ძალიან მიყვარს სიტყვებზე დაკვირვება.

ალბათ,  გიკითხავთ მოსწავლეებისთვის, რომელი სიტყვის ან წინადადების მოსმენას მოაქვს მათთვის სიმშვიდე, სიხარული, ბედნიერება… მეც ვეკითხები ხოლმე ამას ბავშვებს, ვთხოვ, დაფიქრდნენ და ჩამოწერონ. რა აღარ ამომიკითხავს მათი პასუხებიდან. თითოეული ჩანაწერი ძალიან საინტერესოა. გასათვალისწინებელიც.

გაინტერესებთ, რას წერენ ხშირად? რისი მოსმენა ამშვიდებთ ბავშვებს? დიახ, სწორად მიხვდით და უკვე ამოიკითხეთ კიდეც, როცა სათაურს დახედეთ, ეს არის – არა უშავს.

არა მხოლოდ პატარებს, უფროსებსაც გვჭირდება ხშირად შეგვახსენონ, რომ – არა უშავს! მასწავლებლებმა თითქოს თეორიულად კარგად ვიცით, ძალიან მნიშვნელოვანია, მოსწავლეებს ვასწავლოთ, რომ შეცდომა ტრაგედია არ არის, რომ შეცდომებზე ვსწავლობთ, რომ შეცდომები განვითარების შესაძლებლებლობად შეგვიძლია ვაქციოთ და სხვა, თუმცა პრაქტიკულად ხანდახან გვიჭირს, ამაში დავარწმუნოთ ბავშვები.

ცოტა ხნის წინ ერთი წიგნი წავიკითხე – როდრიგო მუნიოს ავიას ,,იდეალური ოჯახი“. კითხვის დროს ვფიქრობდი,  მწერალმა მე და ჩემს მოსწავლეებს ხომ არ მოგვისმინა და ისე დაწერა-მეთქი, ცხადია, ასე არ ყოფილა, უბრალოდ, მთავარი პერსონაჟი – სკოლის მოსწავლე ალექსი ისეთ თემებზე საუბრობს, რომლებიც ერთნაირად აფიქრებთ მთელი მსოფლიოს ბავშვებს.

როდრიგო მუნიოს ავია გვაცნობს ოჯახს, რომლის უმცროსი წევრი მიიჩნევს, რომ ოჯახში ყველა იდეალურია, მის გარდა, თუმცა ამის გამო არ ითრგუნება და ცდილობს, ამოხსნას ცხოვრებისეული ამოცანები.  მკითხველი ალექსის თვალით აკვირდება მოსწავლის ყოველდღიურობას და მასთან ერთად ეძებს პასუხებს შეკითხვებზე.

ჩემთვის, როგორც მასწავლებლისთვის, დასაფიქრებელი აღმოჩნდა ერთი ეპიზოდი.

,,მასწავლებელმა იკითხა, X კვადრატის კვადრატული ფესვი რამდენიაო. ვიფიქრე, რომ ძალიან მარტივი კითხვაა და პასუხი აუცილებლად X უნდა ყოფილიყო. ოღონდ თქმა ვერ გავბედე. მასწავლებელმა ღრმად ამოისუნთქა და თქვა, რომ მისი კითხვის პასუხი ნამდვილად X-ია. მეც ამოვისუნთქე, ცოტა უფრო მსუბუქად. არ ვიცი ამით რისი თქმა მინდოდა, მაგრამ ასე მოვიქეცი“.

რატომ მიიქცია ამ ეპიზოდმა ჩემი განსაკუთრებული ყურადღება, ალბათ, მიხვდით: არ მეგულება მასწავლებელი, მსგავსი ამბავი თავს რომ არ გადახდენოდეს. მაშინვე ვკითხე საკუთარ თავს ის, რაც აქამდეც არაერთხელ მიკითხავს:

• რატომ ჩუმდებიან ბავშვები?
• რატომ ვერ ბედავენ ხმის ამოღებას?

პასუხი სხვადასხვა იქნება, მაგრამ ერთი ეს არის – ეშინიათ შეცდომისა.

ვინაიდან ეს არის საკითხი, რომელიც აქტუალურია როგორც მასწავლებლებისთვის, ისე მოსწავლეებისთვის, კარგი იქნება, წავუკითხოთ ბავშვებს, შემდეგ კი ერთად ვიმსჯელოთ, რა პრობლემაა წარმოჩენილი და როგორ შეიძლება, ერთი მხრივ, მოსწავლემ გაბედოს ხმის ამოღება და ახსოვდეს, თუ არასწორად იტყვის, არა უშავს, მეორე მხრივ, რა უნდა გააკეთოს ამ მიზნის მისაღწევად მასწავლებელმა.

ვაპირებ, ,,იდეალური ოჯახი“  მკითხველთა კლუბის წევრებს გავაცნო, ინტერესი რომ აღვუძრა, შევთავაზებ, ორმხრივ ჩანაწერთა დღიური შეავსონ. თუ გაინტერესებთ, თქვენც სცადეთ, საინტერესოა, როგორ უპასუხებთ ესპანელ მწერალს:

ანტუან დე სენტ-ეგზიუპერი ხომ გვეუბნება, გახსოვდეთ, საიდან მოდიხართ, არ დაგავიწყდეთ, ბავშვები რომ იყავითო. ჰოდა, მეც მახსოვს ჩემი ბავშვობა და რადგან გამოვცადე, რას ნიშნავს, გეშინოდეს შეცდომისა და ხანდახან ამის გამო შეიძლება დადუმდე, ახლა ვცდილობ, ხშირად ვუთხრა ჩემს მოსწავლეებს: არა უშავს!

ძველი ქართული ლიტერატურის შესწავლა რთული პროცესია, თუმცა, ჩემს გამოცდილებაზე დაკვირვებით, ყოველი ტექსტის მოშინაურება შესაძლებელია. რამდენიმე ასეული წლის წინანდელი ლექსიკა დღეს გაუგებარია. ძველი, დავიწყებული სიტყვები მხოლოდ კონკრეტულ ტექსტში ცოცხლობენ და მათი შესწავლისთვის მიზანმიმართული აქტივობების მოფიქრება პირველი ნაბიჯია გაგება-გააზრების ეტაპზე გადასასვლელად.

სტატიაში გთავაზობთ სიტყვის ბარათებს, რომლებიც „ვეფხისტყაოსნის“ ლექსიკის შესასწავლად დავამზადე.

სიტყვის ბარათების აღწერა

მართკუთხედის ფორმის ერთ ბარათზე დავიტანე: ერთი სიტყვა და სტრიქონი, საიდანაც სიტყვა შევარჩიე, სტროფის ნომერიც ამავე გვერდზეა მითითებული.

მეორე ბარათზე კი წერია პირველ ბარათზე გამოტანილი სიტყვის თანამედროვე სალიტერატურო ენით განმარტებული მნიშვნელობა.

როგორ ვიყენებთ?

ბარათების დამზადების პროცესში ძალიან ბევრს ვფიქრობდი იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა გამომეყენებინა ბარათები ისე, რომ მეათე კლასის თითოელი მოსწავლე დაინტერესებულიყო და ხალისით ჩაბმულიყო პროცესში. ასეთი რამ მოვიფიქრე:

• სიტყვები გავანაწილე ოთხი ჯგუფისთვის – თითოეულისთვის 22 ბარათი (11 ბარათი სიტყვა და სტრიქონი, 11 კი – სიტყვის განმარტება);
• გაკვეთილი დავიწყე საშინაო დავალების ინსტრუქციის გაცნობით და ბავშვებისთვის მოფიქრებული ინსტრუქციის მიხედვით დაწერილი თემის წაკითხვით;
• მოსწავლეებს ვუთხარი, რომ გაკვეთილის ბოლოს უნდა შეერჩიათ ერთი სიტყვა, რომლის მიხედვით თავისუფალ თემას დაწერდნენ;
• შემდეგ დავურიგე პირველი ბარათები (სიტყვა და სტრიქონი), თითოეულს უნდა ამოეწერა რვეულში სიტყვა და განმარტება მოეფიქრებინა, თუ არ იცოდა კონკრეტული სიტყვის მნიშვნელობა, სტრიქონის წაკითხვა კონტექსტის გააზრებაში დაეხმარებოდა;
• მას შემდეგ, რაც ჯგუფებმა კუთვნილ სიტყვებს განმარტებები მიუწერეს, დავურიგე მეორე ბარათები (სიტყვის განმარტებები) და ამჯერად ჯგუფს უნდა დაეწყვილებინა ბარათები;
• ბოლოს ბარათებზე დატანილის სიტყვების მიხედვით პროგრამაში kahoot აკინძული ვიქტორინა შევთავაზე. კლასი წინასწარ გავაფრთხილე, რომ პროგრამა გადმოეწერათ. ამჯერად თითოეული მოსწავლე ამთლიანებდა გაკვეთილზე ნაბიჯ-ნაბიჯ მიღებულ ცოდნას;
• დავამზადე პოსტერი, რომელზეც დავწერე ბარათებში გამოყენებული სიტყვები. ბოლოს უნდა გვეთამაშა ამგვარად – წყვილი გამოდიოდა დაფასთან, ბუშტის გადაგდებისას ერთი ამბობდა სიტყვას პოსტერიდან, მაგალითად, კანჯარი და მეორეს კი განმარტების ამოკითხვა და ხმამაღლა გაჟღერება უნდა მოესწრო.
• 40-ზე მეტი სიტყვის ბარათის შესწავლას ორი გაკვეთილი დასჭირდა, მესამე გაკვეთილზე პრეზენტაცია უნდა წარადგინონ კლასის წინაშე ჯგუფებმა და ერთმანეთს გააცნონ ჯგუფის მიერ შესწავლილი სიტყვები. ბოლოს კი რომელიმე სიტყვის მნიშვნელობა მოძრაობით გააცოცხლებენ და კლასი მნიშვნელობას გამოიცნობს.
• გასასვლელ ბილეთებს, როგორც წესი, წერილობითი ფორმა აქვს. ბოლო დროს ამგვარი რამ მოვიფიქრე, ზარის დარეკვის დროს კართან ვდგები და მოსწავლემ კუთვნილი შესვენების გამოყენების უფლების „მოსაპოვებლად“ უნდა მითხრას სამი რამ, რაც გაკვეთილზე დაამახსოვრდა. სიტყვის ბარათებზე მუშაობის შემდეგ ბავშვები დერეფანში გადიოდნენ და მიტოვებდნენ სიტყვებს: გენუკვი, ჩაღანა, ყაბაჩა, ბალახში, მანგი, ჯადვარი… ეს მომენტი ჩემი შრომისა და ფიქრის ულამაზესი, დაუვიწყარი უკუკავშირი იყო. სიხარულს ვერ ვიტევდი იმის ყურებისას, მეათეკლასელები, რომლებიც უმეტესად უხალისოდ სხედან გაკვეთილზე, სიტყვის ბარათებზე მუშაობისას ინტერესით იყვნენ ჩაბმულნი და, რაც მთავარია, საგაკვეთილო პროცესში ყველა მოსწავლის ჩართვა შევძელი.

გიზიარებთ თემას, რომელიც სტატიის დასაწყისში ვახსენე. პირადი მაგალითი წერის სწავლებისას უმთავრესია. მეორე დღეს მოსწავლემ კლასის წინაშე წაიკითხა თემა სახელად წინწალი და ესეც პირად საჩუქრად მივიღე.

მე შევარჩიე სიტყვა გენუკვი. აქვე უნდა აღვნიშნო, რომ სიტყვათა განმარტებებისთვის გამოვიყენე თამაზ ვასაძისეული კომენტარებით გამოცემული „ვეფხისტყაოსანი“ (გამომცემლობა „დიოგენე“).

თავისუფალი თემა ჩემი დღიურდან:

„მე შევარჩიე სიტყვა გენუკვი, რომელსაც პოემის ერთ-ერთ ეპიზოდში  ამბობს თინათინი. ავთანდილთან პირისპირ დარჩენილი უმხელს, რომ ავთანდილის მიჯნურობა შეუტყვია და მასაც უყვარს იგი. ნადირობისა და უცხო მოყმის ნახვას ახსენებს და საკუთარ განცდებს აღწერს, თუ როგორ დაითრგუნა ამ უცნაური შეხვედრის შემდეგ:

„მას უკანით გონებამან მისან ასრე დამამხოცა,

შენ გენუკვი მონახვასა, კიდით კიდე მოჰლახო ცა“.

შენ გთხოვ მონახვას, თუნდაც ამისთვის მთელი სამყაროს შემოვლა დაგჭირდესო.

სიტყვა გენუკვი თამაზ ვასაძისეულ კომენტარებში ამგვარად არის განმარტებული: გევედრები.

ვედრება – ეს ის მდგომარეობაა, როდესაც ერთი ადამიანი მეორეს მთელი არსებით მიენდობა და მის იქით გზა აღარ აქვს.

გენუკვი – ნეტავ, რას ფიქრობს პოემაში იმ წამს ავთანდილი, როცა ეს სიტყვა ესმის საყვარელი ადამიანისგან?

სანუკვარი მახსენდება გენუკვის გაგონებისას.

საინტერესოა, ეტიმოლოგია სიტყვისა გენუკვი. სანუკვარი ნიშნავს საოცნებოს, ერთადერთს, უცხოს.

ფაქტია, თინათინმა იცის სწორი სიტყვების საჭირო დროს გამოყენება. ჭკვიანი ქალია. პოემის მამოძრავებელი ძალა. რომ არა თინათინის თხოვნა, პოემაში მოვლენები გაიყინებოდა.

რაც შეეხება ჩემს ცხოვრებაში ამ სიტყვას – გევედრები, რატომღაც ჩემი შვილები და მათთან ურთიერთობა მახსენდება. ძლიერი სურვილის დროს ვიყენებთ, როგორც წესი, და ჩვენც წინააღმდეგობას ვერ ვუწევთ ერთმანეთის ძლიერ სურვილებს.

თხოვნა – გთხოვ, გევედრები, გეაჯები, გემუდარები, გენუკვი – ადამიანებს შორის ურთიერთობას ათბობს, თანაგანცდას საჭიროებს მეორე ადამიანის მოსმენა, მის ტყავში შეძრომა და მისი თვალებიდან მოვლენების დანახვა.

მეც ხშირად მაქვს თხოვნა თქვენთან, ბავშვებო: გიყვარდეთ ერთმანეთი, საკუთარი თავი, მადლიერებით სავსე გული გქონდეთ, წვრილმანებით გახარება შეგეძლოთ, ინტერესების მრავალფეროვნებაზე იზრუნოთ, გაჯეტებთან გატარებული დრო შეამციროთ და წიგნები იკითხოთ.

შემისრულებთ?“

ჩემ მიერ აღწერილი სასწავლო რესურსის უკეთ აღსაქმელად გთავაზობთ ვიდეოჩანაწერს:

https://www.youtube.com/watch?v=nXUoVjv_bZ4

რამდენიმე დღის წინ სკოლაში ჩემი ხელით შეკერილი და წიგნების მიხედვით მოხატული 25 ბალიში მივიტანე. ამ დღისთვის 7 თვე ვემზადებოდი. ბალიშები 24 მერვეკლასელისა და მათი დამრიგებლისთვის შევკერე. ჩანაფიქრს საიდუმლოდ ვინახავდი. ამ სტატიაში გიამბობთ იდეის დაბადების, დასახული მიზნისა და პროცესის შესახებ.

მეოთხე შვილის დაბადების გამო ერთი წელი დეკრეტულ შვებულებაში გავატარე. ამ დროის განმავლობაში ხშირად ვფიქრობდი ჩემს მოსწავლეებზე, სკოლაში არსებულ პრობლემებზე. ქალაქის მრავალრიცხოვან სკოლებში რთულია თითოეულ ბავშვთან ინდივიდუალური ურთიერთობა. დრო კი ელვის უსწრაფესად მიქრის, ბავშვები იზრდებიან და მათზე დაკისრებული პასუხისმგებლობა მასწავლებლებს მყისიერი ქმედებისკენ გვიბიძგებს. ამ ფიქრების კვალდაკვალ იდეა დამებადა, რომ თითოეული მოსწავლისთვის შემეკერა ბალიში და წიგნების მიხედვით მომეხატა. უთვალავჯერ წარმოვიდგინე, როგორ გავახარებდი ბავშვებს. პირველი ბალიშის შეკერვისას კი გადავწყვიტე, წაკითხული წიგნების შესახებ ვიდეო ჩამეწერა და ჩემს Youtube-არხზე ამეტვირთა. ამგვარად შემექმნა საგანმანათლებლო რესურსი, რომელიც კოლეგებს, მშობლებს, ბავშვებს წიგნის წაკითხვის სურვილს აღუძრავდა.

ასე რომ, გადაიკვეთა რამდენიმე მიზანი: 1. თითოეულ მოსწავლეს ეგრძნო, რომ მასზე ვფიქრობ, ვზრუნავ; 2. საგანმანათლებლო, საჭირო და საინტერესო რესურსის შექმნა; 3. წიგნიერების პოპულარიზაცია, რადგან შეკერილ ბალიშს, რომელიც მოსწავლისთვის შერჩეული წიგნის მიხედვით ვხატავ, საჩუქრად გადავცემდი და მასთან ერთად მოსწავლეს შინ ვატანდი წიგნს. გარკვეული დროის განმავლობაში მან უნდა წაიკითხოს ჩემ მიერ მისთვის შერჩეული წიგნი და ბოლოს კი ლიტერატურულ კაფეში წარადგენს წაკითხულ წიგნს; 4. ჩემი შვილებისა და მოსწავლეებისთვის  პირადი მაგალითი იმისა, თუ როგორ შეიძლება თავისუფალი დროის ნაყოფიერად გატარება, შემოქმედებითი უნარების გამოყენებით ყოველდღიურობის გახალისება, წიგნის კითხვის გადატანა სხვა სივრცეში; 5. ჩემთვის პროცესი ძალიან სასიამოვნოა, ერთგვარი თვითერაპიაა, ავი ფიქრების განსადევნი საშუალება.

ბალიშები

ბალიშების კერვისას გამახსენდა, რომ ჩემი 11-წლიანი მასწავლებლობის განმავლობაში ყველა სკოლის მოსწავლისთვის მქონდა შეკერილი ბალიში. ყველაფერი კი მაშინ დაიწყო, როცა 10 წლის წინ სოციალურ ქსელში პოეტისა და საბავშვო მწერლის, ლელა ცუცქირიძის, გამოქვეყნებული ფოტო ვნახე. ლელას თავისი ხელით შეკერილი ბალიში მარო მაყაშვილის დღიურის მიხედვით მოეხატა. ამ ამბავმა შთაგონებით ამავსო და მაშინ დავიწყე ბავშვებისთვის ბალიშების შეკერვა და წიგნების მიხედვით მოხატვა.

ბამბის ფერად ნაჭრებსა და „სინტიფონს“ ლილოში ვყიდულობ, ნაჭრის წყალგამძლე საღებავებსა და ფლომასტერებს კი – საკანცელარიო მაღაზიებში.

თავდაპირველად ვჭრი ბალიშისპირებს, ვაუთოებ, ვკერავ, შემდეგ ზედ საგანგებოდ შერჩეულ ილუსტრაციას ვხატავ, ვწერ წიგნის სათაურს, ავტორის სახელსა და გვარს, ციტატას  წიგნიდან, ვავსებ „სინტიფონით“ და ბოლო გვირისტს ვავლებ.

საკითხავი ლიტერატურის შერჩევა

ამ ეტაპზე ოთხ კლასს (მეექვსე, მეათე და მერვე კლასები) ვასწავლი, სულ 107 მოსწავლეს. თავდაპირველად მერვეკლასელებისთვის დავიწყე წიგნების კითხვა. საკითხავი ლიტერატურაც მათი ასაკობრივი ინტერესების, გაწაფული კითხვის მზაობისა და ჩემს პირად გამოცდილებაზე დაყრდნობით შევარჩიე.

ძალიან საინტერესო პროცესი იყო ლიტერატურის შერჩევის პროცესი. წიგნები ჩემი სახლის ბიბლიოთეკიდან მოვაგროვე. 25 წიგნიდან მხოლოდ სამი წიგნი არ მქონდა წაკითხული, დანარჩენი წიგნები კი ხელახლა საგულდაგულოდ წავიკითხე. საკითხავი ლიტერატურა მოიცავდა სხვადასხვა ჟანრის თანამედროვე და კლასიკოს, ქართველ და უცხოელ ავტორებს, ერთ ავტობიოგრაფიულ წიგნსა და ერთიც საინფორმაციო ხასიათის ტექსტს:

წიგნების სათაურები და ავტორები:

1. „მომო“, მიხაელ ენდე;
2. „ჩემი მეგობარი ლარსი“, იბენ აკერლი;
3. „ჩუმად უნდა იჯდე“, თამარ გეგეშიძე;
4. „კუდამელა ბოგის თავგადსავალი“, მარიამ ჯამდელიანი;
5. „შენს წერილებს ლეიბის ქვეშ ვინახავ“, ასტრიდ ლინდგრენისა და სარა შვარტის მიმოწერა;
6. „მე, ქეთო და კოტე“, თეა ლომაძე;
7. „ნოემბრის მიწურულს“, ტუვე იანსონი;
8. „ჩემი გზა“, ემინემი;
9. „განძის კუნძული“, რობერტ ლუის სტივენსონი;
10. „ბიჭი, რომელიც ვარსკვლავებთან ცხოვრობდა“, ჯორდი სიერა ფაბრა;
11. „შეუჩერებლები“, იუვალ ლოახ ჰარარი;
12. „სიყვარულით, ელლი“, კატო ჯავახიშვილი;
13. “ბალადა გატეხილ ცხვირზე“, არნე სვინგენი;
14. „უფლისწული და მათხოვარი“, მარკ ტვენი;
15. „ჰობიტი“, ჯ.რ.რ. ტოლკინი;
16. „ჰაულის მოსიარულე ციხე-კოშკი“, დაიანა უინ ჯონსი;
17. „ნისლებში და ნისლებს მიღმა“, ნატო დავითაშვილი;
18. „გონების მიღმა“, შერონ დრეიპერი;
19. „ჩვენი საოცარი რეკორდი“, ჯენი პირსონი;
20. „ხიდი ტერაბითიაში“, ქეთრინ პატერსონი;
21. „ჯადოქრის ქუდი“, ტუვე იანსონი;
22. „ყაჩაღის ასული რონია“, ასტრიდ ლინდგრენი;
23. „ამბავი ლილე იროელისა“, ნატო დავითაშვილი;
24. „უჩინარი სახლი“, თეა თოფურია;
25. „დაკარგული სიტყვების ლექსიკონი“, დიანა ანფიმიადი.

ვიდეოჩანაწერები

Youtube-არხისთვის თითოეულ წიგნზე ვიდეო ჩაწერა საინტერესო და შრომატევადი საქმე აღმოჩნდა. პირველი ვიდეო 17 ოქტომბერს ავტვირთე და მსმენელს გერმანელი მწერლის, მიხაელ ენდეს რომანი „მომო“ გავაცანი (აზროვნების აკადემიის გამომცემლობა). გადავწყვიტე, რომ 110 წიგნის შესახებ ჩავწერ ვიდეოს – 107 მოსწავლესა და სამ დამრიგებელს. ამ ეტაპზე გამოქვეყნებული მაქვს 26 წიგნის შესახებ გადაღებული ვიდეო.

თითოეული ვიდეოს გადაღებისას საგულდაგულოდ ვემზადები. პროცესი ამგვარია: წიგნის წაკითხვა, დღიურში საუბრის თემის შესახებ მოკლე ჩანაწერების ჩანიშვნა, დროის გამოძებნა და ვიდეოს ჩაწერა.

ატვირთული ვიდეოჩანაწერების შესახებ თითოეული მსმენელის გამოხმაურება, უკუკავშირი ძალიან მახარებს. ამასობაში, უკუკავშირი მივიღე ნაცნობი და უცნობი კოლეგებისგან, მშობლებისგან, მოსწავლეებისგან.

აქვე უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ ვიდეოჩანაწერების ადრესატები ზრდასრული ადამიანები აღმოჩნდნენ, მათთვის ვსაუბრობ, მათ მივმართავ, რადგან, ჩემი აზრით, საბავშვო ლიტერატურა მასწავლებლებისა და მშობლებისთვის მთავარი სამარჯვია და აღზრდის რთულ გზაზე უზარმაზარ დახმარებას გვიწევს. ამიტომ რაც უფრო მეტი მასწავლებელი წაიკითხავს საბავშვო ლიტერატურას, მით უფრო დადებითად აისახება ჩვენი ქვეყნის საგანმანათლებლო პროცესზე.

ბალიშები სკოლაში

და აი, შვიდი თვის შემდეგ, როგორც იქნა დადგა საოცნებო დღე – ბალიშების სკოლაში მიტანისა და ბავშვებისთვის საიდუმლოს გამხელის დრო. არცერთმა მერვეკლასელმა არ იცოდა ჩემი ჩანაფიქრის შესახებ. თავდაპირველად მინდოდა, რომ ოთხივე კლასისთვის ერთდროულად მიმეტანა სკოლაში ბალიშები და ყველა ერთად გამეხარებინა, მაგრამ ზაფხულის არდადეგები კარს მოგვადგა, შინ კი ვეღარ ვტევდი ამდენ ბალიშს. წინასწარ სათითაოდ გავრეცხე და მეცხრე სართულის აივნის თოკებზე გამოვფინე მრავალფეროვანი ლიტერატურული გალერეა. ცაში მერცხლები დაფრინავდნენ, ქარი კი მოხატულ ბალიშებს აფრიალებდა.

ყუთში ერთ ბალიშთან ერთად მოვათავსე 25 წიგნი. საკლასო ოთახში შევიტანე და მოსწავლეებს ვთხოვე ვარაუდების გამოთქმა ყუთში დამალული 2 ნივთის შესახებ.

რა აღარ თქვეს: ჩირაღდანი, საშინაო დავალებების ძველი რვეულები, „ვეფხისტყაოსანი“, საკერავი მანქანა, ნაჭრები, „ბაში-აჩუკთან“ დაკავშირებული ნივთები…

დაფაზე დავწერე სიტყვა სიხარული და ვთხოვე, თითოეულს ეთქვა ერთი რამ, რაც ამ სიტყვის გაგონებისას ახსენდებოდათ.

შემდეგ განმარტეს სიხარული.

საიდუმლოს გამხელის დრო რომ დადგა, კარზე კაკუნი გაისმა. გაღებული კართან კი ვეებერთელა ატმისფერი ტომრები იდო. ასე გაიგეს ბავშვებმა სიურპრიზის შესახებ.

ბავშვებს სათითაოდ გადავეცი მოხატული ბალიში და წიგნი. შევთანხმდით, რომ ორ კვირაში შევიკრიბებით და ლიტერატურულ კაფეში წარადგენენ წაკითხულ წიგნს, წარდგენის ფორმად კი მოხატული ბალიში გვექნება.

შინ რომ ვბრუნდებოდი, სკოლის კარში მერვეკლასელი გოგო-ბიჭები გადიოდნენ – ზოგს იღლიაში ამოეჩარა ბალიში, ზოგს თავზე შემოედო, ზოგს გულზე მიეხუტებინა, თითქოს ბალიშები გაცოცხლდნენ და დამოუკიდებლად მიემგზავრებოდნენ ახალი თავგადასავლებისკენ.

ახლა მეექვსე კლასისთვის დავიწყე საკითხავი ლიტერატურის შერჩევა და უკვე ორი ბალიში შევკერე.

სტატიას დავასრულებ ამერიკელი ფსიქოლოგისა და მოაზროვნის, ერიხ ფრომის, მოსაზრებით, რომელიც რამდენიმე წლის წინ მის ნაშრომში „სიყვარულის ხელოვნება“ ამოვიკითხე და, შეიძლება ითქვას, მასწავლებლობისას ჩემი მამოძრავებელი ძალა გახდა:

„ყველაზე მნიშვნელოვანი არა მატერიალური ნივთების, არამედ ადამიანურ ფასეულობათა გაცემაა. რას აძლევს ერთი ადამიანი მეორეს? აძლევს საკუთარ თავს, ყველაზე ძვირფასს, რაც გააჩნია, საკუთარ სიცოცხლეს. აქ არ არის აუცილებელი იგულისხმებოდეს სიცოცხლის მსხვერპლად გაღება – არამედ, მხოლოდ გაღება იმისა, რაც ცოცხალია ადამიანში. ის გასცემს საკუთარ ინტერესებს, გაგებას, ცოდნას, იუმორს, დარდს – ყველა გამოვლენასა და გამოხატულებას იმისა, რაც მასში ცოცხალია. ამგვარი ქმედებით სხვა ადამიანს ამდიდრებს, ზრდის მასში სიცოცხლისუნარიანობის შეგრძნებას, ამ განცდის საკუთარ თავშივე გაზრდით. გასცემს უანგაროდ;  გაღება თავისთავად მძაფრი სიხარულია. გაცემისას ადამიანს არ შეუძლია გვერდი აუაროს სიახლის შეტანას სხვის ცხოვრებაში და შემდგომ, რასაც იგი წარმოშობს, მასზევე აირეკლება. […] ამრიგად, მეორე ადამიანსაც ეძლევა საშუალება, გასცეს და თავადაც გაიზიაროს ბედნიერება, გამოწვეული იქიდან, რაც მათ ცხოვრებაში შემოვიდა. გაცემის ქმედებაში რაღაც იბადება და ორივე ადამიანი მადლიერია იმ სიახლისა, რომელიც მათთვის იშვა“. (ფრომი 2017, 36)

ეს არის ჩემი Youtube-არხი, სადაც შეგიძლიათ იხილოთ მოხატული ბალიშებით წარდგენილი წიგნების შესახებ ჩაწერილი ვიდეომასალა:

https://www.youtube.com/@%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. ფრომი, ერიხ. 2017. სიყვარულის ხელოვნება. თარგ. ეკატერინე შაქარაშვილი. რედ. ელენე სრალიძე. თბილისი: აზრი

იყო იდეალური. მასწავლებელი ეს ერთგვარი მახე და ჩიხია. .ამ დროს  ვცდილობთ ვიყოთ ყველაფრისთვის მზად, ვუპასუხოთ ყველა კითხვას. ვიყოთ მომთხოვნები, ამასთანავე მეგობრულები.  მაგრამ სად გადის ზღვარი?

ფილმი *„The Kindergarten Teacher“* არ არის ტიპური სასწავლო დრამა. მასწავლებელი, რომელიც შთაგონებულია მოსწავლის პოეზიით, იმდენად ეძლევა მის იდეალს, რომ გასცდება ზღვარს. მან გააზრებული გადაწყვეტილება მიიღო? არა. მაგრამ რა ხდება ამ გადაცდომაში — პედაგოგის სიგიჟე თუ მისი უმწეობა სამყაროს წინაშე, სადაც პოეზია დაკარგულია?

ამ ფილმმა რაღაც უცნაური სიმშვიდე მომიტანა. არაიმიტომ, რომ გავამართლე პერსონაჟის საქციელი — არამედ იმიტომ, რომ ვიგრძენი: მასწავლებელიც ცდება. და ეს შეცდომა სულაც არ შლის მის განცდას, რომ სილამაზეს ეძებდა. ის უბრალოდ დაიღალა. და ეს სევდიანი ადამიანური დაღლა მეც ძალიან მეცნო.

მასწავლებლობა ემოციური გზაა — ზოგჯერ ვერ ვხედავთ მოსწავლის ნიჭს, ზოგჯერ — ვაფერხებთ. ზოგი შეცდომა ჩვენს პროფესიულ ბიოგრაფიაში არ იწერება, მაგრამ გულში გრჩება. ფილმი გვეუბნება: ესეც ნაწილია. და სანამ პასუხს ვეძებთ, მთავარია, საკუთარ თავში საკმარისი ადგილი დარჩეს შეცდომისთვისაც.

ეს კი გვხდის ადამიანად. და სწორედ ამიტომ ვართ მასწავლებლები — ადამიანები, რომლებსაც უფლება აქვთ გზადაცდენის, რათა გზა სანდოდ გააგრძელონ ბავშვებმა.

ამ ფილმში ყველაზე მნიშვნელოვანი სათქმელი ისაა რომ მასწავლებელიც ცდება.

რას გვასწავლის შეცდომა?

1. შეცდომა ფოკუსის შეცვლის სიგნალია.
    როცა გაკვეთილზე მიდიხარ ერთი მოლოდინით და ვითარება სხვაგვარად ვითარდება — ეს არაა პროფესიული მარცხი. ეს მოწვევა ცვლილებაზეა.
2. შეცდომა ინდივიდუალური მიდგომის საწყისია.
    ზოგჯერ მასწავლებელი სტანდარტს ებღაუჭება — და ავიწყდება, რომ ბავშვებს განსხვავებული საჭიროებები აქვთ. შეცდომა გვაჩვენებს, რომ ერთი ჩარჩო ყველას ვერ მოერგება.
3. შეცდომის აღიარებით ურთიერთობა გამყარდება.
    როცა მოსწავლეს გულწრფელად ვუტყდებით: „შეიძლება ამჯერად არასწორად მივუდექი“, ის იწყებს ნდობას.
4. შეცდომა ზრდის მოდელია.
    თუ გვინდა, რომ მოსწავლეებს არ შეეშინდეთ მარცხის, პირველ რიგში მასწავლებელს უნდა ჰქონდეს გამბედაობა საკუთარ შეცდომასთან მშვიდად ყოფნის.

როგორ გამოვიყენოთ ეს ?

• გაკვეთილის შემდეგ ჩვევა: დღის ბოლოს საკუთარ თავს დაუსვი სამი შეკითხვა:
  რა გამომივიდა კარგად?
   რა ვისწავლე მოსწავლეებისგან?

„გულის სიღრმეში ყველა მასწავლებელს ეშინია რომ მისი მოსწავლეები ისე არ მოექცნენ, როგორც ის თავის მასწავლებელს ექცეოდა.“

პატარა ბიჭი , მზისგან გადაყვითლებულ მინდორში, მიტოვებული სახლის წინ იდგა. ამბობდნენ რომ ეს სახლი მღვდლის იყო , იმ დროში  როცა ხალხს ღმერთი ჯერ კიდევ სჭირდებოდა.

თუ ახლა ამ სახლს გადაწვავდა ნახშირი დარჩებოდა და ამ ნახშირს მეზობელ დიდ ქალაქში გაყიდდა, ყველა დროში არიან  ადამიანები თავის გადასარჩენად ცუდის გაკეთება რომ უწევთ ხოლმე. ის სუსტი იყო, თანასოფლელებივით ტყიდან  მძიმე მორების თრევა არ შეეძლო.

ამიტომ აირჩია, სოფლისგან მოშორებით მდგარი ძველი სახლი, რომელსაც გორაზე მდგარი თეთრი სალოცავი დასცქეროდა.

ბიჭმა ხმელი ბალახის ბღუჯას ცეცხლი მოუკიდა და სახურავში შეაგდო. არ გაქცეულა, სახლი შორს იდგა და  უპატრონო სალოცავის მეტი ვერაფერი დაინახავდა.

ფიჭვისგან გამოთლილი კოჭები და ფიცრები უცბად აპრიალდნენ. ამოვარდნილმა ალმა სახეში ამოჰკრა ბიჭს, ის შეხტა, ბალახზე ფეხი გაუცურდა და ცეცხლში ჩავარდა.

უნაკვერჩხლოდ დაიფერფლა სახლი, ნაკვერჩხალს მხოლოდ ეკლიანი ხეები ტოვებენ.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

სკოლა რელიგიური იყო, მოსწავლეები გაკვეთილს ლოცვით იწყებდნენ და მათ თავზე მწერლებთან ერთად წმინდანებიც დასცქეროდნენ.  ხალხს ახლა ეპოვა თავისი წილი ღმერთი: უშნო, მანკიერი და სასტიკი.

სამასწავლებლოში  კედელზე სოფლის მოძღვრის ფოტო ეკიდა, რომლის ნათქვამის უპირობოდ სჯეროდა იმ ხალხს, მოძღვარი ამბობდა რომ მეორედ მოსვლისას სწორედ ამ სოფლის კლდოვანი გზით მოვიდოდა მაცხოვარი და სამსჯავროს სწორედ იმ ენაზე ჩაატარებდა რომელ ენაზეც ამ სოფელში ლაპარაკობდნენ.

მოძღვარი მათ ეუბნებოდა რომ მათი სოფელი ღვთისმშობლის წილხვედრი იყო და მისი მფარველობით გადარჩებოდნენ. ხალხსაც სჯეროდათ,მასწავლებლებიც და მშობლებიც ფიქრობდნენ რომ წმინდა მარიამი, მათ შვილებს უპირობოდ დაიფარავდა და გადაარჩენდა. მღვდელი მიხრწნილი იყო, მნათე და დიაკვანი ამბიიონზე დიდებული ტახტით გამოაჩოჩებდნენ ხოლმე. როგორც აფრიკელი ტომები მკვდარ, გაფიჩხულ წინაპარს, ქოხის წინ თაყვანის საცემად.სად იყო სამართალი, თორემ მოძღვარს კოცონში ჩაწვა ეკუთვნოდა, თავისი მრევლის თვალების დაბრმავებისთვის. შეიძლება თვითონაც არ უნდოდა რომ გაეღმერთებინათ, მაგრამ დაჰყვა, შეიტკბო და შეიფერა.

მას ცოცხალ წმინდანს ეძახდნენ. თუმცა ის არც ცირკის არენაზე შეუგდია ვინმეს ლომების პირისპირ, არც სვეტზე მდგარა მშიერი და მწყურვალი. არა მას ფუფუნება უყვარდა, უნახავის სიყვარულით. მისი შარავანდედით დაბრმავებული მღვდელი,  ვერ ხედავდა მის მანკიერებას, ვერც იმას რომ მღვდელი დიდი ხანია მკვდარი იყო. უბრალოდ მნათე და დიაკვანი მალავდნენ ამ ამბავს, იმიტომ რომ მღვდელი იმას ამბობდა რომ მეორედ მოსვლა, სწორედ მის სიცოცხლეში მოხდებოდა.

ყველა მასწავლებელი მარხვის სათნოებაზე საუბრობდა. მარხვის გახსნილებისას გემრიელად მიირთმევდნენ, ამ დროს ბავშვები მშივრები დალაწლაწებდნენ დერეფანში. იქ იმ სოფელში ფურებზე უფრო მეტს ფიქრობდნენ ვიდრე ბავშვებზე. კოჭლი მასწავლებელი ჯიბით უზიდავდა ბავშვებს მასწავლებლების მონარჩენ საჭმელს.

მასწავლებლებს ქვეყნის შორეული სალოცავების მოლოცვა უყვარდათ, და ყველა განსხვავებულის ცეცხლში დაწვაზე ოცნებობდნენ.ერთადერთი ვინც მათ არ დასდევდა ხაზვის მასწავლებელი იყო, საერთოდაც ის ერთადერთი იყო ვინც ბავშვებს გაკვეთილს ლოცვით არ აწყებინებდა, ის არ დადიოდა სხვა მასწავლებლებივით ღმერთის დასაცავ ხმაურიან დემონსტრაციებზე.  „ რელიგია მისგან გაუბედურებული ბევრი მინახავს, გაბედნიერებული კი ნაკლები,  თავიანთი წმინდა წიგნებით ისე იწამლებიან რომ, მზად არიან სხვებს თვალები გამოსთხარონ“ – ამბობდა ის როცა მოსწავლეებთან სვამდა ხოლმე. არადა მას სწამდა ღმერთის ყველა მასწავლებელზე მეტად, უბრალოდ ღმერთის მსახურები სძულდა რომლებიც ერთი პირით ეშმაკს წყევლიდნენ და მეორე პირით ემადლიერებოდნენ მას, რადგან ის აჭმევდათ.

მასწავლებელი  კოჭლი იყო, ნამლევა, წრიპინა ხმიანი.

არ უყვარდა ის საქმე რასაც ასწავლიდა.  მაგრამ რა ექნა ?! კოჭლები იმ სოფელში შიმშილით იხოცებოდნენ.

ის სულ ერთ, ამოჩემებულ წინადადებას ამბობდა: „ ცხოვრებაში სწორი ხაზების გავლება აუცილებელი არაა.“  ის ერთთავად ღუმელზე ნახშირით ხატავდა, როცა გაკვეთილი მშვიდი იყო, ხატავდა კლდეს გორაკზე და კლდისპირას ფიჭვების ჩრდილში ქოხს. როცა ბავშვები ტირილამდე ამწარებდნენ,  ცეცხლმოკიდებულ ალში გახვეულ სახლს. მე მათზე ვფიქრობ, ისინი კი გულს მგლეჯენ, ამბობდა ის. მას ჯერ კიდევ ვერ ესწავლა რომ, თუ გინდა გული არ გაგისკდეს, ყურები უნდა მოიყრუო და თვალები დაიბრმავო.

ბავშვები მის გაკვეთილზე მხოლოდ გასართობად ადიოდნენ, ანდა რატომ უნდა მოეკლათ თავი იმ საგნის სწავლისთვის რომლის მასწავლებელიც ამბობდა, რომ არასოდეს გაეკეთებინათ ის საქმე რომელიც არ მოსწონდათ.  არადა მასწავლებელები სწორედ თავისუფლებას ვერ პატიობენ ბავშვებს, რადგან ის არასოდეს ჰქონიათ. თანაც ამ მასწავლებლის არ ეშინოდათ, მას სხვებისგან განსხვავებით ცემა არ შეეძლო. განსაკუთრებით ერთი ბიჭი უყვარდა, ეხვეწებოდა რომ ეხატა რადგან ამის ნიჭი ჰქონდა.. ამის გამო ვითომ ვერ ამჩნევდა რომ ის ბიჭი მას  დასცინოდა და საერთოდ არ ფიქრობდა იმაზე რომ ხატვა შეიძლებოდა მას კარგად გამოსვლოდა. ბავშვები დიდებზე სასტიკები არიან, თუმცა მათ არ იციან ამის შესახებ.

საერთოდაც ბავშვები ამ მასწავლებელს იმის გამოც დასცინოდნენ რომ მას, მათი მშობლებიც იგდებდნენ აბუჩად. ცოლს ვერ იჭერს, მაგან ბავშვები როგორ უნდა დაიჭიროსო. ამას  ხშირად მასვე ასმენდნენ, იმ სოფელში, დიდი გული მხოლოდ უბედურებთან ჰქონდათ, ძლიერებს უჩუმდებოდნენ.

მასწავლებელს უპატრონო ძაღლივით უყვარდა ქელეხები.  ამიტომ ხალხს მისი ნამდვილი სახელი დავიწყებოდა და ყველა „ ქელეხის ძაღლს“ ეძახდა.  შვილმკვდარი მამასავით ანგარიშმიუცემლად ჭამდა, თითქოს ეს ბოლო ჭამა იყო მისი და მას შემდეგ უდაბნოში მიდიოდა სამარხულოდ.

მაგიდაზე მორჩენილ თევზსა და ხორცის ნაჭრებს ფართხუნა პიჯაკში ილაგებდა. სახლისკენ მიმავალ ორღობეში ეწუნწკლებოდა ნაქურდალი საჭმლის წვენი. მის სოფელ ” ქვაბში” ამის გამო , ქელეხის ძაღლს ეძახდნენ და უბოროტოდ დასცინოდნენ. ის არ იყო, ანგარიშგასაწევად წარმოსადეგი ღვარძლიანად რომ დაეცინათ.

მას სკოლიდან მხოლოდ იმიტომ არ უსვებდნენ რომ მოგვწონს როცა მოწყალებას ვიღებთ.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

მის მოსწავლე „ თევზს“  ეგონა რომ მისი მასწავლებელი ისევე ვერ იმაგრებდა ცოლს, როგორც ის ჩვილ ხბოს რომელიც დედისკენ იწევდა ჩამოსაწოვად.

მასწავლებლის ცოლი კაციც იყო სახლში. ის დასდევდა ნოემბრის ნისლში მაჟალოს საჭმელად ტყეში გაპარულ ორ ძროხას. ის ხეთქავდა სქელპირა, მძიმე ცულით კუნძებს.ის აბრუნებდა ურწან მიწას კარტოფილი რომ დაეთესა. მიუხედავად ყველაფრისა მხიარული ქალი იყო, ზარივით ისმოდა მისი სიცილი. ყოველთვის დასაფასებელია გაჭირვებულს სიცილი რომ შეუძლია.

პირველად ბიჭმა ტყისკენ გაქცეული საქონელი მოუბრუნა. ქალმა თბილი თვალებით უთხრა რომ ძალიან საყვარელია და გალუმპვას გადაარჩინა. ქალს ბოსლისა და ღუმლის სუნი ასდიოდა. მან არ იცოდა როგორ იწვალებდა უბეს ბიჭი  მასზე ფიქრში და მასაც მოსწონდა ეს ცელქი და მისი ქმრის სისხლის გამშრობი.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

სიცხეში ბიჭი მარტო თოხნიდა კარტოფილს. გამეტებით სცემდა თოხს გახევებულ მიწას, სიჩქარეში ქორფა კარტოფილსაც სჭრიდა, გამოუცდელი იყო, უჭირდა სარეველას გარჩევა.

მასწავლებლის ცოლი მოვიდა და „ ყოჩაღო“- შესცინა თბილი თვალებით. კვალში ჩადგა და კარტოფილის მარგვლა დაიწყო, რომ ბიჭს თოხნა გაადვილებოდა.

ცხელოდა. ბიჭი უცბად მოიკუნტა, ცხელი ოფლი შუბლიდან თვალებში ჩაუვიდა და აუწვა. მასწავლებლის ცოლი მივიდა ხელის ზურგით ამოუმშრალა თვალები..ქალს მიწის ბოსლისა და სურვილის სუნი ჰქონდა.

ქალი შეყოვნდა: „ მე სულ მარტო ვარ, წლებია მარტოდ მძინავს და ზურგიც საშინლად მტკივა“.  ქალი ბიჭს კოცნიდა დამწვარ თავლებზე და ტუჩის კიდეზე დაგემოვნებით. ბიჭს სანამ მუხლები მოეკეცებოდა, დაინახა როგორ დახუჭა ქალმა თვალები როცა სველ უბეში ხელი ჩაუცურა. ქალს თითქოს იქ გველი დახვედროდა, უცებ ამოაცურა ხელი და გაიქცა. სქელი ფეხებით თელავდა, თავის გამარგლულ კარტოფილს. ბიჭს სირცხვილნარევი სიამაყით უხაროდა სველი და საცვლისა და პირველი გამარჯვების გამო.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

მეორე დღეს მოსწავლე უფრო მეტად ცდილობდა კოჭლი მასწავლებელი წრიპინა ლაპარაკით გამოეჯავრებინა. ბიჭს არ  ესმოდა რომ არაფრით არ შეიძლება სიცილი როცა ვიღაც ტირის. წიგნებსაც კი სადაც იცინიან ვიღაცის ტირილის დროს, გულბოროტი და უნიჭო მწერლები წერენ.

ბიჭს კი იმიტომ არ ესმოდა რომ მგრძნობიარე და უბედური იყო. მას რცხვენოდა თავისი სიღარიბისა და იმ ნაჩუქარი ტანსაცმლის რომლითაც სკოლაში ყოველდღიურად დადიოდა. უნდოდა ძლიერი ყოფილიყო და თავის ყველა მჩაგვრელს მორეოდა.  მას უნდოდა კარგად ეთამაშა ფეხბურთი. იმ სკოლაში ყოჩები კი ფეხბურთის მოთამაშეები იყვნენ.  მისი კლასის ყოჩი კი მისი მოგვარე და მოსახელე იყო. ლამაზი და კარგი მოსწავლე, იმ სკოლის მორწმუნე მასწავლებლების თვალში დიდი პატივისცემით სარგებლობდა.

ბიჭს უნდოდა მასთან ემეგობრა. თუმცა მისი მოგვარე არაფრით უყადრებდა თავს. ფეხბურთის თამაშის დროს მისი არჩევა არავის უნდოდა.

იმ დღეს კი ერთი მოთამაშე აკლდათ, უბედური ბიჭის არჩევა ძალით მოუწიათ და მოგვარეს გუნდში მოხვდა.

უბედური მოსწავლე დაძაბული თამაშობდა, თან ძალიან უნდოდა თავის გამოჩენა და თან გულის სიღრმეში იმას ნატრობდა მისთვის ფეხში ბურთი არავის მიეცა. ეშინოდა მისი დაკარგვის მოგვარის წათაქების.

მოულოდნელად მოუვიდა ბიჭს ბურთი, ალალბედზე ამოჰკრა და ბურთი კარში შეაგდო. ვერ იჯერებდა ეს უკვე მისი მეორე გამარჯვება იყო, ხელის ჩაცურების შემდეგ.

მოგვარემ შეაქო, როგორც გადამწყვეტი ბურთის გამტანი. მაგრამ უბედურ ბიჭს უფრო მეტი უნდოდა.

-„ მე ქელეხის ძაღლის, ცოლმა მაკოცა!“

– „მატყუარა“!-წამოარტყა.  ბავშვებმა არ დაიჯერეს, თუმცა ყველას მოუყვნენ ამის შესახებ, მამებსაც რომლებმაც ჩაიცინეს.

ბიჭმა იმ ღამეს ბევრი ივარჯიშა, რომ მისი მასწავლებელი ახლა სიარულშიც გამოეჯავრებინა. გაკვეთილზე შესვლამდე მასწავლებლის დასანახად ჩლახა-ჩლუხით ავიდა კიბეებზე. თვალებს ისრესდა და წრიპინებდა მეწვისო.  სხვა ბავშვებმაც აიფარეს თვალზე ხელი და აწრიპინდნენ. მასწავლებელს არაფერი შეუმჩნევია, არც მაშინ როცა პიჯაკის ჯიბიდან მოსწავლის ჩადებული თევზის ფხა ამოიღო.

იმ ღამით უბედურმა ბიჭმა გაიგონა როგორ ტიროდა მასწავლებლის მსუქანი, უშნო ცოლი და როგორ ყვიროდა  ქელეხის ძაღლი -„ ნებისმიერი, მის გარდა! ნებისმიერი მის გარდა!

მთვარის შუქზე მოსწავლემ დაინახა თუ როგორ გამოჩლახუნდა მისი მასწავლებელი რკინის აივანზე.  „ ის მოვა! ის მოვა!“ -ახლა ამას ყვიროდა და ეს არ იყო რისხვის ხმა.

ისინი ხომ იმიტომ დაქორწინდნენ რომ შვილები უნდოდათ, მაგრამ კაცს შვილის გასაკეთებელი სიმაგრე არასოდეს ჰქონია. პირუტყვ კაცებს ჰყავთ შვილი და მე არ მყავს. ის კი არ იცოდა რომ შვილებს საერთოდაც არ უნდათ პირუტყვი მშობელი ჰყავდეთ.

დარდობდა: ” რისთვის ვრგავდი ხეებს?აკაციებს არყებსა და ვაშლებს. რომლის ნახევარიც გახმა.” მან გვიან ისწავლა რომ ნერგის დარგვა შემოდგომით ჯობია ვიდრე გაზაფხულით. შემოდგომით დარგულს მიწა ალბობს, გაზაფხულით დარგულს კი მზე უსწრებს და სწვავს.

