ერთ მზიან შუადღეს მეექვსეკლასელმა ნინიმ საუბარი შემაწყვეტინა და ლურჯ ცელოფანში შეფუთული ნივთით ხელში მასწავლებლის მაგიდისკენ გამოემართა. ნინის უცნაურმა საქციელმა ყველა გაგვაკვირვა. რაღაც მინდა გაჩვენოთო და დროის დათმობა მთხოვა. მთელი არსებით მოეცვა წინასწარ განზრახულ ქმედებას. სანამ გაგვიმხელდა, რა ჰქონდა საგულდაგულოდ შეფუთული, საუბარი დაიწყო.

თქვენ რომ დაგვავალეთ დავალების დამოუკიდებლად არჩევა, ბავშვებს გადაწყვეტილების მიღება გაუჭირდათ, ამიტომ გადავწყვიტე, მათთვის საქმე გამეადვილებინა და თავად მოვიფიქრე დავალებებისთვის ინსტრუქციაო. მერე სათუთად გამოიღო მქრქალი ცისფერი, თეთრი ყვავილებით მოჩითული ლანგარი, რომელზეც 25 ქლიავისჯემიანი მაფინი იდო. ოთახში ვანილის სურნელი დატრიალდა. პაწაწინა ნამცხვრებში ჩარჭობილი იყო ქაღალდები საშინაო დავალების ინსტრუქციებითურთ. ლანგარი მარდად ჩამოატარა კლასში და სანამ კუთვნილ დავალებებს წავიკითხავდით, მაფინებს მუსრი გავავლეთ. კიდევ უფრო გაგვაკვირვა იმის გაგებამ, რომ ნამცხვრები თავად გამოეცხო და სოფლიდან ჩამოტანილი ქლიავის ჯემით მოერთო. ყველას, მათ შორის – კლასის დამრიგებელ მარი მასწავლებელსაც, შეგვხვდა ერთი დავალება.

მეორე დღეს, ოთხი მოსწავლის გარდა, დავალება ყველას შესრულებული ჰქონდა. სანამ სხვები კითხულობდნენ, ოთხივემ გაართვა თავი დავალების ინსტრუქციას.

ყველაფერი კი დაიწყო მეოთხე კლასში, რომელსაც პირველი კლასიდან ვასწავლი და ამ ხნის განმავლობაში ბავშვებმა დავალებების ინსტრუქციები კარგად გაითავისეს. დიფერენცირებული სწავლების პრინციპის გათვალისწინებით, გადავწყვიტე, მათთვის არჩევითი დავალებები შემეთავაზებინა. ვთხოვე, ჩემთვის ეკარნახათ იმ აქტივობათა სახელები, რომლებიც უყვართ. შედეგმა ჩემზე მეტად მოსწავლეები გააკვირვა. დაფა გადაიჭედა. სახელიც შევურჩიეთ – დავალებების სკივრი. ასევე, მსურდა, პატარა კვლევა ჩამეტარებინა, კერძოდ, დავკვირვებოდი, თავისუფალი არჩევანის მიცემისას რომელ და რამდენ დავალებას შეარჩევდნენ, რა მოსწონთ, რა უადვილდებათ, როგორი შესაძლებლობები აქვთ.

დავალებების სკივრში შემდეგი აქტივობები მოხვდა:

1. სიტყვის რუკა;
2. წერილი პერსონაჟს;
3. პერსონაჟის დღიური;
4. დღის ჩანაწერი;
5. ხუთწუთიანი ესე;
6. პერსონაჟის დღის ჩანაწერი;
7. გმირის რუკა;
8. კომიქსი;
9. პერსონაჟის ალაპარაკება;
10. ვენის დიაგრამა;
11. დახატე ის, რაც გულით მოგეწონა;
12. ხუთი მნიშვნელოვანი ფაქტი;
13. კროსენსი;
14. პერსონაჟების ჩატი;
15. ამბის ჩარჩო (თავიდან…, შემდეგ…, ბოლოს…);
16. წერილი კლასელს;
17. თავისუფალი თემა;
18. ნივთის აღწერა;
19. კედლის გაზეთი;
20. დიორამა;
21. სიტყვის ლოტო.

დავალებების სკივრმა ბავშვები გამოაცოცხლა. მეორე დღეს ერთი სული ჰქონდათ, ჩემთვის გაეზიარებინათ თავიანთი არჩევანი. მათი რვეულები შინ წავიღე და სათითაოდ დავაკვირდი, ვის რა ჰქონდა შერჩეული.

უმეტესობას ხუთწუთიანი ესე, დღის ჩანაწერები, სიტყვისა და გმირის რუკა შეერჩია. რამდენიმეს ერთზე მეტი დავალება შეესრულებინა. მაგალითად, კომიქსი წიქარასა და ბიჭის შესახებ, პერსონაჟის ჩატი, წერილი ლენას „ვაფლის გულებიდან“, დღის ჩანაწერი, ეპიზოდის ილუსტრაცია – ეს ხუთი დავალება ანის რვეულში აღმოვაჩინე, ხოლო საბამ რვა დავალებით გაგვაოცა: სიტყვის რუკა, დღის ჩანაწერი, კომიქსები, ხუთი ნივთის აღწერა, ხუთწუთიანი ესე, პერსონაჟის ალაპარაკება, ნივთის ალაპარაკება, რეცეპტი.

დავალებების შემოწმებისას ერთი განსაკუთრებული ამბავი მოხდა. ნუცას შეერჩია თავისუფალი თემა სახელად „იღბლიანი დღე“. ათი წლის გოგო ჰყვებოდა, როგორ აღფრთოვანდა ავტობუსში ერთი გოგოს გულსაბნევებით. მერე გავბედე, მივესალმე და ვუთხარი, რა ლამაზია თქვენი გულსაბნევებიო. უცნობ გოგოს ერთი ცალი „ბროშკა“ ნუცასთვის უჩუქებია. ნუცას დავალებას რომ ვკითხულობდი, ორშაბათი დილა თენდებოდა. კვირას ჩემს პატარა გოგოს ეზოში ვასეირნებდი, თან „პეპი გრძელწინდას“ ვკითხულობდი. სწორედ იმ დროს მეგობრებთან ერთად ნუცამ ჩამოიარა, ძელსკამზე ჩამომიჯდა და საუბარი გამიბა. რა წიგნს კითხულობთო, მკითხა. შუადღის მზე სახეში ანათებდა და შავი თვალები მოეწკურა. წითელ ქუდზე ორი „ბროშკა“ მიემაგრებინა. საუბრის ბოლოს ვუთხარი, რომ ძალიან უხდებოდა. რამდენიმე საათში კი მის რვეულში ნუცას ლამაზი სამშვენისების ამბავი ამოვიკითხე. ახალი კვირა ამ ამბით დაიწყო. გაკვეთილიც საშინაო დავალების რვეულების მიმოხილვით, რჩევებითა და ნუცას „ბროშკების“ ამბის გაზიარებით დავიწყე.

ეს ყოველივე იმის დასამოწმებლად გიამბეთ, როგორი მნიშვნელოვანია საშინაო დავალებების გულისხმიერი კითხვა და უკუკავშირი. მეოთხე კლასისთვის შეთავაზებული დავალებების სკივრმა მეექვსე კლასში გადაინაცვლა და შემდეგ მერვე კლასამდეც მიაღწია. მათაც შევთავაზე დავალებების ნუსხის შედგენა და არჩევანი მივეცი.

მეექვსეკლასელი ნინის დავალებებიან მაფინებს დავუბრუნდეთ. გაგაცნობთ მის მიერ შერჩეულ ინსტრუქციებს, რომლებიც ჩემს რვეულში ჩავინიშნე:

1. დახატე, რა ხდება შენს თავში;
2. ქურდი რომ იყო, სად დამალავდი მოპარულ ნივთებს?
3. სიტყვის რუკა;
4. ოდესმე თუ დაუმეგობრდები უსახლკარო ადამიანს და რატომ?
5. წიგნში დაიჭირე სამი კადრი, დახატე და დაასაბუთე შენი არჩევანი;
6. თხრობა მთხრობელის შეცვლით;
7. გაავლე პარალელი ამ წიგნთან;
8. პერსონაჟის დღიური;
9. ახლა როგორ ხასიათზე ხარ? ილაპარაკე ხასიათის შესახებ;
10. რას გააკეთებდი ქურდის დასაჭერად?
11. შეავსე ჩაღრმავებული კითხვის სქემა;
12. უსახლკარო რომ იყო, რას გააკეთებდი, რას შეჭამდი და სად იცხოვრებდი?
13. შეავსე ორმხრივი ჩანაწერების დღიური;
14. შენი აზრით, როგორ გაგრძელდება წიგნი?
15. თხრობის ჩარჩო;
16. რომელია შენი საყვარელი თავი ამ წიგნიდან?
17. დაწერე შენს ოცნებებზე;
18. „გმირი ღამის ავტობუსიდან“ შეარჩიე 3 წინადადება და დაასაბუთე, რატომ მოგწონს;
19. თავისუფალი თემა;
20. მისწერე წერილი პერსონაჟს;
21. შეავსე ვენის დიაგრამა.

ნინის დავალებათა ნუსხიდან შემხვდა: 1. თხრობის ჩარჩო; 2. შენი აზრით, როგორ გაგრძელდება წიგნი? – დამრიგებელს, მარი მასწავლებელს კი – ვენის დიაგრამა.

როგორც უკვე აღვნიშნე, ნინის მიერ ასე სახალისოდ მოფიქრებულმა დავალებებმა დიდი ინტერესი გამოიწვია. მეორე დღეს მთელი გაკვეთილი დავუთმეთ დავალებების კითხვას. მეც საგულდაგულოდ დავწერე, წავუკითხე და, როგორც ჩანს, ამ ყველაფერმა სწავლისადმი მოტივაცია აამაღლა. ერთი კვირის შემდეგ კიდევ ერთი მეექვსეკლასელი გოგო, ნატალი, მოვიდა სკოლაში ულამაზესად გაფორმებული ყუთით. შიგნით დავალებებთან ერთად კანფეტები მოეთავსებინა და სათითაოდ დაგვირიგა.

ნატალის დავალებებიც ძალიან საინტერესო აღმოჩნდა:

1. თავისუფალი თემა – დაწერე, რაც შენ გინდა;
2. დაწერე თომასის დღიური კლასის საკითხავი წიგნიდან „გმირი ღამის ავტობუსში“;
3. დაწერე შენს საყვარელ კალამზე;
4. დაწერე ხუთწუთიანი ესე;
5. აალაპარაკე შენი საყვარელი მულტფილმის გმირი;
6. რვაწუთიანი ესე;
7. მოიფიქრე კლასისთვის სახალისო დავალება;
8. წარადგინე შენი საყვარელი ორი ნივთი;
9. სკოლაში მოიტანე ფოტო და გვიამბე მისი ისტორია;
10. თაბახის ფურცელზე დაწერე თომასისა და ჰექტორის დიალოგი;
11. როდესაც ლიტერატურული კაფე გვექნება, შენ რომელი წიგნის წარდგენას აპირებ და რატომ?
12. აღწერე შენი კლასელები;
13. გვიამბე შენი საყვარელი მეგობრის შესახებ;
14. დაწერე შენი საყვარელი დავალება;
15. შექმენი სიტყვის რუკა ნებისმიერ სიტყვაზე;
16. რა არის შენი ოცნება?
17. შეავსე თხრობის რუკა ნებისმიერი თავის შესახებ წიგნიდან „გმირი ღამის ავტობუსში“;
18. გაავლე პარალელი შენს ცხოვრებასა და რომელიმე წიგნს შორის;
19. დაწერე შენს საყვარელ წიგნზე. რატომ მოგწონს?
20. აღწერე შენი საყვარელი ლელა მასი. როგორია ის?
21. აბრუნე ნებისმიერი ორი სიტყვა.

ამჯერად ჩემი დავალება ამგვარი აღმოჩნდა: პარალელი უნდა გამევლო ჩემს ცხოვრებასა და რომელიმე წიგნს შორის.

სწორედ იმ დილას, სანამ ჩემი 13 წლის გოგო სკოლისთვის ემზადებოდა, მე ლაპუტას შესახებ ვუამბობდი. „ლაპუტა, ზეციური კოშკი“ ჰაიაო მიაძაკის ანიმეა. მთავარი პერსონაჟი ბიჭი მეგობარ გოგოს ლაპუტას შესახებ უამბობს და აჩვენებს ჯონათან სვიფტის წიგნს „გულივერის მოგზაურობა“. ანიმეში წიგნის მოტივის შემოტანამ ძალიან გამახარა. თან დიდი ხანია მინდოდა ზაზა ჭილაძისა და გია ჭუმბურიძის თარგმნილი „გულივერის მოგზაურობის“ წაკითხვა. თარგმანი „ინტელექტმა“ გამოსცა სერიით „სკოლაში საკითხავი წიგნი“. ყდის დიზაინერი თეონა ჭანიშვილია. უთენია ფურცელ-ფურცელ ვეძებე სქელტანიან წიგნში ლაპუტაში გულივერის მოგზაურობა და მივაგენი. მეექვსე კლასს სწორედ ამ ამბავს მოვუყევი. ისიც გავიხსენე, საბავშვო ბიბლიოთეკის სერიაში რომ იყო დაბეჭდილი „გულივერის მოგზაურობა“, ბევრჯერ რომ ვცადე წაკითხვა და ვერ შევძელი. ოცი წლის შემდეგ კი ჩემმა რაჭველმა მოსწავლემ, თამარმა, წაიკითხა და რამდენიმე წინადადებით წაკითხვის სურვილი გამიღვივა.

ნატალის დავალებას კიდევ ერთი საინტერესო პროექტის იდეა მოჰყვა. ალექსანდრემ მეორე დღეს მოიტანა ფოტო, რომელზეც მისი 80 წლის პაპა კურსელებთან ერთად არის აღბეჭდილი, მაგნიტით დაფაზე მიამაგრა და უზარმაზარი სიყვარულით გვიამბო, რომ პაპა უნივერსიტეტის დამთავრებიდან დღემდე მეტროში მუშაობს. ალექსის მოსმენისას დიდი სურვილი გამიჩნდა, პაპა სკოლაში მოგვეწვია და პირადად გაგვეცნო.

კიდევ ერთი კვირის შემდეგ ნინის და ნატალის თანაკლასელმა სანდრომ გაგვაოცა. ხელნაკეთ, უცნაური ფორმის მუყაოს კოლოფში ფურცლის ნაკუწებზე დავალებების სამოცამდე ინსტრუქცია ეწერა. ფურცლების ნახევარი გაფერადებული იყო და მათზე დაწერილი სიტყვა უნდა დაგვეხატა, ხოლო დანარჩენ, გაუფერადებელ ფურცლებზე დაწერილი სიტყვები – აგველაპარაკებინა. გადავწყვიტეთ, დავალებები კლასშივე შეგვესრულებინა. დავარიგეთ თაბახის ფურცლები, ორ ნაწილად გავყავით, ფურცლის ზედა ნაწილზე დავხატეთ, ქვედაზე კი ნივთი გავასულიერეთ. მე ოჯახის დახატვა და თოფის ალაპარაკება მხვდა წილად.

სანდროს დავალებებიც დიდი სიხარულით შეასრულა მთელმა კლასმა.

კიდევ ერთი აქტივობა, რომელიც არჩევით დავალებებს მოჰყვა, ის იყო, რომ უფროსკლასელებმა და უმცროსკლასელებმა ერთმანეთისთვის დავალების ინსტრუქციები მოიფიქრეს და კლასიდან კლასში დავატარებ შესასრულებელ თუ შესრულებულ დავალებებს.

არჩევით დავალებებამდე სამწლიანმა შრომამ მიმიყვანა. საშინაო დავალების შერჩევა, ინსტრუქციაზე მუშაობა, პასუხისმგებლობის გაღვივება, ურთიერთმოსმენა, განმავითარებელი კომენტარები, მუდმივი უკუკავშირი ბავშვების შინაგანი მოტივაციის გაღვივების მიზეზად იქცა. თუ დააკვირდებით მოსწავლეების მიერ მოფიქრებულ დავალებებს, მასწავლებლის მიერ შეთავაზებულზე გაცილებით მრავალშრიანი და სახალისოა. დიდი ბედნიერებაა, უყურო მათ განვითარებას, უყურო, როგორ მიქრიან წინ – სიხარულით, ერთმანეთზე ფიქრითა და ქმედების სურვილით აღვსილები. ამავე დროს, არჩევითი დავალებები მოსწავლეთა შესაძლებლობებს, ინტერესებს არის მორგებული და შემოქმედებითი უნარების გამოვლენას უწყობს ხელს.

ამ დავალებების შესახებ ფოტოამბები იხილეთ ბლოგზე:

https://comreadspress.wordpress.com/2023/02/26/%e1%83%90%e1%83%a0%e1%83%a9%e1%83%94%e1%83%95%e1%83%98%e1%83%97%e1%83%98-%e1%83%93%e1%83%90%e1%83%95%e1%83%90%e1%83%9a%e1%83%94%e1%83%91%e1%83%94%e1%83%91%e1%83%98/?fbclid=IwAR0oXYQkJY2DvDEH7j-O1siZT9zU5jZrLSdVd08mUJBQeDVD4MRwWn7nwMM

რატომ უნდა იქცე ნაძვად ურწმუნოთა სამყაროში? მზის სისტემის პლანეტათა აღლუმი „ვეფხისტყაოსანში“ და სიმბოლოების ძიების პროცესი როგორც ტექსტის სიღრმისეულად გააზრების ხერხი

 მოზარდებს რაც ყველაზე მეტად აინტერესებთ და ცნობისმოყვარეობას უღვიძებთ, დაფარული, იდუმალებით სავსე სამყაროებია, კოსმოსია. რა ხდება ჩვენი პლანეტის მიღმა? ღამით ცაში მოკიაფე ვარსკვლავები რას გვიმალავენ? როდის გაიგეს ადამიანებმა მათ შესახებ? რა ხდებოდა ათასწლეულების წინ?

ძველი ერების მითოლოგიაში, მათ შორის ქართულშიც, ციურ სხეულებს დიდი როლი აკისრიათ. გემახსოვრებათ, რომ მზე დედა იყო ჩვენი, მთვარე – მამაჩვენი, წვრილ-წვრილი ვარსკვლავები კი – დები და ძმები, თუმცა ისეც ხდებოდა, რომ მთვარე ქალურ საწყისად იყო მიჩნეული. კიდევ უფრო ღრმად თუ ჩავიხედავთ ჩვენი უძველესი წინაპრების მსოფლხედვაში, აღმოვაჩენთ, რომ თურმე მზისა და მთვარის ღვთაებები ადამიანებთან ოქროს ძაფების მეშვეობით ურთიერთობდნენ. ეს ოქროს ძაფები ხეებს ჰქონიათ გამობმული კენწეროებზე და ასე დასეირნობდნენ უძველესი ღმერთები ზეციურ სამყაროსა და დედამიწას შორის. იმდენად უყვარდათ ძველ ქართველებს თავიანთი ღვთაებები, რომ სახლებში, მთავარ, საყრდენ ბოძზე, ღვთაების – მზის ნიშან-სიმბოლო – ბორჯღალი ჰქონდათ გამოსახული. ეს ბოძიც ხისა იყო. მოკლედ, ხეს დიდი დატვირთვა ჰქონია ქართველების ცნობიერებაში – ღმერთთან, სულიერ სამყაროსთან კავშირის. ისიც ვთქვათ, რომ თავად ხის აგებულებაც იძლეოდა ამის საშუალებას: ფესვები – ქვემოთ, ქვესკნელში, ტანი – შუასკნელში, ადამიანთა სამყაროში, ხოლო ვარჯი – ზეცაში, ღმერთების სამყოფელში. ხე აერთიანებდა სამივე სამყაროს და თავის თავში მოიცავდა მთელ უნივერსს.

ხის სიმბოლური მნიშვნელობა ქრისტიანობამაც მშვენივრად შეითავსა. ხის ნაყოფი იყო მიზეზი ედემის დაკარგვისა და ასევე ხე, ჯვრის სახით, გახდა ახალაღთქმისეული სამოთხის პოვნის საწინდარი. ისევ ქართველობას თუ დავუბრუნდებით, აღმოვაჩენთ, რომ სვეტიცხოველი, ქრისტიანობის პირველი დროშა და ალამი, სწორედ პირველყოფილი, ცოცხალი ხე ყოფილა – სვეტად და ტაძრად ქცეული.

სიმბოლოები დიდ როლს ასრულებს ტექსტების სიღრმისეულად გაგება-გააზრებაში, სწორი აქცენტების დასმაში, მთავარი სათქმელის ამოცნობასა თუ იდეური მსოფლხედვის აღმოჩენაში. მაგალითად, კარგი იქნება, თუ გოდერძი ჩოხელის მოთხრობის „წერილი ნაძვებს“ კითხვისას ბავშვებს  გავააზრებინებთ  ხის სიმბოლურ დატვირთვას. რას ნიშნავს ნაძვის სიმბოლიკა? რატომ გაწირა ბერმა თავისი ადამიანური საწყისი? რატომ ისურვა ხედ ქცევა? აუცილებლად ვესაუბროთ იმ ლიტერატურულ მიმდინარეობაზეც, რომელსაც ეს ტექსტი მიეკუთვნება. მაგიური რეალიზმი ძალიან საინტერესო რამეა, რეალობისა და ფანტაზიის შერწყმა განაპირობებს იმას, რომ მკითხველი იკარგება ტექსტის სიღრმეში, გამონაგონი ისე ბუნებრივად არის მოწოდებული, რომ ვერ გაუგია, სად მთავრდება რეალობა და იწყება ირეალური სამყარო. მთის სოფელი, ჩვეულებრივი ადამიანური ყოფა, კუთხური ლექსიკა, დიალოგები და ამ დროს, ჰოი, საოცრებავ, კაცს მხარზე ნაძვი ამოსვლია! საოცრება ის არის, რომ ეს კაცი ამ ნაძვს შვილივით უფრთხილდება, ასეირნებს, სუფთა ჰაერს აყლაპებს და საკუთარ თავს, ჯანმრთელობას და ადამიანობასაც კი სწირავს მის კარგად ყოფნას. აი, აქ ყურადღება უნდა გავამახვილოთ ნაძვის იდეაზე. შესაძლოა, მოსწავლემ ის მხოლოდ ბუნების ნაწილად აღიქვას, პერსონაჟის ქცევა კი – ბუნებისთვის თავგანწირვად, არადა, ეს მხოლოდ ზედაპირული გააზრებაა. დავსვათ კითხვა: რის სიმბოლო შეიძლება იყოს ნაძვი? დავაფიქროთ ჩვენი მოსწავლეები, რატომ ვრთავთ ახალ წელს მაინცდამაინც ნაძვს? მოვუყვეთ ქართული მითოლოგიიდან ამბებს ხეებზე, შევახსენოთ ქრისტიანობაში ხის დანიშნულება და ისინი აუცილებლად მივლენ იმ აზრამდე, რომ პერსონაჟმა თავი უბრალოდ ნაძვს კი არ შესწირა, არამედ მარადიულობას, განახლებას, რწმენას, ღმერთთან დამაკავშირებელ გზას. იდეისთვის ასეთი თავგანწირვა – უღმერთო სამყაროში, სადაც ბერის სოფელში ერთი ნაძვიც კი არ ხარობს! მოვაძებნინოთ მოსწავლეებს ინფორმაცია ხის სიმბოლიკაზე სხვადასხვა კულტურაში – ასე მათ ტექსტის სიღრმეებში წვდომას მივაჩვევთ. რატომ უნდა იქცე ნაძვად ურწმუნოთა სამყაროში? დღეს რა გვაკლია? რად ქცევა სწყურია ადამიანს? ნაძვად თუ თევზად? ასეთ საკითხებზე დისკუსია, ერთი მხრივ, ანალიტიკურ უნარებს განუვითარებს მოსწავლეებს, მეორე მხრივ კი იმ საკითხებზე დააფიქრებს, რომლებიც მათთვის მისტიკური, საიდუმლოებით მოცულია.

თემაზე მუშაობისას მოსწავლეებს ასევე ვაჩვენებდი ახალ ანიმაციურ ფილმს „პინოქიო“, რომელიც ცნობილი ამბის განსხვავებულ გააზრებას გვთავაზობს. მამას ქალაქის დაბომბვისას გარდაეცვლება პატარა ბიჭი, რომელსაც თავის ეზოში დაკრძალავს. მის საფლავზე ამოდის უზარმაზარი, მშვენიერი ხე. რამდენიმე წლის შემდეგ უზომოდ დარდიანი მამა ხეს მოჭრის და მისგან პატარა ბიჭს გამოთლის. ხის ბიჭუნა სასწაულებრივად ცოცხლდება. თითქოს მამა შვილს იბრუნებს… ხისთვის სულის ჩადგმის ეს პროცესი ადამიანის ყველაზე ბუნებრივ რეინკარნაციად იქცევა.

ჩვენი ბავშვები იშვიათად კითხულობენ ქართულ ხალხურ ზღაპრებს, ან, თუ კითხულობენ – ადაპტირებულ ვერსიებს. არადა, სწორედ ამ ზღაპრებშია ჩვენი იდენტობის უზარმაზარი ნაწილი. ქართული ხალხური ზღაპრებია გასაღები უამრავი სიმბოლური სახისა და მეტაფორისა. ბოროტი დედინაცვლის გამო ალვის ხედ ქცეული გოგონა, მისგან გამოთლილი მკვნესარე სალამურის სევდიანი ჰანგი, კონკიას დედის საფლავზე ამოსული აშოლტილი ხე, რომელიც გოგონას ბედნიერებას მოუტანს და წერილის დასაწყისში ნახსენები ხის სიმბოლოს გააზრება.

ვფიქრობ, ტექსტის ასე მრავალმხრივ დამუშავება, პარალელების ძიება, სიმბოლოების პირველწყაროებზე ფიქრი არა მხოლოდ საინტერესოს გახდის ტექსტებზე მუშაობის პროცესს, არა მხოლოდ სწავლის მოტივაციაზე იმოქმედებს, არამედ ძიებას, კვლევას მიაჩვევს, ცოდნის სკივრს აუვსებს ჩვენს ბავშვებს. ხის სიმბოლიკის ძიებას რომ გავყვეთ, ძალიან შორსაც წავალთ: კელტური სამყარო, დრუიდები, სკანდინავიური მითოლოგიიდან ცნობილი ხე – იგდრასილი, რომელიც ცხრა სამყაროს აერთიანებს… ამ ხის ამბავი ჩვენს მოსწავლეებს აუცილებლად ეცოდინებათ – სკანდინავიური მითოლოგიიდანაა თორი, რომელიც „მარველის“ კომიქსების ცნობილი სერიის პოპულარული პერსონაჟია.  ჩვენ, მასწავლებლები, ძაფებს ვაბამთ და ვაკავშირებთ უძველეს სამყაროს თანამედროვეობასთან. უაღრესად საინტერესოა, ახალ დროებაში რა დაემართათ მითიურ სახეებს – ისინი კინემატოგრაფმა გარდაქმნა და ისეთ პროდუქტებად აქცია, რომლებიც მილიონებად იყიდება. ამ საკითხს თუ ჩავუღრმავდებით, შევამჩნევთ, რომ ახალ ფილმებში, წიგნებში, ანიმაციებში მრავალი მივიწყებული მითოსური სახეა.

ამ მიმართულების გაგრძელება იქნება „ვეფხისტყაოსნის“ ერთი თავის გააზრება: „წასვლა ავთანდილისგან ფრიდონისასა“. ავთანდილი, რომელმაც სულ ახლახან მოისმინა ტარიელის ტრაგიკული ამბავი, მეგობრობა შეჰფიცა გმირს და თუნდაც სიცოცხლის ფასად დახმარებას შეჰპირდა, რომელმაც სატრფო მიატოვა და ეს ცალკე ასევდიანებს, მიდის – სად, თავადაც არ იცის… მიზანი ცხადია: მეგობარს უნდა დაეხმაროს! სატრფოს თხოვნა შეუსრულოს! ყველაფრის ფასად! მიდის ფრიდონის საპოვნელად, ოღონდ არ იცის, მოკვდება თუ გადარჩება, არ იცის, საყვარელ თინათინს კიდევ იხილავს თუ არა. აი, ასეთი დარდით სავსე ახალგაზრდა ყმაწვილი ხმამაღლა ტირის, სამყაროს აყრუებს გულმოკლული მიჯნურისა და მეგობრის ვაება. და ყველა გზა რომ მოჭრილია, ღმერთის მიმართ ლოცვაც აღვლენილია, ავთანდილი მნათობებს მიმართავს თხოვნით. აი, აქ იწყება ყველაზე საინტერესო, მისტიკური რამ: თითოეული პლანეტის მიმართ აღვლენილ თხოვნაში ამ პლანეტის სიმბოლური მნიშვნელობა მოჩანს. პირველი ადრესატი, რა თქმა უნდა, მზეა. მზე სიმბოლოა მთავარი ღვთაების, ნათლის, დიდებულების, სამყაროს ცენტრისა და სამყაროს თვალის და ყველაზე ძვირფასი, სანატრელი სურვილი მას მიემართება: „მე ნუ გამყრი საყვარელსა, ნუ შემიცვლი ღამედ დღესა!“ შემდეგია ზუალი, იგივე სატურნი, ემოციებზე მოქმედი პლანეტა, და მის მიმართ თხოვნაც ასეთია: „შემომყარე კაეშანი, ტვირთი მძიმე, ვითა ვირსა,/ მას უთხარ, თუ: „ნუ გასწირავ, შენია და შენთვის ტირსა“. მას მოსდევს მუშთარი, იგივე იუპიტერი, სამართლიანობის პლანეტა: „ნუ ამრუდებ უმართლესსა, ნუ წაიწყმედ ამით სულსა!“ მარიხი იგივე მარსია, ომის ღმერთი: „მოდი, მარიხო, უწყალოდ დამჭერ ლახვრითა შენითა“.  ასპიროზი – ვენერა, ოტარიდი – მერკური. აქვე – ამონარიდი საინტერესო სტატიიდან: „აღმოჩნდა, რომ იმდროინდელი კაცობრიობის მიერ საყოველთაოდ მიღებული პტოლემეოსის გეოცენტრული სისტემა „ვეფხისტყაოსანში“ უარყოფილია და მის ნაცვლად მოცემულია სამყაროს აგებულების ახალი მოდელი, რომელიც მეცნიერთა მიერ მხოლოდ მეთექვსმეტე საუკუნეში იქნა შემუშავებული“. ამ წერილის ბმული:

https://astronet.ge/2012-05-14-10-50-33/

პოემის სიმბოლოებზე მუშაობით, ასტრონომიის და თუნდაც ასტროლოგიის ჭრილში განხილვით, ძიებით, კვლევით, მსჯელობით, შეიძლება, „ვეფხისტყაოსანი“ ჩვენი მოსწავლეებისთვის საყვარელ ტექსტად ვაქციოთ.

წერილი რითაც დავიწყე, იმითვე დავასრულებ: თუ სასწავლო პროცესში გავითვალისწინებთ მოსწავლეების ინტერესებს, მისწრაფებებს, თუ თავისუფლად ვიმსჯელებთ, მოვაწყობთ დისკუსიებს, შედეგი ჩვენვე გაგვაოცებს. მე კი გისურვებთ დაუვიწყარ მოგზაურობას სიმბოლოების, მითებისა და ტექსტების საოცრად საინტერესო სამყაროებში.

„კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება იმ ბავშვების, მოზარდებისა და ზრდასრულების კლუბში, რომლებიც საზღვრების დაწესების მომხრეები არიან, მაგრამ არ მოსწონთ, როცა სხვა ადამიანები იწყებენ მათთვის ამ საზღვრების დაწესებას“.ასე იწყება წიგნი სათაურით: „როგორ აღვზარდოთ პასუხისმგებლობიანი მოზარდი“, რომლის ავტორები არიან დოქტორები: Henry Cloud და John Townsend. (Henry Cloud – არის ბესტსელერებად ქცეული მრავალი წიგნის თანაავტორი John Townsend-თან ერთად. ავტორმა ფსიქოლოგიაში ბაკალავრის ხარისხი სამხრეთ მეთოდისტურ უნივერსიტეტში მიიღო, დოქტორის ხარისხი კლინიკურ ფსიქოლოგიაში -ბიოლის უნივერსიტეტში. Henry Cloud იღებდა თეოლოგიის გაკვეთილებს ტალბოტის სემინარიაში. ავტორები არიან კალიფორნიაში არსებული Cloud- Townsend Resources-ის დამფუძნებლები და აქვთ კერძო პრაქტიკა. John Townsend-ს აქვს ჩრდილოეთ კაროლინის უნივერსიტეტის ბაკალავრის ხარისხი ფსიქოლოგიაში, დალასის თეოლოგიური სემინარიის მაგისტრის ხარისხი თეოლოგიაში და ბიოლის უნივერსიტეტის დოქტორის ხარისხი კლინიკურ ფსიქოლოგიაში. 2015 წელს John Townsend-მა კალიფორნიის კონკორდის უნივერსიტეტის ბაზაზე დააფუძნა ლიდერობისა და კონსულტირების ინსტიტუტი).

„ბავშვები მიიჩნევენ (სიმართლე უნდა ითქვას, რომ ბევრი უფროსიც ასე ფიქრობს), რომ ის, რაც მე მახარებს „კარგია“ და რაც მაბრაზებს – „ცუდი“. ამიტომ ისინი ყოველთვის ეწინააღმდეგებიან საკუთარ ცხოვრებაზე პასუხისმგებლობის აღებას. მშობლების მიზანი კი უნდა იყოს, დაეხმაროს შვილს პასუხისმგებლობის, თვითკონტროლისა და არჩევანის თავისუფლების აღების უნარების განვითარებაში.

ამერიკელი ავტორები მიიჩნევენ, რომ აღზრდას – კავშირი აქვს, ბავშვის აწმყოსა და მომავალთან. ადამიანის ხასიათი მისი ბედისწერაა და ის მრავალ ასპექტში მის მომავალ ცხოვრებას განსაზღვრავს. აღზრდა ასევე, ხასიათის ფორმირების პროცესში მშობლის/აღმზრდელის მხარდაჭერასაც გულისხმობს. ხასიათი კი სწორედ, ზრდასრული ცხოვრების უსაფრთხოების, საიმედოობის, სიამოვნების განცდის უზრუნველყოფის აუცილებელი პირობაა.

ჩვენს სამყაროში ადამიანების ამა თუ იმ ქცევას უამრავი ახსნა მოეძებნება, მაგრამ ყველას არ შეუძლია ახსნას რატომ არ „აეწყო“ მისი ცხოვრება. ადამიანების ცხოვრების მრავალი სირთულე მათივე ხასიათის სისუსტის ბრალია. იმ გარემოში, სადაც პიროვნება შინაგან სიძლიერეს იჩენს, წარმატებასაც აღწევს, მაშინაც კი, როცა ბევრი წინააღმდეგობა ეღობება. მშობლები ქმნიან შვილების მომავალს. ხასიათის თავისებურებები ადრეული ასაკიდანვე წამყვან როლს ასრულებს ქცევითი შაბლონების ფორმირებაში.

ხასიათი – განმარტავენ ავტორები – არის საქმის კეთების უნარი თუ უუნარობა, მორალური სახე, ურთიერთობის სტილი და დასახული ამოცანის გადაჭრის უნარი, რას და როგორ აკეთებს ადამიანი გარკვეულ სიტუაციაში. როდესაც რეზულტატის დემონსტრირება ხდება საჭირო, რამდენად შეესაბამება ის რეალობას? შეუძლია თუ არა ადამიანს პასუხისმგებლობის საკუთარ თავზე აღება? ამჟღავნებს თუ არა ბავშვი სხვა ადამიანების მიმართ ემპათიას? შეუძლია თუ არა საკუთარი ტალანტის განვითარება? რამდენად შეუძლია ცხოვრებისეული პრობლემების გადაჭრა? აქვს თუ არა სიყვარულის უნარი? ფლობს თუ არა წარუმატებლობასთან გამკლავების სტრატეგიებს? ეს იმ კითხვების ნაწილია, რომლებზე პასუხების პოვნის შემთხვევაში ხასიათის გარკვეული შტრიხების გახსნაა შესაძლებელი. შაბლონების შემუშავება თავის მხრივ მშობლებთან ურთიერთობებისას ფორმირდება. Henry Cloud-ისა და John Townsend-ის წიგნის მიზანია, დაინტერესებულ მკითხველს გააცნოს ავტორების მოსაზრება უფროსების მიერ ბავშვების აღზრდის პროცესში, ე.წ. საზღვრების დაწესების აუცილებლობის შესახებ. დასაწყისისთვის უნდა ვიცოდეთ, როგორები იყვნენ ის ადამიანები, რომლებსაც ბავშვობაში საზღვრების პრობლემები ჰქონდათ:

• მათ არ შეეძლოთ ეთქვათ „არა“ მჩაგვრელებისთვის ან იმ სხვა ადამიანებისთვის, რომლებიც ცდილობდნენ რაიმე უღირსი ეკადრებინათ ბავშვისთვის;
• არ შეეძლოთ ეთქვათ „არა“ საკუთარი დესტრუქციული იმპულსებისთვის;
• ვერ ახერხებდნენ, წარმატებულად გადაეჭრათ გარკვეული ამოცანები, მიეღწიათ მიზნისთვის;
• მათ აღმოაჩნდათ მიდრეკილება, ჰქონოდათ ურთიერთობა ისეთ უპასუხისმგებლო ადამიანებთან, რომლებიც მუდმივად შეურაცხყოფას აყენებდნენ გარშემომყოფებს;
• პასუხისმგებლობას იღებდნენ სხვა ადამიანების ქცევებზე;
• ჰქონდათ მანიპულაციებისადმი და სხვა ადამიანების გაკონტროლებისადმი სწრაფვა;
• ჰქონდათ ახლო ურთიერთობების შიში;
• არ შეეძლოთ ყოფილიყვნენ გულწრფელი ახლობლებთანაც კი;
• არ შეეძლოთ კონფლიქტების განეიტრალება;
• განსხვავებულ ცხოვრებისეულ სიტუაციაში მუდმივად დამნაშავის როლში იყვნენ.

