ინტერაქტიული მეთოდების ეფექტურობა სიახლეს აღარ წარმოადგენს. სამოქალაქო განათლებაში ეს ყოველდღიური პრაქტიკაა. შედეგისკენ მიმავალი ახალი გამოცდილება კოლეგებისთვის გაზიარებული რესურსია. ეს წერილიც ერთ ასეთ გამოცდილებას ეხება.
საქართველოს ათი რეგიონის სკოლების ნაწილი მეტად საინტერესო საერთაშორისო პროექტში – „მეტი შეგვიძლია! – ბავშვებისა და ახალგაზრდების სამოქალაქო მონაწილეობის გაძლიერების ხელშეწყობა აღმოსავლეთ ევროპაში“ – მონაწილეობს. სამოქალაქო ცნობიერების ამაღლებაზე ორიენტირებული პროექტი დასაწყისშივე აჩენდა კარგ მოლოდინებს. გერმანულ რეალობაში დაბადებული იდეა ეს უკვე ორ ათეულ წელზე მეტია ,,დამოგზაურობს“ აღმოსავლეთ ევროპასა და პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში. „U18”-ის მოდელი მომავალ ამომრჩევლებს – 18 წლამდე ახალგაზრდებს სამოქალაქო პროცესებში, კერძოდ კი არჩევნებში ჩართვისათვის საჭირო ცოდნასა და უნარებს უვითარებს.
მასწავლებლებისთვის, რომლებიც გრიფმინიჭებული სახელმძღვანელოთი არ შემოისაზღვრებიან და სწავლების ახალ მიდგომებს ეძებენ, ეს საინტერესო გამოწვევა აღმოჩნდა. მათ თავიანთი ქვეპროექტების დაგეგმვა აგვისტოს ბოლოსვე დაიწყეს. იმიტირებული ახალგაზრდული არჩევნები (მოიხსენებენ როგორც პროექტს) თავისი არსით სრულ თანხვედრაშია ეროვნული სასწავლო გეგმის სამოქალაქო განათლების საგნობრივ სტანდარტთან.
მოქ.IX.10. მოსწავლეს შეუძლია გააანალიზოს საქართველოს სახელმწიფო მმართველობის სისტემა.
- ის თანაკლასელების ჯგუფთან ერთად მოიძიებს ინფორმაციას რომელიმე არჩევითი თანამდებობის ან ორგანოს (მაგ.: სკოლის დირექტორი, დეპუტატი, მერი ან სხვა) შესახებ და სიმულაციურ არჩევნებში მისთვის განკუთვნილ როლს ასრულებს (მაგ: ამომრჩეველი, კანდიდატი, მხარდამჭერი, დამკვირვებელი, ჟურნალისტი, სამართალდამცველი ან სხვა); ერთმანეთს ადარებს ნავარაუდევ და მიღებულ შედეგებს, რის საფუძველზეც თანაკლასელებთან ერთად აფასებს თითოეული მონაწილის როლს/ფუნქციას;
მოქ.X.11. მოსწავლეს შეუძლია გააანალიზოს მოქალაქეების როლი ქვეყნის დემოკრატიაში.
- ის ირჩევს მნიშვნელოვან მოვლენას საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ცხოვრებიდან და თანაკლასელების ჯგუფთან ერთად განიხილავს ამ მოვლენაში ადამიანთა მონაწილეობის მოტივაციას, შესაძლებლობებსა და ხარისხს; შესაბამისი სამართლებრივი დოკუმენტების ანალიზის საფუძველზე წერს რეკომენდაციებს საზოგადოებრივი თანამონაწილეობის წასახალისებლად.
ზგემ-ში იგივე შინაარსი უფრო განზოგადებულად არის ფორმირებული. ამონარიდები იმის დასტურად მოვიყვანეთ, რომ ეს გამოცდილება ერგება როგორც სასწავლო პროექტის, ისე სოციალური პროექტის ჩარჩოებსაც.
აქტივობები იწყება და მთავრდება, მაგრამ იქმნება ახალი გამოცდილება, რომლის გაზიარებაც, კოლეგებს სასწავლო და სააღმზრდელო შედეგების მიღწევაში გამოადგებათ.
ყველა სკოლამ თავისი გზა აირჩია ახალგაზრდული იმიტირებული არჩევნებისათვის. საერთო ის გახლდათ, რომ აქტივობები პირობითად სამ ეტაპზე განაწილდა: არჩევნებისთვის სამზადისი, არჩევნები და არჩევნების შეჯამება-ანალიზი.
სამზადისი მრავალფეროვანი იყო: მოქალაქის უფლება-მოვალეობების გაცნობა, ადგილობრივი თვითმმართველობის არსში გარკვევა, არჩევნების წესებისა და პროცედურების გაცნობა, ვიზიტები საარჩევნო კომისიებში, საორგანიზაციო ჯგუფების შექმნა, მცირე კვლევები, სლოგანების კონკურსები, საარჩევნო ყუთებისა და პრომომასალის მომზადება, როლების გადანაწილება და, რაც მთავარია, საარჩევნო სუბიექტების საარჩევნო პროგრამებზე მუშაობა.