ქელეხის ძაღლს მხოლოდ ენით მუშაობა შეეძლო, ისიც მაშინ როცა ქალი მას სახეზე დააჯდებოდა.  პირქვე თავჩახრილს მოკლე ფეხი აუტანლად სტკივდებოდა.  ის იმ ქალს ელოდა რომელიც დაჰპირდა რომ აუცილებლად მოძებნიდა. სულ რომ ათი შვილი ჰყოლებოდა კაცს. თანაც არწმუნებდა რომ აუცილებლად ეხატა, რადგან ეს მას ძალიან კარგად გამოსდიოდა.   ქელეხის ძაღლსაც სჯეროდა რომ ის ქალი მოვიდოდა,  იმისაც სჯეროდა რომ იმ ქალთან ყველაფერი გამოუვიდოდა. თუმცა მხოლოდ მაშინ ხატავდა როცა ის ქალი მასთან იყო. ახლა კი ლოთი იყო, ქურდი, კოჭლთან ერთად. ქალს ზეჰრა ერქვა და მასაც უყვარდა ეს კაცი. და ელოდა იმ დღეს როცა მისი ხალხი გაიზრდებოდა და ტაბუს დარღვევას აპატიებდა, ქრისტიანი კაცის საყვარლობას..შემდეგ და შემდეგ შეიძლება ქალი იმასაც ფიქრობდა რომ კაცი ბედნიერი იყო, ცოლითა და თბილი სამსახურით. კაცს კი იმდენად უყვარდა რომ არასოდეს გაუვლია გულში წყენა, აქაოდა ის ბედნიერია, მე კი ვიტანჯებიო. ასე არ ფიქრობდა როცა სკოლის კიბეებზე ძლივს ათრევდა ფეხებს, როცა ის მისი ცოლი ერთმანეთს ტანჯავდნენ. როცა მისი მოსწავლეები ჯიბეში მოხარშული თევზის თავს უდებდნენ. არ ეძახდა ის ქალი მას, თორემ ცხრა მთას გადაივლიდა კოჭლი ფეხით.

თუ მისი სოფელი ჯოჯოხეთის ცხელ ქვაბს ჰგავდა, ზეჰრას სოფელში წვიმის ნოტიო სუნი იდგა სულ. ის ანგელოზივით ლამაზი იყო, თუმცა ამბობდა რომ ჯობდა უფრო მამაცი ყოფილიყო.

……………………………………………………………………………………………………………….

ერთი კვირის შემდეგ გამოჩნდა ქელეხის ძაღლი სკოლაში. ახლა თითქოს უფრო უხეში მონასმით ხატავდა ცეცხლმოდებულ სახლს ღუმელზე. ორჯერ ჩაეფხვნა ხელში ნახშირი. გაკვეთილის დამთავრებისთანავე უბედურ მოსწავლეს უთხრა რომ კლასში დარჩენილიყო. ბიჭი ყინჩად იდგა, მისი კლასელები, წრიპინითა და ტანის გადაქნევით გავიდნენ კლასიდან. ბიჭი მოიბუზა როცა დაინახა როგორ აიღო ქელეხის ძაღლმა შეშის გროვიდან ფიჭვის ნაპობი და მისკენ წამოვიდა. ქელეხის ძაღლმა მოსწავლეს ხელი გამოაწევინა,  მაგიდაზე დაალაგებინა და ნაპობი დაჰკრა. სატკენად არა, უფრო გამოსაფხიზლებლად, ასე ურტყამენ ძროხებს როცა უნდათ რომ ააჩქარონ.

„ ზოგჯერ სწორი ხაზების გავლა აუცილებელია“- უთხრა მან თავდახრილ მოსწავლეს.

……………………………………………………………………………………………………………….

მხატვარი ორღობეში კოჭლობით მიმავალ გამხდარ ჩია კაცს ხატავდა. თავის მოსწავლეებზეც ფიქრობდა.    ხატავდა ლამაზ ქალსაც, რომელიც მისი მასწავლებლის სახლთან მოვიდა.  შემდეგ კი ღიმილით ხრიოკ გორაზე სასაფლაოს ქვიან გზას აუყვა.

-მე მოვედი…

მე მოვედი…

ჩემო ტკბილო ევლია. -ამბობდა ღიმილით ქალი.

ბათუმი. სასტუმრო „ ირისე“ . მარტი 2024 წ.

ტექსტი 1

როგორ მოვიდა ბიმბო

ერთხელ გიოს ეზოში შავზე შავი, ფუმფულა ლეკვი  მოვიდა. ჭუჭყიანი, შეშინებული  ლეკვი მაშინვე ვერ შენიშნეს ბავშვებმა.

იცით, როგორი ლეკვი იყო? შავი, ფუმფულა, ჩაბუთხუზებული, ლურჯთვალა. როცა გიო მიუახლოვდა, ლეკვმა   დამალვა და გაქცევა სცადა. სწორედ მაშინ დაინახა ბიჭმა მისი ნატკენი ფეხი:

-ეი, ცუგო – დაუძახა ბიჭმა, ხელი გაუწოდა. ძაღლმა დაყნოსა და ალოკა, მერე კი მოფერების უფლებაც მისცა.

ამასობაში  ბავშვებიც შემოეხვივნენ,ზოგმა საჭმელი ჩამოუტანა, ზოგმა-ფუმფულა დასაგები,  დაბანეს, გაალამაზეს, ყელზე ოქროსფერი ზანზალაკი  შეაბეს  და ბიმბო დაარქვეს.

ასე გახდა ლეკვი მათი ეზოს ბინადარი.

ერთი ციდა ლეკვი იყო, მაგრამ იმდენი რამე სჭირდებოდა- სახლი, ვეტერინართან წაყვანა, მკურნალობა.

ბავშვებმა ფულის მოსაგროვებლად ეზოს კონცერტის გამართვა გადაწყვიტეს.

კითხვები პირველი ტექსტისთვის:

• როგორი იყო ლეკვი?
• ვინ დაინახა ლეკვი პირველად?
• რას ნიშნავს „ერთი ციდა“?
• როგორ მოიქცნენ ბავშვები?
• რა გადაწყვიტეს მათ?
• ხომ არ იცი, რისი ექიმია ვეტერინარი?
• შენ გყავს შინაური ცხოველი?
• წაგიყვანია შინაური ცხოველი ექიმთან?
• რა მიზეზით გყავდა შენი შინაური ცხოველი ექიმთან?

ტექსტი2

საქველმოქმედო კონცერტი

აი, კონცერტის სამზადისიც დაიწყო.

პროგრამაში შედიოდა ცეკვები, სიმღერები და რამდენიმე ლექსიც.

ერთი  რეპეტიცია საკმარისი აღმოჩნდა, ყველამ ძალიან კარგად დაისწავლა თავისი როლი. შენ არ იცი, როგორი ნიჭიერი ბავშვები ცხოვრობდნენ იმ ეზოში, თუმცა, ყველა ეზოში ძალიან ნიჭიერი ბავშვები ცხოვრობენ, შენთანაც ხომ?

კონცერტის აფიშა ანიკამ  დახატა:

 აი, ასეთი აფიშა ჰქონდათ:

მშობლებო

მეზობლებო

და გამვლელებო

შაბათს, საღამოს ჩვენს საქველმოქმედო კონცერტზე გეპატიჟებით,

ვიცეკვებთ, ვიმღერებთ და გაგამხიარულებთ.

ბილეთის ფასი-ერთი ლარი

კონცერტი საქველმოქმედოა

გელოდებით

ჩვენი ეზოს ბავშვები!

ძალიან კარგი საღამო გამოვიდა.   არც უწვიმია, არც ქარი ამოქროლებულა. მშვიდი და თბილი ამინდი იყო. კონცერტზე ბევრი ხალხი მოვიდა, უფროსები სიხარულით უკრავდნენ ტაშს მომღერალ ბავშვებს.

ბოლოს სცენაზე გიო და ბიმბო გამოვიდნენ. გიოს უნდოდა ეჩვენებინა, როგორ ასწავლა ბიმბოს ჯოხის მოტანა, მაგრამ ბიმბომ ყველაფერი ჩაშალა, ზედმეტად გამხიარულდა და სცენაზე სირბილს და ყეფას მოჰყვა.

საღამოს შეგროვებული ფული დათვალეს. თანხა ბიმბოს ვეტერინარისთვისა და წამლებისთვის ეყოფოდა.

სახლის აშენება კი თავად გადაწყვიტეს. 

კითხვები მეორე ტექსტისთვის

• როგორი იყო კონცერტის სამზადისი?
• აფიშაზე რა დაწერეს?
• როგორ ჩაიარა კონცერტმა?
• რა შედეგი ჰქონდა კონცერტს?

ტექსტი 3

                 ბიმბო ჩვენი ძაღლია!

ბიმბო მათი ეზოს ძაღლი გახდა. მისი მოვლა  კი არც ისე მარტივი აღმოჩნდა. იმდენი რამე იყო საჭირო!

ჯერ ვეტერინართან წაიყვანეს და აცრეს.  აცრა ბიმბოს ძაღლებისთვის საშიში დაავადებისგან დაიცავდა.

შემდეგ ძაღლების სალონში დაბანეს და  გაალამაზეს.

შემდეგ საკვებისა და წყლისათვის ჭურჭელი შეურჩიეს.

შემდეგ ბიმბოს გასეირნების ცხრილი შეადგინეს.

ბიმბოსთვის ბუდრუგანას ასაშენებლად ფიცრები, ლურსმნები და ჩაქუჩი მოიმარაგეს, უფროსებიც დაიხმარეს და   კოხტა სახლიც აუშენეს.

სახლს ლამაზი, წითელი სახურავიც  კი ჰქონდა, ხოლო იატაკზე ფუმფულა საბანი ეფინა.

როდესაც სამზადისი დაასრულეს, დაბანილი და ნაჭამი ბიმბო თავის პაწია სახლში ყეფა-ყეფით შევარდა.

როგორც ჩანს, ძალიან მოეწონა თავისი სახლი, რადგან  საბანში გაეხვია და ტკბილად დაიძინა.

კითხვები მესამე ტექსტისთვის:

• როგორ დაიწყეს ბავშვებმა ბიმბოს მოვლა?
• როგორი იყო ბიმბოს სახლი?
• როგორი მოვლა სჭირდება ძაღლს?
• ჩამოთვალე, რა არის საჭირო ძაღლის ჯანმრთელობისთვის;
• როგორ მიხვდი, რომ ბიმბოს თავისი ძაღლი მოეწონა?

ნახე, როგორ კარგად დასრულდა ბიმბოს ამბავი? შენც შეგიძლია უსახლკარო ცხოველებს დაეხმარო. გაუნაწილე მათ საკვები, არაფერი ატკინო!

მოდი, ერთად წავიკითხო ამბავილეკვსა და კნუტზე, რომლებიც სკოლაში ცხოვრობდნენ.

ტექსტი 4

მეგობრები

კლავდია დევდარიანი

რა გატირებს? -პატარა შავმა ფისომ კიბის ქვეშ შეიჭყიტა.

კიბის ქვეშ მიყუჟულმა თეთრმა ლეკვმა ცალი თვალი გამოახილა და უფრო ხმამაღლა აწუწკუნდა.

-რა გატირებს?

-მარტო ვარ, მეშინია

-ტირილი რას გიშველის, მეც მარტო ვარ, მაგრამ არ ვტირი

-აბა რას აკეთებ?

-დავდივარ, საჭმელს ვშოულობ, დედა არა მყავს და რა ვქნა

-მეც მაგიტომ ვტირი.

-მერე ტირილი გშველის?

-ჩემი ტირილი ერთმა კეთილმა გოგომ გაიგონა და საჭმელი მოაქვს-ხოლმე ჩემთვის.

-მოდი, დავმეგობრდეთ და აღარ იტირო. ცოტა მიიწიე, მეც დავეტევი.

შემცივნული ცხოველები ერთმანეთს ჩაეხუტნენ. ლეკვი ძილშიც წკმუტუნებდა, მაგრამ ფისოს ფუმფულა ბეწვით ჩამთბარს მალე ფერადი სიზმრები ეწვია. ფისოც ჩათბა და აკრუტუნდა.

დილით გოგონა მოვიდა, ლეკვს საჭმელი მოუტანა. ლეკვმა ფისოს გაუნაწილა.

მას შემდეგ ერთად ცხოვრობენ სკოლის კიბის ქვეშ თეთრი ლეკვი და შავი ფისო. ბავშვებმა სახლიც დაუდგეს და მორიგეობით აჭმევენ-ხოლმე.

ისინიც ყველა ლუკმას ერთმანეთს უზიარებენ, ერთად თამაშობენ და ერთმანეთს უფრთხილდებიან

კითხვები მეოთხე ტექსტისთვის:

• რატომ „აწუწკუნდა“ თეთრი ლეკვი?
• სიცივეში რა გამოსავალი ნახეს ცხოველებმა?
• ვის მოჰქონდა საჭმელი თეთრი ლეკვისთვის?
• როგორ დასრულდა ეს ამბავი?
• შენც ხომ არ გახსენდება მსგავსი ამბავი?
• შენი აზრით, რა საერთო აქვს ამ ოთხ ტექსტს?

უკვე 15 წელია პოლიტიკის მეცნიერებას ვსწავლობ. პროფესია ძალიან ადრე შევარჩიე, რადგან რამდენიმე შესანიშნავი მასწავლებელი მყავდა. ყველაზე დიდი გატაცებით გეოგრაფიის გაკვეთილებს ვესწრებოდი. კარგ გეოგრაფს შეუძლია ძალიან ბევრი რამ ასწავლოს მოსწავლეს, რომელიც ახალი სამყაროს აღმოჩენას ესწრაფვის.

