეუძლია  დამხმარე გრაფიკული სქემების გამოყენება. გამოთქვამს ვარაუდს უცხო სიტყვის მნიშვნელობის შესახებ; უცხო ლექსიკური ერთეულების ამოცნობას ცდილობს კონტექსტის მიხედვით და ლექსიკონის დახმარებით; შეუძლია  დამხმარე გრაფიკული სქემების გამოყენება. გამოთქვამს ვარაუდს უცხო სიტყვის მნიშვნელობის შესახებ; უჭირს უცხო ლექსიკური ერთეულების ამოიცნობა კონტექსტის მიხედვით და ლექსიკონის დახმარებით; უჭირს დამოუკიდებლად გრაფიკულ სქემებზე მუშაობა.

 

 

გაკვეთილზე გამოყენებული კონკრეტული ტიპის აქტივობები საკმაოდ ეფექტურია და ეხმარება მოსწავლეს, აქტიურად ჩაერთოს ტექსტის დამუშავების პროცესში, უქმნის კითხვის მოტივაციას, უადვილებს წაკითხული ინფორმაციის გაგება-გააზრებას.

 

გამოყენებული ლიტერატურა:

1.კუტალაძე ი.(რედ.) (2010) როგორ ვასწავლოთ კითხვა / დაწყებითი კლასების პედაგოგებისთვის /ქრესტომათია, თბილისი: გამოცდების ეროვნული ცენტრი

2.ეროვნული სასწავლო გეგმა

3.ვებპორტალი kargiskola.ge

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი