როგორ შეიცვალა ბავშვების თავისუფალი თამაში ეკრანზე თამაშებით
„როდესაც თამბაქოს ინდუსტრიას მოზარდებისთვის საზიანო პროდუქციის რეკლამირებაში ადანაშაულებდნენ, მისი ლიდერები უარყოფდნენ ბრალდებას, თუმცა იცოდნენ, რომ ეს სიმართლე იყო. კიდევ უფრო უარესი კი ის იყო, რომ ინდუსტრია ამტკიცებდა, თითქოს სიგარეტის მოწევა ადამიანებს ჯანმრთელობას აუმჯობესებდა — მაგალითად, ამცირებდა შფოთვას ან წელის გარშემოწერილობას.
დღეს ანალოგიურ მეთოდს იყენებს სოციალური მედიის ინდუსტრიაც. იმის ნაცვლად, რომ აღიარონ მოზარდებისთვის მათი პროდუქციის მიერ მიყენებული ზიანის შესახებ, ტექნოლოგიური გიგანტები დაჟინებით ამტკიცებენ, რომ მათ ბრალი არ მიუძღვით ამაში და მათი პროდუქტები, ძირითადად, უვნებელია. და ზოგჯერ, კიდევ უფრო თამამ განცხადებას აკეთებენ: ამტკიცებენ, თითქოს სოციალური მედია მოზარდებს ეხმარება — მაშინ, როცა სულ უფრო მეტი მტკიცებულება მიუთითებს იმაზე, რომ ის მათ ზიანს აყენებს და მნიშვნელოვან როლს ასრულებს იმ გლობალური ფსიქიკური ჯანმრთელობის კრიზისში, რომელიც მრავალი ქვეყნის ახალგაზრდობას აზარალებს”. (ზაკ რაუში, ჯონათაბ ჰაიდტი და ლენონ ტორესი — 2024 წლის 12 სექტემბერი, The Atlantic[1]).
„საჯარო სკოლები სილიკონის ველის ტექნოლოგიური კომპანიების მოგების მთავარ წყაროდ გადაიქცნენ“, – წერს ოთხი შვილის დედა და სკოლის ყოფილი მასწავლებელი, ემილი ბრაუნლი .
„სილიკონის ველი“ (Silicon Valley) ჩრდილოეთ ჩრდილოეთ კალიფორნიის ტექნოლოგიური სამრეწველო რეგიონია, სადაც ინოვაცია ჰაერში იგრძნობა. ის ეფუძნება ისეთ ქალაქებს, როგორებიცაა – პალო ალტო, მაუნთინ ვიუ და სან ხოსე და წარმოადგენს მსოფლიოში ყველაზე ძლიერი ტექნოლოგიური კომპანიების — Apple-ის, Google-ის, Meta-სა და უთვალავი ამბიციური სტარტაპის სახლს.
მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში მშობლები ერთიანდებიან ტელეფონს მიჯაჭვული ბავშვობის წინააღმდეგ – სმარტფონები, ბავშვების ცხოვრების მთავარ ატრიბუტად გადაიქცა!
„მშობელთა ეს აქტივობა ხშირად მცირე ნაბიჯებით იწყება — მაგალითად, WhatsApp ჯგუფით (რომელიც ირონიულად, კვლავ სმარტტელეფონის პროდუქტია, ლ.ა.), რომელშიც რამდენიმე მშობელია გაერთიანებული, და რომელიც ცდილობს, შეაფერხოს სმარტფონების ან სოციალური მედიის უწყვეტი და მრავალსაათიანი გამოყენება მათი შვილების მიერ. ამ პატარა მცდელობებს აქვთ რესურსი, გადაიზარდონ ბევრად უფრო დიდ რამეში — ზოგჯერ გლობალურ მოძრაობაშიც კი. ზოგჯერ საკმარისია მხოლოდ ერთი მშობლის გულწრფელი გამოსვლა ადგილობრივი სკოლის საბჭოს სხდომაზე, რათა გააზიაროს, თუ რა ხდება მისი შვილებისა და მათი თანატოლების ცხოვრებაში.
სწორედ ამგვარ შემთხვევასთან გვაქვს საქმე დღეს. გასულ კვირას მივიღეთ ვიდეო-ჩანაწერი ემილი ბრაუნლის გამოსვლის შესახებ — ის საშუალო სკოლის ყოფილი მასწავლებელი და ოთხი შვილის დედა გახლავთ, რომელიც სიტყვით გამოვიდა კანზასის შტატის განათლების დეპარტამენტის წინაშე.
როგორც მშობელს, მასწავლებელსა და ორგანიზაცია ScreenStrong-ის წარმომადგენელს, ემილის აქვს პირადი, ღრმა გამოცდილება ციფრული ტექნოლოგიის ზეგავლენაზე ბავშვების ჯანმრთელობაზე, კეთილდღეობასა და განათლებაზე”, – წერს ჯონათან ჰაიდტი, ფსიქოლოგი, ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის, სტერნის ბიზნესსკოლის ეთიკური ლიდერობის პროფესორი.
მხოლოდ სამწუთიან გამოსვლაში ქ-მა ბრაუნლიმ ზუსტად წარმოაჩინა ის საგანმანათლებლო ზიანი, რომელიც კლასებში ხდება მაშინ, როცა ციფრული ტექნოლოგია მთლიანად იპყრობს სასკოლო ცხოვრებას.
„მისი სიტყვები უფრო ძლიერია, ვიდრე ნებისმიერი რამ, რაც ჩვენ შეგვეძლო დაგვეწერა. გვჯერა და ვიმედოვნებთ, რომ ეს სიტყვები ფართოდ გავრცელდება და მოისმენენ ყველგან — შტატებში, ოლქებში და სკოლებში, რომლებიც სმარტფონების სწავლების გზას ირჩევენ. მათ უნდა იგრძნონ, რომ სწორ ნაბიჯს დგამენ”, – აღნიშნავს პროფესორი ჰაიდტი.
გთავაზობთ ემილი ბრაუნლის გამოსვლის მოკლე ვერსიას, კანზასის შტატის განათლების დეპარტამენტის წინაშე[2]:
Big Tech – ეპოქის ახალი ამერიკული სკოლა, თუ სკოლა ტექნოლოგიური კორპორაციების კონტროლქვეშ?
ემილი ბრაუნლის სიტყვა (ზეპირი გამოსვლის ჩანაწერი, ტრანსკრიპტი):
„დილა მშვიდობისა. გმადლობთ, რომ ამ დიალოგში ყველა ჩვენგანი ჩართეთ.
წლების განმავლობაში ჯანდაცვის არაერთმა პროფესიონალმა და აქტივისტმა ისაუბრა თქვენ წინაშე იმ ზიანზე, რომელსაც ტექნოლოგიაზე დამოკიდებული სკოლა აყენებს ბავშვებსა და მოზარდებს. მომავალ თვეებში, იმედი მაქვს, ერთად განვიხილავთ, თუ როგორ მოქმედებს ეკრანი ბავშვების ტვინზე. მაგრამ დღეს აქ მოვედი, რათა დაგანახოთ ის მტკივნეული, მაგრამ რეალისტური სურათი, რომელიც აღწერს, რას განიცდიან ჩვენი შვილები ყოველდღე, როდესაც ფეხს შედგამენ ახალ, დიდ ტექნოლოგიურ (Big Tech) ამერიკულ სკოლაში.
ბავშვებო, მოზარდებო — სანამ შენობაში შეხვიდოდეთ, თან გაქვთ ვიდეოკამერა, რომ კლასელი ფარულად გადაიღოთ და გაავრცელოთ. და TikTok აპლიკაცია? Instagram-ის ყველა გავლენიანი პერსონა? მუსიკა, Netflix, YouTube, Discord-ზე? ფოტოები, რომლებიც მთელ სკოლაში ტრიალებს? ჩართული გაქვთ გეოლოკაციაც? ხომ გაქვთ ათასობით უცნობი Snapchat-კონტაქტი?
ჰო, მართლა… არ დაგავიწყდეთ ონლაინთამაშები: Fortnite, Minecraft, League of Legends. და დარწმუნდით, რომ კვლავ გაქვთ წვდომა მილიონობით პორნოგრაფიულ ვიდეოზე.
ძალიან გვიხარია, რომ სკოლისთვის ასეთი მომზადებულები მოხვედით!
თქვენი სასწავლო გამოცდილების გასაუმჯობესებლად, დღეს დაგირიგებთ თითო მოწყობილობას, რომელსაც მთელი დღის განმავლობაში გამოიყენებთ, მერხთან ჯდომისას.
