საქმიანი თამაშები გეოგრაფიის გაკვეთილზე

სასწავლო საქმიანი თამაში  აქტიური სწავლების ერთ-ერთი  ფორმაა და ერთდროულად  ბევრი პედაგოგიური ამოცანის გადაწყვეტას ემსახურება. მათ შორისაა  მოსწავლის შემოქმედებით პიროვნებად ჩამოყალიბება, წინარე ცოდნისა და საკუთარი გამოცდილების გამოყენება, პრობლემის  იდენტიფიცირებისა და გადაწყვეტის უნარის ფორმირება, საგნის მიმართ შემეცნებითი ინტერესის გაღვივება, საკუთარი პოზიციების   ჩამოყალიბება და დაცვა, სიტუაციის ანალიზი და უკუკავშირი,  საქმიანობის დაგეგმვა ხანგრძლივი პერსპექტივის გათვალისწინებით,

საქმიანი თამაშების პროცესში აქტიურდება ასოციაციური, მექანიკური, მხედველობითი, ემოციური და  ინფორმაციის დამახსოვრების სხვა სახეები სათამაშო სიტუაციიდან გამომდინარე და არა მასწავლებლის მოთხოვნით.

საქმიანი თამაშების დროს მოსწავლეების მხრიდან საჭიროა თითოეულის ცოდნის, რესურსების, ინფორმაციის გაერთიანება.  თამაშის მსვლელობისას იმიტაციურ სიტუაციაში ისინი ირგებენ  როლებს და ცდილობენ მათ ზუსტად შესრულებას, რადგან   მთლიანი ჯგუფის შედეგი თითოეულ მათგანზეა დამოკიდებული.  გთავაზობთ საქმიანი თამაშის რამდენიმე მაგალითს.

პრაქტიკული გაკვეთილი

თემა: მსოფლიო ბუნებრივი რესურსების გეოგრაფია.

მიზანი:  მოსწავლეები გაეცნონ მსოფლიოს ბუნებრივ რესურსებს.

საჭირო მასალა: დავალებების ბარათები, სახელმძღვანელო, ატლასი.

კლასი იყოფა ჯგუფებად. თითოეული ჯგუფი  პირობითად წარმოადგენს   ბუნებრივი რესურსების ინსტიტუტის კათედრას.  ეს კათედრებია: სათბობ-ენერგეტიკული რესურსების კათედრა, მიწის რესურსების კათედრა, წყლის რესურსების კათედრა, ბიოლოგიური რესურსების კათედრა, აგროკლიმატური რესურსების კათედრა.

ყველა ჯგუფს ეძლევა მასწავლებლის მიერ წინასწარ შედგენილი დავალებების ბარათი. ბარათებზე მოცემულია 4-5 კითხვა. კათედრებმა 15 წუთის განმავლობაში უნდა უპასუხონ მოცემულ კითხვებს. გარკვეული დროის შემდეგ თითოეული კათედრის ხელმძღვანელი წარმოადგენს თავის პასუხს.

გაკვეთილი-სემინარი

თემა: მსოფლიოს რეგიონალური დახასიათება.

მიზანი: მოსწავლეები უნდა გაეცნონ საერთაშორისო ეკონომიკურ  ურთიერთობებს და მათ მნიშვნელობას თანამედროვე მსოფლიოში.

საჭირო მასალა: ბარათები დავალებებით, ატლასი, დამატებითი ლიტერატურა,  ინტერნეტი, მსოფლიოს პოლიტიკური რუკა, სახლემძღვანელო.

კლასი იყოფა 5-6-კაციან ჯგუფებად და თითოეულ ჯგუფს ეძლევა დავალება:

1 ჯგუფის დავალება: პოლიტიკური საკითხები – ეკონომიკური  განვითარების 3 მთავარი ცენტრის ფორმირება, პარტნიორობა და დაპირისპირება მათ შორის;

მე-2 ჯგუფის დავალება: ეკონომიკური საკითხები – შრომის საერთაშორისო  გეოგრაფიული დანაწილება, განვითარებული და განვითარებადი ქვეყნების ადგილი და ტრანსეროვნული მონოპოლიების როლი ამ პროცესში.

მე-3 ჯგუფის დავალება: სამეცნიერო-ტექნიკური რევოლუცია თანამედროვე ეტაპზე –  ცვლილებები და წარმატებები მეურნეობის დარგობრივ და ტერიტორიულ სტრუქტურაში სამეცნიერო-ტექნიკური რევოლუციის პერიოდში;  მეცნიერების, ტექნიკისა და ტექნოლოგიების  მაღალი დონე თანამდეროვე პირობებში.

მე-4 ჯგუფის დავალება: ეკოლოგიური საკითხები – გარემოს მდგომარეობაზე მონიტორინგის თანამედროვე მეთოდებისა და ტექნიკური საშუალებების განხილვა.

ჯგუფები აღნიშნული საკითხების გარშემო ინტერნეტის, დამხმარე მასალების, ატლასების თემატური რუკების  გამოყენებით ამზადებენ მოხსენებას და წარმოადგენენ პრეზენტაციის სახით.

გაკვეთილი-აუქციონი

თემა: შრომის საერთაშორისო  გეოგრაფიული დანაწილება

მიზანი:  მოსწავლეები ეცნობიან საერთაშორისო თანამშრომლობის ფორმებსა და შრომის საერთაშორისო  გეოგრაფიული დანაწილებაში  ქვეყნების  როლს.