როგორც თამაშს შეეფერება, შემოთავაზებული 4 საარჩევნო სუბიექტის ( A, B, C და D) პროგრამა ადაპტირებული იყო მოსწავლეებისათვის და იმ 6 ძირითად სფეროს მოიცავდა, რომლის მიმართაც ახალგაზრდების ინტერესი გამოიხატა ( განათლება, გარემოს დაცვა, ჯანდაცვა და სოციალური დაცვა, ინფრასტრუქტურა, უმუშევრობა, ადგილობრივი თვითმმართველობის განვითარება); მოსწავლეებმა იმსჯელეს, დაიცვეს საკუთარი პოზიციები და „არჩევნებზე“ დასაბუთებული გადაწყვეტილებით მივიდნენ. ეს ყველაფერი ნახვად ღირდა: „კომისიის წევრები“ სერიოზულად იცავდნენ წესებსა და პროცედურებს, თუ რამ შეეშლებოდათ, „დამკვირვებლებისა“ და „მედიის“ თვალს არაფერი ეპარებოდა; სოციალურ ქსელებში პირდაპირი რეპორტაჟებიც გადაიცემოდა. ზოგიერთი საარჩევნო ყუთი ნამდვილი (ნათხოვარი) იყო, ზოგიერთი – კონკურსისთვის შექმნილი (საკუთარი). „საარჩევნო კაბინებში“ ტყუპებიც კი არ შეუშვეს ერთად – წესი წესი იყო. „კომისიამ“ დაითვალა ბიულეტინები, ჩასათვლელი ჩათვალეს, არასწორი – ბათილად ცნეს. შეავსეს ოქმები და მოაწერეს ხელი. პროექტის ბოლო ეტაპი მიღებულ ცოდნასა და გამოცდილებას განამტკიცებს. არჩევნების მონაწილეები ერთმანეთს შეადარებენ ნავარაუდევ და მიღებულ შედეგებს, გაანალიზებენ ჩავლილ არჩევნებს: რომელმა აქტორმა გაართვა თავი საკუთარ ფუნქციებს და რომელმა ვერა; რა იყო ხელშემწყობი და ხელშემშლელი გარემოება; დაასკვნიან, რას გააუმჯობესებენ მომავალში. ამ თემებზე მოამზადებენ კედლის გაზეთებს.
გვსურდა ეს გამოცდილება გაგვეზიარებინა მასწავლებლებისათვის, რომლებიც ამ პროექტში არ იყვნენ ჩართული. რადგან ესგ-ის ზემოთ მოტანილ შედეგებზე გასასვლელად ასეთი ინტერაქტიული მიდგომები, იქნება ეს საერთასორისო პროექტის ფარგლებში თუ დამოუკიდებელი, მეტად ეფექტურია, რაც მთავარია, სახეზე იყო სწავლა ხალისით და ბოლომდე შენარჩუნებული მოტივაციით. „არჩევნები“ ერთნაირი აქტიურობით და პასუხისმგებლობით ჩატარდა აჭარის მაღალმთიანი ზონის მცირეკონტიგენტიან სკოლაშიც და დედაქალაქის მრავალრიცხოვან სკოლებშიც.
სამოქალაქო ინიციატივების ქართული ასოციაცია – „სიქა“, რომელიც ამ საერთაშორისო პროექტის პარტნიორია, საქართველოში შედეგებს აჯამებს.
ინგა პაიჭაძე, პროექტის მენეჯერი: შარშან მხოლოდ 6 რეგიონში მუშაობდა პროექტი, წელს ათი რეგიონია ჩართული. იმიტირებული არჩევნები რეალური არჩევნების ზღურბლზე იმართება. თუ გერმანიაში კონკრეტული პარტიების პროგრამებს განიხილავენ, ჩვენ ქართული ვარიანტი შევიმუშავეთ (ანონიმური საარჩევნო სუბიექტებით), რათა მოსწავლეები არ დაგვეტვირთა პოლიტიკური ასოციაციებით და ფოკუსირება მომხდარიყო საარჩევნო პროგრამებზე და არა სუბიექტურ ფაქტორებზე. სხვადასხვა სკოლაში განსხვავებული შედეგი მივიღეთ. მაგალითად, ზოგიერთ სკოლაში მოსწავლეებმა შეთავაზებულ პროგრამებში მოისაკლისეს მნიშვნელოვანი მიმართულებები, იმსჯელეს ამაზე და საარჩევნო პროგრამების საკუთარი ვარიანტიც კი შეიმუშავეს. მთავარი მიღწეულია, ახალგაზრდა ამომრჩეველმა გაიაზრა, რომ გადაწყვეტილების საფუძველი პროგრამაში უნდა ეძებოს და ასევე მათ განივითარეს პროგრამის გაანალიზების უნარი. მოზარდები ამ თემებზე ფიქრობენ, ადარებენ, მსჯელობენ, ასაბუთებენ… ანუ ისინი სამომავლოდ, პასუხისმგებლობიანი გადაწყვეტილებების მისაღებად ემზადებიან.
