თანამედროვე ბავშვებს აზრის გამოთქმის და მასწავლებელთან კამათის აღარ ეშინიათ, თუმცა ეს კამათი შესაძლოა კონფლიქტშიც გადაიზარდოს. ამ შემთხვევებში ბევრი რამ მშობლის ქცევაზეა დამოკიდებული – როგორ განმუხტავს დაძაბულ სიტუაციას და რა შედეგამდე მიიყვანს მოზარდს. ასევე, მშობლის „ინსტრუქციაზეა“ დამოკიდებული, როგორ ურთიერთობას დაამყარებს ბავშვი მასწავლებელთან და როგორ გაუმკლავდება უთანხმოებას.
კონფლიქტურ სიტუაციებში მოქმედებას ბავშვი საბავშვო ბაღსა და სკოლაში სწავლობს, სკოლის დამთავრების შემდეგ კი ამ უნარ-ჩვევებს ზრდასრულ ცხოვრებაში იყენებს. სამწუხაროდ, ხშირად თავად მშობელმაც არ იცის, როგორ მოიქცეს კონფლიქტის დროს. ზოგი გაჩუმებას ამჯობინებს, ზოგი ხმამაღლა გამოთქვამს იმას, რაც არ მოსწონს, ზოგიც საქმის მოგვარებას ხმაურიანი სკანდალით ცდილობს. საბოლოოდ არცერთ სცენარს დადებითი შედეგი არ მოაქვს.
რა არის მნიშვნელოვანი მასწავლებელთან პრობლემის ეფექტიანად მოგვარებისთვის?
ბავშვს მასწავლებლის მიმართ პრეტენზიის გამოთქმის არ უნდა ეშინოდეს. ხდება ხოლმე, რომ მასწავლებელი პირდაპირ და მიზანმიმართულად ამცირებს მოსწავლეს, მას კი 15 წლის ასაკშიც ეშინია, ეს მშობელს უამბოს. ხდება ისეც, რომ ადამიანი პირველად ზრდასრულობაში უყვება ფსიქოლოგს იმაზე, რომ ოდესღაც საბავშვო ბაღის მასწავლებელმა დაარტყა.
ასეა თუ ისე, მასწავლებლის ნეგატიურად განხილვა სახლში არ ღირს. ყველაფერი, რასაც მცირეწლოვანი ბავშვი შინ მოისმენს, სკოლაში მიიტანს, რაც სიტუაციას უფრო მეტად გაამძაფრებს.
სკანდალი ან პრობლემაზე თვალის დახუჭვაც ცუდია. ხშირად მშობლები სიტუაციაში ვერ ერკვევიან, მაგრამ მასწავლებელთან პირდაპირ მიიწევენ საჩხუბრად ან პირიქით, ნერვიულობენ, მაგრამ არაფერს აკეთებენ და ბავშვსაც შთააგონებენ, მასწავლებელს არ შეეწინააღმდეგოს. გვახსოვდეს, რომ სკოლა საზოგადოების და სახელმწიფოს მინიატურული ვერსიაა, რომლის „მოქალაქეებს“ დაცვა და მხარდაჭერა სჭირდებათ.
ბავშვს თავისი აზრის და საკუთარი თავის დაცვა უნდა ასწავლოთ. პატარაობაში თუ უჭირთ ამისი გაკეთება, 12 წლიდან უკვე მეტი ძალა აქვთ, დამოუკიდებლად დაუპირისპირდნენ ზრდასრულ ადამიანს, რომელიც შეურაცხყოფს. თუ არ იცით, ეს როგორ ასწავლოთ ბავშვს, მიმართეთ ფსიქოლოგს. იარეთ ფსიქოლოგთან ბავშვთან ერთად. მოზარდებისთვის არსებობს ტრენინგი კომუნიკაციურ უნარ-ჩვევებში, სადაც ისინი თავდაცვას სწავლობენ.
არ ესაუბროთ მასწავლებელს ბავშვის დაუსწრებლად. ხშირად კონფლიქტის გარემოებებში გასარკვევად მისული მშობელი მხოლოდ მასწავლებელს ესაუბრება, ბავშვს კი დერეფანში ტოვებს. ეს არასწორი მიდგომაა, მით უმეტეს მაშინ, როცა მოსწავლე მოიქცა არასწორად. მან მშობლებს თავისი „სიმართლე“ უამბო, მასწავლებელმა კი თავისი. მშობელს ვეღარ გაუგია, ვის დაუჯეროს.
