კვირა, აპრილი 28, 2024
28 აპრილი, კვირა, 2024

ტყე როგორც სიცოცხლის წყარო

ცოცხალი ორგანიზმებისთვის ტყეს სასიცოცხლო მნიშვნელობა აქვს. ის გავლენას ახდენს ჟანგბადისა და ნახშირბადის ბალანსზე (მსოფლიოს ტყეების დიდი რეგიონები „გამოიმუშავებს“ ატმოსფეროში არსებული ჟანგბადის 50%-ს).

ტყე უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია ბიოსფეროში ეკოლოგიური წონასწორობისა, უდიდესი დამგროვებელი მზის ენერგიისა და ბიოლოგიური მასისა. ტყეების ბიომასა რამდენიმე ათეულჯერ აჭარბებს მცენარეულ თანასაზოგადოებათა სხვა ტიპების ბიომასას.

იმავდროულად, ტყე არის ბიოსფეროს მნიშვნელოვანი ნაწილი, გეოგრაფიული ლანდშაფტის ელემენტი.

ტყე ასუფთავებს ჰაერს, არეგულირებს წყლის ნაკადებს, ეროზიისგან იცავს ნიადაგს, დადებით გავლენას ახდენს ჰაერის მასების მოძრაობასა და ტემპერატურაზე. ტყე არის ადამიანთა ჯანმრთელობა და დასვენება, მრავალფეროვანი ძვირფასი ნედლეულის წყარო.

ტყე შედგება ხეების, ბუჩქების, ბალახოვანი და სხვა მცენარეების (ხავსები, მღიერები) ერთობლიობისგან, მათთან ერთად – ცხოველებისა და მიკროორგანიზმებისგან, რომლებიც განვითარების პროცესში ბიოლოგიურად არიან ურთიერთდაკავშირებულნი, მოქმედებენ ერთმანეთსა და გარე სამყაროზე. ტყის მთავარი და აუცილებელი კომპონენტია ხეები (ხევნარი).

გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის (FAO – ორგანიზაცია, რომელიც ახორციელებს ტყის რესურსების აღრიცხვას მსოფლიოს მასშტაბით) განმარტებით, ტყე არის 0,5 ჰა-ზე მეტი ფართობის ტერიტორია, სადაც არსებულ ხეთა ვარჯების პროექციათა ჯამი შეადგენს შესაბამისი ფართობის 10%-ზე მეტს.

სახელმწიფო ტყეებისა და საქართველოს კანონმდებლობით, მისთვის მიკუთვნებული მიწების, მისი რესურსების ერთობლიობა წარმოადგენს საქართველოს სახელმწიფო ტყის ფონდს.

ტყის ფონდისა და მისი რესურსების მოვლასთან, დაცვასთან, აღდგენასა და გამოყენებასთან დაკავშირებული სატყეო ურთიერთობები საქართველოში რეგულირდება საქართველოს კონსტიტუციით, საერთაშორისო ხელშეკრულებებითა და შეთანხმებებით, საქართველოს ტყის კოდექსითა და სხვა ნორმატიული აქტებით.

საქართველო ტყით მდიდარი ქვეყანაა. ტყის ფონდის საერთო ფართობი, 2010 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით, შეადგენს 3007.6 ათას ჰექტარს, ანუ ქვეყნის ტერიტორიის (6949.4 ათასი ჰექტარი)- 43.2%-ს. ტყის ფონდის საერთო ფართობიდან საკუთრივ ტყეს (ტყით დაფარულ მიწებს) უკავია 2822.4 ათასი ჰექტარი, ანუ ქვეყნის ტერიტორიის 40.6% (ტყიანობის პროცენტი).

ეს საკმაოდ მაღალი მაჩვენებელია. მსოფლიოსთვის საშუალო მაჩვენებელი 27%-ია, ხოლო საქართველოს მეზობელი ქვეყნებისთვის 15%-ს არ აღემატება. ტყეებში მერქნის (ხეთა ღეროების) საერთო მარაგი 454.5 მლნ მ3ს შეადგენს, ხოლო მერქნის მარაგის საშუალო წლიური ნამატი – 4.5 მლნ მ3-ს.

ქვეყნის ტყის ფონდის 680,7 ათასი ჰა (22,6%), მატ შორის – ტყით დაფარული 642.1 ათასი ჰა, დროებით ოკუპირებულ ტერიტორიებზეა (აფხაზეთი: სულ – 507,1 ათასი ჰა, ტყით დაფარული – 479,9 ათასი ჰა; სამაჩაბლო: სულ – 173,6 ათასი ჰა, ტყით დაფარული – 162,2 ათასი ჰა). აღნიშნულ ტერიტორიებზე საქართველოს იურისდიქცია ჯერჯერობით არ ვრცელდება.

ტყეებში ბუნებრივად გავრცელებულია 400-მდე მერქნიანი სახეობა. ტყეებისთვის დამახასიათებელია რელიქტურ სახეობათა სიუხვე და მერქნიან მცენარეთა მაღალი ენდემიზმი (საქართველოს ენდემია 61 სახეობა, ხოლო კავკასიის – 43).

ტყეებში წარმოდგენილია წიწვოვანი და ფოთლოვანი, მარადმწვანე და ფოთოლმცვენი მერქნიანი სახეობები, მიწაზე გართხმული ბუჩქები და გიგანტური (60 მეტრამდე სიმაღლისა და 2 მეტრამდე დიამეტრის) ხეები, ლიანები, პარაზიტი მცენარეები. უხვადაა სხვადასხვა სახეობის სოკო, ველური ხილი და კენკრა, სამკურნალო და ტექნიკური ნედლეულის მომცემი მცენარეები, ძვირფასი სამასალე და სარეზონანსო მერქნიანი სახეობები.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ჩემი „ვანგოგენი“

ეული ყველასთან ერთად

დარდისას გეტყვი

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი