მასწავლებელი – ცოდნის ნათელით
უსწავლელობის დამმარცხებელი.
აი, რას ნიშნავს მასწავლებელი,
აი, რად გვიყვარს მასწავლებელი.
(მასწავლებელი – იოსებ ნონეშვილი).
- „ნათქვამის გასაანალიზებლად მოსმენის დროს ყურადღებას ვაქცევ და ვითვალისწინებ მოსწავლის ხმის ტონს, სახის გამომეტყველებას, ჟესტიკულაციას, მიმიკებს და ა.შ. (არავერბალური კომუნიკაციის ნიშნებს)“.
ქალბატონი ირმა – ფიზიკის მასწავლებელი:
„სანამ ამ პუნქტს ვუპასუხებ, გულწრფელად ვიტყვი, რომ მასწავლებლებლებს ხშირად გვითქვამს ერთმანეთისთვის, რომ მავანთ ჩვენ კონკრეტული საგნის პედაგოგები კი არა, ზოგჯერ ფსიქოლოგები ვგონივართ. რადგან ისეთი ტერმინებით გველაპარაკებიან, რომ კარგ ფსიქოლოგსაც შეშურდება. არავერბალური კომუნიკაცია შესანიშნავია და მასზე დაკვირვების გარდა, რას ვაკეთებთ აბა კლასში? ბავშვები, ხომ მუდამ იმას ცდილობენ, ჩვენ რამე მოგვატყუონ, და ჩვენც სულ გაფაციცებული ვართ, არ გამოგვეპაროს მათი „ოხუნჯობები“ და მერე ბავშვებმა ზურგს უკან არ დაგვცინონ. „ნახე, როგორ წავეკაიფე (უკაცრავად ჟარგონისთვის) ინგლისურის მასწავლებელს?“ ასეთი და უარესებიც ძალიან ხშირად მოგვისმენია, სამწუხაროდ.
აქვე მინდა გითხრათ, ერთმა ფსიქოლოგმა ამაზე გვითხრა: „ბავშვების ქცევები პირად შეურაცხყოფად არ უნდა მიიღოთ“. კრიტიკულ სიტუაციებში ხშირად მახსენდება და ვფიქრობ სიმართლეა, რადგან ბავშვები ხომ მუდმივად თვითდამკვიდრებას ცდილობენ, ხშირად ტრაბახობენ, რათა თავი გამოიჩინონ, შეყვარებულს გაეპრანჭონ, ძმაკაცზე შთაბეჭდილება მოახდინონ. მასწავლებელი კი ამ დროს საკუთარი კომპლექსების ტყვეობაში არიან და ფიქრობენ, ბავშვებმა როგორ უნდა მაჯობონ? ამათ რა საკუთარი მშობელი ხომ არ ვგონივარ, რომ ამდენს მიბედავს? მოკლედ, მოსმენა და ჟესტები ნამდვილად ძალიან მნიშვნელოვანია და, სიმართლე უნდა ითქვას, ზოგჯერ ვფიქრობ: ნეტავ ეს ფსიქოლოგიური ტრენინგები ადრეც ყოფილიყო, როდესაც მასწავლებლობა დავიწყე, მაშინ შეიძლება უკეთესი პედაგოგი ვყოფილიყავი.
ისე, განა ადამიანები ყოველდღიურ ურთიერთობებში ჟესტებსა და მიმიკებს არ აკვირდებიან? პედაგოგები – მით უფრო. ახლა კიდევ ერთი რამ უნდა აღვნიშნო: ჩემს პედაგოგიურ პრაქტიკაში ყოფილა შემთხვევები (არც თუ იშვიათად), როდესაც ბავშვი მიმტკიცებდა, რომ მისი ხმის ტონი და მით უფრო მიმიკა მე არასწორად გავიგე და რომ ჩემი მხრიდან სრული უსამართლობა იყო მისთვის შენიშვნის მიცემა. ამიტომ გამოდის, რომ თუ გულწრფელად შევავსებთ ამ პუნქტს, უნდა ვთქვათ, რომ ზოგ შემთხვევაში მასწავლებლის ცოდნა და კომპეტენცია არავერბალური კომუნიკაციის საკითხებში არ არის საკმარისი, მის მიზნობრივად გამოსაყენებლად“.
- „მოსწავლეებთან საუბრისას ყურადღებას ვაქცევ საკუთარ ლექსიკას, ასევე ხმის ტონს, სახის გამომეტყველებას, ჟესტიკულაციას, მიმიკებს და ა.შ.“.
ქალბატონი ლიკა – ინგლისური ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი საბაზო და საშუალო საფეხურებზე:
„თუ გულწრფელობაა, გულწრფელობა იყოს: როდესაც გამაბრაზებენ, აღარაფერს ვაქცევ ყურადღებას – კიდეც ვყვირი, ხელებსაც ვიქნევ, ზოგჯერ მაგიდაზეც დამირტყამს ხელი. ამ დროს სახის გამომეტყველებაც, რომ „შესაბამისი“ მექნება, ამას თქმაც არ უნდა. ყველას უნახავს გაცოფებული მასწავლებელი თვალებიდან ნაპერწკლები, რომ სცვივა.
კითხვარის შევსების დროს, ამას არ ვწერთ. მიხვდებით ალბათ რატომაც. ჩვენ ხომ მასწავლებლები ვართ და არ შეგვშვენის ეგეთი საქციელი. ეს ძალიან კარგად ვიცით და ვადასტურებთ, რომ ეგრეც უნდა იყოს. მაგრამ მასწავლებლებიც ხომ ადამიანები ვართ და ერთმანეთს სულ იმას შევჩივით, რომ ძალიან რთულ საქმიანობას ვართ შეჭიდებული და ნერვები ზოგჯერ გვღალატობს ხოლმე. რადგან ასეთი გულწრფელი საუბარი წავიდა, იმასაც გეტყვით, რომ ძალიან გვწყინს, ჩვენი პროფესია ასეთი დაუფასებელი რომ არის. იმედია, ცუდად არავინ გაიგებს, რადგან მართლაც საჭიროა მასწავლებელმა ბრაზის მართვა იცოდეს და საკუთარი მიმიკები, ჟესტები, გამომეტყველება და ემოციები აკონტროლოს“.
- „მოსწავლეებთან ურთიერთობას ვამყარებ სტერეოტიპებისა და წინასწარ ჩამოყალიბებული განწყობების გარეშე“.
ბატონი რეზო – ერთადერთი მამაკაცი პედაგოგი ჯგუფში, რომელიც მათემატიკას ასწავლის:
„დიახ, რა თქმა უნდა. ჩემზე სულ არ მოქმედებს მოსწავლე ბიჭია თუ გოგო, ნიჭიერია თუ ნაკლებად ნიჭიერი, დამჯერეა თუ ჯიუტი, ქართველია თუ არაქართველი, ქრისტიანია თუ სხვა რელიგიის წარმომადგენელი, როგორი ოჯახიდან არის, მერამდენე შვილია და კიდევ რა ვიცი, რა სტერეოტიპები შეიძლება არსებობდეს? ერთადერთი წინასწარი განწყობა მაქვს, თუ მათემატიკას კარგად ითვისებს, ესე იგი, კარგი მოსწავლეა“.
ახლა მეც მინდა გულწრფელად ვთქვა, ჩვენ ძალიან გვიჭირს სტერეოტიპებისგან გათავისუფლება. ადამიანური სისუსტეები ჩვენთვის უცხო არ არის და თუ ზოგჯერ რამე ახდენს გავლენას ჩვენს მოსწავლეებთან ურთიერთობებზე, ვფიქრობ, ეს წინასწარ განზრახვით არ ხდება“.
- „ყველა მოსწავლეს ვუდგები ინდივიდუალურად; ჩემთვის მნიშვნელოვანია თითოეული მათგანის, როგორც პიროვნების, ღირებულება და უნიკალურობა“.
ქალბატონი თამარი – დაწყებითი საფეხურის მასწავლებელი. პედაგოგობა სულ ცოტა ხნის წინ დაიწყო:
„სიმართლე გითხრათ, მე ჯერ არ შემივსია თვითშეფასების კითხვარი და, ვფიქრობ, საკმაოდ გამიჭირდება, რადგან ძალიან ვრცელია და სერიოზულ ძალისხმევას საჭიროებს. მასწავლებლობა მომწონს, მიუხედავად იმისა, რომ არასოდეს მიოცნებია სკოლაში მუშაობაზე. მიმაჩნია, რომ ბავშვებს კარგად ვუგებ, ისინიც პატივისცემით მექცევიან, არ ცდილობენ ჩემი გამოუცდელობით ბოროტად სარგებლობას. ალბათ პატარებთან ყველა ასეა. გაცილებით უფრო დამღლელი და შემაწუხებელი ჩემთვის ამდენი დამატებითი აქტივობაა, უამრავი საწერი გვაქვს. ვფიქრობ, სხვა მასწავლებლების აზრსაც გამოვთქვამ ამით.
ინდივიდუალური მიდგომების გამოყენებას მართლა ვცდილობ, მაგრამ ვაღიარებ, რომ ყოველთვის არ გამომდის, ძალიან ძნელია. შესანიშნავი იქნებოდა მეტი ცოდნა, რომ მქონოდა ამ სფეროში. მე ხომ კარგად მახსოვს, როდესაც თავად ვიყავი მოსწავლე, ის მასწავლებლები ძალიან მიყვარდა, რომლებიც ჩემს პიროვნებას პატივისცემით ექცეოდნენ და ჩემი ღირსების შელახვას არასოდეს დაუშვებდნენ. ერთ-ერთი ფსიქოლოგი ქცევის მოდელირების შესახებ გვიყვებოდა და ამიტომ ვფიქრობ, რომ მეც ისევე კარგად მოვექცევი ჩემს მოსწავლეებს, როგორც ჩემი საყვარელი პედაგოგები მექცეოდნენ. უდავოდ, უსიამოვნო შემთხვევებიც იყო, მაგრამ მე მათ აღარ ვიხსენებ. რაღაც ძალიან იდეალური გამოვედი ხომ?“
- „ხელს ვუწყობ მოსწავლეებს, გაბედულად დასვან კითხვები, გამოთქვან მოსაზრებები და გამოხატონ თავიანთი დამოკიდებულებები“.
ქალბატონი ნატა – გეოგრაფიის მასწავლებელი. მართალია, მისი სკოლა შედარებით პატარაა და არც ისე პრესტიჟული, მაგრამ მას მიაჩნია, რომ თუ შენი საქმე გიყვარს, არ აქვს მნიშვნელობა სად ასწავლი, მნიშვნელოვანია – როგორ ასწავლი:
„მგონია, რომ ჩემი საგანი თავად განაწყობს მოსწავლეებს შემეცნებისკენ, კითხვების დასმისკენ. რაიმე დამატებითი სტრატეგიები არ მაქვს ამ მიმართულებით. მოგეხსენებათ, დღეს ინტერნეტის ეპოქაა და ბავშვებს უამრავი ინფორმაციის მოპოვება შეუძლიათ. ისინი გამუდმებით ცდილობენ, კითხვები დამისვან. სიმართლე გითხრათ, ხშირად „ჩამჭრელ“ კითხვებსაც არ ერიდებიან და ისეთი ეშმაკი თვალებით მიყურებენ, აინტერესებთ – რას ვუპასუხებ, მოვახერხებ თუ არა სიტუაციიდან „გამოძრომას“. ძალიან მახალისებს და ენერგიით მავსებს ეს ყველაფერი და ბავშვებიც კიდევ უფრო ხალისობენ, ცდილობენ ახალ-ახალი ოხუნჯობები მოიფიქრონ“.
- „ვფლობ და შესაბამისად ვიყენებ კონფლიქტის პრევენციისა და მოგვარების სხვადასხვა სტრატეგიას“.
ქალბატონი ხათუნა – ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი ერთ-ერთ არაქართულენოვან სკოლაში:
„რადგან გულწრფელად ვსაუბრობთ, მაშინ მეც გულწრფელად გეტყვით. სხვებივით მეც უამრავი ტრენინგი მაქვს მოსმენილი. მათ შორის საკუთრივ კონფლიქტების მართვაზე. გვასწავლეს, ასევე, სხვადასხვა სტრატეგია და მიდგომა. მაგრამ ვერ მოგატყუებთ, რომ რომელიმე გამოვიყენე და წარმატებით მოვაგვარე სასკოლო კონფლიქტი. საერთოდაც მიმაჩნია, რომ ყველა მასწავლებელს მისთვის მისაღები მეთოდი აქვს, თუ როგორ უნდა მოიქცეს კონფლიქტურ სიტუაციაში. კონფლიქტი ხომ მრავალ რამეზეა დამოკიდებული და, სამწუხაროდ, ის, რომ მე მასწავლეს კონფლიქტის რაობა, ხშირ შემთხვევაში ვერ მეხმარება მისი პრევენციის მიღწევაში“.
აი ეს არის, რაც მოვისმინე ჩვენი მასწავლებლებისგან. ჩემთვის საინტერესო იყო და ამიტომ თქვენც გაგიზიარეთ.
