ყოველი თაობა, რომელიც მეტ-ნაკლებად ერთსა და იმავე დროს გადადის ახალ ცხოვრებისეულ ეტაპზე, არის ახალი ძალა, რომელიც ქმნის ისტორიას.
ყველა თაობა მოიცავს უამრავ უნიკალურ ინდივიდს საკუთარი მოსაზრებებით, ღირებულებებით, ქცევებითა და მომავლის გეგმებით.
დღეს შრომითი ბაზარი შედგება ოთხი თაობისგან: ბეიბი ბუმერები, რომლებიც 1946-63 წლის შუალედში დაიბადნენ, X თაობა 1964 წლიდან 1980 წლამდე, Y თაობა, ანუ მილენიალები, 1981-96 წლამდე დაბადებულები და 1997 წლიდან 2012 წლამდე დაბადებული Z თაობა (იგივე Gen Z, Generation Z). Gen Z თანამედროვე სამუშაო ძალის ყველაზე ახალგაზრდა რგოლია და როგორც სხვა ყველა თაობას, მასაც აქვს წინასგან განმასხვავებელი თვისებები. ამის შემდგომი თაობა ჯერ სამსახურის დაწყების ასაკამდე არ მისულა, ამიტომ ძირითადი აქცენტი თაობა Z-ზე კეთდება. ვინ არიან პოსტმილენიალები, რა სურთ ცხოვრებაში, რით განსხვავდებიან მშობლებისგან და წინა თაობაზე უკეთესი რით არიან.
დღეს მსოფლიოში Z თაობის წარმომადგენლები ყველაზე ბევრნი არიან, მაგრამ საქართველოში ეს თაობა ყველაზე ნაკლებია. ამ პერიოდში საქართველოში რთული პერიოდი იყო, ამიტომ ძალიან ბევრი Z თაობის წარმომადგენელი არ დაიბადა.
Gen Z მეორე ყველაზე ახალგაზრდა თაობაა, მილენიალებსა და თაობას ალფას შორის. მისი იდენტობა ჩამოყალიბდა ციფრული ხანის, კლიმატის ცვლილების, ეკონომიკური კრიზისისა და COVID-19-ის პერიოდში. მათ უწოდებენ ” ციფრულ აბორიგენებს ” – პირველ თაობას, რომელიც გაიზარდა ინტერნეტით. თაობა ფართო სპექტრს მოიცავს: ყველაზე ხანდაზმულს უკვე აქვთ სამუშაო და იპოთეკა, ხოლო ყველაზე ახალგაზრდები ჯერ კიდევ თინეიჯერები არიან. გლობალურად, Gen Z სწრაფად იზრდება.
World Data lab, Nielsen-ისა და GfK-ის ანგარიშის მიხედვით, თაობა Z იქნება ისტორიაში ყველაზე დიდი, მდიდარი და ყველაზე მრავალრიცხოვანი მომხმარებელთა თაობა. მიუხედავად იმისა, რომ სიმდიდრის დაგროვების სურვილი თაობიდან თაობამდე მცირდება, საშუალო Gen Z იქნება უფრო მდიდარი ვიდრე ცხოვრების იმავე ეტაპზე იყო საშუალო მილენიალი, ნათქვამია მოხსენებაში. კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია Gen Z-ის რაოდენობა. მეცნიერთა პროგნოზით მოსახლეობის ზრდის ტემპი მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში შენელდება, მოსალოდნელია, რომ Gen Z იქნება ბოლო და ერთადერთი თაობა, რომელიც მიაღწევს 2 მილიარდ ადამიანს განვითარებად და საშუალო შემოსავლის მქონე ქვეყნებში, რომლებმაც შეინარჩუნეს მოსახლეობის რაოდენობის ზრდის ტემპი.
2024 წლის მოხსენებაში ნათქვამია, რომ Gen Z შეადგენდა მსოფლიოს მოსახლეობის თითქმის მეოთხედს – უფრო მეტს, ვიდრე ნებისმიერი სხვა თაობა – და ამავდროულად, გლობალური სამომხმარებლო დანახარჯების 17 % მათზე მოდის. 2030 წელს Gen Z კვლავ იქნება მსოფლიოში ყველაზე დიდი თაობა. ამ დროისთვის მისი დანახარჯი 19 %-მდე გაიზრდება.
World Data lab, Nielsen-ისა და GfK-ის ანგარიშში ნათქვამია, რომ 2030 წლისთვის Gen Z იქნება ყველაზე მხარჯველი თაობა სუბსაჰარის აფრიკის, ინდოეთისა და პაკისტანის დიდ ნაწილში, ასევე ინდონეზიაში, ფილიპინებში, მექსიკასა და პერუში, სხვა ქვეყნებს შორის. ამავდროულად, ათწლეულები იქნებიან ყველაზე დიდი მხარჯველები ჩინეთში , რუსეთში, ჩრდილოეთ აფრიკასა და ახლო აღმოსავლეთში, ასევე სამხრეთ აფრიკაში, ავსტრალიაში, ახალ ზელანდიასა და ჩილეში.
ექვსი წლის შემდეგ Gen Z კვლავ იქნება სამომხმარებლო ხარჯების დიდ ნაწილზე პასუხისმგებელი ევროპის რიგ ქვეყნებში, ასევე შეერთებულ შტატებსა და კანადაში, ბრაზილიაში, კოლუმბიაში, ტაილანდსა და სამხრეთ კორეაში. საფრანგეთი და იაპონია იმ მცირერიცხოვან ქვეყნებს შორისაა, სადაც Baby Boomers-ის თაობა დაიკავებს სამომხმარებლო ხარჯების უდიდეს წილს.
მოხსენებაში ნათქვამია, რომ Gen Z იქნება ყველაზე მრავალრიცხოვანი, მდიდარი და მხარჯველი თაობა, რადგან შემდეგ მოსახლეობის ზრდა შემცირდება. განსაკუთრებით იმ განვითარებად ქვეყნებში, რომლებმაც შეინარჩუნეს მოსახლეობის ზრდა, Gen Z უკვე არის ძალა, რომელიც ბაზარზე გასათვალისწინებელია. გარდა ამისა, ანგარიში ასკვნის, რომ ზოგიერთი პოპულარული სტერეოტიპის საწინააღმდეგოდ, მილენიალები და თაობა Z უარეს მდგომარეობაში არ არიან, ვიდრე მათი მშობლები. თუმცა ასევე ნათქვამია, რომ პროგრესი ერთი თაობიდან მეორეზე სიმდიდრისა და ხარჯვის უნარის თვალსაზრისით შენელდა.
2024 წელს თაობა Z-ის ხარჯები გაუტოლდა ათასწლეულების ხარჯებს სუბ-საჰარის აფრიკაში (დაახლოებით 30 % თითოეული), მაშინ როცა უკვე მიაღწია 23 %-ს ჩრდილოეთ აფრიკასა და ახლო აღმოსავლეთში და 20.6 %-ს ლათინურ ამერიკასა და კარიბის ზღვის აუზში. აზიის წყნარი ოკეანის Gen Z-ის ხარჯები 19,3 %-ით ჩამორჩება.
მოსალოდნელია, რომ Gen Z უფრო მეტს დახარჯავს განათლებაზე, ალკოჰოლზე, ტანსაცმელსა და ტრანსპორტირებაზე უახლოესი 10 წლის განმავლობაში, მაშინ როცა ჯანმრთელობის ხარჯები მათთვის ჯერ კიდევ არ იქნება პრიორიტეტი.
თაობების დანახარჯები ქვეყნების მიხედვით 2030 წლისთვის
მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს არსებითი განსხვავებები უშუალოდ თაობა Z-ს ქვეჯგუფებს შორის, რიგი მახასიათებლები მათთვის საერთოა.
- ისინი ზოგადად უფრო პრაგმატულები და იდეალისტები არიან, ზრუნავენ მომავალზე, კერძოდ, პირად კარიერაზე;
- ისინი უფრო მეტად მიეკუთვნებიან ინკლუზიურ, მხარდამჭერ საზოგადოებას;
- არიან ინდივიდუალისტები, პიროვნული გამოხატვის უფრო ძლიერი გრძნობით;
- ისინი პოლიტიკურად და სოციალურად აქტიურები არიან და ემხრობიან იმას, რისიც სწამთ;
- ისინი ბუნებრიობისა და გულწრფელობისკენ მიისწრაფვიან;
- Gen Z -ს უფრო აქტიური და საზოგადოებრივი ცხოვრება აქვს და სოციალური პრობლემების მიმართ გულგრილი არაა. მოზარდები მზად არიან აქციებზე საკუთარი უფლებები დაიცვან და სკოლის პროფკავშირებს ქმნიან. Gen Z -ს ეკონომიკური პროცესები და გარემოზე ადამიანის გავლენა აინტერესებს;
- პოსტმილენიალებს ალკოჰოლის, ნარკოტიკებისა და სხვა აკრძალული ნივთიერებების მიმართ ინტერესი ნაკლებად აქვთ. როგორც ჩანს, მათ უბრალოდ არ სჭირდებათ, რადგან უფრო მნიშვნელოვანისა და სასარგებლოს გაკეთება შეუძლიათ.
- ისინი საკუთარ გზას ირჩევენ და წინა თაობის შეცდომებზე სწავლა არ სურთ.
Gen Z ასევე ცნობილია თავისი იდეალიზმით. Gen Z -ის სჯერა, რომ მნიშვნელოვანია თავისი წვლილი შეიტანოს კლიმატის ცვლილების შეჩერებასა და მეტი თანასწორობის დამყარებაში. ბევრი მათგანი სოციალურ საქმიანობასა და მოხალისეობაშია ჩართული. ნებისმიერი სხვა თაობებისგან განსხვავებით Gen Z ერთობლივად ითხოვს ანგარიშვალდებულებას, უფრო მეტი შესაძლებლობების შექმნას მრავალფეროვანი და ნაკლებად წარმოდგენილი ადამიანებისთვისა და მკაცრად მდგრად მწვანე პრაქტიკას.
მათი დევიზი თავისუფლებაა. არც ერთი წინა თაობა ასე ძლიერად არ აფასებს თავისუფლებას, როგორც თაობა Z. ყველაფერში უნდათ თავისუფლება, სამსახურში, პირად ურთიერთობებში, გართობაში და ა.შ.
Gen Z -ს უფრო აქტიური ცხოვრება აქვს და სოციალური პრობლემების მიმართ გულგრილი არაა. „ზეტს“ ეკონომიკური პროცესები და გარემოზე ადამიანის გავლენა აინტერესებს.
Gen Z -ის არა უბრალოდ მატერიალური კეთილდღეობისკენ მიისწრაფვის, არამედ სამყაროს უკეთესობისკენ შეცვლა სურს.
გამოყენებული ინტერნეტგვერდები:
https://www.mckinsey.com/featured-insights/mckinsey-explainers/what-is-gen-z
https://flowmaster.online/blog/post/taoba-z-vin-aris-da-ratom-unda-mainteresebdes
