საქართველო მრავალფეროვანი ლანდშაფტით, განსხვავებული ბუნებრივი პირობებითა და კლიმატით ხასიათდება, რაც განაპირობებს ბუნებრივი საფრთხეების მრავალფეროვნებასაც. „ჩვენი საქართველოს“ განახლებული საგნობრივი სტანდარტის ერთ-ერთი მოთხოვნაა, მოსწავლეებმა გამოკვეთონ და ახსნან საქართველოს მხარეების/ტერიტორიული ერთეულისთვის დამახასიათებელი ბუნებრივი საფრთხეები (ჩვ. საქ. (2) – 2;3). მათი ცოდნა და ანალიზის უნარი მოსწავლისთვის მნიშვნელოვანია არამარტო საგნობრივი კუთხით, არამედ სამოქალაქო პასუხისმგებლობის ჩამოყალიბებისთვისაც.
შესაბამისად, სასწავლო პროცესში აუცილებელია ისეთი დავალებების დაგეგმვა, რომელთა დახმარებითაც მოსწავლე გამოკვეთავს და ახსნის კონკრეტული რეგიონისთვის დამახასიათებელ საფრთხეებს. როგორ დავეხმაროთ მოსწავლეს აღნიშნული მიზნის მიღწევაში?
პრაქტიკული და საგნობრივი უნარების გაძლიერებისთვის მნიშვნელოვანია, რომ მოსწავლეებმა ბუნებრივი საფრთხეები (გეოლოგიური.. ეკოლოგიური) შეისწავლონ არა მხოლოდ თეორიულად, არამედ კვლევითი, საკლასო და პრაქტიკული დავალებების მეშვეობით. შესაძლო დავალებების ტიპებია:
- ინტეგრირებული (გეოგრაფია/ბუნება, საზოგადოება);
- პრაქტიკულ ცოდნასა და უნარებზე ორიენტირებული;
- შემოქმედებითი და
- თანამშრომლობითი ხასიათის (ჯგუფური მუშაობა).
მაგალითად:
- ინფორმაციული და ანალიტიკური ხასიათის დავალებები:
- შევთავაზოთ მოსწავლეებს მონიშნონ საქართველოს ფიზიკურ რუკაზე მიწისძვრების, მეწყერების, ღვარცოფების, წყალდიდობებისა და ტყის ხანძრების კერების შესაძლო რეგიონები და იმსჯელონ, რატომ თვლიან ასე?
- შეადარონ სხვადასხვა მხარეების ფიზიკური მახასიათებლები და იმსჯელონ, რომელ მხარეში უფრო ხშირია მეწყერის საშიშროება, სადაა წყალდიდობის უფრო დიდი საფრთხე (მაგალითად, რაჭაში მეწყერი, კახეთში – გვალვა..)და ა.შ. და იმსჯელონ, რატომ თვლიან ასე?
- კვლევითი/პროექტული დავალებები:
- ჯგუფური მუშაობა (Case study): თითოეულმა ჯგუფმა მოაგროვოს ინფორმაცია ამა თუ იმ მხარეში (მაგალითად, აჭარა, კახეთი..) არსებულ საფრთხეებზე და მოამზადონ პრეზენტაცია. რესურსისთვის გამოიყენონ სახელმძღვანელოს ტექსტი და ინტერნეტრესურსები;
- ინტერვიუ უფროს თაობასთან: ჯგუფის წევრებმა გამოიკვლიონ უფროსი თაობის გამოცდილება (საკუთარი ოჯახის და ა.შ. მაგალითზე), რა იციან სტიქიური უბედურებების შესახებ, ან რა ახსოვთ ამ საკითხზე, წყალდიდობაზე, მეწყერზე;
- შექმნან „საფრთხის რუკას“ შექმნა – Google Maps ან ZeeMaps -ის საშუალებით, ან მოამზადონ პოსტერი, რომელზეც დაიტანენ ბუნებრივ საფრთხეებს კონკრეტულ მხარეებში.
- შემოქმედებითი ხასიათის დავალებები:
- მოსწავლეებმა მოამზადონ ვიზუალური პოსტერები საფრთხეების მიზეზების და პრევენციის გზების შესახებ;
- შექმნან პატარა მოთხრობები ან კომიქსები აღნიშნულ თემაზე;
- მოამზადონ ვიდეო-რეპორტაჟები თავიანთ საცხოვრებელ გარემოში არსებული ბუნებრივი საფრთხის შესახებ;
- დაწერონ სცენარები თემაზე – „როგორ მოვიქცევი“ (მიწისძვრის, ტყის ხანძრის ან ღვარცოფის… დროს?);
- როლური თამაში – ვიდეო-რგოლის გადაღება – „მაშველი“, „ადგილობრივი ხელისუფლება“, „მოქალაქე“.
ასეთი დავალებები ეხმარება მოსწავლეს, უკეთ გაიაზრონ საკუთარი მხარის ბუნებრივი საფრთხეები, ისწავლონ პრევენციისა და ადაპტაციის მნიშვნელობა და გაიზარდონ პასუხისმგებლიან მოქალაქეებად.