ბავშვობაში შეთვისებული ქცევითი შაბლონები ზრდასრულ ასაკშიც მყარია. სწორედ, ამიტომ უჭირთ ადამიანებს შემდგომ მათი შეცვლა.

„მზრუნველი“ დედები ცდილობენ, შვილებს ყველაფერში დაეხმარონ, მათ ნაცვლად აკეთონ საქმეები მაშინაც კი, როდესაც ამისი საჭიროება საერთოდ არ არის. ასეთ ჰიპერმეურვეობის პირობებში აღზრდილ შვილებს უყალიბდებათ სტერეოტიპი, რომ მოითხოვონ ნებისმიერი ადამიანის დახმარება. მსგავსი სტერეოტიპები გავლენას ახდენს ბავშვის ურთიერთობებზე, როგორც სკოლაში, ასევე გარშემომყოფ სოციუმშიც. დედები მუდამ სიხარულით აწესრიგებენ შვილების მიერ დატოვებულ არეულობას საკუთარ ოთახში და ხშირად მთელ სახლში. დედისთვის ნებისმიერი საქმე, რომელსაც ის შვილის ნაცვლად აკეთებს, არის საბაბი კიდევ ერთხელ დაუდასტუროს მას დედობრივი სიყვარული. მაგრამ დედებს არ უნდა დაავიწყდეთ, რომ ისინი ამავე დროს ქალები და მეუღლეები არიან. პარალელურად, დედებმა შვილების მომავალსაც ობიექტურად უნდა შეხედონ და გააცნობიერონ, რომ მათი აღზრდილი შვილები ზრდასრულ ცხოვრებაში თითქმის ყოველთვის ეცდებიან საკუთარი პასუხისმგებლობა სხვებს გადააბარონ. ეს არცთუ ისე სახარბიელო პერსპექტივაა, რამაც დედებს აღზრდის სტილის შეცვლისკენ უნდა უბიძგოს. საბოლოო ჯამში პიროვნების განვითარებისთვის აუცილებელია, მან განივითაროს პასუხისმგებლობა, იფიქროს იმაზე, თუ რა გავლენას ახდენს მისი ქცევა გარშემომყოფებზე, ანუ სურთ თუ არა მათ სხვა ადამიანების ცხოვრების ნაწილად გახდომა. აი, ზუსტად ამას გულისხმობენ ამერიკელი ავტორები, როდესაც ამბობენ, რომ მომავალი იწყება ზუსტად ამ წამიდან.

მაშ ასე, შევთანხმდით, რომ უკიდურესად მნიშვნელოვანია, შვილებს ვასწავლოთ საკუთარ თავზე პასუხისმგებლობის აღება, რადგან, როდესაც მოზარდი პირველად შეეჩეხება თუნდაც საცხოვრებელი გარემოს დალაგების საჭიროებას, აღმოაჩენს, რომ არ შეუძლია სრულად გაისიგრძეგანოს, რომ:

• აუცილებელია მისი საცხოვრებელი სივრცის დალაგება. რადგან, მისთვის ძირითადად, დედა იყო ის ადამიანი, რომელიც სრულად და მთელი სიმძაფრით შეიგრძნობდა ამ აუცილებლობას;
• მოზარდს არ აქვს შესაბამისი ქმედების განხორციელების მოტივაცია. მთელი მისი წინა ცხოვრების განმავლობაში ხომ დედა იყო ის ადამიანი, რომელიც სრულად შეიგრძნობდა ამ აუცილებლობას;
• მოზარდი არ გეგმავდა და არც დროს ხარჯავდა საკუთარი ოთახის მილაგებაზე. არ გაგიკვირდებათ, თუ ვიტყვით: დედა მაქსიმალურად მოტივირებული იყო, ყოველთვის თავად დაელაგებინა შვილის არეული ოთახი;
• მოზარდს არ ჰქონდა არანაირი წარმოდგენა, როგორ მოეწესრიგებინა საკუთარი საცხოვრებელი სივრცე. ახლა უკვე ყველასთვის ნათელია, რომ ამას მის ნაცვლად დედა აკეთებდა.

როგორ მოხდა, რომ ასეთმა მოზარდმა მაინც მოახერხა და ისწავლა პასუხისმგებლობის თავზე აღება? თანდათანობით, აუჩქარებლად დედა (როგორც ცოდნის, ინფორმაციის გამცემი) გადასცემდა შვილს საკუთარ უნარ-ჩვევებს, რომლებსაც აღზრდის პროცესში გაუჩნდა მიმღებლობა, შეეცვალა არამართებული ქცევები. ანუ შედეგად, დედას უქრება მოტივაცია და აღარც მოთხოვნილება რჩება, შვილის ნაცვლად აკეთოს მისი საქმეები. შვილი თავად ასრულებს თავის მოვალეობებს. აღზრდის პროცესში შემუშავებული ქცევითი ჩარჩოები, უყალიბებს შვილებს შინაგან მოთხოვნილებას, საკუთარ ცხოვრებაზე თავად აიღონ პასუხისმგებლობა. ამ სტატიის დასასრულ, Henry Cloud და John Townsend – განმარტავენ, რა შინაარსს დებენ ტერმინ „ხასიათში“. ანუ თუ აღზრდის პროცესში და შვილებთან ურთიერთობებში მშობლები თანამიმდევრულად და მკაფიოდ იცავენ საზღვრებს, ზრდასრულ ასაკში მათ ექნებათ გაცილებით მეტი მოტივაცია, ისწავლონ საკუთარი მომავლის დაგეგმვა, გახდნენ პასუხისმგებლობიანი, თავისუფალი, კრეატიული, სიყვარულით სავსე წარმატებული ადამიანები.

 სტატია მოამზადა  ქეთევან კობალაძემ

ბარბარა ოკლი დარწმუნებულია, რომ ყველა მოსწავლეს შეუძლია შესანიშნავი შედეგების ჩვენება. ბარბარა ოკლი ერთ-ერთი ავტორია წიგნისა „შეუძლებლის სწავლება. როგორ დავეხმაროთ მოსწავლეებს ნებისმიერი საგნის დაუფლებაში გამოცდების შიშის გარეშე“. წიგნში გამოცდილი პედაგოგები გვიზიარებენ, როგორ გამოიყენეს „პომიდორის მეთოდი“ და რატომ აჭიანურებენ ბავშვები (და ზოგჯერ უფროსებიც) სასკოლო საქმეების კეთებას. ვაქვეყნებთ ამონარიდს ქვეთავიდან „გაჭიანურების წამლები“.

„ოთახში გამეფებულ დაძაბულობას თითქოს შენც გრძნობ. ალისია, ვიდრე ამის შესაძლებლობა აქვს, ბოლოჯერ უყურებს კონსპექტს. ის ნერვიულად აკაკუნებს ფანქარს და ამით მეზობელ მაიკლს აღიზიანებს. დიეგო თითებს იტკაცუნებს, თამიკა კი მოუსვენარი თავდაჯერებულობით ისწორებს თმას.

მაგრამ სემი… ოჰ, სემ! როგორც ჩანს, ის უბრალოდ ძალიან დაიღალა. სემი ყოველთვის ნამძინარევი გამომეტყველებით ელოდება გამოცდის დაწყებას. ერთხელ გამოცდის დროს ჩაეძინა და ფურცელზე მონიშნული რამდენიმე დავალება დადორბლა კიდეც, თუმცა ამ დავალებებს მაინც გასცა პასუხი (ალბათ გახსოვთ, როგორ ფრთხილობდით, რომ არ შეხებოდით ასეთ ფურცლებს შეფასების დროს).

ზოგჯერ მოსწავლეები საკლასო ოთახში იღლებიან, რადგან სახლში პრობლემები აქვთ, მაგრამ სემზე ამას ვერ ვიტყვით. დიახ, მისი მშობლები ხშირად შემორჩებიან ხოლმე სამსახურს, თუმცა უყვართ შვილი და კარგი ურთიერთობა აქვთ როგორც სემთან, ასევე ერთმანეთთან. სემი ჭკვიანი ბიჭია, მაგრამ მისი დაინტერესება შეიძლება მხოლოდ იმით, რაც პრაქტიკაშია სასარგებლო. შეგიძლიათ დაივიწყოთ მათემატიკა, მაგრამ თუ ძრავის კაპიტალური შეკეთება გჭირდებათ, ცამეტი წლის სემი ზუსტად ის არის, ვინც ამაში დაგეხმარებათ.

რატომ უჭირს სემს გამოცდების ჩაბარება?

პროკრასტინაცია (გაჭიანურება): მოსწავლეების მთავარი პრობლემა

ქვეთავის სათაურიდან მიხვდებოდით, რომ სემი პროკრასტინაციის ოსტატია. მაგრამ, ამავე დროს, მას ეშინია, მშობლებს იმედი არ გაუცრუოს. ეს მოტივაციური კონფლიქტი აიძულებს, სწავლა ბოლო მომენტამდე გადადოს – ვთქვათ, გამოცდისწინა შუაღამემდე. სემი ცდილობს, რაც შეიძლება მეტი დაიმახსოვროს, მერე კი გათენებამდე რამდენიმე საათით ადრე იძინებს. მიუხედავად იმისა, რომ ჭკვიანი ბავშვია, დროის ზეწოლის სტრესულ პირობებში სწავლობს.

ალბათ უამრავი მოსწავლე გინახავთ, რომლებიც სემზე მეტად აჭიანურებენ საქმეს. ზოგჯერ ისინი გულწრფელად აპირებენ სწავლის დაწყებას, მაგრამ ყველაფერს ბოლო წუთამდე დებენ და მეტისმეტად გვიან ხვდებიან, რომ საკუთარი თავი ხაფანგში გააბეს. სასოწარკვეთილებს, დაზეპირებაც კი არ შველით და იმედს კარგავენ.

მოსწავლეების ძირითადი პრობლემების ჩამონათვალს თუ შეადგენთ, დაინახავთ, რომ გაჭიანურება ჩამონათვალის სათავეში მოექცევა. ფსიქოლოგ პიერს სტელის შეფასებით, „კოლეჯის სტუდენტების 80-95 პროცენტი დროდადრო აჭიანურებს მუშაობას, დაახლოებით 75%-ს შეუძლია, საკუთარ თავს პროკრასტინატორი უწოდოს, ხოლო თითქმის 50% რეგულარულად აჭიანურებს სწავლის დაწყებას და ამას პრობლემად მიიჩნევს“. კოლეჯის სტუდენტები ასე იქცევიან, რადგან სკოლის წლებში მათ გამოუმუშავდათ გადადების ჩვევა. ჩვენ შეგვიძლია, უკეთესობისკენ შევცვალოთ მოსწავლეთა ცხოვრება, თუ გაჭიანურების ტენდენციას რაც შეიძლება ადრე შევებრძოლებით.

რა ხდება ტვინში, როდესაც მოსწავლეები აჭიანურებენ

უპირველესად, სასარგებლოა იმის ცოდნა, რა იწვევს გაჭიანურებას. ფსიქოლოგები ათეულობით მიზეზს ასახელებენ. მთავარი ალბათ ეს არის: როდესაც სემი და გაჭიანურებისადმი მიდრეკილი სხვა მოსწავლეები (თქვენც კი!) ფიქრობთ იმაზე, რაც არ მოსწონთ ან არ სურთ აკეთონ, ტვინის ქერქში აქტიურდება ტკივილის სიგნალები. როგორ შეიძლება ამ არასასიამოვნო გრძნობასთან გამკლავება? იოლად. სემმა უბრალოდ უნდა იფიქროს რაღაც სხვაზე, რაც იმწამიერი ტკივილისგან იხსნის.

თავის ტვინის ქერქი

როგორც კი მოსწავლეებს გაეფიქრებათ რამეზე, რაც არ მოსწონთ ან რისი კეთებაც არ სურთ, ჩნდება დისკომფორტისა და ტკივილის შეგრძნება ტვინის ცენტრალურ ნაწილში, რომელიც პასუხისმგებელია ტკივილის სიგნალების დამუშავებაზე.

ეს ტკივილი დაბრუნდება, მაგალითად, შუაღამის სტრესის და გამოცდაზე ძილიანობის სახით. უფრო უარესი: „ახალი ცოდნის, ახალი კავშირების” პროცესში სემს მოკლე ჩართვა ემართება. მის ტვინს დრო სჭირდება ინფორმაციის კონსოლიდაციისთვის და ახალი ნერვული კავშირების შესაქმნელად. როდესაც სემს გამოცდის წინა ღამეს ძილი არ ჰყოფნის, მისი ტვინი უბრალოდ ვერ იმახსოვრებს იმ ინფორმაციას, რომლის დამახსოვრებასაც ცდილობს და ახალი ცოდნა საცერში ჩასხმული წყალივით გაედინება.

როგორ აჭიანურებენ „მრბოლელი“ მოსწავლეები

რა უცნაურიც უნდა იყოს, „მრბოლელები“ შეიძლება ყველაზე უარესი პროკრასტინატორები იყვნენ. მათ აქვთ გაჭიანურების ჩვევა, რადგან დაწყებით კლასებში სწავლა ეადვილებოდათ. საკმარისი იყო, ბოლო მომენტში გადაეხედათ თემისთვის, რომ ითვისებდნენ, მაგრამ მაღალსიჩქარიან „მრბოლელთა“ ქულები მკვეთრად იკლებდა, თუ მასალა რთულდებოდა. საშუალოდან მაღალ კლასებში ან კოლეჯში გადასვლა „მრბოლელთათვის“ შეიძლება განსაკუთრებით პრობლემური იყოს, რადგან მათ უბრალოდ არ იციან, როგორ ისწავლონ კლასთან ერთად.

როგორ აჭიანურებენ „ფეხმავალი ტურისტები“

ნაკლები მუშა მეხსიერების მიუხედავად, „ფეხმავალ ტურისტ“ მოსწავლეებს შეუძლიათ, ოსტატურად აჯობონ „მრბოლელებს“. ამის მიღწევაში მათ ეხმარება გრძელვადიანი პრაქტიკა, რომელიც „ფეხმავლების“ ხანგრძლივ მეხსიერებაში კავშირების ფართო სპექტრს აყალიბებს. მიუხედავად იმისა, რომ მათი მუშა მეხსიერება ძალიან ტევადი არ არის, დეფიციტს ანაზღაურებს ხანგრძლივ მეხსიერებაში ჩამოყალიბებული კავშირების ჯაჭვები იმ ინფორმაციის დამუშავებით, რომელსაც მუშა მეხსიერება ვერ ინახავს. „ფეხმავლებს“, ისევე როგორც „მრბოლელებს“, შეუძლიათ რთული მონაცემების ინტელექტუალური დამუშავება, მაგრამ დამუშავება უდიდესწილად მათ ხანგრძლივ და არა მუშა მეხსიერებაში ხდება.

თუმცა არის ერთი ნიუანსი: „ფეხმავალ ტურისტებს“ მეტი პრაქტიკა სჭირდებათ, ვიდრე „მრბოლელებს“ – მათ დრო სჭირდებათ ხანგრძლივი მეხსიერების კავშირების დასამყარებლად. ამავე მიზეზით გაჭიანურებამ შესაძლოა „ფეხმავლებს“ ცხოვრება გაურთულოს. საბედნიეროდ, მოტივირებული „ფეხმავლები“ ადრევე აცნობიერებენ, რა სახიფათოა პროკრასტინაცია. „მრბოლელები“, პირიქით, შესაძლოა დიდხანს იყვნენ გაუგებრობაში და მერე გაცილებით მეტად გაუჭირდეთ გაჭიანურების ჩვევის დაძლევა.

რა შეიძლება ითქვას მოტივაციაზე?

ალბათ გაიფიქრეთ: „ნუთუ ნეირომეცნიერებას არაფერი აქვს სათქმელი მოტივაციის შესახებ?“ რა თქმა უნდა, აქვთ. ნეირომეცნიერება ამბობს, რომ „გონივრულმა“ მოტივაციურმა მიდგომამ – სწავლებამ სახალისო და საინტერესო გზით – შესაძლოა, პირიქით, გააუარესოს შედეგები. მოტივაციას უფრო დეტალურად მე-7 თავში განვიხილავთ.

ახლა კი ალბათ ჯობია, სწავლისთვის მოტივირებაზე ისე ვიფიქროთ, როგორც ველოსიპედის მართვის სწავლებაზე. ველოსიპედის მართვის სწავლა ადვილი არ არის: გეშინია დაცემის, დაშავების, მაგრამ სურვილი, შეუერთდე სხვა ველოსიპედისტებს, რომლებიც ოსტატურად და მშვიდად მოძრაობენ, გაიძულებს სცადო, მიუხედავად გარდაუვალი დაცემისა და ტკივილებისა.

გამოცდილი მასწავლებლები ეხმარებიან მოსწავლეებს თემის ურთულესი ასპექტების დამუშავებაში, ამხნევებენ მათ. ამდენად, ჯილდო უფრო ხელმისაწვდომი ჩანს და ყოველდღიური სწავლის შედეგები – უფრო მნიშვნელოვანი. მთავარია, მოსწავლეები ჰორიზონტზე ხედავდნენ ნაპირს – გრძნობდნენ, თანდათან როგორ ეუფლებიან მასალას. ნიჭიერი მასწავლებლები მოსწავლეებში აღვიძებენ შთაგონებას და მოტივაციას, მაგრამ ამ პროცესის კომპონენტებად დაშლა ჯერ მაინც არ შეგვიძლია.

როგორ გავუმკლავდეთ გაჭიანურებას პომოდოროს მეთოდით

გაჭიანურებასთან გამკლავების ერთ-ერთი საუკეთესო მეთოდი, რომელიც ასევე გასწავლით, შეინარჩუნოთ კონცენტრაცია და ერთდროულად ორ კურდღელს არ აედევნოთ, არის პომოდოროს ტექნიკა (tecnica del pomodoro). იტალიელმა ფრანჩესკო ჩირილომ ეს მიდგომა 1980-იან წლებში შეიმუშავა. მეთოდის სახელწოდება მომდინარეობს ჩირილოს ტაიმერისგან, რომელსაც პომიდვრის ფორმა ჰქონდა. ახლა უკვე ვიცით, რომ ჩირილოს მიდგომა მშვენივრად შეესაბამება ნეირომეცნიერებათა მონაცემებს ყურადღების განაწილების შესახებ.

პომოდოროს მეთოდი საკმაოდ სწორხაზოვანია. როდესაც მნიშვნელოვანი ამოცანა გაქვთ შესასრულებელი, მაგრამ ძალიან გინდათ მისი გადადება, აი, როგორ უნდა მოიქცეთ:

1. გვერდზე გადადეთ ან გამორთეთ ყველაფერი, რამაც შეიძლება ყურადღება გაგიფანტოთ, განსაკუთრებით – სმარტფონის შეტყობინებები.
2. დააყენეთ ტაიმერი ოცდახუთ წუთზე და ამ ხნის განმავლობაში შეძლებისდაგვარად კონცენტრირდით სამუშაოზე.
3. ხუთი წუთით დაისვენეთ, განტვირთეთ გონება.
4. გაიმეორეთ წინა პუნქტები, რამდენჯერაც საჭიროა.

მესამე ან მეოთხე პომოდოროს შემდეგ მოიწყვეთ ნახევარსაათიანი შესვენება.

პომოდოროს მეთოდის თანახმად, დასვენება განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. ჩვენ, მასწავლებლები, ხშირად ვფიქრობთ, რომ სწავლება მხოლოდ მაშინ მიმდინარეობს, როდესაც მოსწავლეები უწყვეტად არიან კონცენტრირებულნი დავალებაზე. სინამდვილეში ჰიპოკამპს სჭირდება ხშირი ხანმოკლე შესვენება თავის ტვინის ქერქში ცოდნის გადასატანად. ახალი ინფორმაციის გადატანით ტვინი სწავლობს, მაშინაც კი, როდესაც გვეჩვენება, რომ მოსწავლეები უბრალოდ ისვენებენ.

არანაკლებ მნიშვნელოვანია, რას აკეთებენ მოსწავლეები შესვენების დროს

თუ ისინი ტელეფონებს ეცემიან შეტყობინებების შესამოწმებლად ან სოციალურ ქსელს სიახლეების ჩამოსასქროლად, მათი კონცენტრაცია შეფერხდება და ახალმა ინფორმაციამ შესაძლოა გამოდევნოს ახალშეძენილი ცოდნა ჰიპოკამპიდან, სანამ ის მის გადმოტვირთვას მოასწრებს.

შესვენებები შექმნილია ტვინის განმუხტვისთვის: დახუჭე თვალები, გაიარე დერეფანში, დაისხი წყალი, შეიარე საპირფარეშოში, ძაღლს მოეფერე, მოუსმინე საყვარელ სიმღერას.

მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ არ გირჩევთ ტელეფონის გამოყენებას, უნდა ვაღიაროთ, რომ არსებობს უამრავი „პომოდოროს“ აპი (განსაკუთრებით პოპულარულია აპლიკაცია Forest), რომელიც ამ მეთოდს სახალისო თამაშად აქცევს. დიახ, პომოდოროს მეთოდი საუკეთესოდ გამოიყენება შინ, მაგრამ მისი მოდიფიცირება და კრეატიულად გამოყენება საკლასო ოთახშიც შესაძლებელია.

მიეცით მოსწავლეებს დავალება. დაე, სიმშვიდეში შეასრულონ, მერე კი მცირე ხნით დაისვენონ. რა თქმა უნდა, დროის პერიოდები უნდა იყოს ადაპტირებული გაკვეთილის ხანგრძლივობასთან და მოსწავლეთა დამოუკიდებლად მუშაობის უნართან.

ზოგადი წესი, რომელიც ვახსენეთ ყურადღების კონცენტრაციაზე საუბრისას, აქაც გამოიყენება. თუ გრძნობთ, რომ მოსწავლეები ჯერ კიდევ მეტისმეტად პატარები არიან ოცდახუთწუთიანი უწყვეტი მუშაობისთვის, შეამცირეთ დრო მათი ასაკის შესაბამისად: ასაკს პლუს ერთი წუთი. მაგალითად, ცხრა წლის ბავშვებს შეუძლიათ, ტაიმერი ათ წუთზე დააყენონ.

რატომ აჭიანურებენ მოსწავლეები?

მე ვაჭიანურებ. თქვენ აჭიანურებთ. ყველა ვაჭიანურებთ, განსაკუთრებით – მოსწავლეები. აი, რა გვიპასუხეს მეშვიდეკლასელებმა ენის ხელოვნების ჯგუფიდან, როდესაც მათ დავუსვით ორი კითხვა: „რატომ აჭიანურებთ?“ და „რა შედეგები მოჰყვება ამას?“

– ვაჭიანურებ მეცადინეობას, როცა არ ვიცი, როგორ შევასრულო დავალება.

– ვიღებ ცუდ შეფასებას და დამცინიან.

– მირჩევნია ჯერ მარტივი დავალება შევასრულო, მერე კი რთულზე გადავიდე. თუ ვერ შევასრულე, მასწავლებელს ვეუბნები, რომ მაქსიმალურად ვეცადე.

პროკრასტინაციის წამალი

ზოგჯერ მოსწავლეები ფერხდებიან, როცა არ იციან, საიდან დაიწყონ. ასეთი მოსწავლეების სწორ გზაზე დასაბრუნებლად, სწავლის დასაწყისში შეგიძლიათ ინდივიდუალურად ან მცირე ჯგუფებში იმუშაოთ.

ბევრ მოსწავლეს უჭირს რთულ დავალებებზე ყურადღების კონცენტრირება. როცა უფრო რთულ მასალაზე გადადიხართ, პირდაპირ მიდით მათთან, რათა შეამოწმოთ, როგორ მისდით საქმეე. საჭიროების შემთხვევაში შესთავაზეთ დახმარება.

„ვაჭიანურებ, როცა საშინაო დავალებას ვასრულებ. როგორც წესი, ვითიშები და ყურადღება მეფანტება. როცა ვხვდები, რომ ვაჭიანურებ, გონებას ვიკრებ და სწრაფად ვუბრუნდები სამუშაოს“.

„უბრალოდ ვზივარ, მივშტერებივარ დავალებას და ვფიქრობ ყველაფერზე, გარდა დავალებისა. ჩვეულებრივ, მუშაობას ვიწყებ, როცა მასწავლებელი დამიყვირებს“.

პომოდოროს მეთოდი იდეალურია შინ და სკოლაში სამუშაოდ იმ მოსწავლეებისთვის, რომლებმაც იციან, რა უნდა გააკეთონ, მაგრამ კონცენტრაცია უჭირთ. თუ მოსწავლეები მოუთმენლად ელიან ხანმოკლე შესვენებას მეგობრებთან სასაუბროდ, წასახემსებლად ან მოკლე YouTube-ვიდეოების საყურებლად, მათ ნაკლებად გაეფანტებათ ყურადღება.

ზოგიერთი მოსწავლისთვის პომოდორის მეთოდი შესაძლოა საკმარისი არ იყოს. ხშირად მიაკითხეთ მათ, რათა დარწმუნდეთ, რომ მუშაობას არ აჭიანურებენ.

დაუსახეთ მათ უფრო ზუსტი და მოკლევადიანი მიზნები. მაგალითად: „ორი წუთი გაქვს პირველი დავალების შესასრულებლად“. მერე დაუბრუნდით და შეამოწმეთ, აქვს თუ არა წინსვლა.

მაგალითად, ერთი გოგონა გვიყვება: „მე ვაჭიანურებ, როდესაც სასკოლო პროექტი მაქვს შესასრულებელი. გამოცდის წინა ღამეს ველოდები, მერე კი დედა მიყვირის, მაგრამ ეს ყველაფრის დროულად გაკეთებაში მეხმარება“.

ამ მოსწავლემ გააცნობიერა, რომ დედა ყოველთვის დაეხმარება მას, რაც მხოლოდ უძლიერებს საქმის გადადების ჩვევას. ჩვენ, მასწავლებლებს, შეგვიძლია დავეხმაროთ მას ყოველდღიური მიზნების დასახვაში: ბავშვები მიაღწევენ მათ შინ ან სამკითხველოში თვითსწავლის დროს პროექტის ჩაბარების დღემდე.

თუ თქვენ საშუალო სკოლაში ან დაწყებითი სკოლის ბოლო კლასებში ასწავლით, შეგიძლიათ აცნობოთ მოსწავლეთა მშობლებს პროექტისა და ყოველდღიური მიზნების შესახებ დღიურის ან მეილის მეშვეობით, რათა მათ აკონტროლონ შვილების პროგრესი.

მოსწავლეები ათასი მიზეზის გამო აჭიანურებენ სწავლას. ზოგს „სტრესულ სიტუაციებში უკეთ მუშაობისაც“ კი სჯერა. მაგრამ თქვენ ხომ იცით სიმართლე. თქვენ გინახავთ მათ მიერ ნაჩქარევად გაკეთებული საქმე.

თანამედროვე მოსწავლეები მართლაც მოუცლელები არიან. ისინი არ ტყუიან, როცა ამბობენ: „ძალიან ბევრი საქმე მაქვს“. გარდა სკოლისა, ისინი დადიან დამატებით გაკვეთილებზე, სპორტზე, ცეკვაზე, შეჯიბრებებზე, სხედან სოციალურ ქსელებში, იღებენ ვიდეოებს YouTube-ისთვის, მუშაობენ… გაკვეთილების ყველაზე დიდი ზვავი ბავშვებს მცირე ასაკში ატყდებათ თავს. გასაკვირი არ არის, რომ მოსწავლეები დავალებების შესრულებას ბოლო წუთამდე დებენ. ისინი პრიორიტეტს ანიჭებენ იმას, რაც სასწრაფოდ გადასაწყვეტია და არ აწყობენ გეგმებს მომდევნო დღეებისა და კვირებისთვის.

რატომ არის გაჭიანურება განსაკუთრებით საზიანო მოსწავლეებისთვის

თქვენ, რა თქმა უნდა, გინახავთ სასოწარკვეთილი მოსწავლეები, რომლებიც გამოცდამდე რამდნიმე საათით ადრე ცდილობენ თავიანთ კონსპექტების ათვისებას – სასადილოში, სამკითხველოში, დერეფანში. დავუშვათ, მოსწავლეები ემზადებიან გამოცდისთვის და მათ უნდა დაიმახსოვრონ აშშ-ს კონსტიტუციის ოცდაშვიდივე ჩასწორება. ზოგიერთმა მათგანმა ბოლო დღეები, საათები და წუთები თემის შესწავლასა და საკუთარი თავის გამოცდას დაუთმო. წარჩინებულმა მოსწავლეებმა კი წინა ღამემდე აჭიანურეს საქმე, ორიოდე საათში ყველაფერი დაიმახსოვრეს და გამოცდა შესანიშნავად ჩააბარეს. თუმცა იმავე წარჩინებულმა მოსწავლეებმა ვერ ჩააბარეს დემოკრატიული პრინციპებისა და უზენაესი სასამართლოს ფუნქციების შესახებ ტესტი. რატომ?

