ვუძღვნი მოსწავლეს – ელენე მიმინოშვილს
გაკვეთილი მრავალი მიზეზის გამო შეიძლება ორიგინალური გამოვიდეს, თუმცა მე ყველაზე მეტად ისეთი მომწონს, მოსწავლე რომ გააფერადებს ხოლმე. როგორ აფერადებენ მოსწავლეები გაკვეთილებს? ეს რა თქმა უნდა, მათ უნარ-ჩვევებსა და საყვარელ ფერებზეა დამოკიდებული. თუმცა აჯობებს ქარაგმების გარეშე, თავიდან მოვყვე, დაფა და მობილურების შესანახი კალათა ჯერაც ცარიელი რომ არის, ჭრელი პუფები დაბერილი, პროექტორი ჩამქვრალი, წასაკითხად ამობეჭდილი მოთხრობები კი მაგიდაზე აწყვია.
წასაკითხად ამობეჭდილი ამჯერად „ღირშესანიშნავი შუშხუნა“ და „ბულბული და ვარდია,“ ასე რომ, ჩვენი „სტუმარი“ ოსკარ უაილდი იქნება, თემა კი – სიყვარული!
დაპირისპირების დიდოსტატი მწერალი მოსწავლეებს თვალსაჩინოდ რომ წარვუდგინო, მისეულ ფრაზებს განსხვავებული ფერებით ვწერ დაფაზე…
წითელი მარკერით: იდეისთვის თავგანწირვა; ნამდვილი მიჯნური; სიყვარული ჭეშმარიტად სასწაულია; ზურმუხტზე უძვირფასესია, იაგუნდზე მშვენიერია! ლხენა შეუძლია ტანჯვად აქციოს; სიყვარულს ვერ იყიდი, სიყვარულს ფასი არ დაედება!
მწვანე მარკერით: ეგოისტური თვითკმაყოფილება; რომანტიკა მოკვდა; სიყვარულს ლოგიკის ოდენაც არ შესძლებია, იგი არაფერს არ ამტკიცებს და სულაც არ არის პრაქტიკული;
ლურჯი მარკერით: სკეპტიციზმი – კრიტიკული, უნდობლური დამოკიდებულება, დაეჭვება რისამე სისწორეში; ირონია – თავზიანობით შენიღბული დაცინვა;
შავი მარკერით ზოგიერთ სიტყვას ოვალურ ჩარჩოს ვავლებ და ისრებით ვაკავშირებ.
ნეტავ, რა ხდის სიყვარულის თემას მიმზიდველს, არაორდინალური შემთხვევები, გამონაკლისები თუ ჩვეულებრივი ამბები, ერთი ზღაპრული წინადადებით რომ სრულდება: „ცხოვრობდნენ დიდხანს, ტკბილად და ბედნიერად!“ – დღეს სწორედ ამის შესახებ ვისაუბრებთ და შესაძლოა, გემოვნებასა და ფერებზეც ბევრი ვიდაოთ.
***
მკითხველთა კლუბის გაკვეთილები „ლეტერატოში“ საღამოობით ტარდება. აქ თინეიჯერები სპორტით, მუსიკით, უცხო ენებით, სასკოლო გაკვეთილებით დატვირთული დღის ბოლოს იკრიბებიან. ზოგიერთს მეორე დღისთვის ჯერაც არ უმეცადინია, მაგრამ… მხატვრული ლიტერატურისთვის კვირაში ერთხელ რეგულარულად იცლიან. როგორც დანიელ პენაკი* იტყოდა, „ყოველდღიურ ვალდებულებებს კითხვის დროს პარავენ!“
ოსკარ უაილდის ირონიული ღიმილი, მოდური ტანსაცმელი, ელეგანტური პოზები შავ-თეთრ ფოტოებზე, არაორდინალური თავგადასავლები, დახვეწილი ბრიტანული იუმორით გაჯერებული გამონათქვამები მოსწავლეების ინტერესს იმსახურებს და სულ მალე დაფაზე, ფერადი მარკერებით გაჩაღებულ პოლემიკას ვუერთდებით.
***
როდესაც გაკვეთილის სათაურია „სიყვარულის თემა ოსკარ უაილდთან,“ როგორც წესი, სილაბუსით გაწერილ სტანდარტულ გეგმას მივყვებით: ავტორის ბიოგრაფიის გაცნობის შემდეგ მოთხრობებს ვკითხულობთ, საყურადღებო პასაჟებს ვარჩევთ, ვმსჯელობთ. ნაწარმოების კონტექსტის შესაბამის, მოკლემეტრაჟიან მხატვრული ან ანიმაციური ფილმს ვუყურებთ. ამჯერად შევარჩიეთ „პარიზო, მე შენ მიყვარხარ“ (Paris, Je T’ame) – ფილმი-ანთოლოგია, რომელიც 22 ცნობილი რეჟისორის გადაღებული 18 ნოველისგან შედგება. მეთხუთმეტე ეპიზოდს, უეს ქრეივენის „პერ ლაშეს“ (Père-Lachaise) ვრთავთ, ვინაიდან სწორედ იქ მეგულება ოსკარ უაილდისეული სასიყვარულო პერიპეტიები.