განვიხილოთ მაგალითი:
საგანი – „ჩვენი საქართველო“ / კლასი: V-VI
თემა: „საქართველოს ბუნებრივი საფრთხეები”
დავალება: საქართველოს რეგიონებისთვის დამახასიათებელი ბუნებრივი საფრთხეების რუკის შექმნა ZeeMaps-ის გამოყენებით.
მიზანი: მოსწავლეებმა გამოიკვეთონ და ახსნან საქართველოს სხვადასხვა მხარისთვის დამახასიათებელი ბუნებრივი საფრთხეები და მოამზადონ ციფრული რუკა.
ZeeMaps საკმაოდ მარტივი და მოსახერხებელი ინსტრუმენტია ამ ტიპის რუკებისთვის. ინსტრუქცია მოსწავლეებისთვის ZeeMaps-ით რუკის შესაქმნელად:
- შედი საიტზე – https://www.zeemaps.com (რეგისტრაცია სავალდებულო არაა, მაგრამ რუკის შემდგომი რედაქტირება/შენახვისთვის ანგარიშის შექმნა სასარგებლოა);
- დააჭირე ღილაკს “Create a Free Map” და დაარქვი რუკას სახელი (მაგალითად, „საქართველოს ბუნებრივი საფრთხეები“
- რუკის იმ მხარეში, სადაც საფრთხის დაფიქსირება გსურს, დააჭირე მარჯვენა ღილაკს ან “Add” → “Add Marker”;
- გახსნილ ფანჯარაში დაამატე ინფორმაცია:
- Title – საფრთხის სახელი (მაგ., „გვალვა კახეთში“, „მეწყერი რაჭაში“);
- Description – დაიტანე მოკლე ტექსტი (როდის ხდება, რა ზიანი მოაქვს, რა არის საჭირო პრევენციისთვის);
- შეგიძლია ატვირთო ფოტო/ლინკი/ვიდეო;
- მონიშნე რუკის ფორმატი: რელიეფი ან თანამგზავრით;
- სხვადასხვა საფრთხეს მიანიჭე განსხვავებული ფერი, მაგალითად: წითელი – მიწისძვრა, ლურჯი – წყალდიდობა, ყვითელი – მეწყერი, მწვანე – ტყის ხანძარი, რათა თვალსაჩინო იყოს საფრთხეები. სურვილის შემთხვევაში მიაწერე განმარტებები;
-
- რუკა შეგიძლია გაზიარო „Share“ ღილაკით და შეგიძლია დააყენო, რომ მხოლოდ შენ რედაქტირებ, ან ჯგუფი ერთად ამატებთ ახალ მონაცემებს;
- წარადგინე კლასში როგორც ციფრული პრეზენტაცია.
იხ. ნიმუში: https://www.zeemaps.com/view?group=6848645&x=45.988946&y=46.925463&z=13
ასევე შესაძლებელია სხვა ტიპის ვირტუალური რუკების გამოყენებაც, მაგალითად:
- Google Earth/VR რუკები, რომლის მეშვეობითაც მოსწავლეები შეძლებენ კონკრეტული რეგიონების ნახვას 3D ფორმატში, რაც დაეხმარება მეწყერის, მდინარის ადიდების ან გვალვის ზონების ვიზუალიზაციაში;
- Canva, Genially, Piktochart – აქ მოსწავლეები ქმნიან ისეთ ინფოგრაფიკას, სადაც ცალ-ცალკეა „აწყობილი“ მიზეზები, შედეგები და პრევენციული ღონისძიებები.ცალკეული რეგიონების შესწავლის პარალელურად მოსწავლეებს შეუძლიათ შეავსონ ჩანაწერები ZeeMaps-ზე. ბოლოს მიიღება ერთი დიდი რუკა, სადაც საქართველოს ყველა მხარე თავისი დამახასიათებელი საფრთხეებით იქნება წარმოდგენილი.
შეფასების რუბრიკა
რეფლექსია:
- მასწავლებელი მიმოიხილავს შესრულებულ დავალებებს და გასცემს რეკომენდაციებს;
- მოსწავლეებს სთხოვს, დაწერონ მოკლე რეფლექსია: „რა ვისწავლე, რა იყო ყველაზე საინტერესო, რას გამოვასწორებდი მომავალში“.
მსგავსი ტიპის დავალებები აერთიანებს კვლევით, ანალიტიკურ, შემოქმედებით და ჯგუფურ აქტივობებს, ეხმარება მოსწავლეებს გეოგრაფიული, სამოქალაქო და ტექნოლოგიური კომპეტენციების ჩამოყალიბებაში, საშუალებას აძლევს გაიაზრონ საქართველოს მრავალფეროვანი ბუნებრივი საფრთხეები და მათი გავლენა ადამიანის ცხოვრებაზე, ხელს უწყობს ჯგუფური თანამშრომლობის, პრეზენტაციისა და კრიტიკული აზროვნების განვითარებას, რითაც ხელს უწყობს სტანდარტის შედეგების მიღწევას, ცოდნისა და უნარის გაფართოებას და პედაგოგიური ამოცანების გადაწყვეტას
