სწავლა-სწავლება შედგება ცოდნის სამი კატეგორიისგან. ესენია: დეკლარაციული, პირობისეული და პროცედურული. ნებისმიერი სახის დავალება ეს იქნება კომპლექსური, კვლევითი სამუშაო თუ ნებისმიერი სხვა სახის დავალებაზე მუშაობის პროცესი სამივე კატეგორიის ცოდნაზე უნდა იყოს გათვლილი.
შემოგთავაზებთ კულონის კანონისთვის შექმნილ შემაჯამებელ კვლევით სამუშაოს, რომელშიც დეტალურად მაქვს ჩაშლილი სამივე კატეგორია.
კვლევითი სამუშაოსთვის ვიყენებ კოლორადოს ვირტუალურ ლაბორატორიას https://phet.colorado.edu/sims/html/coulombs-law/latest/coulombs-law_all.html?locale=ka.
მოსწავლეებს ამ სამუშაოს ვთავაზობ სამ ეტაპად. პირველი სწორედ დეკლარაციული ცოდნის შეფასებაა., ამისათვის მოსწავლეებს თეორიული ცოდნის შესაფასებლად ვაძლევ კითხვარს.
დეკლარაციული ცოდნა გულისხმობს თეორიის, წესების ცოდნას და პასუხობს კითხვას – რა ვიცი?
დეკლარაციული ცოდნა და კულონის კანონის თეორიული ნაწილი
| 1 | 1. ჩაწერეთ კულონის კანონი.
2. რა ერთეულებში იზომება მუხტი.
|
|
| 2 | დაასახელეთ კულონის კანონში შემავალი ფიზიკური სიდიდეები.
|
|
| 3 | რა არის k და რის ტოლია k-ს რიცხვითი მნიშვნელობა?
|
|
| 4 | როგორ იცვლება ორ წერტილოვან მუხტს შორის ურთიერთქმედების ძალა მუხტების გაზრდით?
|
|
| 5 | როგორ იცვლება ორ წერტილოვან მუხტს შორის ურთიერთქმედების ძალა მუხტებს შორის მანძილის გაზრდით?
|
|
| 6 | როგორ იცვლება ორ წერტილოვან მუხტს შორის ძალა, თუ მუხტებს ვაკუუმიდან სხვა გარემოში გადავიტანთ? | |
| 7 | 1. რა არის e?
2. რა არის e0? 3. გამოსახეთ k.
|
დეკლარაციული ცოდნა სტატიკური ხასიათისაა, პროცედურული კი – დინამიკური. პროცედურული ცოდნა იძლევა ცოდნის რეალიზების საშუალებას და პასუხობს კითხვას: როგორ შევასრულო მოცემული დავალება?
ამისთვის ზემოთ მოწოდებული ლინკის საშუალებით მოსწავლეებმა უნდა ჩაატარონ კვლევითი სამუშაო.
პროცედურული ცოდნა და ვირტუალური ლაბორატორია
ვირტუალური ლაბორატორიის გამოყენებით ცვალეთ მანძილი და შეავსეთ ცხრილი:
| q1 პირველი მუხტი | q2 მეორე მუხტი | მუხტებს შორის მანძილი | ურთიერთქმედების ძალა F |
| 1 მკ | 1მკ | 10 სმ | |
| 1 მკ | 1მკ | 8 სმ | |
| 1 მკ | 1მკ | 6 სმ | |
| 1 მკ | 1მკ | 4 სმ | |
| 1 მკ | 1მკ | 2სმ |
გამოიტანეთ დასკვნა, როგორ იცვლება ძალა?
ჩაატარეთ იგივე ცდა. ცვალეთ პირველი მუხტის სიდიდე ისე, რომ მანძილი და მეორე მუხტი არ შეცვალოთ და შეავსეთ შემდეგი ცხრილი:
| q1 პირველი მუხტი | q2 მეორე მუხტი | მუხტებს შორის მანძილი | ურთიერთქმედების
ძალა F |
| მკ | 1მკ | 10 სმ | |
| მკ | 1მკ | 10 სმ | |
| მკ | 1მკ | 10 სმ | |
| მკ | 1მკ | 10 სმ | |
| მკ | 1მკ | 10 სმ |
გამოიტანეთ დასკვნა, როგორ იცვლება ძალა?
პირობისეული ცოდნა გულისხმობს ზუსტად პირობების ამოცნობას და სხვადასხვა კონტექსტში ცოდნის ადეკვატურად გამოყენებას. პასუხობს კითხვებს: სად და როგორ, გამოვიყენო მიღებული ცოდნა?
მოსწავლეებს ვთავაზობ დამატებით კითხვებს.
პირობისეული ცოდნა და დამატებითი კითხვები
| 1 | როგორ შეიცვლება q და 5q მუხტებს შორის ურთიერთქმედების ძალა, თუ მათ შევახებთ ერთმანეთს და იმავე მანძილზე დავაშორებთ?
|
|
| 2 | როგორ შეიცვლება ორ წერტილოვან მუხტს შორის ურთიერთქმედების ძალა, თუ ერთ-ერთ მუხტს გავზრდით 4-ჯერ, ხოლო მეორე მუხტს შევამცირებთ ორჯერ? პასუხი დაასაბუთეთ.
|
|
| 3 | როგორ შეიცვლება ორ წერტილოვან მუხტს შორის ძალა, თუ ორივე მუხტს გავზრდით სამჯერ და მათ შორის მანძილს შევამცირებთ სამჯერ? პასუხი დაასაბუთეთ.
|
|
| 4 | როგორ შეიცვლება ორ წერტილოვან მუხტს შორის ურთიერთქმედების ძალა, თუ ვაკუუმიდან გადავიტანთ ნავთში? პასუხი დაასაბუთეთ.
|
|
| 5 | როგორ უნდა მოვიქცეთ, რომ ორი წერტილოვანი მუხტის ვაკუუმიდან ნავთში გადატანის შემდეგ ურთიერთქმედების ძალა იგივე დარჩეს?
|
სამივე ტიპის ცოდნა – დეკლარაციული (თეორია, ფაქტები, განმარტებები, ფორმულები), პროცედურული (ლაბორატორიული სამუშაო, რომელიც ცოდნის გადამუშავებაში გვეხმარება) და პირობისეული (კავშირი ყოველდღიურობასთან და შეძენილი ცოდნის გამოყენება) – ეხმარება მოსწავლეს, სიღრმისეულად გაიაზროს ესა თუ ის საკითხი. ამ კვლევითი სამუშაოს შეფასების საფუძველზე სასურველია, შევქმნათ შეფასების რუბრიკა.
