არა უშავს
ძალიან მიყვარს სიტყვებზე დაკვირვება.
ალბათ გიკითხავთ მოსწავლეებისთვის, რომელი სიტყვის ან წინადადების მოსმენას მოაქვს მათთვის სიმშვიდე, სიხარული, ბედნიერება… მეც ვეკითხები ხოლმე ამას ბავშვებს, ვთხოვ, დაფიქრდნენ და ჩამოწერონ. რა აღარ ამომიკითხავს მათი პასუხებიდან. თითოეული ჩანაწერი ძალიან საინტერესოა. გასათვალისწინებელიც.
გაინტერესებთ, რას წერენ ხშირად? რისი მოსმენა ამშვიდებთ ბავშვებს? დიახ, სწორად მიხვდით და უკვე ამოიკითხეთ კიდეც, როცა სათაურს დახედეთ: ეს არის „არა უშავს“.
არა მხოლოდ პატარებს, უფროსებსაც გვჭირდება, ხშირად შეგვახსენონ, რომ არა უშავს! მასწავლებლებმა თეორიულად თითქოს ვიცით, რაოდენ მნიშვნელოვანია მოსწავლეებისთვის იმის სწავლება, რომ შეცდომა ტრაგედია არ არის, რომ შეცდომებზე ვსწავლობთ, რომ შეგვიძლია, შეცდომები განვითარების შესაძლებლებლობად ვაქციოთ და სხვა, მაგრამ პრაქტიკულად ხანდახან გვიჭირს, ბავშვები ამაში დავარწმუნოთ.
ცოტა ხნის წინ ერთი წიგნი წავიკითხე – როდრიგო მუნიოს ავიას „იდეალური ოჯახი“. კითხვის დროს ვფიქრობდი, მწერალმა მე და ჩემს მოსწავლეებს ხომ არ მოგვისმინა და ისე დაწერა-მეთქი, ცხადია, ასე არ ყოფილა, უბრალოდ, მთავარი პერსონაჟი, სკოლის მოსწავლე ალექსი, ისეთ თემებზე საუბრობს, რომლებიც ერთნაირად აფიქრებთ მთელი მსოფლიოს ბავშვებს.
როდრიგო მუნიოს ავია გვაცნობს ოჯახს, რომლის უმცროსი წევრი მიიჩნევს, რომ ოჯახში ყველა იდეალურია მის გარდა, მაგრამ ამის გამო არ ითრგუნება და ცდილობს, ამოხსნას ცხოვრებისეული ამოცანები. მკითხველი ალექსის თვალით აკვირდება მოსწავლის ყოველდღიურობას და მასთან ერთად ეძებს პასუხებს კითხვებზე.
ჩემთვის, მასწავლებლისთვის, დამაფიქრებელი აღმოჩნდა ერთი ეპიზოდი.
„მასწავლებელმა იკითხა, X კვადრატის კვადრატული ფესვი რამდენიაო. ვიფიქრე, რომ ძალიან მარტივი კითხვაა და პასუხი აუცილებლად X უნდა ყოფილიყო. ოღონდ თქმა ვერ გავბედე. მასწავლებელმა ღრმად ამოისუნთქა და თქვა, რომ მისი კითხვის პასუხი ნამდვილად X-ია. მეც ამოვისუნთქე, ცოტა უფრო მსუბუქად. არ ვიცი, ამით რისი თქმა მინდოდა, მაგრამ ასე მოვიქეცი“.
რატომ მიიქცია ამ ეპიზოდმა ჩემი განსაკუთრებული ყურადღება, ალბათ, მიხვდით: არ მეგულება მასწავლებელი, მსგავსი ამბავი თავს რომ არ გადახდენოდეს. მაშინვე ვკითხე საკუთარ თავს ის, რაც აქამდეც არაერთხელ მიკითხავს:
– რატომ ჩუმდებიან ბავშვები?
– რატომ ვერ ბედავენ ხმის ამოღებას?
პასუხი სხვადასხვა იქნება, მაგრამ ერთ-ერთი ეს არის: შეცდომის ეშინიათ.
ვინაიდან ეს პრობლემა აქტუალურია როგორც მასწავლებლებისთვის, ისე მოსწავლეებისთვისაც, კარგი იქნება, წავუკითხოთ ეს წიგნი ბავშვებს, მერე კი ერთად ვიმსჯელოთ, რა პრობლემაა წარმოჩენილი და, ერთი მხრივ, როგორ შეიძლება, მოსწავლემ გაბედოს ხმის ამოღება და ახსოვდეს, რომ თუ შეეშლება, არა უშავს, მეორე მხრივ კი – რა უნდა გააკეთოს ამისთვის მასწავლებელმა.
ვაპირებ, „იდეალური ოჯახი“ მკითხველთა კლუბის წევრებს გავაცნო. ინტერესი რომ აღვუძრა, შევთავაზებ, ორმხრივ ჩანაწერთა დღიური შეავსონ. თუ გაინტერესებთ, თქვენც სცადეთ. საინტერესოა, როგორ უპასუხებთ ესპანელ მწერალს:
| ამონარიდი ტექსტიდან | ჩემი კომენტარი |
| ნაცვლად იმისა, რომ დავიმალოთ, ჩვენს პრობლემებზე უნდა ვისაუბროთ. | |
| უმაღლესი შეფასება რომ ვერ მივიღოთ? – ეს აზრი გვაშინებს. ჩვენც გვინდა, ყველაფერი იდეალურად გამოგვივიდეს. | |
| თურმე ხანდახან შეცდომას თვალი უნდა გაუსწორო და არ დაემალო. | |
| ხანდახან იდეალურობა ძალიან ახლოს არის დიდ იმედგაცრუებასთან. |
ანტუან დე სენტ-ეგზიუპერი ხომ გვეუბნება, გახსოვდეთ, საიდან მოდიხართ, არ დაგავიწყდეთ, ბავშვები რომ იყავითო. ჰოდა, მეც მახსოვს ჩემი ბავშვობა და რადგან გამოვცადე, რას ნიშნავს, გეშინოდეს შეცდომისა და ხანდახან ამის გამო დადუმდე, ახლა ვცდილობ, ხშირად ვუთხრა ჩემს მოსწავლეებს: არა უშავს!
