ხუთშაბათი, ოქტომბერი 10, 2024
10 ოქტომბერი, ხუთშაბათი, 2024

და ახელ სიტყვებს, ხუჭავ და ახელ დაბადების და სიკვდილის ზღვართან.

ამ წერილით ვემშვიდობები ბატონ გივი ალხაზიშვილს. . . მინდა დავიწყო იმ სიტყვებით, რითაც  დაახლოებით 10 წლის წინ  ეს   წერილი  დავასრულე:  ჩემთვის დიდი პატივი,  პასუხისმგებლობა და ბედნიერება იყო, რომ  მომეცა საშუალება, გივი ალხაზიშვილის პოეზიაზე დამეწერა.

2012 წელს ფეისბუქზე მომწერა, ჩემი ლექსების კრებული “ჩაბრუნებული მზერა” გამოდის და მინდა,   ბოლოსიტყვაობა შენ დამიწეროო. დღეს, ალბათ,  ასე თამამად ვერ გავბედავდი     მაშინ კი ძალიან   ახალგაზრდა და გამოუცდელი   ვიყავი და გავბედე. მართალია,   წერილი დღეს დიდად არ  მომწონს, მაგრამ  შეგნებულად არ ვცვლი არაფერს.  ზუსტად ვიცი, მე რატომ მთხოვა ამ წერილის დაწერა  – ჩემთვის, როგორც დამწყები ავტორისთვის უნდოდა ხელი  გამოეწოდებინა და თანადგომა ასე გამოხატა.

მინდა,    მადლობა ბატონ გივის, რომ იყო ჩემს ცხოვრებაში, მადლობა ლექსებისთვის, რომლებმაც სიკვდილი დიდი ხნის წინ დაამარცხეს. ყოველთვის სიყვარულით გამახსენდება მისი ყოველი სიტყვა, ასევე,  „ჩაბრუნებული მზერის“ პრეზენტაცია. უფალმა სასუფეველი დაუმკვიდროს მის უკვდავ სულს.

 

“მზერას იქითკენ გადაანაცვლებ,

სადაც შეგრძნება სიღრმეს ჩასწვდება,

და ახელ სიტყვებს,  ხუჭავ და ახელ

დაბადების და სიკვდილის ზღვართან”. . .

სიტყვა სულია. . .  წერის დროს სითეთრეში  სამყარო იღვრება – მშვიდად, ტკივილით, “მწარე ღიღინს კვნესად ამონაყოლი სამყარო”. . . რადგან “ვერ უძლებს ხორხი ეკლიან ბგერებს”, ფონემები აღმნიშვნელებს ეძებენ და ასო-ნიშნებში პოულობენ გამოსავალს.   გამოდიან მშვიდად, ტკივილით, “პირვანდელი ნიშნით”, და არა “ლამაზი ორნამენტებით”… “ასე იკრიფება აკად-ნუსხურში ავტორის ტექსტი აპოკრიპული” შვილიშვილებატკიებული ავტორისა, მისვლა-მოსვლის ორ საუკუნეს რომ აერთიანებს საკუთარ თავში, ხიდივით რომ ცხოვრობს. . . და შვილიშვილების მიერ დასმულ შეკითხვებსაც: რატომ მიაბეს ელექტროენერგიას ნაგავი, აუღელვებლად პასუხობს, რადგან სულ ეძებდა და ეძებს ღვთის “კრავივით უცოდველ, უმიზეზო და ზნეკეთილ სიტყვას”… “ნაპოვნი სიტყვა შემოიყოლებს დამალულ სივრცეს”, ეს სიტყვები კი მის “სულს ინახავენ”, ეპოქის სულს.

გივი ალხაზიშვილის ლექსების კრებულში “ეპისტოლეთა წიგნი” ყველაზე ხშირად სიტყვა “თვალი” მეორდება – თვალი წვდომისა და ჭვრეტის, თვალი უცდომელი, ზუსტი, პატიოსანი. . . ასევე ამ სიტყვის არაერთი კონოტაცია – მზერა, ხედვა, (და)ნახვა… “მე კი მეშინია გახელილ მზერის და ჩემში სიტყვებად ახელილ თვალების,” – წერს ერთ-ერთ ლექსში, ბოლოს კი ასკვნის, რომ “სიტყვა თვალივით აეხილა”.  ტროპული მეტყველების ამ სახეს  –    ერთდროულად შედარებაც რომ არის და მეტაფორაც, იმ დასკვნამდე მივყავართ, რომ აქ თვალი სამყაროს სიმბოლოა.

 

თვალი სამყაროს გარკვეულწილად ვიზუალურადაც იმეორებს: გარსით, შიგთავსით, ფიზიკური სხეულითა და მის მიღმა არსებული სიღრმით. . . თვალი სხეულიცაა და სულიც, ცნობიერიც და არაცნობიერიც. . . პოეტის თვალი კი კიდევ უფრო სხვა განზომილებაა – ის მხოლოდ კალეიდოსკოპი კი არ არის, არამედ, პარალელურ რეჟიმში ხედავს, იმეცნებს, გარდაქმნის და ქმნის. . . ის მთელი სამყაროსადმია ღია.

სინესთეზია ავტორის ერთ-ერთი საყვარელი ლიტერატურული ხერხია – მაგალითისთვის, საკმარისი იქნება თუნდაც: “თვალებით ამბობ”, “ან შენამდე გზა – თვალის მოხუჭვა”.ეს მეტაფორა სათავეს ავტორის ადრინდელი ლექსიდან იღებს: “თვალის დახუჭვა ნიშნავს ახელას”. ეს მინერალია და ერთგვარი ხიდი მეორე ლექსამდე. “აღსავსე ფიქრის და თვალების გამონაბოლქვით” კი გულისხმობს, რომ თვალს ფიქრიც შეუძლია. ეს მეტაფორა ვაჟას შორეულ ალუზიადაც შეიძლება აღვიქვათ, სადაც “ნისლი ფიქრია მთებისა”. ტექნოკრატიულ ეპოქაში “ნისლი” “გამონაბოლქვმა” შეცვალა, რადგან “უნდობარია ეს საუკუნე” და ვირტუალურ რეალობაში გადასახლებულებს ბუნებისგან საყრდენი გამოცლილი გვაქვს.

გივი ალხაზიშვილის პოეტურ სამყაროში თვალი დუმილიცაა, გზაც, ფიქრიც, სივრცეც, “დარდის ნაპრალებიც”…მასში ეკლიანი ვარსკვლავიც ბუდობს, საყვარელი ადამიანიც და თავად ავტორიც – (“სხვაგან ვეღარ, ჩემს თავში თუ შევიმალები, როცა მზერას ქუთუთოებს ჩამოვაფარებ და მე ჩემგან ვეღარავინ გამომასახლებს”). ზესკნელის შემეცნების საშუალებაც: (“მოსინჯე, თვალს სადამდე გაადევნებ, ვიდრე მზერა დაგეკარგება… იქნებ, ცასავით გაგეხსნას გული და ანგელოზს ჩახედო თვალში”).

“ეპისტოლეთა წიგნში” შესული ლექსები ავტორმა საკუთარი მეუღლის ხსოვნას მიუძღვნა. წარმოუდგენლად დიდი ძალისხმევაა საჭირო, მეტად ფაქიზ და ინტიმურ თემას მხოლოდ კონკრეტული სახე არ მიეცეს. აქ კი მიმართვის ადრესატი კონკრეტულიცაა და განზოგადებულიც. ძნელია, ტკივილი განაზოგადო იმ ადამიანზე წერისას, რომლის დავიწყებას “ერთი ცხოვრება არ ეყოფა”.

ლექსის მთავარი გმირი თავიდან, თითქოს, გაიელვებს მკითხველის თვალწინ, რეალურ დროსა და სივრცეში დასახლებული, თანდათან კი მარადისობაში გადაინაცვლებს. . . ონკოლოგიური საავადმყოფოს საზარელი კედლებიდან თავდაღწეული,  სრულქმნილ სამყაროში იმკვიდრებს ადგილს, შემდეგ კი ლექსებში გასიტყვდება და ავტორის ტანჯვად, ტკივილად, მონატრებად და ოცნებად იქცევა. პროტაგონისტი იცვლება – ახლა უკვე ერთ სხეულში გაერთიანებული ორი არსება ქმნის სიტყვათა ჯაჭვს:   “შენ კი წახვედი, თითქოს წახვედი და ჩემს თვალებში დაგრჩა თვალები” – წერს ავტორი.

წარმოსახვაში ერთარსებად, რეალურად კი კენტად დარჩენის პროცესი ტკივილიანია, პოეტი კი ტკივილზე მაღლა დგას. გრძნობებზე პედალირებული პოეზიისგან განსხვავებით, წარმოუდგენლად რომ   ხმაურობს და ყვირის, აქ სიტყვები ქრისტიანობითაა ნასაზრდოები, ასევე მშვიდი, გაწონასწორებული და რაფინირებულია.  მეწყერივით კი არ გთელავს – პირიქით, განუგეშებს, გაიმედებს, გავსებს, გცვლის. . .

პოეტის მეორე საყვარელი ცნებაა დრო, დრო, რომელიც კი არ კლავს, ამთლიანებს. “უცნობი ღმერთი რა ნაცნობია, საკუთარ დროს რომ დროებით მითმობს” – წერს ავტორი.

დრო, რომელსაც დროებით უთმობს ღმერთი შემოქმედს, სიცოცხლით სრულდება, მიწაში ჩათესილი სხეულით, იქიდან აღმოცენებული პურის ყანით და ყაყაჩოთი, ფურცლებიდან აღმოცენებული სიტყვებით და ამ სიტყვებიდან ამოკითხული ადამიანებით. ეს არის დრო, რომელიც წარსულად არასდროს იქცევა, რადგან წარსულზე ბევრად მეტია.

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“