თუ აუცილებელი შესავალი უნდა ახლდეს ამ სიტყვებს, და ალბათ უნდა ახლდეს, ბარემ დასაწყისშივე ვიტყვი:
– ძალადობა დანაშაულია და უნდა დაისაჯოს!
– სიძულვილი არის სირცხვილი და ადამიანად ყოფნის უარესი ნიშანი!
– სამყაროს ცენტრში დგას ადამიანი! ნებისმიერი ადამიანი!
ამ წინადადების გაგრძელება სიტყვით „მაგრამ” არის თოკი უფსკრულისკენ.
ეს ჩემგან ისედაც იცოდით. ცხადად. და საქმითაც. მწირი, მაგრამ შეძლებისდაგვარი საქმით.
როგორც რიტორიკაშია, ვთქვათ ისიც, რომ ნათქვამი ყველას არ ეხება, მაგრამ ის, ვისაც არ ეხება, არის ცოტა, ძალიან ცოტა.
და აი, რა მინდა ვთქვა:
ჩემო ძვირფასო და ყოვლადშესანიშნავო მეგობრებო, თქვენ გგონიათ, რომ აი, გუშინ რომ სოფელში ვიყავი, მაგალითად – გიორგეთში, ან ხვალ რომ წავალ – მაგალითადვე – საკურწეში – იქ მცხოვრები ადამიანები, ყოველდღიური ფიქრით, მაინცდამაინც ვინმეს დაჩაგვრას მიესწრაფვიან – არა, რა თქმა უნდა. ამ ხალხის დილაც და საღამოც – ყოველდღიური შრომაა, თავჩახრილი შრომა და ღიღინი. გადარჩენისა და იმედის საქმე.
მაგრამ ისინი ჩვენ არ გვიცნობენ. ვარსებობთ და არც. თითქოს პარალელური სამყაროებია და რა გასაკვირია, რომ ის, რაც უცხოა, მერე მტრულდება კიდეც – თუ ვინმე მონდომებულის მხრიდან, ამის „სურვილი” დაიბადა.
ბევრი თქვენგანისთვის ქართული სოფლები ხევის ტრაფარეტით იწყება და შორაპნის წარწერით მთავრდება – ბათუმისკენ მიმავალ გზაზე. ზოგიერთი, უფრო მონდომებული, მანქანას სოფლის სკოლის შენობის შესასვლელთან გააჩერებთ, ფეხსაცმელზე ტალახი რომ არ წაგეცხოთ, საათიან ტრენინგს – „არა ძალადობას” და „დიდება თანასწორობას” ჩააბულბულებთ, ოღონდ იქ შეკრებილ ხალხს კი არა, საკუთარ თავს ელაპარაკებით. მერე ხელს არ იბანთ „იქაური” საპნით, ძროხისსუნიანის დანაბანიაო (გგონიათ, ვიტყუები? – ვინც შეძლებთ, ცხადია, პიროვნების დასახელების გარეშე – ჩადით ხულოში და რომელიმე სოფლის მცხოვრები მოგიყვებათ) და იკითხავთ: „სადმე ახლოს ცოტა ისეთი, ნორმალური სასტუმრო არ არის, რომ დაძინება შევძლო?”
ამ ქვეყანას ერთმანეთთან ლაპარაკი გადაარჩენს. ერთმანეთში უკეთესის ძიება, ადამიანის ძიება და განვითარება. გრძელი ამბავია? „მაი, როის იქნება?” იქნება, თუ ოდესმე დავიწყებთ. უნდა დაველოდოთ? არა, უნდა ვიმოქმედოთ.
ჩემს წერილს სხვადასხვა სააგენტოში ექნება სხვადასხვა სათაური – ამოჩეხილი და ისეთი, როგორიც მათთვის საჭიროა. მიუხედავად უკიდურესი სიცხადისა, შეტრიალდება ქოთნის ყურად და ეს ყური იქირქილებს ისე, როგორც მას აწყობს. მაგრამ ახლა ეს ჩემთვის სულერთია. მე ერთი რამ ვიცი – ჩემი ქვეყანა მიყვარს და მინდა, უკეთესი იყოს. ამისთვის ვაკეთებ ძალიან, ძალიან ცოტას, თუმცა ვაკეთებ დღისით და ღამით. შეუსვენებლად. ამიტომაც ვწერ აქ იშვიათად და მით უფრო ტელევიზიით ნაკლებს ვლაპარაკობ. ეს უბრალოდ ჩემი გზაა – განა გამორჩეული ან უკეთესი – უბრალოდ ჩემი. სხვამ იმ გზით უნდა ეცადოს, რაც ჩემზე უკეთ შეუძლია.
