მუშტის კრივი საქართველოს ქალაქებში გავრცელებული სამხედრო-სპორტული თამაში იყო, რომელიც უბნებს შორის ძირითადად კვირა და უქმე დღეებში იმართებოდა. თბილისში მუშტის კრივის დროს ერთმანეთის წინააღმდეგ გამოდიოდნენ ქალაქის ჩრდილოეთი და სამხრეთი („ზემო“ და „ქვემო“) უბნები. მათ შორის საზღვარი სიონის ტაძარი იყო. ზემო უბანში შედიოდა: კუკია, გარეთ უბანი, ავლაბრის ჩრ. ნაწილი და ჩუღურეთი; ქვემოში – მაიდანი, სეიდაბადი, ხარფუხი, შავი სოფელი და ავლაბრის სამხ. ნაწილი. მოკრივენი მკერდგაღეღილნი, ჩოხის კალთებაკეცილნი და ხშირად ფეხშიშველნიც კი იბრძოდნენ. ზოგი კი დაჩოქილი კრივობდა.
„კრივი იმართებოდა სხვადასხვა ადგილას: ზარაფხანის ახლოს, საცა ახლა ბაყალხანაა (მეტეხის ციხის ქვემო ნაწილი); არსენალთან, ე.წ. „ჭირიაანთ ხევში“; „ბოსტნის ურმებზე“ (ძველი დამოჟნის უბდანი); ავლაბრის იქით „ნახირის უბანში“, სადაც ეხლა ყაზარმებია; უფრო ხშირად კი სიონის ქუჩაზე; აბას-აბადის და კოლორ-თაღის მოედნებზე; აგრეთვე მოღნინის ეკლესიის ახლობელ ქუჩაზე; ბოტანიკური ბაღის ზემოთ, ჩანჩქერის თავზე და მამადავითის ყელთან, სადაც წინათ დაცემული ადგილი ყოფილა“ (იოსებ გრიშაშვილი). მუშტის კრივი იმართებოდა ქუთაისში, გორსა და თელავშიც.
„ცოტა ხნის შემდეგ ეს გუნდები ერთად შეგროვდნენ და უფროსები მათში რაღაც ფიცი-ფუცში და მოძრაობაში არიან, ესენი ეძებენ ორ-ორ მოწინააღმდეგე პატარა ბიჭებს საკრივოდ. აი, ერთმა მოზრდილმა ბიჭმა აიყვანა ხელში 7-8 წლის ბიჭი და მეორეს ეძახის: „აბა, ამის ტოლი მოიყვა!“ მეორე მხარეთგანაც მოჰყავთ პატარავე ბიჭი ყვირილით: „მოვიდეს, მოვიდეს!“ დაიტაკნენ პატარა გმირები. შეიქნა ერთი კიჟინა, ზედაგორა და ერთიმეორეზედ მიხეთქება, ეგება კარგად დავინახოთ მეომარნიო. 2 წამის შემდეგ მეომარნი გააშველეს. ეს არის კრივის საძირკველს პირველი ქვა დაიდვა. ამის შემდეგ ორ-ორის ბრძოლა-კრივი შეუწყვეტლად გრძელდებოდა, ისეთივე კიჟინით და დავიდარაბით, როგორც პირველებისა. ამასთანავე, რაც დრო გადის, ბრძოლაში უფრო მოზრდილები და დიდები იღებენ მონაწილეობას.
ქუჩა ისე გატენილია ხალხითა, რომ ცხენისა და ეტლის გავლა აქ შეუძლებელი ხდება. დაბინდდა. მოკრივე ხალხი მზად დგას ჩოხა გახდილი, დასტა-დასტად. მხოლოდ „გაჭირვების ტალკვესებს“ (თავი მოკრივენი) ჯერ არ გაუხდიათ. თელავის მხრიდან ჩავარდა ”ქაქა”, მუშტის ქნევით დაერივა ძველ გალავნელთ ყვირილით: „მოდი, მოდი! უჰ! ჰე!“. „ქაქამ“ თავისი ჯარით კარგა მანძჳლზე გარეკა ცემა-ტყეპით ძველ გალავნელები. ძველ გალავნითგან გადმოხტა ერთი ჩასხმული ბიჭი და ახლა ამან წამოიღო აქეთურები. ვიდრე კარგად დაბინდდება, ამგვარი გაქცევა-გამოქცევა აქეთ-იქით შეზავებული მუშტისა და სილი ბაგა-ბუგ ტკაცა-ტკუცითა. ხშირი ბინდია. დაჰკრეს „ურათი“ ათიოდე თელაველმა ტალიკმა ბიჭმა და დაერივნენ ძველ გალავანელთ. შეიქნა საშინელი ყვირილი და სასტიკი დაუნდობელი ცემა-ტყეპა. რამდენსამე წამს გალავნელნი გამაგრდნენ, ბოლოს, შეწუხებულთ მუშტის ცემით დაიხიეს უკან. თელაველნი უფრო ცხარედ და მედგრად ეკვეთნენ ძველ გალავნელთ და გაფანტეს, გააქცივეს. შეიქმნა ძველ გალავნელთ ძახილი: „ბიჭი, ბიჭი! ბიჭი მოაშველეთ, ბიჭი!“ , მაგრამ არავინ მოაშველეს ამათ, ვიდრე დამარცხებულნი არ მოვიდნენ მეორე გამზადებულ დასტასთან. აქამდე მოჰყვნენ გამარჯვებულნიც და აქ კი შედგნენ, რაკი დიდ ძალას ახალის მოკრივეებისას ვეღარ გაატანეს და ვეღარ დასძრეს. ძველ გალავნელნი ეკვეთნენ დაღლილს თელაველთ.
ახლა აქ შეიქნა საშინელი ბრძოლა. შესვენებულთ ძალას ვეღარ გაუმკლავდა თელაველთ დასტა და დაიწია უკან. მთელი ძველ გალავნის მოკრივე ხალხი დაედევნა ამათ. „ბიჭი მოაშველეთ!“ ძახილმა თელაველთ ვერაფერი უშველა და მოგერებით მოდიან უკან. ხამ კაცს ჰგონია, ეს არის თელავის ხალხი დაიღუპაო, მაგრამ აქ დგას შვიდიოდე მარჯვე, შესვენებული და ბრძოლის მწყურვალე ბიჭი. უეცრად დაჰკივლეს და ეკვეთნენ მრავალრიცხოვან ძველ გალავნელთა. ეს დაცემა ისეთი მოულოდნელი იყო, რომ ძველ გალავნელთ თავზარი დაეცათ. თქვენს მტერს დაადგეს ის დღე, რაც 20 თელაველმა დააყენა 60-80 ძველ გალავნელს; უკანასკნელნი გაიქცნენ. ამათ ცემით მისდევდნენ გამარჯვებულნი. თუმცა დამარცხებულთ ბევრი იყვირეს: „ბიჭი, ბიჭი! კენჭიას დაუძახეთ! კენჭიას!“ მაგრამ ვერც ამათ გააწყვეს თელაველთ საშინელი მუშტების წინააღმდეგ. თელაველთ მისდიეს დამარცხებულთ რიყემდის და გახარებულნი დაბრუნდნენ სიმღერით . . . საზოგადოდ უნდა ვსთქვათ, რომ მოკრივენი დიდს მოხერხებას და გამჭრიახობას იჩენენ კრივში: თუ ერთს მხარეს მოხერხებული ადგილი უკავია, თუნდაც სუსტი იყვნენ, მაინც არ დაეცემიან და ცდილობენ მოწინააღმდეგენი მოიტყუილონ 3-4 კაცის ჩაგზავნით კრივში. გარდა ამისა, მრავალგვარ ხერხს ხმარობენ, ასე რომ , შეიძლება დიდის ღონის მქონე კაცი, სულ პატარა და უღჴნოსგან იცემოს და დამარცხდეს”. (გაზ. ”შრომა”, 1883 წ. N 8).
თბილისში ყველაზე დიდი მუშტის კრივი, „ავლაბრის კრივი” იმართებოდა კვირაცხოვლობა დღეს, ამ დღესასწაულის სახელობის ეკლესიის მახლობლად. ამ დროს ყველა დუქანი იკეტებოდა. კრივს, როგორც წესი, თავადები მფარველობდნენ. ისინი გამოჩენილ მოკრივეებს ფულითაც ასაჩუქრებდნენ. თქმულების მიხედვით, კრივს მეფე ერეკლეც ესწრებოდა ხოლმე. თბილისელი სახელგანთქმული მოკრივეები ყოფილან: შერმაზანა, საათო (მთავარმმართებელ ციცინოვის ფალავანი), ქარაფ-ქანდოღა (კლდის დამქცევი), დნგრა სოლომონა, ქაჩალ სტეფანე, გიჟუა, ლოპიანა (გრიგოლ ორბელიანის ფალავანი), ოქრომჭედელი ფაფანა, ცხრაფეხაანთ გოლა, გამხდარი სიმონა, ლეჰენძაანთ ავეტიქა, ბაბამ სირქია, მჭედელი სია, წითელფუფაიკა კოლა, გიჟ-მიხაკა, დაბალი ლოხოშა, ბაყალი გომფუა, ფარქასტუ კოლა და სხვები.