ამ მოწყობილობით შეგიძლიათ: უყუროთ გასართობ ვიდეოებს გაკვეთილის განმავლობაში, გაერიდოთ მასწავლებლებსა და თანაკლასელებს, მოიძიოთ ხერხები ბლოკირების სისტემის ასარიდებლად, მოტყუებით ჩააბაროთ გამოცდები და ისწავლოთ მათემატიკა, მეცნიერება და კითხვა თამაშით. მიეცით Google-ს უფლება, შეგიქმნათ თქვენი ციფრული პროფილი და მისცეთ YouTube-ის ალგორითმს საშუალება, მიგიყვანოთ შეუსაბამო ბმულებით თქვენთვის შეუფერებელ კონტენტამდე.
დასასრულ — როდესაც იყენებთ ამ სკოლაში დამტკიცებულ აპლიკაციებს, თქვენ ავტომატურად ეთანხმებით, რომ EdTech-კომპანიებს უფლება აქვთ, მოიპოვონ და გაყიდონ თქვენი მონაცემები — რადგან მათი კონფიდენციალურობის დოკუმენტებში ასეთი რამ წერია:
„როდესაც სწვდებით ან იყენებთ ჩვენს სერვისს, ავტომატურად ეთანხმებით, რომ შეაგროვონ, გამოიყენონ და და შეინახონ სტრუქტურირებული, დამუშავებული და გაზიარებული ინფორმაცია თქვენ შესახებ”.
„მაგრამ ყველაზე მნიშვნელოვანი ისაა, რომ თქვენ, ბავშვებო, ხელს აწერთ დოკუმენტს, რომ შეუფერებლად (ან არასწორად, ლა.ა.) არ გამოიყენებთ ამ მოწყობილობებს, რომლებიც სპეციალურად ისეა შექმნილი, რომ მან დამოკიდებულება გამოიწვიოს და რომლებსაც ჩვენ თავად ვაძლევთ სკოლაში გამოსაყენებლად”.
მე ყოფილი მასწავლებელი და ოთხი შვილის დედა ვარ. ჩემთვის შეუცნობელია, რატომ მიწევს მუდმივად მეცნიერული მტკიცებულებების მოტანა იმის საჩვენებლად, რომ ეს ტექნოლოგიები საზიანოა ბავშვებისთვის, მაშინ, როდესაც არცერთ განათლების ექსპერტს არ შეუძლია დაასაბუთოს, რატომ უნდა შემოიტანოთ ის სკოლებში?
– რატომ დავუშვით, რომ სკოლები სილიკონის ველის პროდუქციის მოგების მომტან ცენტრებად ქცეულიყვნენ?
– რატომ ჩავანაცვლეთ ადამიანური ურთიერთობები მანქანებით?
– რატომ ჩავანაცვლეთ კალამი და ფურცელი კლავიატურით?
– რატომ ჩავანაცვლეთ ბეჭდური წიგნები ციფრულებით?
– რატომ დავაძალეთ ბავშვებს, რომ ეკრანს 7 საათი მიაჩერდნენ ყოველდღე, მაშინ, როცა არ გვქონდა არანაირი კვლევა იმის შესახებ, როგორ დააზიანებდა ეს მათ თვალებს, ტვინს და ადამიანურობას?
ტექნოლოგია, რომელიც დღეს გამოიყენება, არ არის განათლების მომავალი — ის არის განათლების დაღუპვა. როგორც დენისმა ცოტა ხნის წინ აღნიშნა — თქვენს ხელშია ოქროს შანსი, რომ კანზასი იქცეს ქვეყნისთვის შუქურად და თვალსაჩინო მაგალითად. გადაარჩინეთ ეს და მომდევნო თაობები, სკოლებში ციფრული ტექნოლოგიური პროგრამების გაუქმებითა და დამოკიდებულების გამომწვევი, ყურადღების გამფანტავი და გასართობი პირადი მოწყობილობების აკრძალვით, მთელი სასწავლო დღის განმავლობაში.
მხოლოდ ამის შემდეგ შევძლებთ ვისაუბროთ თანასწორობაზე განათლებაში, ტრანსფორმაციულ კლასებზე და სრულფასოვანი, განვითარებული ადამიანების ჩამოყალიბებაზე.
გმადლობთ“.
[1] წყარო: https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2024/09/social-media-lgbtq-teens-harms/679798/
[2] იხილეთ სტატია და ვიდეო ამ ბმულზე: https://www.afterbabel.com/p/big-tech-american-school
