სოციალური და ეკონომიკური სირთულეებით დატანჯულ ღარიბ ქვეყნებში ნაკლებად ზრუნავენ გარემოს დაცვის უმნიშვნელოვანესი, პრობლემური საკითხების მოგვარებაზე და იშვიათად ეძებენ მათი ეფექტურად გადაჭრის გზებს. შესაბამისად, ისინი ბუნების ეკოლოგიურად არასასურველი გარდაქმნების რისკის წინაშე დგანან. მგონი, ამ სახელმწიფოთა რიცხვს მიეკუთვნება საქართველოც.
ამ მოსაზრების დასტურად არაერთი მაგალითის მოხმობაა შესაძლებელი: ქართულ კანონმდებლობაში დღემდე არ არის ზუსტად განსაზღვრული ტყის სტატუსი, რაც მოკლევადიან მოგებაზე ორიენტირებულ ექსპორტიორებს უფრო მეტად უადვილებს დიდი რაოდენობით ხის მასალის მოპოვებას; ყაზბეგის რაიონში ათობით ჰიდროელექტროსადგური გარემოზე მათი ზემოქმედების არცთუ სრულყოფილი შეფასების საფუძველზე შენდება და საფრთხეს უქმნის „წითელ წიგნში” შეტანილ, ბიომრავალფეროვნებით გამორჩეულ უნიკალურ ეკოსისტემებს; სპეციალური ფილტრის გარეშე მომუშავე ქარხნები ატმოსფეროში ყოველდღიურად დაუბრკოლებლად ფანტავენ ადამიანის ჯანმრთელობისთვის საშიშ ნივთიერებებს; არაერთი მდინარე საწარმოო ქიმიური ნარჩენების ნაგავსაყრელადაა ქცეული ან წარმოადგენს ინერტული მასალების საბადოს ნებისმიერი ტიპის მშენებლობისთვის.
საზოგადოებისა თუ პოლიტიკის ეკოლოგიურ უპასუხისმგებლობაში ხშირად მმართველ სახელისუფლებო ელიტებს ადანაშაულებენ. ზოგიერთი პრობლემას დარგის ექსპერტთა არაკომპეტენტურობასა და ინვესტორთა მიმართ მათ მიკერძოებაში ხედავს. არიან ისეთებიც, რომლებიც „მწვანე” აქტივისტებისა თუ სამოქალაქო საზოგადოების პასიურობით არიან უკმაყოფილონი.
ალბათ, თითოეული ეს მოსაზრება ლეგიტიმურია, თითოეულ მათგანში შეიძლება სიმართლის მძიმე მარცვლის აღმოჩენა, თუმცა გარემოს დაცვის საკითხებზე გაჩაღებული მწვავე დისკუსიების დროს მუდამ ავიწყდებათ კიდევ ერთი ფაქტორი, რომელიც, სამწუხაროდ, სათანადოდ ვერ იჩენს თავის წილ პასუხისმგებლობას.
ზოგადი განათლების ეროვნულ მიზნებში მინიშნებულია, რომ სკოლა პატრიოტი, დამოუკიდებელი, შემოქმედებითი, საკუთარი შესაძლებლობების მუდმივად განვითარების შემძლე, ინფორმირებული, კანონმორჩილი, ტოლერანტი და ბუნებრივი გარემოს დამცველი ადამიანის აღზრდას ემსახურება. მიუხედავად იმისა, რომ უკანასკნელი კრიტერიუმი მკაფიოდაა გამოკვეთილი, ალბათ, მისი სათანადოდ აღსრულება მაინც ვერ ხერხდება. წინააღმდეგ შემთხვევაში ბუნებრივი გარემოს შეცვლის ნებისმიერი მცდელობისას საზოგადოებრივი ინტერესი და მოქალაქეთა წინაშე მოქმედ პირთა ანგარიშვალდებულების განცდაც გაცილებით მეტი იქნებოდა.
რა განაპირობებს საგანმანათლებლო სისტემის ნაკლებ ყურადღებას გარემოსთან დაკავშირებული პრობლემებისადმი?
დასავლურ სკოლებში მოსწავლეებს გარემოსდაცვით ღირებულებებს დახვეწილი საგანმანათლებლო სპეცკურსებით, თანამედროვედ აღჭურვილ სასწავლო ლაბორატორიებში ან სკოლის ექსპერიმენტულ ბაღებში შეასწავლიან. ამგვარი ფუფუნებით სარგებლობის შესანიშნავი შესაძლებლობა ჩვენს პედაგოგებს იშვიათად ეძლევათ. ამასთანავე, სხვა, უფრო მნიშვნელოვანი, მწვავე და აქტუალური საკითხები აფერხებს დღის წესრიგში „მწვანე” პუნქტთა დამკვიდრებას.
მიუხედავად ამისა, ვფიქრობ, XXI საუკუნეში საქართველოს მასწავლებლების უმთავრესი გამოწვევა მოსწავლეებში ეკოლოგიური პასუხისმგებლობის გაღვივებაა. ეჭვიც არ მეპარება, რომ სათანადო რესურსების არარსებობა მათ ხელს ვერ შეუშლის და რამდენიმე წელიწადში ჩვენ გარემოსადმი უფრო მგრძნობიარე საზოგადოება გვეყოლება.