რაკი კარგი სწავლა ყოველთვის ხანგრძლივ მეხსიერებაში კავშირების დამყარებას გულისხმობს, ტერმინების დამახსოვრება საკმარისი არ არის. ღრმა სწავლა ხშირად მოიცავს რთული კონცეფციების დაუფლებას. ასეთი ცოდნის ჩამოყალიბებას დრო სჭირდება, განურჩევლად იმისა, მოსწავლე საბავშვო ბაღში დადის, საშუალო სკოლაში თუ კოლეჯში.

რატომ მოითხოვს ღრმა ცოდნა დროს? იმიტომ, რომ ასეთი ვარჯიშით ყალიბდება ახალი შემოქმედებითი ნეირონული კავშირები.

ეს არ არის დუნე პროცესი, რომლის დროსაც ზოგიერთი ნეირონი შემთხვევით უკავშირდება სხვა მეგობრულ ნეირონებს სამეზობლოში.

პირიქით, ახალი ნეირონული კავშირები შემთხვევით ჩნდება და თუ ეს კავშირები მოსწავლეს კონცეფციის გაგებაში ვერ დაეხმარებიან, მათ ახალი კავშირები ენაცვლება. ზოგჯერ რთულ კონცეფციაში გასარკვევად კავშირების რამდენიმე სრულიად განსხვავებული ჯაჭვია საჭირო!

რა ხდება ტვინში

როდესაც მოსწავლეები ეუფლებიან ახალ რთულ თემას, ნერვული კავშირების ქვეცნობიერი შერჩევა კადრს მიღმა ხდება.

ამ მოულოდნელი ახალი კავშირების მოსაძებნად და დასამყარებლად საუკეთესო გზაა ტვინის გადართვა ფოკუსირებული ყურადღების რეჟიმიდან გაფანტული ყურადღების რეჟიმზე.

ფოკუსირებული ყურადღების რეჟიმში თქვენ მთელ ყურადღებას უთმობთ იმ პრობლემას, რომლის გადაჭრასაც ცდილობთ (განსაკუთრებით ჯიუტი მოსწავლეები მთელ ყურადღებას ამახვილებენ პლანშეტზე, როგორც კი ის ხელში ჩაუვარდებათ).

კონცენტრირებული ყურადღების რეჟიმში მუშა მეხსიერება აყალიბებს კავშირებს ჰიპოკამპის ნეირონებსა და ახალ ქერქს შორის. მეორე მხრივ, ყურადღების გაფანტვის რეჟიმში ტვინი აღარ ფოკუსირდება გარე ფაქტორებზე და „შესვენებას“ იწყობს. ამ რეჟიმში მუშა მეხსიერება არ არის ჩართული და ტვინი ქვეცნობიერად იწყებს შემთხვევითი კავშირების შექმნას.

ფოკუსირებული ყურადღების რეჟიმსა და გაფანტული ყურადღების რეჟიმზე გადართვა-გადმორთვისას მოსწავლეები უკეთ ითვისებენ ახალ რთულ კონცეფციებს.

ასწავლო შეუძლებელი

ოცნების, დერეფანში ხეტიალის, შხაპის მიღების დროს თუ ძილის წინ ადამიანს გაფანტული აზროვნება ერთვება. კონცენტრირებული აზროვნება ბევრად უფრო ცნობიერი პროცესია, ვიდრე გაფანტული.

მნიშვნელოვანია მოსწავლეებს აუხსნათ, რომ სავსებით ნორმალურია რთული მასალის ვერგაგება პირველივე ცდაზე. ზოგი მოსწავლე ერთ წერტილში იყინება, ზოგი კი მეტჯერ ცდის. მასწავლებლები ხშირად ამბობენ, რომ მთავარია, არ დანებდე, მაგრამ ზოგი მალე ნებდება, როგორც ბანქოსგან აშენებული სახლი, რომელიც სუსტ ნიავსაც კი ვერ უძლებს. ის ზიზღით ამბობს: „მე უბრალოდ ჰუმანიტარი ვარ“, „არ შემიძლია…“ ან, რაც ყველაზე უარესია, – „მეზიზღება…“ არ აქვს მნიშვნელობა, უთხრეს თუ არა ამ მოსწავლეებს, რომ მათი შესაძლებლობები პრაქტიკასთან ერთად გაიზრდება – ემოციებმა უკვე აჯობა ლოგიკას. უსუსურობის განცდა მათ აიძულებთ, დანებდნენ, რათა ასცდნენ ტკივილს თავის ტვინის ქერქში.

მაგრამ სწორედ მაშინ, როცა მოსწავლეს იმედი ეკარგება, მან უკან უნდა დაიხიოს და შეწყვიტოს კონცეფციაზე ფიქრი. მხოლოდ მაშინ, როდესაც კონცეფციაზე აღარ იქნება ფოკუსირებული, შეძლებს გადაიტანოს ის გაფანტული ყურადღების რეჟიმში.

გაფანტული აზროვნება მოსწავლის ტვინს საშუალებას აძლევს, იმუშაოს კულისებში და შემთხვევით გამოიკვლიოს ახალი კავშირები, ვიდრე ის ისვენებს, სადილობს ან ერთობა. მოგვიანებით ის ერთბაშად დაიძვრება მკვდარი წერტილიდან და გაუგებარი დავალება უცებ სავსებით გასაგები მოეჩვენება!

სწავლა გულისხმობს მუდმივ გადართვა-გადმორთვას კონცენტრირებული ყურადღების რეჟიმიდან გაფანტულზე და პირიქით (დროთა განმავლობაში, მეცნიერება, ალბათ, იპოვის გზას, ერთი მდგომარეობიდან მეორეში სუნთქვითი ვარჯიშებით გადაგვიყვანოს). წაახალისეთ მოსწავლეები, ისწავლონ მანამდე, სანამ არ გაიჭედებიან, მერე კი დაისვენონ. ისინი შეძლებენ იმასთან დაბრუნებას, რაც აწუხებდათ, რამდენიმე საათში ან გამოძინების შემდეგ,  მეორე დღეს.

გახსოვდეთ: ძილის დროს ტვინის ქიმიური ნივთიერებები ხელს უწყობს სწავლას.

ძნელი მისახვედრი არ არის, რომ რეჟიმიდან რეჟიმზე გადართვა-გადმორთვა გარკვეულ დროს მოითხოვს. სწავლას დრო სჭირდება. და სწორედ ეს დრო აკლდებათ მოსწავლეებს, როცა ბოლო წუთამდე აჭიანურებენ დავალების შესრულებას.

აჩვენეთ მოსწავლეებს, რომ მათ უნდა იმუშაონ რთული კონცეფციის დაუფლებაზე, სანამ ჩიხში არ მოექცევიან. ამ დროს უმჯობესია დავალების განზე გადადება და სხვა რამის კეთება ან დასვენება გაფანტული ყურადღების რეჟიმის ჩართვით. როდესაც მოსწავლეები მიუბრუნდებიან კონცეფციას, ისინი აღმოაჩენენ, რომ საოცრად შორს წავიდნენ. ეს ცოტათი ქაღალდის თვითმფრინავის გაშვებას ჰგავს: მთავარია, კარგად გაუშვათ, მერე ის თვითონვე, დაუხმარებლად გააგრძელებს ფრენას.

როდესაც ჩიხში მოექცევით, სხვა რამის კეთებაზე გადადით ან შეისვენეთ. ამით თქვენ გამოიყენებთ სწავლის ფასეულ მეტაუნარს. ის განსაკუთრებით გამოსადეგია გამოცდების ჩაბარებისას, როცა მოსწავლეები თავს კუთხეში იმწყვდევენ და გამოსავალს ვერ პოულობენ.

„ჯერ ის, რაც რთულია“

მოსწავლეებს, რომლებმაც ბევრი დრო დაუთმეს სწავლას, მიდგომა „ჯერ ის, რაც რთულია“ გამოცდის კარგად ჩაბარებაში დაეხმარება. ამ მეთოდის გამოსაყენებლად მოსწავლემ სწრაფად უნდა ჩაიკითხოს საკითხვი, მოძებნოს ყველაზე რთული და ამით დაიწყოს, მაგრამ როგორც კი იგრძნობს, რომ გაიჭედა, ეს საკითხი გვერდზე გადადოს და უფრო მარტივ კითხვებზე გადავიდეს: გაფანტული ყურადღების რეჟიმი პარალელურად იმუშავებს რთულ ამოცანაზე. მოგვიანებით, როდესაც მოსწავლე მიუბრუნდება რთულ კითხვას, ის შეძლებს მასზე პასუხის გაცემას ან, სულ მცირე, მკვდარი წერტილიდან მის დაძვრას.

„ჯერ ის, რაც რთულია“ მიდგომა გაცილებით ეფექტიანია, ვიდრე თავდაპირველად მარტივი პრობლემების გადაჭრა და ყველაზე დამაბნეველი კითხვის იმ დროისთვის მოტოვება, როდესაც მოსწავლე უკვე დაღლილი და განერვიულებულია იმის გამო, რომ ცოტა დრო რჩება.

რთული ამოცანა საშუალებას გაძლევთ, ისარგებლოთ გაყოფილი ყურადღების რეჟიმით: ორბირთვიანი პროცესორის მსგავსად, ტვინი რთულ კითხვაზე ფონურად ფიქრობს.

რა თქმა უნდა, თუ მოსწავლე საკმარისად არ არის მომზადებული, უმჯობესია, დაიწყოს მარტივი კითხვებით და უპასუხოს იმდენს, რამდენსაც შეძლებს.

მოამზადა ირმა კახურაშვილმა