ხევსურეთი, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე თვითმყოფადი და ტრადიციულ ღირებულებებზე დამყარებული რეგიონი, საბჭოთა ხელისუფლების თვალში თანდათან გადაიქცა იდეოლოგიურად „საშიშ“ ზონად. რეგიონის მოსახლეობა არ გამოირჩეოდა საბჭოთა წესრიგისადმი ლოიალურობით – პირიქით, დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლაში აქტიურად იყო ჩართული. შესაბამისად, ხევსურეთი მიიჩნეოდა არასანდო რეგიონად, რომელიც საჭიროებდა განსაკუთრებული მეთოდებით „გადამუშავებას“, რისთვისაც საბჭოთა რეჟიმი იყენებდა იდეოლოგიური, პოლიტიკურ-სტრატეგიული და რეპრესიული აპარატის სინთეზს.
ხევსურთა „მოთვინიერების“ პროცესში პროპაგანდას გადამწყვეტი როლი უნდა ჰქონოდა. ამისთვის, ერთი მაგალითიც საკმარისი იქნება.
1932 წელს ბოლშევიკი ეთნოლოგი და ლიტერატორი ალექსი ყამარაული (მოგვიანებით, 1937-იანი წლების რეპრესიების კიდევ ერთი მსხვერპლი) გამოსცემს წიგნს „ხევსურეთი“, რომელიც ხევსურეთის ექსპედიციის შედეგებს მიმოიხილავს და ზოგადად, ხევსურეთის ყოფაზე, ადათებზე უამბობს მკითხველს. როგორც ჩანს, ალექსი ყამარაულს სიტუაციის წინასწარი მოკვლევა, შესწავლა დაევალა. სხვათა შორის, ამ კუთხით მუშაობა წლების მანძილზე აქტიურად მიმდინარეობდა ხევსურეთში, გარკვეულწილად, ხევსურეთის შესწავლის ამბავს მოგვითხობს მიხეილ ჯავახიშვილის რომანი „თეთრი საყელოც“, რომელიც პირველად სწორედ ოცდაათიან წლებში გამოქვეყნდა.
ასეთი „მოკვლევებისთვის“ „ჩანერგვა“ გადასასახლებელ თუ მოსათვინიერებელ კოლექტივებში ნაცადი პრაქტიკა იყო. მაგალითად, სამცხე-ჯავახეთში მაჰმადიან ქართველთა სოფლებში მთელი წელი იყვნენ ჩასახლებული სხვადასხვა „სპეციალისტები“, რომლებმაც აღრაცხეს და შეადგინეს გადასააახლებელთა სიები. ასეთი „მომკვლევი“ არაერთი ჰყავდა ხევსურეთს, ივანე ლიქოკელის თქმით, ბარისახოში „დასასვენებელი სახლიც“ აშენდა ამ სპეციალური მისიით მივლენილი ადამიანებისთვის.
ალექსი ყამარაულის წიგნში მრავლადაა პროპაგანდისტული ნარატივი, რომელიც ხევსურეთის უკეთეს მომავალს ბოლშევიზმსა და კოლექტივიზაციაში ხედავს, თვალსაჩინოა რამდენიმე ლექსი, რომელიც კრებულს ერთვის, მაგალითად, ასეთი: ( ავტორი: ალექსანდრე გომიაშვილი)
ილევა, ჰქრება უკანასკნელ ბინდი ღამისა
არის მთების სხვლა, სად ქალაქის ცეცხლი დაინთა
სად გუგუნია ხევისა და ნიაღვარისა
ციხეებიდან, კოშკებიდან, ჩარდახებიდან
სხვა ჟრიამული განახლებულ მთა-გორებს მისდევს
და მთები იგი – ხევის ნაღმის ხმებიდან
მთები მიიწევს ინდუსტრიის ქალაქებისკენ.
ამ კრებულში ასეთი ტექსტი ბევრია, მაგრამ ყველაზე თვალსაჩინო და საინტერესო, თავად წიგნის ავტორის, ალექსანდრე ყამარაულის ლექსია, რომელიც ყველაზე ცნობილი და მთავარი ქართული პატრიოტული ლექსის, ქართული თვითშეგნებისა და თვითიდენტიფიკაციის მნიშვნელოვანი სიმბოლოს, რაფიელ ერისთავის ლექსის „სამშობლო ხევსურისა“ გადაკეთებულ ვერსიას წარმოადგენს:
სამშობლო ხევსურისა
მიბაძვა
სადაც აღმზარდეს, მასწავლეს , გადამავიწყეს ისარი
დავტოვე მღვდელი, ხატები სამრეკლის კარის ფიცარი
ფარხმალი წიგნით ევცვალე, ჩემი სამშობლო ის არი
არ გავცვლი საწერ-კალამსა, ხანჯალზე, შვილდისარზედა,
არ გავცვლი განათლებასა, ჩაჩქან-აბჯარზე, ფარზედა
მე რაად მინდა შავი კლდე თოვლიან ყინულიანი
ორბი რომ ბუდობს, ჩანჩქერით გადმოჰქუხს ბროლი წყლიანი
თუ გვეგონება ბუნება, დევიან ეშმაკიანი
და არ იქნების დიაციც თანასწორუფლებიანი
არ გავცვლი საწერ-კალამსა, ხანჯალზე, შვილდისარზედა,
არ გავცვლი განათლებასა, ჩაჩქან-აბჯარზე, ფარზედა.