46 წლის ოსკარ უაილდი 1900 წელს, საფრანგეთში გარდაიცვალა და პარიზში, პერ ლაშეს საფლავზეა დაკრძალული. 1999 წლიდან გავრცელებული ტრადიციის მიხედვით, შეყვარებული წყვილები მისი საფლავის ქვებზე პომადიანი ტუჩების კვალს ტოვებენ იმ იმედით, რომ საფლავზე აღმართული სფინქსის ქანდაკება მათ სიყვარულს უკვდავსა და მარადიულს გახდის. სწორედ ამ ცრურწმენას ეფუძნება უეს ქრეივენის ეპიზოდი: ინგლისიდან პარიზში ჩასული წყვილი პერ-ლაშეს საფლავზე მისეირნობს. თვალებანთებული გოგონა ოსკარ უაილდის საფლავს ეძებს. გრაფიკებითა და გეგმებით თავგამოტენილი საქმრო კი უკმაყოფილოა – გარდაცვლილები, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი ცხოვრებაში საოცარი ადამიანები იყვნენ, მის აღფრთოვანებას ვერ იმსახურებენ. შეყვარებულებს შორის ბზარი ჩნდება, გოგონა თანდათან რწმუნდება, რომ მისი მომავალი ქმარი მოსაწყენი ადამიანი იქნება იუმორის გრძნობის გარეშე და გადაწყვეტს თავს გაქცევით უშველოს. ოსკარ უაილდის აჩრდილისგან მიღებული რამდენიმე სასარგებლო რჩევა (და საფლავის ქვაზე თავით დახეთქება) სასოწარკვეთილ საქმროს სიყვარულის შესანარჩუნებლად გადამწყვეტი ნაბიჯის გადადგმაში დაეხმარება.
უეს ქრეივენის ეს პატარა ჩანახატი ოსკარ უაილდის ზღაპრებივით ხან მწარედ გავაცინებს, ხან ცრემლიან ღიმილს გვგვრის. ნებისმიერ სერიოზულ რომანზე, კვლევაზე თუ სრულმეტრაჟიან ფილმზე უკეთ და იოლად გვახვედრებს, სად არის ჩვენი ადგილი და რა არის მთავარი სათქმელი.
თუ სად არის ჩვენი ადგილი და რა არის მთავარი სათქმელი – ასევე ორიგინალურად გვახვედრებს „ღირშესანიშნავი შუშხუნა“ და „ბულბული და ვარდი.“ სტუდენტმა მხოლოდ ის იცოდა, რაც წიგნებში ამოეკითხა, ამიტომ ვერ გაიგო ბულბულის ენა და ვერც მისგან მსხვერპლად გაღებული სიცოცხლე დააფასა. ბულბულმა კი იდეისთვის თავგანწირვა არჩია, მიუხედავად იმისა, რომ „ერთი წითელი ვარდისთვის სიკვდილი მძიმე საფასური იყო, სიცოცხლე კი – ყველასათვის ძვირფასი.“
დიახ, ზღაპრის ენაზე სიმართლე მარტივი სათქმელია, მსმენელი კი თავად ირჩევს სინამდვილეში რა იყო და რა არა… ჩაფიქრებული მოსწავლეები ახლა სწორედ ამ არჩევანის წინაშე დგანან. ბულბულის სისხლით შეღებილი „ყველაზე წითელი ვარდი მთელ ქვეყანაზე“ ვერაფერს გახდა კამერჰერის ფეხსაცმელზე მოელვარე ვერცხლის ბალთასთან და თვალ-მარგალიტის ყელსაბამთან. აქედან გამომდინარე, რა ფერი მარკერით დაწერილი წინადადებები აღმოჩნდა ჭეშმარიტი?
ხანგრძლივი მსჯელობა და კამათი გაკვეთილის დასასრულთან გვაახლოვებს: სილაბუსით გაწერილი ყველა პუნქტი შესრულებულია, ყველაფერი ითქვა, ყველაფერი გავიაზრეთ, ყველაზე მტკივნეული წინადადებებიც მრავალჯერ (თითქოს თვალებს არ ვუჯერებდით) გადავიკითხეთ: A „ვარდი თხრილში გადააგდეს და ზედ ეტლმა გადაუარა.“ B„სტუდენტმა თაროდან ერთი სქელტანიანი, მტვრით დაფარული წიგნი გადმოათრია და კითხვას შეუდგა: სჯობს ფილოსოფიას ჩავუჯდე და მეტაფიზიკა შევისწავლოო…“
და აი, სწორედ მაშინ მომესმა მერხთან გასუსული, მოთხრობაზე თავჩახრილი ელენეს ჩურჩული: ვარდი შავ ხვრელში მოისროლესო…
სწორედ ასეთ წუთებში ფერადდება გაკვეთლი! სწორედ ასეთ წუთებში ვიწყებთ ათასჯერ წაკითხული და გაზეპირებული ამბების სრლიად ახლებურ რაკურსში აღქმას (არა მხოლოდ მოსწავლეები, მასწავლებლებიც). ვხვდებით, რომ სწორედ ჩვენი მოსწავლეების განსხვავებული ნააზრევი აქცევს ლიტერატურულ ნაწარმოებს მარადიულ, რელევანტურ ქმნილებად. ვინ მოთვლის, დღეიდან კიდევ რამდენ შავ ხვრელს მივაგნებთ ოსკარ უაილდის მოთხრობებში (უკვე გაჩნდა ეჭვი, რომ თავმომწონე შუშხუნაც იქ აღმოჩნდა). ვინ მოთვლის, კიდევ რამდენი ფიზიკური თუ ქიმიური მოვლენა, რამდენი ასტრონომიული განზომილება იმალება ლიტერეტურის მიღმა. ერთი კი ცხადზე ცხადია, ამიერიდან გაკვეთილი, სათაურით „სიყვარულის თემა ოსკარ უაილდთან“ სახესა და სათაურს ძირფესვიანად შეიცვლის (თუ, რა თქმა უნდა, საავტორო უფლება ელენე მიმინოშვილმა გადმოგვცა).
*ფრანგი მწერალი, კითხვის შეყვარების დიდოსტატი.
