ვითომ ზაფხულია და თან ისეთი მწველი, ქალაქიდან სოფლად ჩასულები კაკლის ჩრდილში მონებივრე მოაგარაკეებს რომ ეტყვიან – თბილისში დუღს ყველაფერი! სულ იმ დუღილში მინდოდა დაგვა, სულ იმ დუღილს მარიდებდნენ ჩემები.
ვითომ სოფელში მივდივართ – ჩემი და, დედაჩემი, ჩვენი ნათესავი გოგო და მე. სანამ მატარებელი დაიძვრება, მამა ვაგონიდან არ ჩადის, ფანჯრის საკეტს ამოწმებს, ხალხს ათვალიერებს.
ვითომ ვაგონის ბოლოს ბიჭების სიმღერა ისმის, მამა უახლოვდება და რაღაცას ეკითხება. ომში მივდივართო, პასუხობენ. გზას ულოცავს და გულს იმშვიდებს, კარგი ხალხი ჩანს, არაფერს გაგიჭირვებენო.
ვითომ მატარებლის დაძვრისთანავე ვაგონში ხელჩართული ჩხუბი იმართება. კაცი ამბობს, რომ ყველაფერი დაინახა და ასე მოქცევა არ შეიძლება.
ვითომ ბიჭები კაცს გამეტებით ურტყამენ. ჩვენ ხმამაღლა ვყვირით და გვემუქრებიან – თუ არ გაჩუმდებით, ცუდად წაგივათ საქმე.
ვითომ ეს კაცი კარისკენ მიჰყავთ და მერე უმისოდ ბრუნდებიან. შაოსანი ქალი ფანჯარაში იხედება და ჩურჩულებს – გადააგდეს.
ვითომ მთელ ვაგონში დაზაფრული სიჩუმე ისადგურებს, უახლოეს სადგურამდე კი ჯერ კიდევ შორია.
ვითომ მომღერალ-მოჩხუბართაგან ერთ-ერთი დგება და ყველას გასაგონად ამბობს: როგორც კი მატარებელი გაჩერდება, ალბათ მილიცია ამოვა. თუ ვინმე გაბედავს და იტყვის, რა მოხდა, დაგვიჭერენ, მაგრამ მშვიდი მგზავრობა არც თქვენ გელით, ჩვენი ძმები სხვა ვაგონებშიც არიან და პასუხს მოგთხოვენო.
ვითომ ყველანი ვდუმდებით და ერთმანეთს სიტყვასაც აღარ ვუცვლით, რადგან ჯერ კიდევ გვახსოვს კაცი, რომელიც მატარებლიდან გადააგდეს.
ვითომ ერთ-ერთ გაჩერებაზე მილიცია ამოდის, დედას ვეჩურჩულებით, რომ სხვა გზა არ არის, როგორღაც მათი გული უნდა მოვიგოთ.
ვითომ დედა უპირობოდ გვთანხმდება – ოღონდ მშვიდობით ვიმგზავროთ, ოღონდ მშვიდობით ჩავაღწიოთ.
ვითომ მილიციელები ყველას სათითაოდ გვეკითხებიან, რა მოხდა და ვინ რა დაინახა. მერე მოჩხუბართაგან ყველაზე საეჭვო გარეგნობისას დაკვირვებით უყურებენ და დედა ესარჩლება, – ჩემი შვილიაო.
ვითომ მილიციელი კითხვას იმეორებს, მაგრამ ყველა ერთსა და იმავეს პასუხობს, რომ არაფერი მომხდარა, არავის არაფერი დაგვინახავს.
ვითომ მილიციელი თვალს გვავლებს და ამბობს – რახან ასეა, დანარჩენი საკუთარ თავს დააბრალეთ.
ვითომ მატარებელი სვლას აგრძელებს, მოჩხუბრები ჩვენ გარშემო იკრიბებიან და დედაჩემს ეუბნებიან, რომ მათი ძმის შეფარების ფასად ჩვენს ვაგონს ხელს არ ახლებენ.
