რატომ უნდა ფლობდეს მასწავლებელი თვითრეფლექსიის მართვის ტექნიკას?

„ახალი პარადიგმის მიხედვით მოწყობილ სკოლებში კონკრეტული დრო, ალბათ, უნდა დაეთმოს თვითრეფლექსიის ტექნიკების სწავლას: მოსწავლეთა მიერ საკუთარი ყოველდღიურობის ანალიზს არსებული ცოდნის მიხედვით.“

გიგი თევზაძე „საბოლოო ფილოსოფია“

„მაინც რა არის ჩვენი ყოფა-წუთისოფელი?“ –  ეს ალბათ მთავარი კითხვაა, რომელზეც პასუხი გამუდმებულად უნდა ეძებოს ადამიანმა; მაგრამ საიდან უნდა დაიწყოს საკუთარი თავის ეს ძიება და თვითრეფლექსია? როგორც კი საკუთარ თავს აცნობიერებ, როგორც სამყაროს ნაწილს, ბუნებრივად იბადება კითხვა: ვინ ხარ…? რა გინდა? რატომ დაიბადე?

ალბათ ყველას ახსოვს ბავშვობის ის უცნაური კადრი და შეგრძნება, როდესაც ამ კითხვებმა პირველად ჩააფიქრა… მეც მახსოვს სკოლამდელი ასაკი, გაშტერებული ვარსკვლავებიან ცას ავყურებდი და ღრუბლებზე ვეძებდი დურბინდიან კაცს, რომელიც ყველას უყურებდა და მინდოდა შევემჩნიე, რომ კითხვა დამესვა: – ჰეი, შენ, მანდ… რომ მიყურებ ზემოდან, მითხარი, რამხელაა ეგ ცა…? უფრო დიდია და მე ვერ ვხედავ…? რატომ ვერ ვხედავ ყველაფერს…?

მერე მეგონა, რომ ფილმში ვცხოვრობდი და ვცდილობდი, როლი კარგად შემესრულებინა… რამდენი ფიქრი შეიძლება გაჩნდეს ბავშვების თავში და სულაც არ არის სასაცილო რომელიმე… მაგალითად, რატომ გამებუტა ჩემი მეგობარი კლასელი (მე-5 კლასში), რომელიც ძალიან მიყვარდა? ამის გამო ღამეები არ მეძინა… მერე ვარკვევდი, ვარკვევდი… სახლში მეტყოდნენ: ალბათ შენი ბრალი იყოო… მერე ვეძებდი, ნეტავ, რა დავაშავე…? მერე აღმოჩნდებოდა, რომ თურმე ის ეწყინა, სხვასთანაც რომ ვმეგობრობდი… ჰოდა, კარგი იქნებოდა, ამ დროს მასწავლებელი თუ დამეხმარებოდა და ამიხსნიდა, რა არის ეგოიზმი და ასე შემდეგ… ასეთი პატარა ამბებით ხომ სავსეა ბავშვების ცხოვრება და მათ ყოველთვის სჭირდებათ დახმარება.

ყველა პატარა ამბავზე პასუხი უფრო დიდი ამბის ნაწილია. იმ მთავარი კითხვისკენ მივყავართ: „მაინც რა არის ჩვენი ყოფა-წუთისოფელი?“

გიგი თევზაძის ძალიან საინტერესო წიგნის – „საბოლოო ფილოსოფია“ – იმ ნაწილს რომ ვკითხულობდი, რომელშიც სკოლაზე, ახალ განათლებაზე, სიამოვნების ხეზე, ბედნიერებაზე და თვითრეფლექსიაზეა საუბარი, მაშინ გამახსენდა ჩემი ბავშვობის ეს ამბებიც, რომელსაც უფრო სწრაფად გადავლახავდი, სკოლაში მასწავლებლებს თვითრეფლექსიის ტექნიკის მართვა რომ შეძლებოდათ.

ახლა უკვე გვაქვს ეს წიგნი და, მასწავლებლებო, თუ გინდათ, საკუთარ თავს და მოსწავლეებსაც დაუსვათ ის კითხვები, რომლებზეც პასუხიც ბედნიერების კუნძულისკენ თავბრუდამხვევ მოგზაურობაში გაგიტაცებთ, მაშინ იჩქარეთ და ნუ გადადებთ ბედნიერებას! ეს წიგნი ჩვენმა მთავარმა რედაქტორმა, ნატო ინგოროყვამ, მაშინვე დადო საიტზე და შეგიძლიათ უფასოდ გადაიწეროთ. აგერ ლინკიც: https://mastsavlebeli.ge/?p=14520

ერთ თავში გიგი თევზაძე ჰოვარდ გარდნერის მრავალი ინტელექტის თეორიას განიხილავს და გვთავაზობს სასწავლო გარემოს იმგვარ მოწყობას, რომელშიც მოსწავლე გამოავლენს იმ უნარებს, რომლებიც აქვს, მაგრამ არსებულ სისტემაში ვერ ხდება ამ უნარების აღმოჩენა.

გიგი თევზაძე თანამედროვე მსოფლიოში ყველაზე უფრო პროგრესულ განათლების ექსპერტებს შორსიაა. ამას მე პირადი დაკვირვებით ვამბობ. მაგალითად, ჩვენ სიამოვნებით ვციტირებთ სერ კენ რობინსონს, როდესაც ის საუბრობს იმაზე, თუ როგორ კლავს თანამედროვე სკოლა ბავშვებში შემოქმედებითობას ან როგორი საჭიროა, რომ მათ საკუთარ თავში უნარები აღმოაჩინონ:

„როდესაც ადამიანები ამყარებენ კავშირს თავიანთ ნიჭთან, რომელიც მათში ცხოვრობს, შეეხებიან მას და აღმოაჩენენ, თუ რა შეუძლიათ, ისინი იცვლებიან, სხვანაირები ხდებიან და ჩემთვის ეს არის ის საფუძველი, რაზეც უნდა აშენდეს განათლების ახალი სისტემა. (ხაზგასმა ჩემია, ც.ბ.). ეს ნიშნავს არა ძველი მოდელის გამყარებას თუ გაუმჯობესებას, არამედ ჩვენი პიროვნული შეგრძნებების რეკონსტრუირებას და მათ სინერგიას” – სერ კენ რობინსონი.

გიგი თევზაძის ნაშრომები იმით არის უფრო ღირებული, რომ ის უბრალოდ რჩევები კი არ არის, ის ეფუძნება მეცნიერულ კვლევებს. ძალიან საინტერესო ინფორმაციას მიიღებენ მასწავლებლები, თუ გაეცნობიან აგრეთვე ამ თავს: „ორი ინტელექტის გარემოცვაში: როგორ უნდა ვასწავლოთ ბავშვებს, რომ მაქსიმალურად ეფექტიანად გამოიყენონ საკუთარი შესაძლებლობები“(გვ. 129). არაფერს გეტყვით იმ 6 პრინციპზე, რომლებსაც უნდა დაეყრდნოს მომავლის სკოლა და რომლებსაც ამ წიგნში ამოიკითხავთ.

კენ რონინსონისა და გიგი თევზაძის  მომავლის სკოლის მსგავსი ხედვა, რა თქმა უნდა, ეს არ არის პლაგიატი, ეს არის პროგრესული ადამიანების თვალთახედვა, რომლებიც გრძნობენ მომავალს და მომავლის საჭიროებებს იმისათვის, თუ როგორ უნდა გახდეს ადამიანი ბედნიერი.

ახლა კი 4 მთავარი კითხვა გიგი თევზაძის „თვითრეფლექსიის სახელმძღვანელოდან“ (გვ.159).

ეს კითხვები შეუძლიათ მასწავლებლებმა გამოიყენონ მოსწავლეებისთვის, თუკი ისინი გადაწყვეტენ, რომ თვითრეფლექსია გზაა ბედნიერებისკენ და რომ ეს მათ მოსწავლეებს სჭირდებათ:

• რა მსიამოვნებს?
• რამდენად შეიძლება (რაზეა დამოკიდებული, რომ) ის, რაც მსიამოვნებს, იყოს მდგრადი და მეტ-ნაკლებად მუდმივი?
• რამდენად შესაძლებელია, რომ ის, რაც მსიამოვნებს, მივიღო სხვებისთვის ზიანის მიუყენებლად?
• რამდენად მაზიანებს ის, რაც მსიამოვნებს და რამდენად შესაძლებელია, სიამოვნების მიღება ჩემი დაზიანების გარეშე?

ეს ის კითხვებია, რომელზეც გულწრფელი პასუხის შემთხვევაში, ადამიანი აირიდებს არასასურველ მომავალს და მიუახლოვდება ბედნიერებას.

გიგი თევზაძის „სიამოვნების ხე“ და  ბარათაშვილის „საწყაული აღუვსებელი“  დაახლეობით მსგავსი მეტაფორებია: შეიძლება „სიამოვნების ხეების“ ბაღნარი გააშენო და არასდროს დაასრულო ეს პროცესი, ისევე, როგორც ძირგავარდნილ საწყაულს ვერასდროს აავსებ…

მაინც რა არის ჩვენი ყოფა — წუთისოფელი,
თუ არა ოდენ საწყაული აღუვსებელი?
ვინ არის იგი, ვის თვის გული ერთხელ აღევსოს,
და რაც მიეღოს ერთხელ ნატვრით, ისი ეკმაროს?

წიგნის დასასრულს კი თქვენ მიიღებთ პასუხს ძალიან მნიშვნელოვან კითხვაზე: რა ხდება მას შემდეგ, რაც „აღუვსებელი აღივსება“? რა ხდება „სიამოვნების ხეების“ შემდეგ? და რა შუაშია ამ ყველაფერთან გაუტამა ბუდა?