სასწავლო წლის შეჯამების მაგიერ

დასრულდა 2024-2025 სასწავლო წელი. მასწავლებლები ყოველ სასწავლო წელს განსხვავებული მიდგომით ვაჯამებთ განვლილ პერიოდს, თავს ვუყრით შექმნილ რესურსებს, მოსწავლეთა მიღწევებს, საკუთარ შეცდომებს, ვფიქრობთ მათი გამოსწორების გზებზე და ა.შ.

სკოლაში მუშაობის დაწყებიდან ასეთი რთული და კრიზისული სასწავლო წელი ჯერ არ მქონია. ამ წერილზე მუშაობაც კი ძალიან მიჭირს. ძალით ვეძებ სიტყვებს, რათა წინადადებები ავაწყო და მკითხველამდე მოვიტანო ჩემი სათქმელი. ქვეყანაში მიმდინარე პროცესები უარყოფით გავლენას ახდენს მენტალურ ჯანმრთელობაზე, მოტივაციაზე, განცდებზე… შეუძლებელია უყურებდე დამდგარ და არსებულ რეალობას და ერთდროულად არ გეუფლებოდეს გაურკვევლობის, შიშისა თუ ბუნდოვანების განცდა.

კანონი დაირღვა და..

ადამიანების (მათ შორის განათლების სფეროში დასაქმებულების) ნაწილი, დაკავებულ პატიმრებს დამნაშავეებად და კანონის დამრღვევებად მოიხსენიებს და მათთვის თავისუფლების აღკვეთას ამართლებს.

მიხეილ ჯავახიშვილმა დაარღვია კანონი. მან საბჭოთა კავშირის სისხლის სამართლის 58-8 და 58-11 მუხლებით გათვალისწინებული დანაშაულები „ჩაიდინა“.  ის დახვრიტეს. სანდრო ახმეტელმაც კლასიკური გაგებით დანაშაული ჩაიდინა. მას „ტროიკამ“ „დაუმტკიცა ბრალი“.

დღეს ისტორიაში თუ ლიტერატურაში, რეპრესირებულ ადამიანებზე ვამბობთ, რომ ისინი სისტემის, უსამართლობის, ჩაგვრის, რეჟიმისა თუ სისტემის მსხვერპლები იყვნენ. ანუ ვაღიარებთ, რომ კონკრეტულ სიტუაციაში, შესაძლოა ძალაუფლების მპყრობელმა სუფთა ფორმალური სამართლებრივი თვალსაზრისით დასაჯოს მოქალაქე, მაგრამ ისე, რომ მას არ ჰქონდეს დანაშაული. შეიძლება მიხეილ ჯავახიშვილი მართლა ხვდებოდა პოლონეთის ან გერმანიის საელჩოს წარმომადგენლებს, მაგრამ ამით ის კონტრრევოლუციურ საქმიანობას არ ეწეოდა…

„ეს გზა ტაძრამდე მიმიყვანს?“

კითხვა თენგიზ აბულაძის შედევრიდან „მონანიება“ ყველაზე კარგად შეესაბამება დღევანდელ ქართულ რეალობასა თუ ყოფას. ჩვენ, როგორც ახალგაზრდებთან მომუშავე ადამიანებმა, ყველაზე ხშირად უნდა დავსვათ კრიტიკული კითხვები იმ პლატფორმიდან, საიდან საუბარი თუ აზრების გავრცელება ჯერ კიდევ შეგვიძლია.  ჩემი კითხვა, რომელსაც ხშირად ვუსვამ გარშემომყოფებს არის შემდეგი: – ასეთ საქართველოზე ვოცნებობდით? ასეთი საზოგადოების მშენებლობისთვის ვიხარჯებით? ეს არის ის ბედნიერი ქვეყანა სადაც უნდა იცხოვრონ ჩვენმა შვილებმა, მოსწავლეებმა თუ მთლიანად საზოგადოებამ? ეს არის ის გზა, რომელიც ტაძრამდე მიგვიყვანს? ამ კითხვებზე პასუხების გაცემა საჭიროებს მინიმალურ დაკვირვებას, დაფიქრებას, ისტორიის, ლიტერატურისა თუ სამართლის ცოდნას.

უსასრულო წყვდიადში სინათლე განათლებას შემოაქვს. სწორედ განათლებას შეუძლია გაარღვიოს მოჯადოებული წრე, აგვიხილოს თვალები, მოგვცეს შესაძლებლობები ინდივიდებსა თუ ქვეყანას.  ილია განათლებისთვის მიძღვნილ წერილში გვეუბნება – „განათლება ჰგავს მზესა, რომელიც ისე არ ანათებს, რომ იმავე დროს არ ათბოს და ისე არ ათბობს, რომ არ ანათოს“.

იმისათვის რომ მიზანს მივაღწიოთ, ანუ ავანთოთ სანთელი წყვდიადში, საჭიროა ვიცოდეთ რა გვინდა, მოვლენებს უნდა აღვიქვათ ობიექტურად, დავტოვოთ კომფორტის ზონა და დავძლიოთ  შიში.

რა არის შიში?

ჩვენ გვაქვს გამონათქვამი „შიში ოხერია“.

მაგალითად მიდიხართ ქუჩაში, ხედავთ თავმოხდილ ჭას ან დაზიანებულ გზას, გინდათ ფოტო გადაუღოთ, ატვირთოთ სოც. ქსელში, მონიშნოთ შესაბამისი მუნიციპალური სამსახური და ასე აცნობოთ პრობლემის შესახებ. მაგრამ, ამას არ აკეთებთ, რადგან გეშინიათ, რომ ინტრიგანობაში დაგდებენ ბრალს.

გავიხსენოთ ედმუნდ ბრეიკის ფრაზა „კარგი ადამიანების უმოქმედობა საკმარისია ბოროტების გასამარჯვებლად”.

მაგალითად ხართ მასწავლებელი და უკმაყოფილო ხართ სასწავლო პროგრამით, ან სახელფასო პოლიტიკით, მაგრამ ამაზე ხმამაღლა ვერ საუბრობთ. რატომ? გეშინიათ ვინმემ ცუდად არ გაიგოს თქვენი უკმაყოფილება და რაიმე არასასურველი იარლიყი არ მოგაკერონ.

ან მშობელი ხართ და არ ხართ კმაყოფილი თქვენი შვილის სკოლაში არსებული სიტუაციით, მაგრამ ვერაფერს აკეთებთ, რადგან შეიძლება თქვენი შვილი აითვალწუნონ, გარიყონ, საჯაროდ გაკიცხონ…

შიში მუშაობს მუდმივად.

შიშის გამო ვერ ვბედავთ სოლიდარობა გამოუცხადოთ კოლეგა-მასწავლებელს, რომელსაც მინიმუმ 4 წლამდე პატიმრობა ემუქრება.

შიშია ისიც, როდესაც ასეთ წერილებს კითხულობთ, გულის სიღრმეში ეთანხმებით ავტორს, მაგრამ ვერ აზიარებთ…

ვოლტერს უთქვამს  „ვინც შენს აზროვნებას აკონტროლებს, ის აკონტროლებს შენს ქმედებებსო“ და მართალიც ყოფილა. ის ვინც შიში ჩაგვინერგა თამამად აკონტროლებს ჩვენს ქმედებებს.   „ერთადერთი რაც უნდა გვეშინოდეს, თავად შიშია“ – ამბობს რუზველტი.

საქართველოში განვითარებული მოვლენებით შეშფოთებული ჩემი დანიელი მეგობრები ბოლო პერიოდია სულ მკითხულობენ და ემოციურ მხარდაჭერას მიცხადებენ. ის, რაც აქ ხდება, მათ ვერაფრით წარმოუდგენიათ. რატომ? იქ, ადამიანი, როგორც პიროვნება უმაღლესი ფასეულობაა. დანია საქართველოზე უფრო პატარა ქვეყანაა, საქართველოზე ნაკლები პოტენციალით, თუმცა განათლებისა და შესაძლებლობების მაქსიმალური გამოყენებით შეძლო ქცეულიყო სამაგალითოდ, როგორც სახელმწიფო. დანიაში ვერასოდეს გაიგებთ შემდეგ ფრაზებსა თუ კითხვებს:

– სამსახური, რომ დავკარგო რა მეშველება?

– უმუშევარია და რა ქნას, წამალი როგორ იყიდოს.

– ექიმთან, როგორ წავიდეს, საჭმელში არ ყოფნის ფული.

– 24 საათი მუშაობს და მაინც უჭირს.

– სწავლა უნდა, მაგრამ ოჯახს საშუალება არ აქვს.

– პენსია წამლებში არ ჰყოფნის, საჭმელი როგორ იყიდოს.

– მოსამართლემ უსამართლო გადაწყვეტილება მიიღო…

აი, ამ ჩამოთვლაზე და კიდევ სხვა დანარჩენზე ფიქრობს სახელმწიფო, სადაც თითოეული ადამიანი თანაბრად მნიშვნელოვანია და კანონია მართლა უზენაესი.

დღეს მთლიან ქვეყანას და მასთან ერთად საზოგადოებას უდგას ეგზისტენციალური საფრთხე – საფრთხე საკუთარი სახის დაკარგვისა, ღირებულებებზე უარის თქმისა თუ ემპათიის უნარისგან სრულიად გაძარცვისა. ჩვენი უმოქმედობით უფრო და უფრო ვშორდებით შოთას, ილიას, ვაჟას… ვშორდებით იმ გმირებსა და მათ სულისკვეთებას, რომლებიც იბრძოდნენ სამართლიანობისთვის, თანასწორობისთვის, მეგობრობისთვის, სამშობლოსთვის, სიყვარულისთვის, თავისუფლებისთვის…

სტატიას ვაჟა ფშაველას სიტყვებით დავასრულებ „თავისუფლება ცოცხლებისთვისაა ხელსაყრელი და არა მკვდრებისთვის. იგი გამოვლინდება ადამიანის ნდომა-მისწრაფებაში; თავისუფლება მოქმედებაა, განხორციელებაა ნებისა, აზრისა, გრძნობისა და არა განსვენება, უქმად ყოფნა. თავისუფლება პიროვნებისა და ერისა ერთმანეთთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული. სადაც არაა პიროვნება თავისუფალი, იქ ერი დამონებულია…“