ამომავალი მზის ქვეყანაში ჩატარებული ოლიმპიური თამაშები დაუვიწყარი გახადეს გამორჩეულმა ადამიანებმა, სიმბოლოებმა და ამბებმა.
პანდემიის ფონზე, ნიღბებით ჩატარებული ოლიმპიადა იყო ცოტათი სიურეალისტური, მაგრამ – მეტად ადამიანური და პირველად, ამდენი წლის მანძილზე, გასცდა სპორტის საზღვარს: ბევრი დაუვიწყარი და ამაღელვებელი გზავნილი მიიღო მსოფლიომ ტოკიოდან.
ჩემი დაუვიწყარი ოლიმპიური ამბების ათეული ასეთია:
ოლიმპიური თაიგულები
ხსოვნა და მომავლის მარადისობა – ეს გზავნილი ჩადეს იაპონელებმა ოლიმპიელებისთვის განკუთვნილ მინიმალისტური სტილის, უმშვენიერეს თაიგულებში. ყვავილები იაპონიის იმ ადგილებში იკრიფებოდა, რომლებიც 2011 წელს მიწისძვრამ და ფუკუშიმას ბირთვულმა აფეთქებამ გაასწორა მიწასთან.
თაიგულის მზესუმზირები მიაგის პრეფექტურიდანაა, მაღლობიდან, რომელსაც თავს აფარებდნენ სტიქიას გამოქცეული ადამიანები. ცუნამმა იქამდეც მიაღწია და ათიათასამდე ადამიანი იმსხვერპლა. მოგვიანებით მზესუმზირები იქ დაღუპული ბავშვების მშობლებმა გააშენეს.
ეუსტომები და ე.წ. სოლომონის ბეჭდები ფუკუშიმას პრეფექტურიდანაა, სადაც, რადიაციული დაბინძურების გამო, სოფლის მეურნეობის პროდუქტები დღემდე ვერ მოჰყავთ. პრეფექტურამ არაკომერციული ორგანიზაცია დააარსა, რომელსაც, ფუკუშიმას მიწის საბოლოო გაჯანსაღებამდე, აქ მილიონობით ყვავილი გამოჰყავს. რეალურად, ყვავილებმა იხსნეს ეს რეგიონი აგრარული კოლაფსისგან.
ტოკიო 2020 ოლიმპიური თამაშების ემბლემისფერი, ინდიგო ჯენტელები ივატეს რეგიონიდანაა, რომელიც ასევე მთლიანად გაანადგურა მიწისძვრამ და ცუნამმა.
მეხუთე ყვავილი ასპიდისტრა ტოკიოში მოჰყავთ და ის ოლიმპიადის მასპინძელი ქალაქის სიმბოლოა.
ანიმეს პერსონაჟი მირაიტოვა, რომელიც ოლიმპიელების თაიგულზეა დატანილი, სპეციალურად ოლიმპიადისთვის შეიქმნა და იაპონიის წარსულის და მომავლის ერთიანობის სიმბოლოა. მირაი მომავალია, ტოვა კი – მარადისობა.
პარაოლიმპიელების თაიგულისთვის ასევე სპეციალურად შეიქმნა ანიმეს პერსონაჟი სომეიოშინო, რაც იაპონურ ალუბალს ნიშნავს – საკურას ყველაზე გავრცელებულ სახეობას.
