პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

თამაშების  როლი, კომუნიკაციური უნარების ფორმირებაში

თამაშები გაკვეთილზე ხელს უწყობს ურთიერთობების ფორმულირებას. ამიტომ მათი საგაკვეთილო პროცესში გამოყენება მნიშვნელოვანია.

ქვემოთ მოტანილი დავალებები მხოლოდ მაგალითებია იმისა, თუ როგორ უნდა „დავიწყოთ“ თამაშები. ასე გაწერილი ისინი ცოტა უსიცოცხლოდ მოჩანს, მაგრამ მერწმუნეთ, როგორც კი მოსინჯავთ თამაშის სახით სწავლებას, მერე ვერასოდეს უღალატებთ ამ მეთოდს.

 

იცანით სურათი

კლასის ბოლოში, მაგიდაზე განთავსებულია ჟურნალებიდან ამოჭრილი სურათები. დაყავით კლასი ჯგუფებად და მაგიდისგან მოშორებით განალაგეთ ისინი. ყოველ ჯგუფს მიანიჭეთ სახელი („ა“, „ბ“, „გ“…) და ყოველ მონაწილეს კი რიგითი ნომერი (1,2,3,4,…). მასწავლებელს, ყოველი ჯგუფის ნომერი პირველი მონაწილე მაგიდასთან მიჰყავს და აჩვენებს სურათს (იწერს, რომელს რომელი სურათი შეხვდა). ეს მონაწილეები ბრუნდებიან თავიანთ ჯგუფთან და ცდილობენ, აღწერონ ნანახი სურათი. ამასობაში მასწავლებელი მაგიდაზე სურათებს ურევს.

ამის შემდეგ ყოველი ჯგუფის მეორე მონაწილე მიდის მაგიდასთან და ცდილობს მოძებნოს პირველი მონაწილის მიერ აღწერილი სურათი. საჭიროების შემთხვევაში, მეორე მონაწილეს შეუძლია მიბრუნდეს ჯგუფში და დასაზუსტებლად შეკითხვები დაუსვას პირველს.

თუ მეორე მონაწილე დარწმუნებულია თავის არჩევანში, მას მოაქვს სურათი ჯგუფთან. ამ დროს პირველი ნომერი ტოვებს ჯგუფს და დანარჩენი წევრები ადასტურებენ მეორე ნომრის არჩევანს. შემდეგ, არჩეულ სურათს მასწავლებელს წარუდგენენ.

თუ სურათი სწორადაა ამოცნობილი, მაშინ უკვე მეორე ნომერი ბრუნდება მაგიდასთან და ყველაფერი მეორდება. ჯგუფებს შორის მიდის შეჯიბრი, რომელი უფრო სწრაფად დაასრულებს, თუნდაც ორ წრეს.

            ეს თამაში (თუ უცხო ენის გაკვეთილია) მოსწავლეებს სტიმულს აძლევს, რომ შესასწავლ უცხო ენაზე ისაუბრონ, ამასთან ავითარებს ლექსიკას, აყალიბებს პრეზენტაციისა და ლოგიკურად აზროვნების უნარებს. მოსწავლეები ენთუზიაზმით დაიწყებენ სირბილს ჯგუფსა და მაგიდას შორის. მასწავლებლის ამოცანაა – პროცესის ისეთი ორგანიზება, რომ არ შეიქმნას ქაოსი.

ამ თამაშის გამოყენება სწავლების ნებისმიერ საფეხურზე შეიძლება.

ვარიანტები

კლასში გადაადგილების გარეშე თამაშის ვარიანტი: თამაშის ყოველ მონაწილეს ეძლევა კონვერტში ჩადებული სურათი, რომელიც დანარჩენებმა არ უნდა ნახონ. მას შემდეგ, რაც წარმოდგენილი იქნება ყველა სურათის აღწერა, მასწავლებელი კრებს სურათებს და მაგიდაზე შლის მათ. ჯგუფს ევალება, გამოიცნოს, რომელი სურათი ჰქონდა მხედველობაში თითოეულ მონაწილეს.

გადაადგილების გარეშე თამაშის გართულებული ვარიანტი: ზემოთ აღწერილი ვარიანტის გართულება შესაძლებელია, თუ ჯგუფის თითოეულ წევრს რიგრიგობით, ინდივიდუალურად მოუწევს ყველა სურათის ამოცნობა.

ისტორიები

თხზულების შედგენა ჯაჭვური პრინციპით

ჯგუფი განლაგებულია წრეზე. პირველი მონაწილე (ან მასწავლებელი) კითხულობს რაიმე ისტორიის პირველ აბზაცს. ჯგუფის წევრები წრიული მიმდევრობით ამატებენ აბზაცებს. ისტორიები შეიძლება იყოს ძალიან მარტივი:

„მას ძალიან მოსწონდა ეს სურათი“;

„ამ სურათზე იყო მისი ქალიშვილი“;

„მაგრამ ქალიშვილს არ მოსწონდა, მას მიაჩნდა რომ ცუდად გამოიყურებოდა ამ სურათზე “;

„ერთხელაც ქალიშვილმა გადააგდო სურათი“.

ვარიანტი

თამაშის გართულება შეიძლება, თუ ჯგუფს მივცემთ, როგორც პირველ, ასევე ისტორიის ბოლო ფრაზას. მონაწილეებმა ისე უნდა დაამატონ საკუთარი აბზაცები, რომ ისტორიის დასაწყისიდან დასასრულამდე ლოგიკური ხაზი არ დაირღვეს. თამაში საკმაოდ სახალისოა, როცა პირველი და ბოლო აბზაცები ერთმანეთთან აშკარა კავშირში არაა. მაგალითად:

დასაწყისი: „ძაღლი ტრომბონზე დაკვრას სწავლობდა“.

 დასასრული: “ბებიაჩემი ვერ იტანს სპაგეტს“.

 

მუნჯი ისტორიები

მასწავლებელი ჟესტებით ჰყვება ამბავს. მოსწავლეები მორიგეობით სიტყვიერად „თარგმნიან“ მასწავლებლის მონათხრობს. მაგალითად: „ის სადილობდა. საჭმლის ნაჭერი იატაკზე დავარდა. მან ძაღლს უხმო. ძაღლმა აიღო დავარდნილი ნაჭერი. ამ საქციელისთვის მას მოეფერნენ“.

ბოლოს მთელი კლასი იმეორებს ისტორიას. მასწავლებლის ერთი ტაში ნიშანია, რომ კლასმა მხოლოდ ბოლო ფრაზა უნდა გაიმეორონ, ორი ტაში ნიშნავს, რომ მათ მთელი ისტორია უნდა მოჰყვნენ თავიდან ბოლომდე – თითო მოსწავლემ თითო აბზაცი.

ისტორია ბარათებზე

ყოველ მოსწავლეს ურიგდება ბარათი მოკლე ისტორიით მშობლიურ ენაზე. მოსწავლემ ეს ისტორია კლასს უცხო ენაზე უნდა უამბოს. კლასი ფრაზების მიხედვით იმეორებს ამ ისტორიას, ოღონდ მშობლიურ ენაზე. გამოიყენეთ მარტივი ისტორიები.

 

თამაში ბარათებისა და სათამაშო კოჭების გამოყენებით

კოჭებით თამაში

კოჭებით თამაში საუკეთესო მეთოდია ანგარიშის შესასწავლად. აქ მოვიტან სამეულში თამაშის მაგალითს. ყოველი ჯგუფისთვის დაგვჭირდება ჟეტონები ან სათამაშო კუპონები, ასევე ერთი ან რამდენიმე კუბი.

პირველი მოთამაშე ისვრის კოჭს, დანარჩენი ორი ერთმანეთს ეჯიბრება, ვინ პირველი დაასახელებს ციფრების რაოდენობას კუბიკებზე. მოსწავლე, რომელიც პირველმა გასცა სწორი პასუხი, იღებს ჟეტონს. თუ პასუხი არასწორია, მოსწავლე კარგავს ჟეტონს. შემდეგ მეორე მოსწავლე ისვრის კოჭს და ასე გრძელდება წრეზე, სანამ არ დამთავრდება ჟეტონები. იმარჯვებს ის მონაწილე, რომელიც ჟეტონების მაქსიმალურ რაოდენობას დააგროვებს. თამაში დიდი ხალისით მიმდინარეობს და მოსწავლეს სწრაფად ანგარიშის სწავლაში ეხმარება.

 

თამაში ბარათებით

ბარათები სიტყვების შესწავლის კარგი საშუალებაა. მონაწილეთა წყვილებს ურიგდებათ დაახლოებით ორმოცდაათბარათიანი ნაკრები. ბარათის ერთ მხარეს უცხო ენაზე დაწერილი სიტყვაა, მეორე მხარეს – წვრილი შრიფტით დაწერილი თარგმანი. ბარათები მიმდევრობით, უცხოენოვანი სიტყვით ზემოთ, ამოაქვთ ნაკრებიდან. მოსწავლე, რომელიც პირველი თარგმნის სწორად, იღებს ბარათს. თუ თარგმანი არასწორია, ბარათი მოწინააღმდეგესთან გადადის. მოგებულია ის მონაწილე, ვისაც მაქსიმალური რაოდენობის ბარათი დაუგროვდება.

ვარიანტი

ბარათების შეკვრა მაგიდის ცენტრში განთავსდება. სამ-ოთხკაციანი ჯგუფები რიგის მიხედვით წარმოადგენენ თარგმანის საკუთარ ვერსიას. თუ თარგმანი სწორადაა გაკეთებული, ბარათი შეკვრის ბოლოში გადადის. თუ ვინმე არასწორ პასუხს გასცემს, ბარათი მას გადაეცემა, რათა თამაშის ბოლომდე ეს სიტყვა ისწავლოს. მოგებულია ის მონაწილე, რომელსაც თამაშის ბოლოს ყველაზე ნაკლები ბარათი ექნება.

 

მოსწავლეთა გამოსვლები

ყველა მოსწავლემ უნდა წარუდგინოს ჯგუფს მოკლე მოთხრობა საკუთარი ინტერესებისა და მიდრეკილებების შესახებ (ჰობი, საყვარელი მუსიკის ჟანრი, ავტორი, კერძი და ა.შ). ეს ჯგუფის წევრებს ერთმანეთის უკეთ გაცნობაში ეხმარება. მიეცით მოსწავლეებს ერთი კვირა დავალების მოსამზადებლად.

საგნები

მოსწავლეებს სთხოვენ, გაკვეთილზე მოიტანონ უჩვეულო ნივთი. ახდენენ ნივთის კლასისთვის დემონსტრირებას და მათ უნდა გამოიცნონ, რა დანიშნულება აქვს მას. ჩვეულებრივ, მოსწავლეებს ისეთი ნიმუშის მოტანას სთხოვენ, რომელიც მათ ინტერესებთან ან ჰობთან არის კავშირში.

ახალი ამბები

მოსწავლეები გაზეთებიდან ირჩევენ ახალ ამბავს და მას კლასს აცნობენ. გამოსვლა შეიძლება კვირის მანძილზე მომზადდეს. დამატებით კლასმა ის საკითხები უნდა განიხილოს, რომლებსაც ეს საგაზეთო სიახლე ეხება.

როლური თამაშები

როლური თამაშები განსაკუთრებით ღირებულია, როცა საკითხი ენების შესწავლას ეხება. პედაგოგი როლებს მცირე ჯგუფებში ანაწილებს. შემდეგ ხდება მათი გათამაშება. მაგალითად, წყვილიდან ერთი მონაწილე სასტუმროს მუშაკის როლშია, მეორე – უცხოელი სტუმრის, რომელსაც ოთახის დაჯავშნა სურს. შემდეგ როლები იცვლება.

სავარჯიშო

უცხოენოვანი სიტყვის ან ფრაზის დასასწავლად საჭიროა მისი რამდენჯერმე გულდასმით გამეორება. ამგვარი სავარჯიშო, საშუალებას იძლევა, გავიმყაროთ გრამატიკული ცოდნა, გავიუმჯობესოთ გამოთქმა და ლექსიკური მარაგი. ასეთი სავარჯიშოები სახალისო გახდება, როცა თქვენ ენთუზიაზმს გამოხატავთ და სწრაფ ტემპში მუშაობთ. წარმოთქვით სიტყვა ან ფრაზა და კლასს მისი გამეორება სთხოვეთ. კლასთან ერთად ის მაქსიმუმ  ექვსჯერ გაიმეორეთ და ახალზე გადადით. ასეთი სავარჯიშოები ერთ-ორ წუთზე მეტს არ უნდა გაგრძელდეს.