***
წუხელ, ასე საღამოს ცხრის ნახევარზე ან შეიძლება ცხრაზეც, სასაფლაოზე გავედი და მამაჩემი აღარ დამხვდა.
დომინოს თამაშობს – მითხრა გენადი მახარაძემ – ახალი წასულია და მაი არ მუა კაი ხანი.
გენადი შარშან გარდაიცვალა. მის შვილიშვილს, რომ ეგონა, 5+2 უდრიდა, იმ რიცხვივით ცხვირი ჰქონდა გენადის. „სათვალე სად გაქვს?” – ვკითხე მე. „საცხა დავკარგე აქანე” – მითხრა გენადიმ მორცხვად. „მაი სულ კარგავდა ყოლიფერს” – გამომძახა მავრამ. მავრა ცქვიტინიძე, მის შვილიშვილს რომ ეგონა, 8-6 უდრიდა, იმ რიცხვივით გამხდარი ქალი იყო. უხაროდა კიდეც ეს სიგამხდრე – ჩიტივით დავფრინავ სახლიდან ფაბრიკამდეო. ოზურგეთში, როგორც მახსოვს, უმეტესი ფაბრიკა ჩაის გახლდათ, ერთის გარდა. ამიტომაც, ჩვენ გვეგონა, რომ ფაბრიკა ცალკე არ წარმოითქმოდა, არამედ მხოლოდ ასე – „ჩაისფაბრიკა”. შესაბამისად, იმ ერთსაც ამგვარად ეწოდებოდა – „აბრეშუმის ჩაისფაბრიკა”. ამ ფაბრიკაში მუშაობდა მავრა. ოთხმოცს რომ გადაცდა, გასუქება მოინდომა – ასე თუ მოვკვდი, კუბოში არ გამოვჩნდებიო, მაგრამ ამაოდ. ამიტომაც მავრას ქვევიდან ბალიშები ამოუდეს და ისე მიასვენებდნენ. ეს ბალიშები დაახვედრა გენადის. ღამ-ღამობით თავქვეშ ამოიდებდნენ და კვირიკეთის ცის ვარსკვლავებს უყურებდნენ. კვირიკეთის სასაფლაოს ცაზე სხვანაირი ვარსკვლავებია. მათი შუქი მილიონობით წლის წინ არ არის წამოსული. მილიონობით კი არა, თუ ამ ვარსკვლავების საფასური არ გადაიხადე, მთვრალი ზაურიე ელექტრიკი ადის და შენს წილ ვარსკვლავს დაუნდობლად თიშავს სოჩიკიდან.
კაი, წავალ, მოვძებნი – ვუთხარი გენადის.
მამაჩემი, კაშუტიჩი და კოლია კიღურაძე კოლიას პატარა სასაფლაოზე ისხდნენ და ფურთს თამაშობდნენ. სამ კაცში ფურთი ძნელია, მაგრამ ამაზე უფრო ის გამიკვირდა, რატომ ეგონა გენადის მამაჩემი დომინოს სათამაშოდ წასული. დომინო ხომ მარტო გენადის ჰქონდა და რომ რამე, მისგან უნდა გეთხოვებინა.
„მეიხადე ბიჯო მაი ქუდი, სასაფლაოზე რაღათ გინდა?” – გაიკრიჭა კაშუტიჩი. კაშუტიჩი გიჟი იყო, მაგრამ ახლა, გიჟის გარდა, ყველაფერს ჰგავდა, კარგად გაპარსული, პიჯაკით და გაპრალებული ტუფლებით, კოლიას სურათი სადაც იყო ბუნდოვანი ფერის მარმარილოზე, იქ იჯდა და კარტს არიგებდა.
„დამირიგე მაი კარტი” – ვუპასუხე მე.
„როის ჩამოი?” – მორცხვად მკითხა მამაჩემმა.
„დღეს” – ვუთხარი მე და ჩუმად ერთი კოლოფი სიგარეტი გავუცურე. მამაჩემი ჩუმად ეწეოდა. როცა ნერვიულობდა, მაშინ. გაჭირვების დროს თავი დაანება. მერე დედაჩემიც უშლიდა და ახლა, როცა სასაფლაოზე მივდივარ, ამაქვს ხოლმე. იქ ვის უმალავს არ ვიცი, მაგრამ იქაც ჩუმად ვაძლევ.
- ვინაააიბაღანა? – იკითხაკოლიამ.
- ჩემია! – თქვამამაჩემმაამაყად.
- როისდეიბადაკიმარა?
- შენრომმოკტი, მეოთხეწელსმაგისმერე.
- ააა!
ამის მეტი არაფერი უთქვამთ. არც მე. უბრალოდ, დილამდე ფურთს ვთამაშობდით. ახლა დავბრუნდი. კიდევ წავალ და დანარჩენს მერე მოგიყვებით.