მედლები
პირველად ოლიმპიადების ისტორიაში, სხვადასხვა სინჯის 5000-მდე მედალი იაპონელი მოსახლეობისგან ჩაბარებული მეორადი ელექტრო მოწყობილობების (სამომხმარებლო ელტექნიკის) გადამუშავების გზით შეიქმნა. მედლების დიზაინის კონკურსშიც ყველას შეეძლო მონაწილეობა. მიზანი ცხადია: საყოფაცხოვრებო ელტექნიკის ნარჩენებისგან გარემოს დაცვა; საკუთარი მოსახლეობის ფინანსური წახალისება და ოლიმპიადის საერთო სახალხო პროექტად ქცევა;
იყო კიდევ ერთი, მთავარი გზავნილი, რაც უშუალოდ ოლიმპიელებს უნდა ეგრძნოთ, როცა ამ მედლებს მკერდზე ჩამოიკიდებდნენ. ამ გზავნილის უზუსტესად წამკითხველიც მალე გამოჩნდა – ოლიმპიური ვიცეჩემპიონი, ფილიპინელი 23 წლის მოკრივე კარლო პაალამი, რომელმაც იაპონელების მიერ ნატიფად მიწოდებული სიბრძნე უშეცდომოდ წაიკითხა კუთვნილ ვერცხლის მედალზე და ტვიტერზე დაწერა:
„ბავშვობაში ჯართში ვიქექებოდი. ვიცი, რომ ეს მედალიც გადამუშავებული მეტალისგანაა შექმნილი. მე მას ჩემს თავთან ვაიგივებ“.
კიმონო პროექტი – კიმონოთი მოთხრობილი ქვეყნების ისტორია
ოლიმპიადამდე 6 წლით ადრე იაპონელი დიზაინერების ჯგუფმა ოლიმპიადაში მონაწილე თითოეული ქვეყნის კულტურის, იდენტობის შესახებ ინფორმაციის მოძიება დაიწყო, მოიძიეს სპონსორებიც და ოლიმპიადისთვის შექმნეს 206 სახელობითი კიმონო.
თითოეული ქვეყნის კიმონოზე ამ სამოსისთვის დამახასიათებელი სკურპულოზურობით და სიფაქიზით არის დატანილი კონკრეტული ქვეყნის კულტურის, იდენტობის, ლეგენდის, ხელოვნების, მეცნიერების და ა.შ. შესახებ ნიშნები.
კიმონო, სახელად საქართველო 2015 წელს შექმნეს დიზაინერებმა მარი ნაკაკიტამ და კობო მასოჰომ. ქართული კიმონოს პროექტის სპონსორი იაპონური ღვინის კომპანიაა (კომპანია ქართული ღვინის ექსპორტით ჩანს დაკავებული. ლოგოდ ქვევრი აქვს, რომელზეც ქართული სიტყვა ჯ არის დატანილი (Jani). თითოეული კიმონოს კონცეფცია ტექსტადაა განთავსებული კიმონო პროექტის საიტზე. ქართული კიმონოს მოტივებია: ღვინო, ვაზი, წმინდა ნინო, ჯვარი, ფიროსმანი, მილიონი წითელი ვარდი (სიყვარული) და მთვარის შუქზე მოლივლივე კავკასიონი. კიმონოს კალთაზე კი, ჯვართან ერთად, ორი ქართული სიტყვაა დატანილი: სიყვარული და მშვიდობა.
ტექსტში პიკასოცაა ნახსენები ფიროსმანთან მიმართებაში(„…რომელზეც პიკასომ თქვა, რომ მას ვერ შეედრება“). ვკითხე, უფრო ზუსტად, რისი თქმა სურდა კონცეფციის ავტორს. პასუხად მომწერეს: „პროდიუსერ მისტერ ტაკაკურას იმის აღნიშვნა სურდა, რომ პიკასო ძალიან დიდ პატივს სცემდა ფიროსმანს, რომელსაც, სამწუხაროდ, იაპონიაში ნაკლებად ვიცნობთო.“ აქვე დააზუსტეს, რომ კიმონოები იაპონიაში დარჩება და ქვეყნის სტუმრებს ოლიმპიადაში მონაწილე ქვეყნების ისტორიას მათი საშუალებით მოუთხრობენ. იაპონიაში სტუმრობამდე აბრეშუმის უმშვენიერეს კიმონოებზე „დაწერილი“ ქვეყნების ისტორია შეგიძლიათ, წაიკითხოთ აქ https://kimono.piow.jp/kimonolist.html
ადამიანები – ოლიმპოზე მაღლა
25 წლის პოლონელმა მარია ანდრეიჩიკმა – შუბის ტყორცნაში ოლიმპიადის ვერცხლის პრიზიორმა საკუთარი ვერცხლის მედალი აუქციონზე გაყიდა – უცხო ბავშვის დასახმარებლად, რომელსაც გულის ოპერაცია სჭირდება.
მარიამ აუქციონზე მედალი 190 ათას დოლარად გაიტანა (ვერცხლის მედლის ღირებულება (500 გრ. ვერცხლი) 450 დოლარამდეა). აუქციონის გამარჯვებული პოლონური კომპანია გახდა, რომელმაც შეძენილი მედალი ოლიმპიურ ვიცე ჩემპიონს დაუბრუნა. „აღფრთოვანებული ვართ ჩვენი ოლიმპიელის დიდებული ჟესტით… … გადავწყვიტეთ, რომ ტოკიოში მეორე ადგილისთვის მოპოვებული მედალი მარიასთან დარჩება“ – დაწერა კომპანიამ „ტვიტერზე“.
მარიამ, რომელსაც სამი წლის წინ ძვლის კიბოს დიაგნოზი დაუსვეს, თავის გულშემატკივრებთან ერთად, თითქმის მთლიანად შეაგროვა პატარა მილოსჩეკის ოპერაციისთვის საჭირო თანხა – 390 ათასი დოლარი.
ოლიმპიელი ქალები სამეცნიერო ლაბორატორიებიდან
მედიამ იმ ქალების სია შეადგინა, რომლებიც ოლიმპიადაზე „პირდაპირ“ სამეცნიერო ლაბორატორიებიდან გაემგზავრნენ. დისციპლინირებულმა მეცნიერებმა სპორტის უმაღლეს დისციპლინებშიც მაღალი ქულები ჩაიწერეს.
ანა კიზენჰოფერი (ავსტრია) – ოლიმპიური ჩემპიონი-ველოსიპედისტი, მწვრთნელების გარეშე. მათემატიკის დოქტორი, განათლება: ვენის ტექნიკური უნივერსიტეტი, კემბრიჯი, მუშაობს ლოზანას ტექნიკურ უნივერსიტეტში კვლევისა და სწავლების სფეროში;
ჰადია ჰოსნი (ეგვიპტე) – ოლიმპიადაზე დაასრულა შთამბეჭდავი კარიერა ქალთა ბადმინტონში. ბიომედიცინის მაგისტრი, ფარმაკოლოგიის დოქტორი ქაიროს უნივერსიტეტიდან.
შარლოტა ჰიმი (საფრანგეთიდან). ტოკიოს ოლიმპიადაზე შედგა მისი დებიუტი ქუჩის სკეიტბორდინგში. ნეირომეცნიერი. ამჟამად იკვლევს ახალშობილებზე დედის ხმის გავლენას მოტორული უნარების განვითარებაში.
გაბი ტომასი (აშშ) – ბრინჯაოს მედალოსანი მძლეოსნობაში (200 მეტრი), ლეგენდა ამ დისციპლინაში – მესამე უსწრაფესი ქალი. სწავლობდა ნეირობიოლოგიას და გლობალურ ჯანმრთელობას ჰარვარდში. ტეხასის უნივერსიტეტის მაგისტრანტი ეპიდემიოლოგიასა და ჯანმრთელობის მენეჯმენტში.
ლუიზ შანაჰი (ირლანდია) – ემზადებოდა პარიზი 2021-ის ოლიმპიადისთვის, მაგრამ მოახერხა საკვალიფიკაციო ეტაპის გადალახვა ტოკიოში -მძლეოსნობაში (800მ). ირლანდიაში კორკის უნივერსიტეტის კვანტური ფიზიკის კურსდამთავრებული, კემბრიჯის დოქტორანტი. მუშაობს კიბოს დიაგნოსტიკის და მკურნალობის ახალ მეთოდებზე. „მე მომწონს ორი რბოლა; როცა ლაბორატორიაში საქმე კარგად არ მიმდის, ჩემს თავს ვამხნევებ, რომ მორბენალი ვარ“ – ამბობს ლუიზი.
ნადინ აპეცი (გერმანია) – პირველი გერმანელი მოკრივე ქალი ოლიმპიადაზე, მიღებული აქვს მედლები ევროპულ ტურნირებზე და კრივის მსოფლიო ჩემპიონატზე. ბრემენის უნივერსიტეტის მაგისტრი ნეირომეცნიერებაში. აპირებს დოქტორანტურას კიოლნის საუნივერსიტეტო კლინიკაში. სწავლობს ტექნიკას, რომელსაც ეწოდება „ტვინის ღრმა სტიმულაცია“ – პარკინსონით დაავადებულთა დასახმარებლად.
ანდრეა მურესი (ისრაელი) – მოცურავე. აუზის გარეთ – ბიოლოგი სტენფორდის უნივერსიტეტიდან.
„ბაბუა, ჩვენ ეს გავაკეთეთ!“ – – წერილი ცაში
ეს ბაბუებისთვის მოსაყოლი ამბავი, უფრო სწორად – შვილიშვილებისთვის, ან უფრო სწორად – ორივესთვის ერთად, ამტკიცებს, რომ გამარჯვება ადრესატით ფასობს: როცა კონკრეტულად ვინმეს ან რამეს ეძღვნება, მაშინ იძენს ყველაზე დიდ აზრს და ფასეულობას.
“ბაბუა, ჩვენ ეს გავაკეთეთ. 2020-ის ოლიმპიური ჩემპიონი!“ – ეწერა თაბახის ფურცელზე, რომელიც ამერიკელმა სპორტსმენმა, რაიან კრუზერმა გაშალა მას შემდეგ, რაც ჩემპიონი გახდა და ოლიმპიური ოქრო აიღო ბირთვის კვრაში. ბაბუა კრუზერის გაჩემპიონებამდე ერთი კვირით ადრე გარდაცვლილა.
„ბოლოს მან სმენა დაკარგა, მე ვწერდი, რისი თქმაც მინდოდა, ის კითხულობდა და ნაწერითვე მპასუხობდა. ეს იყო ბოლო ჩანაწერი, რისი დაწერაც მინდოდა მისთვის, რომლის შანსი არ მომეცა. მაგრამ ვიცი, მისი სული აქ იყო, ჩემთან ერთად“, – თქვა რაიანმა.
ოლიმპიური ჩემპიონი, სახელად მეგობრობა
ორმა მეგობარმა, სიმაღლეზე მხტომლებმა, იტალიელმა ჯანმარკო ტამბერიმ და ყატარელმა მუტაზ ბარშიმმა ფინალში ერთნაირი შედეგი დააფიქსირეს. წინა ოლიმპიადაზე ჯანმარკომ სიცოცხლისთვის საშიში ტრავმა მიიღო და თითქმის მთელი ხუთი წელი გაატარა თაბაშირში, რომლის ნატეხიც ამ ოლიმპიადაზე წამოუღია საკუთარი თავისთვის შესახსენებლად, თუ რა გამოიარა.
ერთნაირი შედეგის მერე, მსაჯებმა ე.წ. გადათამაშება შესთავაზეს, მაგრამ ბარშიმმა იკითხა, შეიძლებოდა თუ არა, ორივეს გაეყო ჩემპიონობა. მსაჯები და ორგანიზატორები დათანხმდნენ. ამ უპრეცედენტო გადაწყვეტილებით და მათ მიმართ გამოხატული ემოციებით, მეგობრები ავტომატურად იქცნენ ოლიმპიადის დღის გმირებად და მსოფლიო პრესის ყურადღების ცენტრში აღმოჩნდნენ. „საუკეთესო მეგობართან ოქროს მედლის გაზიარება კიდევ უფრო ლამაზი, სასიამოვნო და ჯადოსნურია!“ – თქვა იტალიელმა, ბარშიმმა კი ამ გადაწყვეტილებას „ახალი თაობისადმი გზავნილი“ უწოდა.
ოლიმპიელი არაქნე – ამბავი მქსოველი ბიჭისა
არაქნეს გარეშე, აბა, რა ფასი ექნებოდა ოლიმპიადას და ქსოვის ქალღმერთმაც არ დააყოვნა: ბრიტანელი წყალში მხტომლის სახით მოგვევლინა. ოლიმპიური ჩემპიონი, ბრიტანეთის განძად აღიარებული ტომ დეილი, ჩემპიონობის გარდა, საქსოვით ხელში მოექცა მსოფლიოს ყურადღების ცენტრში.
„რას ქსოვს ტომ დეილი?“ – აი, კითხვა, რომელზეც ბჭობდა სრულიად სპორტული და არასპორტული მედია, მათ შორის BBC და CNN.
ორი ტიპის საქსოვს ვხედავდით ბრიტანელი ჩემპიონის ხელში. ოლიმპიადის დასასრულს გაირკვა, რომ ტომსიკა მოუქსოვია – თავისი ოქროს მედლისთვის.
ერთ დღეს, სახლში: და–ძმა ოლიმპიური ჩემპიონები
საჰოლივუდე „სცენარი“ დაწერეს იაპონელმა ძიუდოისტებმა, და-ძმამ ჰიფუმი და უტა აბეებმა; საათის ინტერვალით, თავის მიწაზე, სახლში, ერთ დღეს გახდნენ ოლიმპიური ჩემპიონები. ჯერ და გახდა ჩემპიონი და მაყურებელს დიდხანს დაამახსოვრდება მისი ემოციები ძმის გულშემატკივრობისას და გაბრწყინებული სახე – გამარჯვების შემდეგ.
„როგორც მის უფროს ძმას, არ მქონდა დამარცხების უფლება“ – თქვა 24 წლის ოლიმპიურმა ჩემპიონმა, რომელმაც ფინალში ქართველი ძიუდოისტი ვაჟა მარგველაშვილი დაამარცხა. ქართველ გულშემატკივართა ნაწილი დიდი განსაცდელის წინაშე დადგა: იმდენად გადამდები იყო ჰიფუმის სურვილი, გამარჯვებული ძმა ენახა, კინაღამ დაგვავიწყა, რომ ქართველი ჭიდაობდა იაპონელის წინააღმდეგ.
ოლიმპიადა დედისთვის
„მე ვიშოვი ფულს დედაჩემის სამკურნალოდ“ – ეს ოლიმპიადის ყველაზე პატარა მონაწილის, ჩინელი სოფლელი გოგოს ქოან ჰონ ჩანის სიტყვებია.
„მან დაამყარა მსოფლიო რეკორდი და შექმნა ახალი ისტორია“ – დაწერა პატარა მყვინთავის გამაოგნებელი პერფორმანსით მოხიბლულმა მსოფლიო პრესამ 5 აგვისტოს.
უკვე ჩემპიონმა გოგონამ კიდევ ერთი სურვილი გაამხილა: რომ სიამოვნებით წავიდოდა გასართობ პარკში, სადაც არასოდეს ყოფილა.
ქოანის პატარა სოფელ იმაიჰე სამხრეთ ჩინეთის პროვინციაში სწრაფად გახდა ტურისტების სამიზნე: იმდენი ხალხი მიაწყდა, მთავრობა იძულებული გახდა, ჩაეკეტა სოფელი საცობის თავიდან აცილების და ეპიდემიის პრევენციის მიზნით.
ოლიმპიური ჩემპიონი გოგონას ოჯახში არ წყდება საჩუქრების მიმტანთა რიგი. ერთ-ერთმა ჰოსპიტალმა სრულად აიღო თავის თავზე ავარიაში მოხვედრის შემდეგ დაინვალიდებული ქოანის დედის და ბაბუის სამედიცინო მომსახურების ხარჯები. გასართობმა პარკებმა, ზოოპარკებმა და კურორტებმა ჩემპიონ გოგონას უვადო აბონემენტები გამოუყვეს.
ადგილობრივმა ბიზნესმენებმა ქოანის მამას შესთავაზეს ბინა, კომერციული ფართი და ფული 200000 იუანი (30 800 დოლარი), რაზეც უარი განაცხადა: „გმადლობთ შემოთავაზებისთვის, მაგრამ არ ავიღებ. დარჩით სახლში – აქ მოსვლა არ არის საჭირო“. ოლიმპიური ჩემპიონის მამა ჩვეულ რეჟიმში აგრძელებს მუშაობას ფორთოხლის მცირე საწარმოში.