არასდროს დამავიწყდება მიწისქვეშა სართულზე მოწყობილი გეოგრაფიის კაბინეტი, სადაც ერთხელ კედელზე აფრიკის რუკა დაგვხვდა დაკიდებული, დაფაზე კი სამი სიტყვა ეწერა:

ენა, კოლონია, ჩანჩქერი.

მასწავლებელმა გვითხრა, რომ ჩვეულებრივი გაკვეთილი არ ჩაგვიტარდებოდა და უბრალოდ სამ საინტერესო ამბავს მოვისმენდით აფრიკის სამი სხვადასხვა სახელმწიფოს შესახებ. მოსწავლეთა ნაწილი სმენად ვიქეცით, ვიცოდით, რომ მაღალი რანგის პედაგოგი არ გაგვაწბილებდა და გასაოცარი მოვლენების შესახებ მოგვითხრობდა.

• ენა

თავდაპირველად, მასწავლებლის ჯოხმა სიერა ლეონეს საზღვრები შემოხაზა. ჩვენ მხოლოდ ის ვიცოდით, რომ სიერა ლეონე დასავლეთ აფრიკაში, ოკეანის სანაპიროზე მდებარე სახალმწიფო იყო. გვახსოვდა ისიც, რომ ქვეყნის სახელწოდება ითარგმნებოდა, როგორც „ლომების მთა“. ყველაზე მოხერხებულმა თანაკლასელმა ისიც აღნიშნა, რომ „ლომების მთა“ დიდ ხანს იყო ბრიტანეთის კოლონია. ზოგადგეოგრაფიული მახასიათებლებიც შევამჩნიეთ, რუკაზე დატანილ ეკვატორს მივაქციეთ ყურადღება და ნიშნისმოგებით აღვნიშნეთ, რომ რეგიონში აუცილებლად ეკვატორული ჰავა იქნებოდა გავრცელებული. აქ შევჩერდით, გზა ვეღარ გავაგრძელეთ, სამ წუთში ყველაფრის თქმა მოვასწარით, რისი გამოწურვაც ჩვენი გონებიდან შესაძლებელი იყო.

იცით, რა ენაზე საუბრობენ სიერა ლეონეში? – გვკითხა მასწავლებელმა.

ცხადია, კითხვაზე პასუხი არ გვქონდა. ყველაზე ჭკვიანმა მაინც გაბედა ხმის ამოღება და ინგლისური ენის საერთო კოლონიალურ მნიშვნელობაზე ჩამოაგდო სიტყვა. მას მალევე მიუთითეს, რომ უქმსიტყვაობაზე დრო არ დაეკარგა.

მასწავლებელმა თავად გადაწყვიტა ჩვენს კითხვაზე პასუხის გაცემა და მოსწავლეთა თვალწინ მრავალი განსაკუთრებული პროცესის გადაჯაჭვის შედეგად წარმოქმნილი სურათი გადაიშალა.

XVIII საუკუნეში ლიერა ლეონეს ტერიტორია ინგლისის სხვადასხვა კოლონიიდან ჩამოყვანილი მონების თავმოყრის ადგილი გახლდათ. ქალაქ ფრიტაუნის მიმდებარე ტერიტორიაზე დაასახლეს კარიბის ზღვის აუზიდან და ჩრდილოეთ ამერიკის სხვადასხვა კუთხიდან ემიგრირებული პირები.

ჩამოსახლებული ჯგუფები სხვადასხვა უცნაურ ენაზე საუბრობდნენ. დიდ პლანტაციებში მონებისა და მონათმფლობელების ინტენსიური კონტაქტის საფუძველზე ინგლისურიც, ადგილობრივთა და აფრიკიდან შემოყვანილი მუშახელის ენებიც ფრაგმენტებად იშლებოდა და ამ ფრაგმენტების საფუძველზე ახალი ენობრივი ერთეული იქმნებოდა. წარმოიდგინეთ, რომ მეთვრამეტე საუკუნეში სიერა ლეონეს ტერიტორიაზე რამდენიმე ამგვარ ენაზე მოსაუბრე სოციალური ჯგუფი ერთად დასახლდა, რომელსაც დამატებით ადგილობრივ ტომებთან უწევდა ურთიერთოდა.

შესაბამისად, ქვეყანაში ნოყიერი ნიადაგი გაჩნდა მორიგი ენობრივი გარდაქმნისთვის. ახლა კარიბის ზღვის აუზსა და ჩრდილოეთ ამერიკაში დაბადებულმა ენებმა დაიწყებს ფრაგმენტებად დაშლა და აფრიკულ დიალექტებთან შერწყმა ინგლისურის საფუძველზე. მრავალწლიანი თუხთუხის შემდეგ ჩამოყალიბდა სიერა ლეონეს მოსახლეობისთვის საერთო ენა – კრიო, რომელიც დღეს ამ გაუბედურებულ სახელმწიფოში ერთ-ერთი მთავარი საკომუნიკაციო საშუალებაა.

მოგვიანებით, უნივერსიტეტში პროფესორი მარინა ბურძენიძე მასწავლიდა ენის სოციოლოგიას, რომელმაც ვნებიანად აგვიხსნა კრეოლური ენების წარმოქმნის პროცესი, მათთან დაკავშირებული ფაქტორები. ლექციაზე გაოგნებული ვიჯექი და მიკვირდა, რომ პროფესორ ბურძენიძის მონათხრობი ჩემთვის ნაცნობ, ბავშვობაში მოსმენილ ამბავს პირდაპირ უკავშირდებოდა.

• ექსპერიმენტი

ენების დაშლის, შერწყმისა და ახალი ერთეულების წარმოქმნის ფენომენი ჯერ გააზრებულიც არ გვქონდა, რომ რუკის საჩვენებელ ჯოხად ქცეული ფარდის წვრილი შტირი სიერა ლეონეს მეზობელ ქვეყანას მიუახლოვდა.

რა იცით ლიბერიის შესახებ? – გვკითხა ჟაკ პაგანელის კოლეგამ. ჩვენ მხოლოდ ის ვიცოდით, რომ ლიბერიის დროშა რაღაცით აშშ-ის ეროვნულ სიმბოლოს ჰგავდა. თურმე, ეს მსგვავსება შემთხვევითი არ ყოფილა. თურმე, ექსპერიმენტებს მხოლოდ ბუნებისმეტყველნი კი არ ატარებენ, შეიძლება სახელმწიფოსაც კი ექსპერიმენტის სახე ჰქონდეს.

მოგეხსენებათ, აშშ-ში დიდი ბრიტანეთიდან გაქცეული არაერთი რელიგიური დისიდენტური ჯგუფისთვის იყო საუკეთესო თავშესაფარი. ამერიკაში ახლი სიცოცხლე დაიწყო მრავალმა რელიგიურმა დენომინაციამ. მაგალითად, ახალ კონტინენტზე ფრთები გაშალეს კვაკერებმა და პრესბიტერიანელებმა – ბრიტანელმა და უელსელმა პროტესტანტებმა. აშშ-ის დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ, ისინი საკმაოდ გავლენიან საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ ერთეულად იქცნენ. ისინი, როგორც ჭეშმარიტი ქრისტიანები, კატეგორიულად ეწინააღმდეგებოდნენ მონობას. ცხადია, მონობის ერთბაშად გამარცხება შეუძლებელი აღმოჩნდა, ამიტომ კვაკერებმა და პრესბიტერიანელებმა მონობიდან დახსნილ აფროამერიკელებზე ზრუნვა გადაწყვიტეს. მეცხრამეტე საუკუნის დასაწყისში მათი თაოსნობით დაფუძნდა კოლონიზაციის საზოგადოება. საზოგადოების მიზანი გახლდათ აფრიკაში ტერიტორიის მოძებნა, ამ ტერიტორიაზე მონობიდან დახსნილი შავკანიანების გადასახლება და მათთვის ახალი სახელმწიფოს შექმნა.

ამბავმა ძალიან გაახარა ზოგიერთი მონათმფლობელიც. მათ ეშინოდათ, რომ გამოსყიდული, გაქცეული და გათავისუფლებული ყოფილი მონები ახლობლების ბორკილთა დამსხვრევის მიზნით აჯანყებას დაიწყებდნენ. ხელსაყრელი გარემოს შექმნისთვის ისინიც აქტიურად უჭერდნენ მხარს საზოგადოების საქმიანობას.

საზოგადოების საქმიანობა წარმატებული აღმოჩნდა. კვაკერებმა და პრესბიტერიანელებმა მრავალი აფრიკელი დააბრუნეს გვინეის ყურის სანაპიროზე, მოგვიანებით კი დაეხმარნენ მათ, რათა ეკვატორთან ახლოს ამერიკის კონსტიტუციის კოპირების შედეგად შექმნილი სახელმწიფო დაეფუძნათ. ექსპერიმენტმა ნაწილობრივ გაამართლა, რადგან ლიბერია დღემდე არსებობს.

• ჩანჩქერი

ჩვენ ქართულ-გერმანული საჯარო სკოლის მოსწავლეები ვიყავით. გერმანიის შესახებ ბევრს გვიყვებოდნენ, მაგრამ ზოგიერთი მოვლენის გახსენება ავიწყდებოდათ. გერმანიამ ვერ მოასწრო ბრიტანეთისა და საფრანგეთის, ესპანეთისა და პორტუგალიის, ბელგიისა და ჰოლანდიის მსგავსად სამხრეთ ნახევარსფეროს გატყავება, მაგრამ ისიც კოლონიზატორი იყო.

ბერლინის მიერ კონტროლირებადი მთავარი სამხრეთული ტერიტორიები გახლდათ: გერმანული სამხრეთ-დასავლეთ აფრიკა და გერმანული აღმოსავლეთ აფრიკა. მაშასადამე, თანამედროვე ნამიბია და ტანზანია. ისინი ერთმანეთს მხოლოდ ოკეანეებით უკავშირდებოდნენ. გერმანელი ვაჭრები და მეზღვაურები, ადმინისტრატორები და ჯარისკაცები გატანჯულნი იყვნენ უზარმაზარ საზღვაო მარშუტზე ტვირთების გადაზიდვით, ამიტომ მუდმივად ეძებდნენ გზის შემოკლების საშუალებებს.

დიდი ფიქრის შემდეგ გერმანელებმა გადაწყვიტეს, რომ ინგლისელებისგან ეყიდათ ტერიტორია, რომლითაც გერმანული სამხრეთ-დასავლეთ აფრიკა მდინარე ზამბეზს დაუკავშირდებოდა, მათ იმედი ჰქონდათ, რომ ზამბეზის გავლით უფრო ადვილად დაუკავშირდებოდნენ ტანზანიას. დიდი დავი-დარაბის შემდეგ ლონდონთან მოლაპარაკება შედგა და თანამედროვე ნამიბიას კანცლერ ლეო ფონ კაპრივის სახელობის სექტორი შეუერთდა. გერმანელები ზამბეზზე გავიდნენ, უხაროდათ, ერთი სული ჰქონდათ პირველ ტვირთს როდის გააგზავნიდნენ სამხრეთ დასავლეთიდან აღმოსავლეთში, მაგრამ …

ასე აღმოაჩინეს გერმანელებმა ჩანჩქერი ვიქტორია და დაკარგეს ნამიბიიდან ტანზანიისკენ მიმავალი გზის შემოკლების იმედი.

ამბის დასრულებისთანავე, ჩვენმა ყველაზე ჭკვიანმა თანაკლასელმა წამოიძახა – ეს ალჟირი რატომ იყო ოთხკუთხედი კი ვიცოდი, მაგრამ ნამიბიის კუდი ამოუხსნელ ამოცანად რჩებოდაო.

***

დღის ბოლოს საშინაო დავალებაც მივიღეთ. ესეში ენა, ექსპერიმენტი და ჩანჩქერი ერთმანეთთან უნდა დაგვეკავშირებინა და ამ სამ მოვლენას შორის კავშირზე უნდა გვემსჯელა.

ამგვარად გავეცანით კოლონიალიზმის აბსურდულ მხარეს მეთორმეტეკლასელები.

საინტერესოა, დღეს ასწავლიან თუ არა რაიმეს ჩვენს მოსწავლეებს კოლინიალიზმის აბსურდული და ბნელი მხარეების შესახებ.

მშობელთა კლუბი ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული აქტივობაა, რაც მოსწავლეთა ოჯახის წევრების მონაწილეობით შეიძლება გაკეთდეს სკოლაში. კლუბის მუშაობა კი შედეგიანი უმეტესად მაშინ არის, როცა მკაფიო მიზანთან ერთად სამოქმედო გეგმაც  აქვს და გულანთებული წევრებიც ჰყავს.

საქართველოს სკოლებში მრავლად მოიძებნებიან მშობლები, რომელთაც სურვილი აქვთ ჩაერთონ შვილის სასკოლო ცხოვრებაში. თუმცა ბევრმა მათგანმა არ იცის, როგორ მოახერხოს ეს. აღნიშნული სტატია სწორედ მათთვის არის. მიმოვიხილავთ წიგნის კლუბის შესაძლო მიზანს, ამოცანებს, აქტივობებს, მონაწილეებისა და დაფინანსების საკითხებს. დაინტერესებული მშობლები შეძლებენ სტატიაში განხილული თემების ერთ კონცეფციად შეკვრას, დირექციისთვის შეთავაზებასა და სკოლაში წიგნის კლუბის დაფუძნებას.

დღესდღეობით აღარავინ დაობს, რომ წიგნი კომპიუტერულმა მოწყობილობებმა ჩაანაცვლა. მშობლები წუხან, რომ ბავშვები ან საერთოდ არ კითხულობენ, ან   დღეში მხოლოდ რამდენიმე წუთს უთმობენ მხატვრულ ლიტერატურას,  დანარჩენ თავისუფალ დროს კი ეკრანთან ატარებენ. ეს ის წუხილია, რომელიც ერთნაირად აღელვებს სხვადასხვა პროფესიისა და მსოფლმხედველობის ადამიანებს.

რადგან წიგნი განათლებისა და აღზრდის უნივერსალური იარაღია, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ მშობლების გაერთიანება მის ირგვლივ არც ერთ სკოლაში გაჭირდება. კლუბის იდეაზე მუშაობა თანამოაზრე ადამიანების შეკრებით იწყება. იდეის გარშემო გაერთიანების შემდეგ კი მშობლებმა რამდენიმე ფურცელზე უნდა გაწერონთ თავიანთი ჩანაფიქრი და დირექტორის კაბინეტს მიაშურონ.

რა უნდა ეწეროს წიგნის კლუბის კონცეფციაში? ჩანაწერები შემდეგ კითხვებს უნდა პასუხობდეს, რაც მშობლებს დაეხმარება თავადაც კარგად გაერკვნენ კლუბის მომავალ ფუნქციონირებაში.

• რა მიზანი გვაქვს მშობლებს?
• კონკრეტულად რა ამოცანებით უნდა მივაღწიოთ ამ მიზანს?
• თითოეული ამოცანის განსახორციელებლად როგორ აქტივობებს ჩავატარებთ?
• რომელ კლასებში გვინდა აქტივობის გაკეთება?
• რა დროს ჩატარდება აქტივობები?
• გვაქვს სკოლაში ბიბლიოთეკა, სადაც აქტივობები ჩატარდება თუ საკლასო ოთახები ან სხვა სივრცეები უნდა გამოვიყენოთ?
• მასწავლებლების დახმარება რაში შეიძლება დაგვჭირდეს?
• ვინ გავუძღვებით და ვინ მივიღებთ მონაწილეობას აქტივობებში? რა დროის გამოყოფა დაგვჭირდება ამისთვის?
• გვაქვს იმის კომპეტენცია, რისი სურვილიც გვაქვს?
• გარეშე პირებთან ვისთან შეიძლება ვითანამშრომლოთ და რა პროცედურებით უნდა შევათანხმოთ ეს აქტივობები სკოლის ადმინისტრაციასთან?

ყველა შეკითხვაზე პასუხის გასაცემად თანამოაზრე მშობლებს რამდენჯერმე შეხვედრა დასჭირდებათ, ჯერ სკოლისგან დამოუკიდებლად, შემდეგ კი მასწავლებლებთან და დირექციასთან ერთად. საქართველოს კანონმდებლობით, სკოლას უფლება არ აქვს უარი უთხრას მშობლებს წიგნის კლუბის გაკეთებაზე, თუმცა საკითხების უმრავლესობა ორგანიზაციის ხელმძღვანელთან ან კლასის დამრიგებელთან უნდა შეთანხმდეს.

რა მიზნებს შეიძლება მივააღწიოთ მშობლებმა წიგნის კლუბის ამოქმედებით და რომელი ღონისძიებები გაგვიყვანს ამ მიზნებზე?

• მოსწავლეთა ოჯახებს ადვილად შეუძლიათ სკო­ლის ბიბ­ლი­ო­თე­კის გამ­დიდ­რე­ბა;
• ბავშვების გა­წევ­რი­ა­ნე­ბა კითხ­ვის კლუბ­ში, წიგ­ნის არ­ჩე­ვა­ში დახ­მა­რე­ბა და კონ­სულ­ტა­ცი­ე­ბის გაწევა;
• კლასებში რეგულარული ლიტერატურული შეხვედრების ორგანიზება, სადაც წაკითხული ნაწარმოების შესახებ მსჯე­ლო­ბა­ მოეწყობა;
• მწერლების მოწვევა და ლიტერატურული საღამოების მოწყობა;
• აქციების ორგანიზება, სადაც ბავშვები მაკულატურას შეაგროვებენ და წიგნებში გადაცვლიან;
• წიგნის ჩუქების დღეს ერმანეთს საყვარელ ნაწარმოებებს აჩუქებენ;
• წიგნების ბაზრობას მოაწყობენ და მიღებული შემოსავლით სოციალურად შეჭირვებულ ბავშვებს დაასაჩუქრებენ.
• მშობლებს სკოლაში ლიტერატურული კაფის დღეების მოწყობაც კი შეუძლიათ, სადაც მოსწავლეებს წიგნებთან ერთად გემრიელ და ჯანსაღ სასუსნავს დაახვედრებენ.
• ყველა სკოლას აქვს პროექტორი, რომლითაც შეიძლება ფილმების ჩვენება და განხილვა მოეწყოს.
• თუ მშობლებს შორის არიან კომპეტენტური პირები, შეიძლება საყვარელი ნაწარმოების მიხედვით სპექტაკლიც დაიდგას და სხვა

იმისთვის, რომ მშობლებმა ჩამოთვლილი აქტივობების განხორციელება შეძლონ, მათ სკოლის და თემის დახმარება დასჭირდებათ. ადმინისტრაციასთან და მასწავლებლებთან მოლაპარაკებით უნდა შეირჩეს დრო, როცა აქტივობა დაიგეგმება. თუ საგაკვეთილო საათებს ემთხვევა, დამრიგებლის მონაწილეობა და კლასის საათის გამოყენება შეიძლება.  მშობლებს დასჭირდებათ სივრცეც, სადაც საორგანიზაციო საკითხების გადასაჭრელად შეიკრიბებიან. სასურველია, მათ ხელი მიუწვდებოდეთ კომპიუტერსა და „პრინტერზე“, რათა რესურსების მომზადება და დაინტერესებულ პირებთან მოლაპარაკებები შეძლონ.

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საკითხი კლუბისთვის დაფინანსების მოძიებაა. მოკლევადიანი მუშაობის შემთხვევაში, მუშაობის დაწყება მოხალისეობრივ საწყისებზეც შეიძლება. თუმცა თუ გეგმა სრულ სასწავლო წელზე ან უფრო დიდ დროზეა გაწერილი, ბიუჯეტის გაწერა და ფინანსების მოძიება აუცილებელი იქნება კლუბის მდგრადობის შესანარჩუნებლად. წიგნის კლუბის დაფინანსება შესაძლებელია, როგორც სკოლის, ისე თვითმმართველობის ბიუჯეტიდან. თანხის მობილიზება მშობლებს ე.წ. სახალხო დაფინანსებითაც („ქრაუდფანდინგი“) შეუძლიათ. ასევე, მოლაპარაკება შეიძლება ადგილობრივ ბიზნესკომპანიებთან და სკოლის კურსდამთავრებულებთანაც.

წიგნის კლუბის წევრობა მშობლებს შესაძლებლობას მისცემს სკოლის შიდა სივრცეში ადევნოს თვალი შვილის განათლების პროცესს; დაეხმაროს სხვა ბავშვებს, ვისი მშობელიც ვერ ახერხებს მონაწილეობას; გააუმჯობესოს ურთიერთობა მასწავლებლებთან, დირექციასთან; სიამოვნება მიიღოს ბავშვებთან მუშაობით და რაც მთავარია, თავისი პატარა წვლილი შეიტანოს სასკოლო საზოგადოების წიგნიერების ამაღლების საქმეში.

როგორც წესი, წიგნის კლუბს მშობლები ჯილდოსთვის არ აკეთებენ, თუმცა ის ადამიანები, ვინც ბავშვებისთვის ირჯებიან, სკოლის ადმინისტრაციისა და პედაგოგების მხრიდან შესაბამისად უნდა დაფასდნენ. აქტიური მშობლების წახალისება სიტყვიერად, საჯარო მადლობით ამ სიგელით შეიძლება, რაც მათ მოტივაციას გაზრდის, სხვა მშობლებს კი აქტიურობისკენ უბიძგებს.

თანამედროვე სამყაროში, სადაც როგორც მასწავლებლები, ისე მოსწავლეები ყოველდღიურად იყენებენ გაჯეტებს, ელექტრონულ მოწყობილობებს, ინტერნეტს, სოციალურ ქსელებს, აპლიკაციებს, ხელოვნური ინტელექტის პლატფორმებს და ონლაინ თამაშების პლატფორმებს, უფრო და უფრო მნიშვნელოვანი ხდება მონაცემების დაცვა და კიბერუსაფრთხოების ძირითადი პრინციპების დაცვა. ინფორმირებულობა და წესების დაცვა მნიშვნელოვანია კიბერთაღლითებისა და  ონლაინკრიმინალებისგან,  პირადი მონაცემების გაჟონვის და გავრცელების საფრთხეებისგან მომდინარე საფრთხეების შესამცირებლად.

ინტენეტი და ციფრული სასწავლო პროგრამები უდიდეს შესაძლებლობას ქმნის განვითარებისა და კომუნიკაციისთვის მხოლოდ მაშინ, როცა მას უსაფრთხოდ ვიყენებთ. მასწავლებლების და მშობლების როლი ბავშვების განვითარებაში არა მხოლოდ მათთვის ცოდნის გადაცემა, არამედ ციფრული პასუხისმგებლობის პირადი მაგალითების ჩვენებაა. ეს არის საუკეთესო გზა იმისთვის, რომ მომავალი თაობა იყოს ინფორმირებული, დაცული და პასუხისმგებლიანი როგორც ფიზიკურ, ისე ციფრულ სივრცეში. გახსოვდეთ ისიც, რომ ბავშვები რომლებიც ინტერნეტის მასიური გავრცელების ხანაში ელექტრონული მოწყობილობებით ჭარბად გაჯერებულ სივრცეებში იზრდებიან, არც თუ იშვიათად ზრდასრულებზე სწრაფად ითვისებენ ელექტრონულ პლატფორმებს და მათთან შედარებით შეიძლება მშობლები და მასწავლებლები მეტად დაბნეულები ან არაინფორმირებულები ჩანდნენ, მაგრამ ეს არ გვიხსნის მათზე ზრუნვის პასუხისმგებლობას.

კონკრეტული წესებამდე მნიშვნელოვანია განვსაზღვროთ, რას ვგულიხმობთ კიბერსაფრთხეებსა და მონაცემების დაცვაში.

მონაცემი არის ყველა ყველა ტიპის პირადი ინფორმაცია, რაც შეიძლება თქვენს წინააღმდეგ იქნას გამოყენებული – იქნება ეს დაბადების თარიღი, ბანკის მონაცემები, საცხოვრებელი და სამუშაო ადგილის შესახებ ჩანაწერები, ოჯახის წევრებზე ინფორმაცია თუ თქვენი ინტერნეტსერფინგის ამსახველი დეტალური ჩანაწერები. ყველა ის ინფორმაცია, რასაც თქვენს შესახებ გასცემთ სხვადასხვა პლატფორმებზე, ინახება და სხვადასხვა მიზნით გამოიყენება – მათი ნაწილი საფრთხის მატარებელი არ არის და შეიძლება იყოს თქვენს ინტერესებზე მორგებული სარეკლამო შემოთავაზებებისთვის, თქვენს საცხოვრებელ ადგილთან შესაბამისი სერვისების მოწოდებისთვის გამოყენებული. ნაწილი კი, თუკი თაღლითების ხელში აღმოჩნდა, შესაძლოა თქვენთვის საფრთხის შემცველი გახდეს – ამიტომ მნიშვნელოვანია არ დარეგისტრირდეთ საეჭვო მონაცემებზე, მკაცრად დაიცვათ პაროლების უსაფრთხოება, არ გადასცეთ თქვენი პაროლები სხვა პირებს და გამოიყენოთ ორმაგი ავტორიზაციის სისტემები მეტი დაცულობისთვის.