ცვლილებების შეტანა

მოიფიქრეთ ადვილად შესაცვლელი წინადადება. მაგალითად: „სადაა ზეთი?“. მასწავლებელი სთავაზობს ფრაზას და კლასი იმეორებს მას. შემდეგ შეგიძლიათ შეცვალოთ არსებითი სახელი – „სადაა კატა?“. მეორე ვარიანტია, როცა სათითაოდ იძახებთ მოსწავლეებს და ისინი ახალ არსებით სახელს გთავაზობენ.

პინგ-პონგი

მასწავლებელი სთავაზობს ფრაზას, კლასი მასზე შეკითხვით რეაგირებს:

„მე ვიყავი კინოში“. – „თქვენ მოგეწონათ კინოში?“

„მე ვკატაობდი ველოსიპედზე“. –  „ხომ არ ჩამოვარდნილხართ?“

ახალი სიტყვების სწავლება

შეეცადეთ ახალი სიტყვები მათი წინადადებებში გამოყენებით ასწავლოთ, რადგან ასე უკეთ აითვისებენ. იმუშავეთ მცირე ჯგუფებში. მაგალითად, „სამზარეულოს“ თემის შესწავლისას:

„სადაა ტილო?“,  „სადაა ჯამი?“, „სად დევს კოვზები?“, „მე ახალი ჩაიდანი მჭირდება“, „ახალი ქვაბი მინდა“, „მე მჭირდება ახალი…“.

დარწმუნდით, რომ ეს ახალი სიტყვები ნამდვილად საჭიროა. ადამიანისთვის გაცილებით ადვილია უცხო ენიდან მშობლიურზე თარგმნა, ვიდრე პირიქით. ამიტომ სიტყვები ჯერ ამ მიმართულებით უნდა ვასწავლოთ, შემდეგ პირიქით. ამ დროს ძალიან მნიშვნელოვანია მიმოხილვა.

ბარათების დემონსტრირება.

ბარათები შეგვიძლია ვიყიდოთ ან თავადაც დავამზადოთ. ყოველ მათგანზე მოვათავსოთ სურათი. მონაწილეები ცალკეული სიტყვით, ფრაზით ან სრული წინადადებებით აღწერენ სურათს: „პატარა ძაღლი“, „დიდი ძაღლი“,  „შავი კატა“, „პატარა თეთრი კატა“ და ა.შ. ეს ბარათები კარგია მიმოხილვისთვის.

 

სხვა თამაშები და დავალებები

პირამიდა

მოსწავლეები წყვილად მუშაობენ და ერთმანეთს თავიანთი თავის შესახებ უამბობენ. შემდეგ წყვილები ოთხეულებად ერთიანდებიან. ყოველი წყვილი, უამბობს ჯგუფს, თუ რა შეიტყო საკუთარ მეწყვილეზე. შემდეგ ოთხეული რვაკაციან ჯგუფად იქცევა და ა.შ.

 გამოიცანი საგანი

მოსწავლე ჩაიფიქრებს საგანს და ასახელებს მის პირველ ასოს. დანარჩენები ეკითხებიან ამ საგნის შესახებ: „რა ფერისაა?“, „მაგიდაზე დიდია?“. ის, ვინც სწორად გამოიცნობს, ამის შემდეგ ჩაიფიქრებს სხვა საგანს და ა.შ. თამაში შეჯიბრადაც გარდაიქმნება, თუ კლასს ჯგუფებად დავყოფთ. გამარჯვებული ის ჯგუფია, რომელიც პირველად გამოიცნობს.

ვარიანტი

მასწავლებელი აღწერს საგანს, მოსწავლეებმა კი შეკითხვების საშუალებით უნდა გამოიცნონ, მაგალითად: „ეს რაღაც მძიმეა?“, „ის შუშისაა?“, „მაგიდაზე იდგმება?“ და ა.შ.

 

რად მუშაობ?

მოსწავლე ჩაიფიქრებს რაიმე საქმიანობას (ან აიღებს ბარათს, რაიმე პროფესიის წარწერით). დანარჩენი მონაწილეები აძლევენ კითხვებს: „გიწევს თუ არა მგზავრობა?“, „გაქვს თუ არა მაღალი ანაზღაურება?“ და ა.შ. ამ შემთხვევაშიც ვარიანტები იდენტურია, რაც იყო წინა თამაშისას „გამოიცანი საგანი“.

თარჯიმანი

ერთი მონაწილისთვის ნებადართული მხოლოდ მშობლიურ ენაზე საუბარია, მეორისათვის – შესასწავლ უცხო ენაზე, მესამე კი – თარჯიმნობს. მაგალითად: უცხოელს სურს რკინიგზის სადგურზე მოხვედრა, მშობლიურ ენაზე მოსაუბრე კი ცდილობს აუხსნას გზა.

ვახმოვანებთ ვიდეოს

ვუშვებთ ფილმს უხმოდ. მოსწავლეებმა ის უნდა  „გაახმოვანონ“.

სულ ერთი წუთი

ენების სწავლებისას შეიძლება რადიო- და ტელეგადაცემების ადაპტირება. მოსწავლეებს „ქუდიდან ამოაქვთ“ თემები და მოცემული თემის გარშემო ერთწუთიან გამოსვლას აკეთებენ. საერთოდ, მოსწავლეები მოსაფიქრებელ დროს ითხოვენ, რათა მოამზადონ გამოსვლა.

 ბებოს კალათა

ჯგუფი ჯდება წრეზე ან ნალისებურად. მონაწილეები მიმდევრობით იმეორებენ მათი წინამორბედის წარმოთქმულ სიტყვას და ამატებენ საკუთარს, მაგალითად: „ბებოს კალათაში აღმოვაჩინე ხილი“, „ბებოს კალათაში აღმოვაჩინე ხილი და ბოთლით ღვინო“. დიდ ჯგუფებში თამაში ცოდნასა და დამახსოვრებაზე გამოცდას ემსგავსება.

პლაკატი

კლასს წარუდგენენ დიდ სურათს ან პლაკატს მრავალი ელემენტით. მასწავლებელი კითხულობს: „სად არის პლაკატზე ძაღლი?“. მოსწავლეებმა უნდა უპასუხონ: „ბაღში“. ამ სავარჯიშოს მიზანია – გრამატიკაზე მუშაობა. ამიტომ მოითხოვეთ სრული პასუხი: „ძაღლი დარბის ბაღში“. დროებზე მუშაობისას პლაკატზე ცვალეთ წარწერა: „დღეს“, „გუშინ“, “ხვალ“.

რას ვაკეთებ?

მოსწავლე გოგონას ეძლევა ბარათი რაიმე საქმიანობის აღწერით. მაგალითად:  თქვენ დგახართ და საკუთარ საქორწილო კაბას ეფერებით, ხვალ ქორწილი გაქვთ. მოსწავლე ამ პროცესს ქმედებით აღწერს და ჯგუფმა უნდა გამოიცნოს – რას აკეთებს ის. შეიძლება დაუსვან  შეკითხვები, რომლებზეც მხოლოდ მოკლე პასუხია შესაძლებელი – „კი“ ან „არა“.

 

მოიფიქრეთ თამაშისა და სავარჯიშოების საკუთარი ვერსიები

 

თქვენ შეგიძლიათ მოიფიქროთ ახალი თამაშები და სავარჯიშოები. აქ მოტანილი მაგალითები დასაწყისისთვის მოგეხმარებათ, შემდეგ კი თავად მოიფიქრეთ. გაითვალისწინეთ მოსწავლეების წინადადებები.

აუცილებლად გამოიყენეთ თამაშები, ისინი აღვიძებენ ურთიერთობის სურვილს – რაც უმთავრესი პირობაა ნებისმიერი ენის შესწავლისას. თამაშები თქვენს გაკვეთილებს ხალისს შეჰმატებს, თუმცა გაითვალისწინეთ, რომ ხშირად ნუ გაიმეორებთ ერთსა და იმავე თამაშს.

წყარო:

1.Geoff Petty.Teaching Today a Practical Guide. 4-th Edition Publisher: Oxford University Press. 2009, p. 300-308.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი