“4 აბზაცის გზით წერა“ კრიტიკული აზროვნების ერთ-ერთი კლასიკური, ამავდროულად, თვალსაჩინო სტრატეგიაა. მისი ავტორია კელი ამბროუსი[1], რომელიც მიიჩნევს, რომ სტრატეგიის გამოყენებით წერას დაწყებითი კლასებიდანვე შეიძლება შევაჩვიოთ ბავშვები. სტრატეგია წარმატებით გამოიყენება სწავლების საბაზო და საშუალო საფეხურებზეც, ასევე ყოველთვის, როდესაც ესეის წერას გადავწყვეტთ.
სქემა 1.
აღნიშნული მოდელი ძალიან ეფექტური და ეკონომიურია, რადგან სქემა შეიძლება გამოვიყენოთ ფაზლი ჯგუფური სამუშაოების შესრულებისასაც. ამგვარ შემთხვევაში გაკვეთილზე ერთდროულად რამდენიმე ესეის შექმნა და გაცნობა მოხერხდება.
საგაკვეთილო თუ სალექციო პროცესში აქტიურად გამოიყენება ხაზგასმის სტრატეგიაც. ამ სტრატეგიის არსი ის არის, რომ გამოვიყენოთ ხაზგასმის მეთოდი ძირითადი აზრისა და მისი მხარდამჭერი დეტალების მიმართ.
„შენ ამბობ/მე ვწერ“ სტრატეგია
„შენ ამბობ/მე ვწერ“ არის დაგეგმვისა და გადამოწმების სტრატეგია, რომელიც ეყრდნობა წერის თანამშრომლობით მოდელს და წერისას ავითარებს იდეებს. სტრატეგიის ავტორია კეითი სქარაფია (Kathie Scarafia).
ნაბიჯი 1: შესავალი
„შენ ამბობ/მე ვწერ“ სტრატეგია დაეხმარება იმ სტუდენტებს, ვისაც უჭირს აზრების/იდეების ფურცელზე გადატანა. სტრატეგია მოითხოვს 2 ადამიანს. ესეის ავტორი ზეპირად პასუხობს მასწავლებლის/ლექტორის ან თანაპარტნიორის მიერ დასმულ შეკითხვებს. ამ დროს კი წერის მეორე მონაწილე ყველაფერს ზუსტად ინიშნავს ფურცელზე. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან ესეის ავტორებმა უნდა ამოიცნონ თავიანთი აზრები ან სიტყვები, როდესაც მონახაზს კვლავ დაუბრუნდებიან. კითხვები, რომლებსაც მსმენელ/ჩამნიშვნელი სვამს, დაფუძნებულია მონახაზსა თუ თეზისზე, როლის შესახებაც იწერება ესეი. „სად გვჭირდება მეტი იდეა?“, „სად შეიძლება დავამატოთ მეტი დეტალი?“. სტუდენტები, რომლებიც ამგვარად მუშაობას ეჩვევიან, მერე თავადაც, პარტნიორის გარეშეც უიოლდებათ წერა. ზოგი ჩანაწერს თავისით კრავს, ზოგიც დაბალ ხმაზე მსჯელობს ამა თუ იმ იდეის შესახებ.[2]
ნაბიჯი 2: „შენ ამბობ/ მე ვწერ“ სტრატეგიის მოდელირება
„შენ ამბობ/მე ვწერ“ სტრატეგია აიგება პარტნიორებისადმი „კარგის“ პრიმიტივზე დაფუძნებული შეკითხვების დასმით. სტუდენტები ასევე ხედავენ, როგორ გარდაიქმნება ავტორისეული აზრები მის საკუთარ სიტყვებად. მოსაუბრე ავტორებს გაცნობიერებული აქვთ, რომ ნელა უნდა ისაუბრონ, რათა მათი სიტყვები არ დაიკარგოს. ესეი აიგება ზედაპირული მონახაზის/ ჩანაწერის გამოყენებით. სტუდენტები რწმუნდებიან სტრატეგიის წარმატებაში. სპეციფიკური ინსტრუქციების წარმოებისთვის სასარგებლოა ნაბიჯების სიის გამოქვეყნება დაფასა თუ დიდ ეკრანზე. მაგალითად, ამ ფორმით:
სქემა 2.
ამ ყველაფრის შემდეგ დროა, სტუდენტების ხელი შევუწყოთ სტრატეგიის წარმატებით განხორციელებაში.[3]
ნაბიჯი 3: „შენ ამბობ/მე ვწერ“ სტრატეგიის ხარაჩო
ამ სტრატეგიით იქმნება წერილობითი ნაწილი, ასევე წერითი მსჯელობისა და ზეპირი მეტყველების გამოყენებით იხსნება წერის სირთულეები. ქაღალდის ცალკე ფურცელზე პარტნიორის მიერ იწერება ყველა აზრი, რომელიც მსჯელობისას თანაავტორის მიერ წარმოითქმის. ნაწერს მთხრობელი ავტორიც გადაიკითხავს და ერთად ეძებენ ადგილებს, რომლებიც ჩასწორებას საჭიროებს. ამ სტრატეგიის გამოყენებით ავტორს ენიჭება ნდობა, რომ ყველა მისი აზრი თუ სიტყვა უცვლელად ინახება ფურცლის ნაწილზე. ის კი, ვისაც ფურცელზე თავისი აზრების გადატანა უძნელდება, წერაში თანდათან იწაფება და მალე თავის აზრებსაც ისევე სწრაფად გარდაქმნის არგუმენტად თუ ესეიდ, როგორც ეს პარტნიორთან თანამშრომლობის შემთხვევაში ხდებოდა ხოლმე[4].
რა სტრატეგიასაც არ უნდა ვიყენებდეთ, მთავარია, გვახსოვდეს, რომ თეზისისა თუ არგუმენტისთვის ნებისმიერი აზრი ფასეულობას დავაფუძნოთ და ისე დავუკავშიროთ განსაზღვრის კრიტერიუმს, ასევე მართებულობას/რელევანტურობას, მნიშვნელოვნებასა და თანმიმდევრულობას[5]. რადგან სწორედ ამგვარი მიდგომა წარმოადგენს ეფექტური არგუმენტის შექმნისა და არგუმენტირებული მსჯელობის საფუძველს.
მაგრამ კიდევ უფრო მთავარია, ვასწავლოთ იმის წარმოდგენა, რომ ყველაფერი შეუძლიათ და შეძლებენ, ყველაფერი წარმოიდგინონ. ეს ფრაზა „კრეატორის დღიურიდანაა“. კოტე იანტბელიძის ეს საინტერესო წიგნი კი ცალკე წერილს ნამდვილად იმსახურებს.
https://www.youtube.com/watch?v=owZxVE1SALg&t=328s
https://www.michigan.gov/documents/mde/Writing_to_Learn_Mathematics_306722_7.pdf
[1] https://gseweb.gse.buffalo.edu/org/writingstrategies/pdffiles/ambrose.pdf
[5] https://mastsavlebeli.ge/?p=11024