ბავშვს არ უნდა ეშინოდეს მშობლებისთვის სიმართლის თქმის, იმ შემთხვევაშიც კი, როცა თვითონ არის დამნაშავე. ამის რომ მივაღწიოთ, ბავშვებს არ უნდა ვეჩხუბოთ. მათ შეცდომების გამოსწორება უნდა ვასწავლოთ.
ასწავლეთ ბავშვებს დიპლომატიურობა. ყოველი ადამიანი დროის ნებისმიერ მომენტში შეიძლება სხვადასხვა რამეს გრძნობდეს. ბავშვიც შეიძლება ბრაზობდეს, როდესაც მასწავლებელი მას არასათანადოდ ელაპარაკება. ჩვენ ვერ ავუკრძალავთ გრძნობებს საკუთარ თავს, მაგრამ შეგვიძლია ავირჩიოთ, როგორ ვიმოქმედოთ. მასწავლებელზე გაბრაზებულმა მოსწავლემ შეიძლება უხეშად მიმართოს მას ან თავი შეიკავოს, დაფიქრდეს და გადაწყვიტოს, ღირს თუ არა საპასუხოდ მასწავლებლის შეურაცხყოფა. მოსწავლეს უნდა შეეძლოს პრეტენზიის გამოთქმა: „არ მომწონს და თუ შეიძლება, ნუ მელაპარაკებით ასეთი ტონით“.
თუ არსებობს საფრთხე, რომ მასწავლებელი კონფლიქტის გამო გამიზნულად გაუფუჭებს ბავშვს ნიშნებს, მაშინ მნიშვნელოვანია იმის გარკვევა, რა უფრო გაინტერესებთ – ქულები თუ ბავშვის თავისუფალ პიროვნებად აღზრდა. ვიღაცისთვის მაღალი ნიშნებია პრიორიტეტული, ვიღაცისთვის კი ბავშვის ღირსების დაცვა. ასეა თუ ისე, სასურველია, მასწავლებელთან საუბარს დიპლომატიურად მიუდგეთ. სცადეთ მის მდგომარეობაში შესვლა, თუმცა საკუთარი მოსაზრებაც გამოთქვით, აი, ასე: „მესმის, რომ თქვენთვის ეს რთულია. ზოგჯერ მეც მიჭირს ჩემს შვილთან ურთიერთობა და არ ვიცი, როგორ მოვიქცე. წარმომიდგენია, რას გრძნობთ, როდესაც კლასში ოცდაათი მოსწავლეა, მაგრამ მე არ მინდა, რომ…“
თუ კონფლიქტის მოგვარება შეუძლებელია იმის გამო, რომ მასწავლებელს და მშობელს დიპლომატიურობა აკლიათ, შესაძლოა ღირდეს საქმეში მესამე პირის, მაგალითად ფსიქოლოგის, ჩარევა.
მასწავლებელი, ბავშვი, დედა: როგორ არ დავუშვათ კონფლიქტი
„სამკუთხედში“ მასწავლებელი-ბავშვი-დედა ყოველთვის შეიძლება არსებობდეს კონფლიქტი. მიუხედავად იმისა, რომ ყველა კონფლიქტურ სიტუაციას ინდივიდუალური მიდგომა სჭირდება, არსებობს წესები, რომელთა წყალობითაც ურთიერთობა კონსტუქციულ კალაპოტში გადაგვყავს და არ ვუშვებთ, რომ ბავშვს სწავლისადმი ინტერესი გაუქრეს.
მშობლების ერთ-ერთი ყველაზე დიდი შეცდომაა, როდესაც მასწავლებელს და მოსწავლეს შორის არსებული კონფლიქტის დროს ჩაურევლობას ამჯობინებენ და ბავშვს მარტოს ტოვებენ პრობლემის წინაშე.
ასევე გავრცელებული შეცდომაა ბავშვის ინტერესების დაცვა მისი საჩივრის მოსმენის შემდეგ. მშობლებს შვილების დაცვის ბუნებრივი ინსტინქტი აქვთ, მაგრამ უნდა გვახსოვდეს, რომ თუ არსებობს კონფლიქტი, მასზე ყველა მონაწილეა პასუხისმგებელი. ბავშვმა შეიძლება ისარგებლოს იმით, რომ მშობელი მის მხარესაა და მოჰყვეს ისტორიას ისე, როგორც მას აძლევს ხელს.
როგორ გავხადოთ მასწავლებელთან საუბარი კონსტუქციული:
შეარჩიეთ მოხერხებული დრო. ეს არ უნდა იყოს გაკვეთილის დასაწყისი, შესვენება ან დროის ის მონაკვეთი, როცა მასწავლებელს არ სცალია და გარკვეული მოვალეობები აქვს შესასრულებელი. მასწავლებელი ამ დროს ვერ შეძლებს პრობლემისთვის ყურადღების მიქცევას და კონცენტრირებას.
ჯობს, შეარჩიოთ დრო გაკვეთილების შემდეგ, მაგრამ არა გვიან საღამოს. კარგი იქნება, წინასწარ შეუთანხმდეთ მასწავლებელთან.
ნუ დაიწყებთ საუბარს აგრესიულად. თქვენ ბავშვის მხარეს ხართ და გულში ბობოქრობთ, მაგრამ ეცადეთ, არ შეუტიოთ მასწავლებელს. აგრესიულად განწყობილი ადამიანისგან მეორე ადამიანი თავის დაცვას იწყებს ან აგრესიითვე პასუხობს.
დაიცავით ეთიკა. არ ღირს, კაბინეტში შესვლისთანავე ჰკითხოთ: „რისთვის გამომიძახეთ?“, „რატომ უთხარით ესა და ეს ჩემს შვილს?“ მიესალმეთ მასწავლებელს. ნუ დაიწყეთ საუბარს პრობლემით. თავდაპირველად ჰკითხეთ, როგორი მოსწრება აქვს ბავშვს, როგორ იქცევა. ამით აჩვენებთ, რომ თანამშრომლობისთვის მზად ხართ. ეს მასწავლებელს დიალოგისთვის განაწყობს.
თუ დედა ბავშვის თანდასწრებით ეჩხუბება მასწავლებელს, ბავშვს გაუჩნდება განცდა, რომ მასწავლებელი არ არის ადამიანი, რომელმაც შეიძლება რამე ასწავლოს, ის არ არის ავტორიტეტი. ადამიანისგან, რომელიც არ არის ავტორიტეტი, ბავშვი ვერაფერს ისწავლის.
არ გაერთიანდეთ მასწავლებელთან ერთად ბავშვის წინააღმდეგ. ცუდია, როცა ორივე ავტორიტეტი ბავშვის წინააღმდეგ ერთიანდება. ის თავს კუთხეში მიმწყვდეულად იგრძნობს და ვერ დაინახავს შესაძლო გამოსავალს.
ნუ შექმნით მასწავლებლის კულტს. მნიშვნელოვანია, აჩვენოთ ბავშვს, რომ მასწავლებელიც ადამიანია, ადამიანებს კი სჩვევიათ შეცდომების დაშვება. მან რაღაც შეიძლება სამართლიანად განსაჯოს, რაღაც კი – ვერ.
გამოხატეთ პატივისცემა წესების მიმართ. მნიშვნელოვანია, რამდენად პატივისცემით მიმართავს მშობელი მასწავლებელს, როგორ სცემს პატივს სკოლის განაწესს. ბავშვი ყველაფერს აკვირდება და ხედავს.
ბავშვთან საუბრისას ჰკითხეთ მას, როგორ ჩაიარა დღემ. არ დაიწყოთ საუბარი კითხვით: „რა ნიშანი მიიღე?“. ჯობს ჰკითხოთ: „ახალი რა გაიგე?“ როდესაც მშობელს ეცოდინება, რა ხდება შვილის ცხოვრებაში, მის განვითარებაში უფრო აქტიურ მონაწილეობას მიიღებს. თუ რაიმე პრობლემა გამოჩნდა, ერთად მისი მოგვარება გაცილებით მარტივი იქნება.