საჭირო მასალა: ატლასი, ცნობარი, პატარა ალმები, ემბლემები, პროდუქციის ნიმუშები ან ყუთები,  მუყაო, ფერადი ქაღალდები,  წებო, მაკრატელი, მსოფლიოს რუკა, სახელმძღვანელო.

მოსამზადებელი პერიოდი: მასწავლებელი კლასს აცნობს თამაში არსს და წესებს.   მოსწავლეებთან ერთად განმარტავს სიტყვა „მარკეტინგის“ მნიშვნელობას.  მოსწავლეები  მუშაობენ 3-4-კაციან  ჯგუფებში. თითოეული ჯგუფი ირჩევს რომელიმე ქვეყანას.

თამაში მიმდინარეობს რამდენიმე რაუნდად:

1 რაუნდი: ინფორმაციის მოიძიება თავიანთი ქვეყნისა და ამ ქვეყანაში წარმოებული პროდუქციის შესახებ;

მე-2 რაუნდი: რეკლამის მომზადება ამ ქვეყანაში წარმოებული რომელიმე პროდუქციის  შესახებ;

მე-3 რაუნდი: თავიანთი ქვეყნის პროდუქციის გასაღებისა და მოთხოვნის  ბაზრის  შესწავლა – ჯგუფები ერთმანეთს სთავაზობენ თავიანთი ქვეყნის პროდუქციის  ყიდვას ან გაცვლას.

მე-4 რაუნდი:  ბრიფინგი – ქვეყნების წარმომადგენელები წარმოადგენენ  ინფორმაციას, თუ რა  შეთანხმებები დადეს მათ სხვა ქვეყნებთან და რა  პროდუქციაზე  და რა მიმართულებით ( მაგ; ტურიზმი, მეცნიერულ-ტექნიკური ინფორმაცია და სხვ.)

გაკვეთილი-მოგზაურობა

თემა: მოგზაურობა ინდოეთში

მიზანი: მოსწავლეები გაეცნონ ინდოეთის ბუნებრივ-რესურსულ პირობებს. მოსახლეობას და მეურნეობას, ეკონომიკურ და ეკოლოგიურ პრობლემებს.

საჭირო მასალა: ატლასი, სახელმძღვანელო.  თვალსაჩინო მასალა – ნახატები, ფოტოები,  დამატებითი ინფორმაცია ქვეყნის შესახებ.

მოსწავლეები იყოფიან ორ ჯგუფად: ტურისტებად და კორესპონდენტებად. მათი დავალებაა, მოიძიონ  ინფორმაცია და ფოტომასალა ინდოეთის შესახებ.  შემდეგ  მრგვალი მაგიდის გარშემო  ისინი ერთმანეთს უზიარებენ თავიანთ შთაბეჭდილებებს ამ ქვეყნის შესახებ.

სავარაუდო საკითხები ინდოეთის შესახებ:

ინდოეთი მსოფლიოში; ტერიტორიის, ბუნებრივი და შრომითი რესურსების გამოყენების პრობლემები; მნიშვნელოვანი სამრეწველო და სასოფლო-სამეურნეოს რაიონები;  ეკონომიკის განვითარების ინდური მოდელი;  მსხვილი ქალაქები და ფსევდოურბანიზაციის პროცესი;  ეკონომიკური და სოციალური პრობლემები;   ეკოლოგიური პრობლემები და მდგრადი განვითარება.

გაკვეთილი-პანორამა

თემა: ჯუჯა სახელმწიფოები.

მიზანი:  მოსწავლეები ეცნობიან  ევროპის ჯუჯასახელმწიფოებს;  მათი შემეცნებითი  საქმიანობის გააქტიურება, ინფორმაციის სხვადასხვა წყაროებთან მუშაობის უნარ-ჩვევების ფორმირება;

საჭირო მასალა: ბარატები, სავიზიტო  ბარათები ქვეყნების მიხედვით, ევროპის პოლიტიკური რუკა,  ატლასი, თვალსაჩინო მასალა, სახელმძღვანელო.

კლასი  იყოფა ორ ჯგუფად: გაზეთის კორესპონდენტებად, ჟურნალისტებად და თითოეული  ქვეყნის წარმომადგენლად.

შემოქმედებით ჯგუფებს წინასწარ აქვთ მიცემული დავალება:  დახატონ ქვეყნის გერბი და დროშა;  შეადგინონ ქვეყნის მოკლე დახასიათება:  მოიძიონ და შეაგროვონ ქვეყნის შესახებ მასალები – ფოტოსურათები, გრაფიკები,  სტატისტიკური მონაცემები და სხვ.; მოამზადონ პრეზენტაცია  ქვეყნის  ტრადიციების, კულტურის, დღესასწაულების, ღირსშესანიშნაობების შესახებ;

სახელმწიფოთა წარმომადგენლები  აკეთებენ მოკლე პრეზენტაციას თავიანთი ქვეყნების შესახებ და შემდეგ პასუხობენ  კორესპონდენტებისა და ჟურნალისტების კითხვებს ამ ქვეყნების შესახებ.

ამ ტიპის  საქმიანი თამაში პროექტული საქმიანობის სახეს წარმოადგენს, რადგან  მუშაობის დაწყებამდე  მოსწავლეებს უკვე აქვთ გარკვეული დავალება ან პრობლემა მიცემული, სახავენ მისი გადაჭრის გზებს და წარადგენენ თავიანთ შესრულებულ ნამუშევარს.