-დიანა, რატომ არ იციან უფროსებმა ამდენი რამე და რატომ ეშლებათ ასე ხშირად? – მეკითხება მეოთხეკლასელი თაკო. – არ ვიცი, კონკრეტულად რამ განაპირობა მისი კითხვა, თუმცა, რაა გასაკვირი, უფროსებს იმდენი რამე გვეშლება.
-არ ვიცი, ალბათ ბავშვობაში არ ასწავლეს, ან ასწავლეს და არ გადაუმეორებიათ. – ვუღიმი და ვცდილობ ქართულის სავარჯიშო კიდევ ერთხელ ავუხსნა.
-თუ დავიწყება ასე მარტივია, მაშინ რატომ უნდა ვისწავლო?
-დავიწყება მარტივია, მაგრამ გახსენება კიდევ უფრო მარტივი – მინდა თავი დავიძვრინო, როგორ გამომდის, არ ვიცი.
…
ჩვენ, მასწავლებლებმა უნდა ვცადოთ ჩვენი მოსწავლეების მომავალი დავიცვათ – შეცდომებისა და უზუსტობებისგან, უაზროდ თავის მართლების არც თუ ისე სასარგებლო ჩვევისგან, დავიცვათ იმ ინფორმაციით, იმ ცოდნით, რომელსაც ახლა მივცემთ, სანამ ჩვენი მოსწავლეები არიან, სანამ თვალებში შემოგვყურებენ და ყოველ სიტყვას მწყურვალებივით ისრუტავენ.
ჰოდა, კიდევ ერთხელ გავიმეოროთ გაკვეთილები, განვლილი მასალა – რა შემთხვევაში და როგორ არ უნდა გამოვიყენოთ სამედიცინო დიაგნოზები, სამედიცინო ტერმინები ადამიანთა სალანძღავად და დასაკნინებლად. კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, ცოდნა გვიცავს შეცდომებისგან!
განვიხილავ ყველაზე მეტად გავრცელებულ შემთხვევებს, რომელთაც სკოლაში ( და ყოველდღიურ, ცხოვრების სკოლაში) ხშირად ვხვდებით.
- დაუნი.
დაუნის სინდრომი ეწოდა მდგომარეობას (დაუნი არის მეცნიერი, რომელმაც პირველმა აღწერა ეს სინდრომი), რომლის დროსაც ნაცვლად 46 ქრომოსომისა, გვხვდება დამატებით ერთი ქრომოსომა 21-ე წყვილში, რასაც 21-ე წყვილის ტრისომია ეწოდება. მაშ ასე, დაუნის სინდრომი მდგომარეობაა, დაავადება არ არის. ის ათასგვარი სტერეოტიპი, რომელიც ამ სინდრომთან დაკავშირებით არის გავრცელებული – სწორედ არცოდნის და არასწორი დამოკიდებულების ბრალია. ასწავლეთ მოსწავლეებს, რომ პიროვნება უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ნებისმიერი მდგომარეობა და ამიტომაც, ნებისმიერ ადამიანს ერთნაირი მიმღებლობით და სიყვარულით უნდა მოექცნენ. ამ თემაზე საუბრისას შეგიძლიათ დაუნის სინდრომის მქონე მრავალი წარმატებული ადამიანი გააცნოთ – მსახიობები, სპორტსმენები, პედაგოგები.
- აუტისტი.
სიტყვა „აუტისტს“ ხშირად იყენებენ ჩაკეტილობის, ქცევის პრობლემის, ცელქი, „უცნაური“ ქცევის მქონე ადამიანების დასახასიათებლად, რაც, აგრეთვე არასწორია. ჯერ ერთი, აუტისტური სპექტრის აშლილობის ყველა შემთხვევა განსხვავდება ერთმანეთისგან, შესაბამისად, არასწორია, გაუგებარი იარლიყების მიკერება, მეორეც, ეს რთული, მრავალშრიანი პრობლემაა, ამიტომაც დამაკნინებელი მნიშვნელობით ამ სიტყვის გამოყენება ძალიან არაეთიკურია და მხოლოდ სტიგმის გაძლიერებას უწყობს ხელს.
- გიჟი, შიზოიდი, შეზოფრენიით დაავადებული, ფსიქიატრიულის პაციენტი… – გაიხსენეთ, თუ თქვენ გამოგიყენებიათ ეს სიტყვები სალანძღავად, წარმოიდგინეთ, რომ შეურაცხყოფა მიაყენეთ ყოველ მეოთხე ადამიანს, დიახ, ასეთია ფსიქიკური დაავადებების სტატისტიკა, იქნება ეს დეპრესია თუ უფრო რთული დაავადებები, შესაბამისად, როდესაც ერთ-ერთს, ამ სიტყვათაგან, სალანძღავად გამოიყენებთ, შესაძლოა, გამოჯანმრთელების შანსი წაართვათ ადამიანს, რომელიც ექიმთან წასვლას აპირებდა და სტიგმისა და თქვენი დამოკიდებულების გამო – გადაიფიქრა.
- ჩამოვწერ რამდენიმე სტანდარტულ და ძალიან გავრცელებულ ფრაზას:
-ე, ბიჭო, შენ ყრუ ხომ არ ხარ?
-დაბრმავდი, თვალებიდან ვერ იყურები:?
-რა ინვალიდივით იქცევი, ჩქარა წამოდი რა!
-ბრუციანო, შე, ბრუციანო!
-ენაბლუ ხარ ბიჭო?
-დამუნჯდი?
-დებილი ხარ?
-ეს ჭკუასუსტია!
-ბნედიანი ეს!
-დამბლა დაგემართა? გაინძერი-მეთქი.
-დაწყნარდი და ფსიქიატრიულში წადი!
და ა.შ და ა.შ.
ყოველი ეს სიტყვა, სიტყვათშეხამება თუ წინადადება, რომელთაც უფროსები თუ უმცროსები ყოველდღიურად, დაუფიქრებლად ვიყენებთ დამაკნინებელი და სალანძღავი ფუნქციით, სამედიცინო პრობლემებს ასახავს, სხვადასხვა სირთულის სამედიცინო დიაგნოზებს წარმოადგენს, მათ მიღმა კონკრეტული ადამიანები დგანან, ჩვენნაირი ადამიანები, ჩვენი თანამოქალაქეები, მეგობრები, მეზობლები, ნათესავები…. დარწმუნებული ვარ, თუ ოდნავ დავფიქრდებით და გავიაზრებთ, გავიხსენებთ და არ დავივიწყებთ – აღარასოდეს გამოვიყენებთ მათ.
არც უფროსები და არც უმცროსები!
გამეორება ცოდნის დედაა.