რაც შეეხება კიბერსაფრთხეებს, ესაა ციფრულ სამყაროში არსებული რისკები, რომელთა ჩამონათვალი უკვე თითქმის ისეთივე ვრცელია, როგორც რეალურ ცხოვრებაში არსებული კრიმინალი. ყველაზე გავრცელებული კიბერსაფრთხეებია:

• ფიშინგი, ანუ ყალბი ბმულების, შეტყობინებების, წერილების საშუალებით პაროლების, ანგარიშების ან სხვა პირადი ინფორმაციის მოპარვა, რაც შემდგომში თაღლითობისთვის ან სხვა დანაშაულებისთვის შეიძლება იყოს გამოყენებული.
• მავნე პროგრამები, რომლებიც ხილულად ან უხილავად შემოდის თქვენს მოწყობილობებში და შეიცავს თქვენს ფაილებზე წვდომის რისკს ან სულაც თქვენი მოწყობილობების დავირუსების და დაბლოკვის საფრთხეებს.
• პირადი მონაცემების გაჟონვა – თქვენი ფოტოების, საკონტაქტო ინფორმაციის არალეგალურად გავრცელება მოწყვლადს ხდით პირადი ცხოვრების დეტალების გასაჯაროების, ბულინგის და თაღლითების თავდასხმების მიმართ.
• კიბერბულინგი, შანტაჟი და ციფრული შევიწროება – ეს არის ბულინგისა და სექსუალური დანაშაულების გადატანა ონლაინ სივრცეში, სადაც მოძალადეს შეუძლია სხვა იდენტობით, ყალბი ანგარიშით და ანონიმურად მოგაყენოთ ზიანი, გამოგძალოთ სექსუალური ხასიათის ფოტო და ვიდეოჩანაწერები, დაგაშანტაჟოთ მათი გამოყენებით, თქვენი გრაფიკული გამოსახულებით შექმნას ყალბი კონტენტი თქვენი დისკრედიტაციისთვის, გამოგძალოთ ფული თქვენს შესახებ მის ხელთ არსებული ინფორმაციის გაუვრცელებლობის პირობით ან გაიძულოთ საკუთარი ნების საწინააღმდეგოდ, იმის შიშით, რომ თქვენზე პირადი ცხოვრების ამსახველ მასალებს გაავრცელებს, გაიძულოთ მისი მოთხოვნების შესრულება.
• ყალბი აპლიკაციები და ვებსაიტები – ეს არის არსებული პლატფორმების ანალოგიით შექმნილი პლატფორმები ცრუ ინფორმაციების გასავრცელებლად, მონაცემების შესაგროვებლად ან ფულის გამოსაძალად.

კიბერსაფრთხეებისგან თავის დასაცავად ეს მარტივი წესები დაგეხმარებათ:

• არასოდეს გაუზიაროთ პაროლო სხვას – შენი პაროლი მხოლოდ შენ გეკუთვნის. ძლიერი პაროლი ძლიერ დაცვას ნიშნავს.
• არ გახსნათ უცნობი ბმულები და უცხოებისგან გამოგზავნილი ფაილები – ესაა თავდაცვა ფიშინგისგან.
• კარგად დაფიქრდით ყველა იმ პირადი მონაცემების გაზიარებისგან ინტერნეტში, რაც შეიძლება საჯაროდ გამოჩნდეს – მობილურის ნომერი, პირადი მონაცემები, სახლის მისამართი, სამუშაო ადგილი სჯობს დახურული იყოს და მხოლოდ უკიდურესი საჭიროებისას გასცეთ სანდო პლატფორმებზე.
• კარგად დაფიქრდით, სანამ რამეს საჯაროდ გააზიარებთ – ყველაფერი, რასაც ინტერნეტში ერთხელ დაპოსტავთ,  იქნება ეს ტექსტურად დაწერილი საკუთარი მოსაზრებები სხვადასხვა საკითხზე, პირადი ფოტოები თუ სხვა ინფორმაცია, სამუდამოდ ტოვებს ციფრულ კვალს წაშლით თუ არა მას გაკრვეული დროის შემდეგ.

ინფორმაციის გავრცელებისას ყოველთვის იფიქრე იმაზე, არის თუ არა ეს ის, რისი გაზიარებაც ნამდვილად გინდა უსაზღვრო ონლაინ სამყაროსთვის. არაერთ ადამიანს კვლავ აქვს განცდა რომ მისი პირადი პროფაილი მართლაც მისი პირადი სივრცეა – მათ ავიწყდებათ რომ ეს უსაზღვრო საერთო სივრცეში მათთვის მონიშნული ადგილია, სადაც მისგან დამოუკიდებლად დადგენილი წესები მოქმედებს და არც ყველა რისკის დაზღვევაა მის ხელთ.

• არ გააბათ მეგობრობა უცნობებთან ინტერნეტში – არ უთხრათ უცხოებს სად ცხოვრობთ, სად სწავლობთ, არ გაუგზავნოთ ფოტოები და არ მოუყვეთ პირადი ამბები. მათი ნაწილი შეიძლება ბავშვებს თანატოლად ეცნობოდეს და ზრდასრული კიბერკრიმინალი იყოს. საეჭვო პირების გამოჩენისას პირად კომუნიკაციებში მოზარდს უნდა ჰქონდეს ზრდასრულების მხარდაჭერისა და დახმარების იმედი ამ ამბების გაზიარებისას – ბავშვებს კიბერკრიმინალებისგან დაცვაში უფროსების ყურადღება და ჩართულობა სჭირდებათ. ისინი არ უნდა განსაჯოთ მათ სიახლოვეს გამოჩენილი საეჭვო უცნობების გამო, ერთადერთი რაც მათ ამ დროს სჭირდებათ, დაცვაა.
• ყურადღებით იყავით აპლიკაციებთან რომელსაც იყენებ – მათი ნაწილი შეიძლება ითხოვდეს წვდომას შენს ფოტოებზე, გადაადგილების მარშრუტებზე თუ სხვა მონაცემებზე. თუკი ასეთ წვდომას აძლევთ აპლიკაციას, დარწმუნებული უნდა იყოთ, რომ ის მათ თქვენი ინტერესების საზიანოდ არ გამოიყენებს და ასევე ამ ინფორმაციის გაზიარება ღირს იმ სიკეთეებისთვის, რასაც აპლიკაციის გამოყენება მოგიტანთ.
• გამოიჩინეთ სიფრთხილე თქვენს მოწყობილობებთან და ანგარიშებთან დაკავშირებით – არ დატოვოთ ტელეფონი ან სხვა პირადი გაჯეტი ისეთ სივრცეში უყურადღებოდ, სადაც მასზე წვდომა შეიძლება ჰქონდეთ სხვა პირებს, არ დატოვოთ თქვენი ანგარიშები გახსნილი საერთო მოხმარების კომპიუტერებში – სკოლებსა და ოფისებში. სასურველია ფრთხილად იყოთ ღია უფასო ქსელის გამოყენებისასაც – ამ ქსელების გავლით თქვენს მონაცემებზე წვდომის რისკი იზრდება.
• ფრთხილად კიბერბულინგთან – არ გახდეთ მოძალადე ციფრულ სამყაროში და ყოველთვის ფრთხილად იყავით სხვებზე ძალადობის შემთხვევებში – ერთმანეთის დაცვა, ინფორმირება და მხარდაჭერა მნიშვნელოვანია. იმის მიუხედავად რომ ციფრული სამყარო იძლევა ანონიმურად მოქმედების შესაძლებლობას, საბოლოოდ ყველანაირი ანონიმური დანაშაულის უკან მდგარი ადამიანის პოვნა შესაძლებელია იმის გათვალისწინებით, რომ ციფრული კვალის დატოვების გარეშე ინტერნეტში რაიმეს გაკეთება შეუძლებელია – შესაბამისად, სჯობს როგორც რეალურ ცხოვრებაში, ისე ონლაიანაც წესიერი მოქალაქე იყოთ.
• დაიცავით ასაკობრივი შეზღუდვა და გამოიყენეთ მშობლების ფილტრები – არ მისცეთ ბავშვებს 13 წლამდე სოციალურ ქსელებში პირადი ანგარიშების გახსნის უფლება, დაუყენეთ ასაკის შესაბამისად კონტენტის შემზღუდავი ფილტრები და ყურადღებით იყავით იმ სივრცეების მიმართ, სადაც განსაკუთრებით ბევრ დროს ატარებს ბავშვი – იქნება ეს ონლაინ თამაშები, სოციალური ქსელების პლატფორმები თუ კონკრეტული ვებ-საიტები.

კლასდოჯო პირველად 2019 წელს ჩემს პირველ სკოლაში მუშაობისას გავიცანი. ეს არის ვებსაიტი, სადაც შეგიძლიათ დარეგისტრირდეთ როგორც მასწავლებელი ან როგორც მშობელი, რათა თქვენს შვილს და მის კლასს თვალი ადევნოთ.  კლასდოჯოზე შეიძლება დარეგისტრირდეს სკოლაც, ამ შემთხვევაში კლასები, რომლებსაც მასწავლებლები გახსნიან სკოლას ავტომატურად და ოფიციალურად ებმის. თუმცა მისი გამოყენება ინდივიდუალური მასწავლებლებისთვის ყოველგვარი ოფიციალურობის გარეშეც შესაძლებელია. დასარეგისტრირებლად მხოლოდ თქვენი ელექტრონული ფოსტა და ახალი პაროლის მოფიქრება დაგჭირდებათ.

კლასდოჯოზე შეგიძლიათ გახსნათ კლასი, დაარქვათ სახელი, შეიყვანოთ მოსწავლეების სახელები და გაანაწილოთ ქულების მინიჭების სიტემა. თითოეული მოსწავლე თავდაპირველად იღებს პატარა კვერცს, რომლიდანაც მოგვიანებით მონსტრები უნდა გამოიჩეკონ. მონსტრების გამოჩეკვას 30 დღემდე სჭირდება, თუმცა შესაძლებელია დღეების შემცირება, ან ამის ინდივიდუალურად გაკეთება. როგორც წესი მოსწავლეებს უხარიათ, როცა ელოდებიან კონკრეტულ დღეს, როცა მონსტრებს ნახავენ.

კლასდოჯოზე შეგიძლიათ შეცვალოთ ან დაამატოთ უნარები ან ქცევები, რომლის მიხედვითაც მოსწავლეებს 1-დან 5 ქულამდე წაახალისებთ. თითოეული მოსწავლისთვის მინიჭებული ქულა აისახება კლასის საერთო ქულაზე და პირიქით. ეს დადებითად მოქმედებს გუნდური სულის ჩამოყალიბებაზე. ისინი იწყებენ ზრუნვას იმაზე, რომ ერთმანეთისთვის უკეთები გახდნენ.

ცხადია, როცა მოსწავლე ინდივიდუალურად იმსახურებს ქულების დამატებას, მოცემულ მომენტში შეიძლება მისი მონსტრის თავზე უფრო მაღალი ქულები ეწეროს, ვიდრე სხვებისაზე, თუმცა მნიშვნელოვანია ავუხსნათ, რომ თითოეული მოსწავლის ქულა სწორედ იმიტომაა ღირებული, რომ ეს ქულა კლასის საერთო ქულას ემატება. დამატებითი მოტივაციისთვის შეგიძლიათ უთხრათ, რომ შეუძლიათ სხვა კლასებს შეეჯიბრონ, რომელთაც თქვენ ასწავლით, რათა თქვენი კლასების  რეიტინგის სათავეში მოექცენ.

კლასდოჯოზე მხოლოდ საკლასო წესების შესრულება არ ფასდება, აქ მოცემულია ისეთი თვისებები და წასახალისებელი საქციელები, როგორებიცაა “თანამშრომლობა”, “სხვების დახმარება”, “ემპათია”, “დროის მართვა”, “ბეჯითად შრომა”, “მუდამ ჩართულობა” და ა.შ. ამასგარდა თავადაც შეგიძლიათ დაამატოთ ის, რის გამოც გინდათ, რომ მოსწავლეებს დამატებითი ქულები მისცეთ.

კლასდოჯო დადებითად მოქმედებს მოსწავლეების ემოციური ინტელექტის ჩამოყალიბებასა და განვითარებაზე, იზრდება გაკვეთილზე  მათი ჩართულობა და სოციალური მოტივაცია, რადგან ქულების მიცემა არ ხდება მხოლოდ წესრიგის გამო, არამედ ქცევის ღირებულებაზე დაყრდნობით. თუკი მოსწავლეებს დაუწესებთ რეალისტურ მიზნებს, მაგალითად 10-15 ქულის მოგროვებას გაკვეთილის ბოლომდე, ისინი ამას დიდი სიამოვნებით გააკეთებენ, სანაცვლოდ შეგიძლიათ შესთავაზოთ თამაში, ან კონკრეტული ვიდეოს ყურება: ეს არ არის მოსყიდვა, არამედ თანამშრომლობა და მისი დაფასება.

კლასდოჯოს აქტიურად გამოყენების  შემდეგ შევნიშნე, მოსწავლეები იწყებენ ერთმანეთის მოტივირებასაც, ისინი ერთად თანხმდებიან, თუ როგორ ითანამშრომლონ, რათა კლასს ქულები არ დააკლდეს და პირიქით – მოემატოს. სწორედ ასე იქმნება ჯანსაღი, სიყვარულზე დაფუძვნებული სასწავლო გარემო.

კლასდოჯოზე დამატებითი ფუნქციებითაც შეგიძლიათ ისარგებლოთ, მაგალითად დააწყვილოთ ან ჯგუფებში გაანაწილოთ მოსწავლეები, შემთხვევითობის პრინციიპით აირიოთ, ვინ წაიკითხავს, დააყენოთ დრო და ა.შ.

საიტი ინახავს და აჯამებს თითოეული მოსწავლის მონაცემებს, თუ რაშია კონკრეტული მოსწავლე ძლიერი, რაში სჭირდება უფრო მეტი მუშაობა და ა.შ.. ეს მონაცემები მოგვიანებით მშობელთან კომუნიკაციისას საილუსტრაციოდ გამოგადგებათ.