ვითომ იმავე წამს, როგორც კი ვხვდებით, რომ მატარებელი მძარცველების ხელშია, ერთი მგზავრი დგება, ჩვენკენ მოემართება და ჩუმად გვეუბნება – ამათ ყველას ვიცნობ, ერთი ქალაქიდან ვართ, ვეტყვი, რომ ახლობლები ხართ და მშვიდად ჩაგიყვანთ იქამდე, სადაც მიდიხართო.
ვითომ მეტი დამაჯერებლობისთვის სახელს და გვარსაც გვეუბნება, გვერდით გვიჯდება და თვალით გვანიშნებს, რომ მშვიდად ვიყოთ.
ვითომ მე ხელს მაგრად ვუჭერ, ვთხოვ, წამით აღარ დაგვტოვოს და არც იფიქროს, რომ საპირფარეშოში გასვლას მაინც შეძლებს.
ვითომ შუაღამისას, როდესაც მგზავრები იძინებენ, ჩვენს ვაგონში თავს იყრის მთელი მატარებლის ნაქურდალი – ტყავის ქურთუკები, სამკაულები, ფეხსაცმელები, კომპოტები, ჟურნალ-გაზეთები, ათასი წვრილმანი.
ვითომ ზოგი ჩანთა გაუხსნელად მოაქვთ და იქვე ინაწილებენ ნადავლს, უსარგებლო ნივთებს კი ფანჯრებიდანვე ყრიან.
ვითომ ნაშუაღამევს გვეუბნებიან, რომ მათ ატამანს ჩვენი გაცნობა სურს. ცოტა ხანში სხვა ვაგონიდან ახალგაზრდა კაცი მოდის, დიდი ოქროს ჯაჭვითა და ჯვრით. სანთებელას ანთებს, ჩვენს სახეებთან ახლოს მოაქვს და ისე გვათვალიერებს.
ვითომ დედას განსაკუთრებულ მადლობას უხდის და საჩუქარსაც ჰპირდება. ბრძანებს, მოიყვანონ ბიჭი, რომელიც ჩვენთვის იმღერებს.
ვითომ ცოტა ხანში ერთი კაფანდარა ბიჭი მოჰყავთ, რომელსაც ეუბნებიან – ქართულ ფულს მოგცემთ, ქართულად იმღერებ, რუსულ ფულს მოგცემთ – რუსულად იმღერებ.
ვითომ ამ ბიჭმა არცერთი სიმღერა არ იცის, იქვე იგონებს სახელდახელოდ გაურითმავ ტექსტებს და ხურდების სანაცვლოდ მონდომებით მღერის.
ვითომ ატამანი გვტოვებს, თავის კუპეს უბრუნდება, შეკვეთილი სიმღერა კი ჩვენს ჩასვლამდე გრძელდება და ეს უფრო შემზარავად მეჩვენება, ვიდრე მიმავალი მატარებლიდან კაცის გადაგდება.
ვითომ სანამ ჩვენს სადგურამდე მივაღწევთ, ერთი მძარცველი სამახსოვროდ ჩემს დას მზის მოპარულ სათვალეს, მე კი მუნდშტუკს მჩუქნის. ვითომ ჩასვლამდე ტელეფონის ნომერს გვეკითხება და ჩვენ ერთ ციფრსაც ვერ ვიტყუებით.
ვითომ ბაქანზე ნახევრადშიშველი ხალხი დარბის, ზოგი შარვალს დაეძებს, ზოგი პერანგს, ზოგიც პირად ნივთებს.
ვითომ მხოლოდ ჩვენი ვაგონის მგზავრები არ იღებენ ხმას – ჩვენთვის არაფერი მოუპარავთ, ჩვენ ყველაფერი ვიცით.