ყველა ჩაგრული სიბნელით, დღეს სწავლისაკენ იხარის
გაცვდა დროება ქაჯების, ხატის მსახურის, მკითხავის
ძველისა მოგონებაზე ახალი მეტად მიხარის
არ გავცვლი საწერ-კალამსა ხანჯალზე, შვილდისარზედა
არ გავცვლი განათლებასა ჩაჩქან-აბჯარზე, ფარზედა
ძველად თავს ადგა ხევსურსა მ#ამელი უთვალავია
მღვდელ-დეკანოზნი მაცდურნი, პრისტავი-მოურავია
ჩაკვროდენ სალსა კლდეებსა, საქმე ეჭირათ ავია
განდევნა რევოლუციამ, დღე დააყენა შავია.
არ გავცვლი საწერ-კალამსა, ხანჯალზე შვილდისარზედა
არ გავცვლი განათლებასა ჩაჩქან აბჯარზე, ფარზედა
საბჭოთა ხელისუფლება არ გაიცვლების სხვაზედა
თავისუფლება მონობის, მირჩევნის ორსავ თვალზედა
პროლეტარების სამშობლო ერთია ქვეყანაზედა.
გადამღერებული „სამშობლო ხევსურისა“ კლასიკური ტექსტის ტიპური იდეოლოგიური მიტაცებაა: ორიგინალში ხევსური გმირობისა და თავისუფლების სიმბოლოა, ხოლო საბჭოთა ვერსიაში ეს სიმბოლოები „სიბნელედ“ და ჩამორჩენილობად არის წარმოჩენილი. ხანჯლისა და ხატის უარყოფა, განათლებისა და საბჭოთა ხელისუფლების განდიდებით შეცვლილი, ლექსს პოეტურ ღირებულებას ართმევს და აგიტაციურ ლოზუნგად აქცევს. აქ ეროვნული სულიერი მემკვიდრეობა გამოიყენება არა როგორც კულტურული თვითმყოფადობის გამოხატულება, არამედ როგორც პარტიული იდეოლოგიის იარაღი, რაც მკაფიოდ აჩვენებს, როგორ შეიძლება ლიტერატურა პოლიტიკური ძალაუფლების ინტერესს მოერგოს.
პროპაგანდა „გადასაკეთებლად“, იდეოლოგიური მიტაცებისთვის ნებისმიერ ტექსტს არ ირჩევს, მისთვის მნიშვნელოვანია ეროვნული თვითმყოფადობის მთავარი, ცენტრალური წერტილები, ის შეგნებულად იღებს ეროვნული კულტურის ტექსტებს, აშორებს მათ ნამდვილ მნიშვნელობას და ახვევს თავზე „ახალ“ შინაარსს, რათა ხალხისთვის ნაცნობი სიმბოლოები ხელისუფლების იდეოლოგიისათვის მოერგო.
დასასრულს, ერთი პაწია დეტალი ავტორის პიროვნებასთან დაკავშირებით:
ყამარაული ალექსი იაკობის ძე (1885)
- დაბადების თარიღი:1885 წ.
- სახელის ვერსიები:ყამარაული ალექსანდრე იაკობის ძე
- დაბადების ადგილი:საქართველო, ყაზბეგის რაიონი, სოფ. კარკუჩა
- ეროვნება:ქართველი
- განათლება:უმაღლესი
- სამუშაო ადგილი, თანამდებობა:საქართველოს მიწათმოქმედების სახალხო კომისარიატის სამტრესტის კიევის განყოფილების მმართველი
- პარტიულობა:სკკპ(ბ) წევრი 1918 წლიდან; გაირიცხა 1937წ. დაპატიმრების გამო.
- ბრალად ედება:რომ იყო მემარჯვენეთა კ/რ ორგანიზაციის აქტიური წევრი, სადაც გადაიბირა კუხალეიშვილმა კ/რ მავნებლური სამუშაოს ჩასატარებლად საქართველოს მიწათმოქმედების სახალხო კომისარიატის სამტრესტის კიევის განყოფილებაში. სხვებთან.
- გამსამართლებელი ორგანო:შინსახკომის სამეული 1937 წ., მომხსენებელი: შაპირო, მონაწილეობდნენ: გოგლიძე, წერეთელი, ტალახაძე, მოროზოვი
- მუხლი:58-10
(წყარო: სტალინური სიები საქართველოდან)
