ილო მოსაშვილის მაჯამური შეთამაშება ხომ გახსოვთ:
„სადმე სადგურია,
სად მე, სად გურია?’’
არადა გურია და მატარებელი რამ გაყო?
მის სამი სახეობა შემომრჩა:
1) ელექტრიჩკა. ბათუმი–ოზურგეთი. ჩემი დედულეთის, ნატანების, გავლით. მისი ბორბლების ქვემოდან ამოსული ხმაა ჩემი ბავშვობის საუნდტრეკი. უცნაური, მონოტონური, ხან – უცაბედ ამოოხვრასავით, ხან – არითმიული. თითქოს სადღაც ცუდ ამბავზე მიეჩქარებოდა. ფეხს ითრევდა. ახველებდა. ცალკე საგა იყო. ძაბვა ვარდებოდა და სადღაც ჩერდებოდა. ერთხელ ნატანებში ძველი ველოსიპედი მაჩუქეს და ოზურგეთში მიმქონდა. ერთი სული მქონდა შინ მისვლამდე და შუაღამემდე კი ველოდეთ ამ ელექტრიჩკას. იქ მომუშავე კაცი დაზეპირებული დანანებით ამბობდა, ოჩხამურშია გაჭედილი, ოჩხამურშიო. ადრეც მითქვამს – რაღაც საბედისწერო ქოროს სიტყვებად მახსოვს ეს „ოჩხამურშია გაჭედილი“. როგორც რომ ყორანი მისჩხაოდა ბარათაშვილის, ისე მომჩხავის.
2) სატვირთო მატარებელი. ეგ შორიდან თუ გვინახავს. გულისხმობდა ბენზინის ან ნავთის სუნს და მრგვალ ვაგონებს. ნიშნავდა იმაზე ნელ სვლას, ვიდრე ჩემი მეზობელი ანზორიე მიდიოდა ღობეზე ჩამოკონწიალებული, გალეწილი მთვრალი. მით უფრო – თუ ძაბვა იყო დაბალი, დაძაბულობა – მაღალი და ყაჩაღების მზაობა – შესაბამისი. თან დასდევდა ჟანგის ფერი და ლეგენდა, რომ ერთ-ერთ ავზში მთვრალი რუსი მოსამსახურე ჩაიხრჩო და იქვე ჩარჩა. როცა ჩაივლიდა, სულ მეგონა, რომელიღაც მათგანში იყო და მაინტერესებდა, როგორ გამოიყურებოდა. ამ მატარებლისთვის შეგეძლო ქვები გესროლა, მაინც ვერ გაბზარავდი, შენ კი „გაგისწორდებოდა“ – პატარა ბიჭი იყავი. პატარა ბიჭობა კი სულ ამას ნიშნავს – კენჭივით ხარ და კენჭებს ისვრი. შეგეძლო, ვაგონს მიპარვოდი და ზედ მიგეწერა: „გიორგის + ქრისტინა“, – და მიუყვებოდა შენი სიყვარულის ამბავი კავკასიის ეზოებს და ამ ეზოების წინ გამოფენილ ბავშვებს. და ბავშვების თვალებს, ამ წარწერას რომ ირეკლავდა, ოღონდ შეცვლილს – საკუთარი სახელებით. მერე ზოგიერთი ვაგონი მოხსნეს და ჯართში ჩააბარეს, ჯართიდან ხალხმა დაიტაცა და „თურქული ფეჩები“ გააკეთა. შეიძლება, ის წარწერები გადაფხიკეს/გადაღებეს. არ ვიცი. თუ დარჩა, დიდად პოეტურ-ფილისოფიური საქმე კი გამოდის.
3) დიდი მატარებელი. ასე ვეძახდით თბილისისკენ მიმავალ მატარებელს. ბილეთები სადგურის სალაროში იყიდებოდა, მაგრამ სრულიად სიმბოლურად. „პრავადნიკი“ თუ „პრავადნიცა“ სერიოზულად ჩართულიყო სამგზავრო ბიზნესში. მიხვიდოდი, გეტყოდა: „მარტო პლაცკარტი მაქ, პლაცკარტიიიიი“. „პლაცკარტი“ ნიშნავდა სტალინის გულაგების ინსცენირებას ცოტა მოდერნულ სტილში, ამიტომაც არავის უნდოდა და მიდიოდა თვალის ჩაპაჭუნება და ჭყინტი ყველის – ათლარიანის დანახება. „ესვე მაქ, კიდო, ესვე“, და უცებ – ყოველგვარი იმედის მესაფლავე: „მარა მაი 15 ლარი ღირს“. სა იყო 15 ლარი. და მიდიოდა ღრეჯა და „ჭვრითი მაქ, ნუ დამტიებ გლახა სიტვაციაში. ნუ დამტიებ, ლილოში ვარ წასავალი, ბაღნებიზა ტანსაცმელი მაქ საყიდი“. ბოლოს მოლბებოდა და გაძლევდა საკუთარ ოთახში ზედა ადგილს. და ვწვებოდით ორი ერთ ადგილზე. ან მონაცვლეობით. ვუყურებდით შუქს, რომელიც უცნაურად ანათებდა და გვიან აქრობდნენ და ვერ აქრობდნენ. ვუსმენდი ლიანდაგის ხმას, რომელზეც, გამეგონა, რომ მუსიკას ჰგავდა და მუსიკას ვერ ვამსგავსებდი. ვიგერიებდით სუნს, რომელიც ტუალეტიდან მოდიოდა და ვერ ვიგერიებდით. ვხედავით სიზმრებს, რომელთაც არ უნდოდათ ღამის გაცდენა, მიუხედავად იმისა, რომ გზაში იყვნენ და ვერც ვხედავდით. ჩავდიოდით თბილისში. ნამდვილად ჩავდიოდით.
