პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

სამედიცინო გეოგრაფია

გეოგრაფიას და მის შემადგენელ დარგებს დღევანდელ დღეს კაცობრიობის პრობლემური საკითხების გადაჭრა მოეთხოვება. ერთ-ერთი მათგანი სამედიცინო გეოგრაფიაა. იგი შეისწავლის ადამიანის დაავადებათა და პათოლოგიურ მდგომარეობათა სივრცობრივ გავრცელებას, გავრცელების მიზეზებს და გეოგრაფიული გარემოს გავლენას მოსახლეობის ჯანმრთელობაზე. სამედიცინო გეოგრაფია ვითარდება გეოგრაფიის, სამედიცინო და ბიოლოგიურ მეცნიერებათა მიჯნაზე, მჭიდროდ უკავშირდება ეკოლოგიას, ეპიდემიოლოგიას, ჰიგიენას, ფიზიკურ და ეკონომიკურ გეოგრაფიას. სუფთა ჰაერი და წყალი, ტყე და ზღვა ის დადებითი ფაქტორებია, რომლებიც ხელს უწყობს ადამიანის ჯანმრთელობის შენარჩუნებას.
კაცობრიობის ჯანმრთელობის პრობლემა საკმაოდ “ძველია”. შეიძლება ითქვას, რომ მისი გლობალური ხასიათი სხვა გლობალურ პრობლემებზე ადრე გამოვლინდა.
ფეოდალურ ხანასა და კაპიტალიზმის ეპოქაში, როცა ინტენსიურად მიმდინარეობდა სავაჭრო ურთიერთობების დამყარება და მოსახლეობის მიგრაციული პროცესები, საშიში ეპიდემიები ხშირად ვრცელდებოდა….
ცნება „გეოგრაფიული მედიცინა” შემოიტანა იტალიელმა სწავლულმა ბ.რამაცინიმ (1633-1714), თუმცა სამედიცინო გეოგრაფიას ჰიპოკრატემ (ძვ. წ. 460, ძვ. წ. 377 (სხვა მონაცემებით ძვ. წ. 356) ჩაუყარა საფუძველი. მან ყურადღება მიაქცია გარე ფაქტორების ზემოქმედებას, რომ გარკვეული დაავადება, მაგალითად მალარია, გავრცელებულია არა მთიან რეგიონში, არამედ დაბლობ ტერიტორიებზე, სადაც ჭაობები და პარაზიტის გამავრცელებელი მწერებია (კოღო).
სამედიცინო გეოგრაფიის კლასიკურ კვლევად შეიძლება ჩაითვალოს 1854 წელს ლონდონში გავრცელებული ქოლერის კვლევა, რომელიც ექიმმა ჯონ სნოუმ ჩაატარა. მოსახლება პანიკამ მოიცვა, რადგან ჩათვალეს, რომ დაავადება ჰაერით გადადიოდა. ექიმმა სნოუმ შეისწავლა წყლის რეზერვუარის გავრცელების რუკა და დაადგინა, რომ დაავადებული ადამიანები ერთი რეზერვუარის წყლით სარგებლობდა. სნოუმ გააუქმებინა წყლის დაინფიცირებული რეზერვუარი და დაავადებამაც საგრძნობლად იკლო.
მე-20 საუკუნეში კოლორადოს ექიმ – სტომატოლოგებმა შენიშნეს, რომ ბავშვებში კარიესის გავრცელება ფტორის ნაკლებობით იყო გამოწვეული. რაც გამოწვეული იყო მიწიშქვეშა წყლის შემადგენლობით.
სამედიცინო გეოგრაფია შეისწავლის ბუნებრივ-ტერიტორიულ კომპლექსთა ზემოქმედებას მოსახლეობის ჯანმრთელობაზე (კომპონენტური სამედიცინო გეოგრაფია, სამედიცინო ლანდშაფტმცოდნეობა, სამედიცინო-გეოგრაფიული ქვეყანათმცოდნეობა), გარემოს ზემოქმედებას დაავადებათა გავრცელების საზღვრებსა და არეალების სტრუქტურაზე (ნოზოგეოგრაფია), ბუნებრივ გარემოსა და მოსახლეობის ჯანმრთელობას შორის არსებული კავშირების ტერიტორიულ არაერთგვაროვნებას (სამედიცინო გეოგრაფიული დარაიონება); ამუშავებს სამედიცინო-გეოგრაფიული რუკების შედგენის პრინციპებსა და მეთოდებს.
სამედიცინო გეოგრაფია აქტიურად მონაწილეობს პრობლემის „ადამიანი და ბიოსფერო” შესწავლაში. სამედიცინო-გეოგრაფიული კველა საშუალებას იძლევა სხვადასხვა ტერიტორიებისათვის წინასწარ გავითვალისწინოთ ადამიანის ორგანიზმზე გარემოს გარდაქმნის შედეგად წარმოქმნილი ახალი ბუნებრივ-ტერიოტრიული კომპლექსების ზემოქმედების ხასიათი და შედეგები.
სამედიცინო-გეოგრაფიული კვლევის ორგანიზაციას ეწევა საერთშორისო გეოგრაფიული კავშირის სამედიცინო-გეოგრაფიული კომისია. სამედიცინო-გეოგრაფიული კვლევა წარმოებს მოსკოვის გეოგრაფიულ ინსტიტუტში, შორეული აღმოსავლეთის გეოგრაფიულ ინსტიტუტში (ირკუტსკი) და სხვ. სამედიცინო-გეოგრაფიული გამოკვლევები ტარდებოდა ვახუშტის გეოგრაფიულ ინსტიტუტშიც.
საქართველოს სამედიცინო-გეოგრაფიული კვლევის ჩანასახი ჯერ კიდევ ადრეულ საუკუნეებში აღინიშნება (კარაბადინები). პირველი მეცნიერული სამედიცინო-გეოგრაფიული კვლევა საქართველოში ჩაატარა მ. ტოროპოვმა (1864). 1962 წელს თბილისში საქართველოს გეოგრაფიულ საზოგადოებაში, ალექსანდრე ჯავახიშვილის ინიციატივით, შეიქმნა სამედიცინო-გეოგრაფიის სექცია, რომელიც კოორდინაციას უწევდა რესპუბლიკის სამედიცინო და გეოგრაფიულ დაწესებულებებში მიმდინარე სამედიცინო-გეოგრაფიული ხასიათის სამუშაოებს.
ფართოდ გამოიყენება სამედიცინო-გეოგრაფიული რუკები – რუკები, რომლებზეც ასახულია გეოგრაფიული გარემოს გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე და დაავადებების გავრცელებაზე.
ბუნებრივი პირობების გავლენის გარდა დაავადების გავრცელებაზე დღეს ერთ-ერთი მთავარი გავლენა აქვს ქვეყნის განვითარების დონეს და ჯანმრთელობის დაცვას. გთავაზობთ მსოფლიოს ქვეყნების მიერ ჯანმრთელობის დაცვაზე დანახარჯს ერთ სულ მოსახლეზე.
ჯანდაცვაზე დანახარჯი ერთ სულ მოსახლეზე (აშშ $).

დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის და ჯანდაცვის სამინისტროს ვებსაიტებზე, ყოველწლიურ მოხსენებებს თან საკმაოდ მრავალფეროვანი სტატისტიკური მასალა და რუკები ახლავს.
ანალიზისთვის რამდენიმე დაავადების გავრცელების რუკას გთავაზობთ.
ტუბერკულიოზის გავრცელება 10 000 კაცზე, 2008წელი.
შაქრიანი დიაბეტი, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე ვერაგი და მძიმე დაავადებაა, გავრცელების თვალსაზრისით, შემდეგ რეგიონულ თავისებურებებს აჩვენებს – ზემო იმერეთის და სამცხის მუნიციპალიტეტები მისი ახალი შემთხვევების საკმაოდ მაღალი მაჩვენებლით ხასიათდებიან. მათ რიცხვს ასევე შეიძლება მივაკუთვნოთ კახეთი, სადაც თელავისა და ლაგოდეხის მუნიციპალიტეტებში რაოდენობა 15-ს აღემატება 10 ათას კაცზე.

შაქრიანი დიაბატის შემთხვევები 10 000 კაცზე
ვირუსული ჰეპატიტის გავრცელება 10 000 კაცზე.

ბრონქული ასთმის გავრცელება 10 000 კაცზე.

ვფიქრობ გეოგრაფიის ერთი გაკვეთილისთვის საინტერესო რესურსია. ჩვენს მოსწავლეებს გეოგრაფიის მეცნიერების აქტუალობასა და პრაქტიკულობას დაანახებს .
გამოყენებული ინტერნეტსაიტები: https://fmagellan.wordpress.com/tag/georgia/
https://www.medicinenet.com/script/main/art.asp?articlekey=18879

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი