ერთხელაც შეიძლება აღმოაჩინოთ, რომ
თქვენი თვინიერი პირმშო თავს სამყაროს ჭიპად მიიჩნევს და მის სამყაროში შესასვლელი
კარი მჭიდროდ ჩაურაზავს.
ძნელია შეცდომების მდინარის სათავისკენ აუყვე დინებას, მაგრამ
სიტუაციის გამოსასწორებლად სწორედ ამის გაკეთება მოგიწევთ.
რა არის პატივისცემა? შესაძლებელია
თუ არა მისი სწავლა?მგონი– კი. პირველ რიგში, შვილებს
ის უნდა ვასწავლოთ,რომ მეორე ადამიანს ისე მოექცეს, როგორ დამოკიდებულებასაც
საკუთარი თავისთვის ისურვებდა. ამ, ერთი შეხედვით, გაცვეთილი გამონათქვამის
გათავისება რატომღაც ყველაზე მეტად უჭირს საზოგადოებას.
ხშირად მიფიქრია, ამდენი საზღვრები, ბავშვებს
ყველა გადადგმულ ნაბიჯს რომ უმოკლებს, ნეტავ რომელ სასიკეთო
საქმეს ემსახურება–მეთქი. არადა, ბევრსჰგონია მოზარდების გამუდმებით მართვა სწორი აღზრდის მთავარი კომპონენტი. ფიქრობს, რომ
დამცავი ჯებირების აგების გარეშე არც წყალი ინდობა და არც – ადამიანი. ბავშვები
ხომ ყველაზე მეტად გვანან ადიდებულ მდინარეებს…
დროთა განმავლობაში ბოროტებისა და სიკეთის ერთმანეთისგან
გარჩევა იმდენად ძნელი გახდა,რომ აღარც ვცდილობთ.ამასობაში დამნაშავე მსხვერპლად გვექცა, მსხვერპლად, რომელსაც
თავმოყვარეობის სახედარზე უკუღმა შესმულს სოფელ–სოფელ ამაყად
დავატარებთ.
ვიღაცამ ხომ უნდა თქვას: – აი, აქ
გადის ზღვარი!აქ სიძულვილის ტყვიები დაფრინავენ და მავანთა გულისპირზე ღილებად მიბნეულები, გატაცებით
გვესაუბრებიან მოჩვენებით თავისუფლებაზე.
***
სანამ შვილებს დავარწმუნებდეთ, რომ
ყველაზე ლამაზები და ჭკვიანები არიან, იქნებ მივხვდეთ, რომ
ისინი ოდესმე აუცილებლად შეხვდებიან უფრო ჭკვიანს და ლამაზს. მსგავსი
იმედგაცრუების დაგემოვნების შემდეგ ზრდასრულ ადამიანსაც გაუჭირდებოდა ,,კონკურენტის” პატივისცემა.
ჩემი აზრით, პრობლემის სათავე
ჩვენშია და არაფერი შეიცვლება:
სანამ გოგონებს მხოლოდ მორჩილების გაკვეთილები უტარდებათ, ბიჭებს
კი ქვაბიდან საჭმლის ამოღება თუ საკუთარი პერანგისა და მისი ამხანაგის გარეცხვა ეთაკილებათ; სანამ
მშობლები სიამაყით სავსე მზერას აყოლებენ მიზნისკენ მუშტის ქნევით გაქცეული შვილს (მერე
რა, თუ
ხანდახან მათაც მოუღერებს მუშტს სასურველის მისაღებად); სანამ საგვარეულო
სიამაყის ხეზე მხოლოდ გვარის გამგრძელებლებად
გამოსხმულ ნაყოფს დაჰფოფინებენ და ამბობენ, რომ მხოლოდ ორი ,,შვილი” ჰყავთ
და სამი ,,ქალი“;
სანამ
მათი შვილისა თუ ქალის პირად ცხოვრებაში დაუკაკუნებლად შეჭრის და მისი განკარგვის უფლება
აქვთ… კიდევ
ბევრი პირდაპირი თუ ირიბი მაგალითის დასახელება შემიძლია, მაგრამ
აღარ გავაგრძელებ.
პატივისცემის გამომხატველ მთავარ კომპონენტად თავაზიან
ურთიერთობას მიჩნევენ.თავაზიან ადამიანად რომ ჩაგთვალონ, მადლიერების გამოვლენა
და შეცდომის აღიარება უნდა შეგეძლოს. პატარებს უხვად აქვთ ბოძებული ეს ღვთიური მადლი, მაგრამ
გარდატეხის ასაკში იშვიათად ემადლიერებიან მშობლებს. მეტიც, ხანდახან
ყველა თავს გადამხდარ უბედურებაში მათ ადანაშაულებენ. სამწუხაროდ, არც
მშობლებს სჩვევიათ ,,ჯადოსნური სიტყვების” ხშირად
გამოყენება. არადა, ადამიანი, რომელსაც
მადლობის გადახდა და ბოდიშის მოხდა არ შეუძლია, ვერც სხვისი უპირატესობისა
თუ თანასწორობის ცნების აღიარებას შეძლებს.
როდესაც უფროსისა და უმცროსის ურთიერთობაში ,,წითელი
შუქი” ინთება, მსგავსი
ფრაზები– ,,უფლებას არ მივცემ
ასე მელაპარაკოს“,
,,როგორ მიბედავს“და ა.შ. მხოლოდ
უპირატესობის დამტკიცების უხეშმცდელობად ჩაგეთვლებათ. მოზარდებთან
კამათის დროს,მშობლები ყველაზე ხშირად ამ ,,უსუსურ” არგუმენტს
იშველიებენ –
,,მე შენზე დიდი ვარ და უფრო კარგად ვიცი, მოცემულ სიტუაციაში
როგორ უნდა მოიქცე“…დარწმუნებული ხართ რომ იცით?
***
მესმის, რომ უკვე ბევრი
რამ დაიწერა ბავშვის არასწორ აღზრდასა და მის შედეგებზე, უფრო მეტი – „მენტალურ
ძალადობაზე” (სამწუხაროდ, მიზეზებიც
არ გამოილია), მაგრამ მაინც…მე მირჩევნია,ვიყო კიდევ ერთი ადამიანი, რომელმაც ამოიღო ხმა და არა – იარაღი.
ჯერ კიდევ ღრმა ბავშვობიდან მახსოვს, როგორ
დაიცვა ცოლმა,,ნაქეიფარი“ქმრისგან თავი,კაცისგან,რომელმაც ცოლი,,ჭკუაზე მოსაყვანად“თუ ზედმეტი ალკოჰოლის მონელების მიზნით, უკვე მერამდენედ
დასვა გახურებულ ღუმელზე,ცხელი უთოთი გაუსწორა მორჩილი ნაოჭები, დაუზილა არგასაჩენი
შვილებით სავსე მუცელი…გუშინ გავიგე,გამოუშვიათ ეს ქალი,უკვე თმაგათეთრებული, დიდსულოვნად ნაბოძებ თავისუფლებაში, ისევე, როგორც
მომაკვდავს უშვებენ სახლში,ვაიდა,სიკვდილმა სხვაგან ვერ მიაგნოს.
ოდესმე ხომ უნდა დაიწყოს საზოგადოების გამოფხიზლებასა
და ღირებულებების გადაფასებაზე მუშაობა. დასაწყისისთვის
იქნებ ჩვენეული აღზრდის მეთოდებისთვის გადაგვეხედა?! როგორც წესი, ყველაზე ხშირად
სქესობრივი თუ სოციალური იერარქიის საფეხურებზე ვეცემით, მაგალითად: როგორ
ისწავლის ბავშვი საწინააღმდეგო სქესის ადამიანის პატივისცემას, თუ
დედა ,,მოახლის
ინსტიტუტის” წარჩინებული
კურსდამთავრებულია,მამა კი პატრიარ–ქალური
ღირსებების თავგამოდებული დამცველი?! არც საკუთარი კეთილდღეობის ნაცრის სხვის თვალებში შეყრის
მაგალითები მეგულება ცოტა.
,,შეძახილმა
ხე გაახმოო“, ალბათ
გაგიგიათ. სიტყვას
რომ დიდი ძალა აქვს,ესეც.ჰოდა,ყურადღება მივაქციოთ, როგორ ვესაუბრებით ჩვენ აღსაზრდელებს, ისეც
ნუ შევუძახებთ,რომ მათი უმწიფარი ემოციები გამოუჩეკავად დავაბეროთ. თუ
დავუკვირდებით, სიტყვის სწორად ,,გაფერადების” შემთხვევაში
სულაც არ არის ძნელი სასურველი შედეგის მიღება.
ამას წინათ ინტერნეტში საინტერესო სტატიას წავაწყდი
სიტყვის ენერგიის ყოვლისშემძლეობაზე. ფიფქს, რომელსაც უთხრეს
რომ მახინჯია,გაშავდა,ფერადი სიტყვების ენერგიამ კი მზესავით ააბრჭყვიალა. ძალიან
საინტერესო ექსპერიმენტი იყო…
ზედმეტ სირბილესაც აქვს თავისი უარყოფითი მხარეები და
გადაჭარბებულ სიმკაცრესაც.ზოგჯერ მართვის სადავეების მოჭერა აუცილებელიცაა, მაგრამ
საღებავის ზომიერად გადანაწილება, საჭირო სიტყვების, ფერისა და ტონალობის
შერჩევა უნდა ვისწავლოთ.სიყალბე საჭირო არ არის, ფიფქიც კი არ დაგიჯერებთ…
ხშირად ბავშვებს ისე ელაპარაკებიან, ზედაც
არ უყურებენ, ღიმილზე
ხომ ლაპარაკიც ზედმეტია.მუდამ დაძაბული,მბრძანებლური ტონის წნეხწვეშ გაზრდილი ადამიანი აუცილებლად ეცდება ასაკით
მონიჭებული თავისუფლება გადაჭარბებული დოზებით გამოიყენოს.
ღიმილი რომ დეფიციტური პროდუქტი გახდა, შეამჩნევდით. საინტერესოა, რამდენ
გაღიმებულ ადამიანს ხედავთ ქუჩაში, ტრანსპორტში, საზოგადოებრივი
თავშეყრის ადგილებში?!ალბათ არც ისე ბევრს. ადამიანები უძველეს დროში რაღაც მიზეზით ხომ დასახლდნენ
ტომებად… ახლა
კი ვცხოვრობთ, წლობით ნაშენებ მეგაპოლისებში, საკუთარი თავის ამარა დარჩენილები და
ისიც აღარ გვაბადია,მგონი.მონატრებული მეგობრების თავშეყრის მიზეზისაც იშვიათად მჯერა – მობილურისკენ
გაქცეული ხელი თუ საკუთარ თავში ჩაბრუნებული მზე რა ხშირად მარწმუნებს საწინააღმდეგოში. თითქოს
ერთად ყოფნას ვთამაშობთ,საზოგადოებაშიც და ოჯახშიც. მერე ამ ერთად ყოფნას ერთპიროვნულად განვაგებთ და მშვიდობის
ზამთარში გაჩაღებულ ომს,ძილის წინ საკითხავი წიგნივით, ბალიშის ქვეშ
ვინახავთ.
იქნებ ზოგიერთმა თქვენგანმა გაიფიქროს, რომ
ეს წერილი მხოლოდ123456789-ე ლიფსიტაა ,,გაცვეთილ” თემაზე
დაწერილი წერილების ზღვაში,რამდენიმე დღის წინ ჩვენს ქალაქში დატრიალებული ტრაგედიის შტორმმა რომ ააღელვა?!
თავს უფლებას მივცემ, არ დაგეთანხმოთ.