ვითომ მატარებელი გზას აგრძელებს, ჩვენ კი ბარგზე ვსხდებით და ვტირით. მერე ფოსტაში გავრბივართ, თბილისში ვრეკავთ, მამას ვეუბნებით, რომ კარგად ვიმგზავრეთ, მაგრამ უცხომ თუ დარეკა და გვიკითხა, უთხრას, რომ ჩვენ იქ არ ვცხოვრობთ.
ვითომ სოფელში ჩასვლისთანავე ამ ამბავს დაწვრილებით ვყვებით და ნაშუადღევს დაღლილ-დაქანცულები ვიძინებთ.
ვითომ ჩემი და ჩემი დის ძილი რამდენიმე დღეს გრძელდება, დროდადრო გვაფხიზლებენ, გვაპურებენ და შეშინებულისას გვილოცავენ.
ვითომ ეს ძილი უსიზმრო ძილია ისევე, როგორც ეს ამბავი არასოდეს დამსიზმრებია, რადგან…
1992 წელი იდგა, ზაფხულის გასატარებლად თბილისიდან სამტრედიაში მივდიოდით. ღამის რეისს გავყევით და ვიმგზავრეთ უსაშველოდ დიდხანს. მატარებელი რკინიგზას 4-ის ნაცვლად 10 საათი მიუყვებოდა, დროდადრო დენი ითიშებოდა და სადგურებს შორის გულის გამაწვრილებლად დიდხანს ჩერდებოდა…
ბევრი წლის მერე ფეისბუქის საძიებო ველში იმ ბიჭის სახელი და გვარი ჩავწერე, მხსნელად რომ მოგვევლინა. მხოლოდ მაშინ დავიჯერე, რომ ეს ყველაფერი ჩვენს დასამშვიდებლად სახელდახელოდ მოფიქრებული ფინტი იყო, მაგრამ ის კი ცხადად მახსოვს, რომ ხანგრძლივი და მტანჯველი მგზავრობისას ერთი წამით არ დავუტოვებივართ. მერე ამ ყველაფერზე მოთხრობაც დავწერე – „თამაში ფორცას ხაფანგში“. მართალია, ამბავი ისე გადასხვაფერდა, რომანტიკული თავგადასავალი უფრო გამოვიდა, მაგრამ მთავარი შიში ბოლოსკენ მაინც გავამხილე:
„ფული! ჩემი ჩანთა! დედაჩემის ბეჭედი! – ყველა თავისას გაჰყვიროდა. ვიდექი ბაქანზე და სათვალის მიღმა ცხელი ცრემლი მდიოდა. „თქვენ ჩემი სათვალე გიკეთიათ!“, – მამაკაცის ხმამ შემაკრთო. „თქვენ გიკეთიათ ჩემი სათვალე!“ – კიდევ უფრო ხმამაღლა დაიწყო ყვირილი და ღამის რეისის გაძარცვული მგზავრები შემოიკრიბა. „ეს იქნება!“ – სათვალე ჩამომგლიჯა შუახნის ქალმა. მზემ მთელი ღამის უძინარი და ცრემლიანი თვალები მომჭრა, ერთბაშად გამომეცალა ძალა და უდაბნოს ქვიშისფერ ჩემოდანზე ჩამოვჯექი, როგორც საბრალდებო სკამზე…“
ხანდახან, როდესაც ისევ დაუჯერებლად მეჩვენება 18 წლის ასაკში გადახდენილი ამბავი, ისევ ცხადისა და სიზმრის მიჯნაზე ამყვება ფიქრი:
ვითომ ზაფხულია და თან ისეთი მწველი, ქალაქიდან სოფლად ჩასულები კაკლის ჩრდილში მონებივრე მოაგარაკეებს რომ ეტყვიან – თბილისში დუღს ყველაფერი! სულ იმ დუღილში მინდოდა დაგვა, სულ იმ დუღილს მარიდებდნენ ჩემები…
