სკოლაში ადამიანის უფლებების სწავლება გულისხმობს ადამიანის უფლებების შესახებ ცოდნის გადაცემას, ინდივიდებისთვის სათანადო ღირებულებებისა და უნარ-ჩვევების გამომუშავებას. სწავლების მიზანია, ინდივიდებმა შეძლონ თავიანთი უფლებებით სარგებლობა და სხვისი უფლებების პატივისცემა.
ადამიანის უფლებების შესახებ სწავლება მოიცავს:
- სწავლებას ადამიანის უფლებების შესახებ: ინდივიდმა უნდა იცოდეს და აცნობიერებდეს ადამიანის თითოეულ უფლებასა და თავისუფლებას, უნდა ერკვეოდეს ნორმებში, პრინციპებსა და ღირებულებებში;
- სწავლებას ადამიანის უფლებების დაცვისა და პატივისცემის პირობებში: სწავლება უნდა წარიმართოს დემოკრატიული მეთოდების გამოყენებით და იყოს თანამონაწილეობაზე დამყარებული; უზრუნველყოფილი უნდა იყოს როგორც მასწავლებელთა, ასევე მოსწავლეთა უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვა;
- სწავლებას ადამიანის უფლებებისთვის: სწავლა-სწავლების პროცესი ყოველდღიურ ცხოვრებაში უნდა უშვებდეს საკუთარი უფლებებითა და თავისუფლებებით სარგებლობას. სკოლამ სასწავლო პროცესში მონაწილე პირები უნდა წაახალისოს, გამოიყენოს მათი უფლებები და პატივი სცეს სხვის უფლებებს.
სკოლებს ძალიან დიდი როლი აქვს საზოგადოების განვითარებაში. ის არის ძირითადი ინსტიტუცია, რომელიც უზრუნველყოფს ახალგაზრდა თაობის სოციალიზაციასა და მოსწავლეთა ჩამოყალიბებას საზოგადოების აქტიურ წევრებად.
ადამიანის უფლებების სწავლება საშუალებას აძლევს სკოლას, შექმნას არადისკრიმინაციული, ინკლუზიური, თანასწორობაზე, პატივისცემასა და თანამონაწილეობაზე დამყარებული გარემო, რაც აუცილებელია უფრო მეტად მშვიდობიანი და განვითარებული საზოგადოების შექმნისთვის. სკოლამ უნდა შექმნას ისეთი გარემო, სადაც სასკოლო საზოგადოების ყველა წევრი ერკვევა ადამიანის უფლებებში, აქვს შესაბამისი ღირებულებები და იცავს ადამიანის უფლებებს.
ელეანორ რუზველტის თქმით, ადამიანის უფლებები იწყება მცირე ჯგუფებში, სახლთან ახლოს – ისე ახლოს და ისე მცირე ჯგუფებში, რომ შეუძლებელია მსოფლიო რუკაზე მისი დანახვა. თუმცა ინდივიდისთვის ეს მთელი სამყაროა: სამეზობლო, სადაც ის ცხოვრობს; სკოლა, სადაც დადის; ოფისი, სადაც მუშაობს. თუ ეს უფლებები უმნიშვნელოა ასეთ მცირე ადგილებში, მაშინ მისი მნიშვნელობა სხვაგანაც მიზერულია.
როგორი უნდა იყოს სკოლა, რომელიც ასწავლის, იცავს და პატივს სცემს ადამიანის უფლებებს?
როგორია სკოლა, რომლის საქმიანობის ყველა ასპექტი ეფუძნება ადამიანის უფლებებს? ეს არის სასკოლო საზოგადოება, რომელშიც ასწავლიან და სწავლობენ ადამიანის უფლებებს, პრაქტიკაში ნერგავენ პრინციპებს, პატივს სცემენ, იცავენ და ახალისებენ უფლებების გამოყენებას. ეს არის სკოლა, რომლის საქმიანობაშიც სასკოლო საზოგადოების ყველა წევრი თავისუფლად არის ჩართული, წახალისებულია მათი მონაწილეობა პროცესებში, მიუხედავად მათი სტატუსისა. „ადამიანის უფლებების მეგობარი სკოლა“ განამტკიცებს ადამიანის უფლებებს, ღირებულებებსა და პრინციპებს, ასეთ სკოლაში ადამიანის უფლებები არის სწავლების საფუძველი.
„ადამიანის უფლებების მეგობარი სკოლა“:
- გულისხმობს არადისკრიმინაციულ, ინკლუზიურ, თანასწორობაზე, პატივისცემასა და თანამონაწილეობაზე დამყარებულ გარემოს;
- მმართველობით გადაწყვეტილებებს იღებს დემოკრატიულად, თანამონაწილეობის პრინციპის დაცვით. გადაწყვეტილებების მიღებაში ჩართულია სასკოლო საზოგადოება;
- ხელს უწყობს მოსწავლეების, მასწავლებლებისა და ადმინისტრაციული პერსონალის აზრიან და თანასწორ მონაწილეობას სასკოლო პოლიტიკის მიზნების დანერგვაში;
- ახალისებს მოსწავლეთა კრიტიკულ აზროვნებას და ხელს უწყობს მათ ჩართვას დებატებში ადამიანის უფლებებისა და სოციალური ცვლილებების შესახებ;
- ქმნის და ხელს უწყობს მრავალფეროვან სასწავლო გამოცდილებას ადამიანის უფლებების შესახებ როგორც სკოლის შიგნით, ასევე მის ფარგლებს გარეთ.
„ადამიანის უფლებების მეგობარი სკოლა“ არამარტო სწავლების შინაარსს აქცევს ყურადღებას, არამედ ასევე სწავლების მეთოდებს, რაც, საბოლოო ჯამში, მიზნად ისახავს ადამიანის უფლებების დაცვისა და პატივისცემის კულტურის შექმნას სასკოლო საზოგადოებაში.
