რამდენიმე ლიტერატურული გაქცევა

ხანდახან ჩვენი ეგო იძინებს. უშფოთველად. ჩვილივით. და ჩვენ, სამყაროს ცენტრალური ფიგურები, მაინც ბედნიერები ვართ. შეგუებულები იმ ფაქტს, რომ პერსონაჟები ვერ გვამჩნევენ. კითხვის პროცესი ხაჭაპურის ცხობასავითაა: ფქვილში ამოსვრილი მეგობრებს ხელს კი არა, იდაყვს რომ ართმევ. ღია ფერის  მაკიაჟი კი კარგა ხანია, მოდიდან გადავიდა და უჩინარი ხარ. სამაგიეროდ ხაჭაპური ბზინავს, ელვარებს და, რაღა თქმა უნდა, გვაპურებს. გამოდის, წიგნებს მატერიალური ღირებულებაც ჰქონიათ და ჩვენ შეგვიძლია, სხვებსაც გავუყოთ მათი სიკეთეები. 

რამდენიმე დღის წინ ჩემს ძველ უბანში გავიარე. ჩავუარე ბირჟას, სადაც ადრე ერთმანეთს ყველაზე ნაკლებად პროზაულ ღირებულებებს ურიგებდნენ. შესაძლოა, სტალონეს ბიუსტის სრულყოფილებაზე ან იმაზე საუბრობდნენ, ჩაკ ნორისი მოიგებდა თუ ბრუს ლი, იქნებ, სხვა ბევრ რამეზეც საუბრობდნენ. მაგრამ მე ის უფრო მძაფრად მახსოვს, როგორ ჩააწვა სიგარეტი 15 წლის ბიჭს საკუთარმა მამამ და ბრუს ლის მონდომებითა და სისასტიკით სცემა. სიგარეტი რომ ცუდია, ეს აქსიომაა. მაგრამ, გამორიცხულია, სახალხო (ან თუნდაც არასახალხო) ფორმის ძალადობა ყველაზე მავნებელი არ იყოს სულისა და სხეულისათვის. მერე ის ბიჭი სახლიდან გაიქცა, მერე ის ბიჭი დაიჭირეს, მერე – გამოუშვეს, მერე ისევ დაიჭირეს და რადგან  ვერ მოასწრო, ეცხოვრა კუნთოვანი სისტემის ხიბლისა და ციხის საკნის სულისშემხუთველი გარემოს მეტი ვერაფერი ისწავლა, ან, უბრალოდ, ვერ მოასწრო ესწავლა, ცხოვრება გაეპარა. თვალსა და ხელს შუა გაეპარა. მშობლის მოსამზადებელი კურსები რომ არსებობდეს, უკეთესი იქნებოდა–მეთქი, მაშინ ვფიქრობდი. დღეს “ქუჩის” პერსონაჟების დღეა, იმ პერსონაჟებისაც, რომლებიც სახლში დარჩნენ და ვერ გაიქცნენ. 

 

 

ყველა წიგნი ალტერნატიული რეალობაა, რადგან პერსონაჟებს შეუძლიათ სიცოცხლე. ასეთი ცოცხალი პერსონაჟია დომენიკო, ერთ–ერთი სახლიდან წასული პერსონაჟი. მაღალსოფელი, მამა, ლტოლვილი, სამოსელი პირველი, სოფლის დღესასწაული და ერთი, არდატოვებული დრაჰკანი, – ახალგაზრდა მგზავრმა დომენიკომ ზურგზე თავისი მცირე ისტორია და დიდი ფული წამოიკიდა. გაუდგა გზას. ლამაზქალაქი, ანა – მარია (შველს რომ ჰგავდა), გიჟი ალექსანდრო და სხვანი, – დომენიკოს ზურგი თანდათან უმძიმდება. ასე ჩადის კამორაში. კამორა – ავაზაკების ქალაქი. ღიმილსა და მხიარულებაში გამოზოგილი სიამოვნებით მოკლული ადამიანები. ალექსანდროს უფროსი ძმის ხატი – უსახო, გასაიდუმლოებული ადამიანი, მგზავრს ყველა ხიფათისგან რომ იცავს. წიგნის დასასრულამდე ალექსანდროს ძმა ვინ აღარ გგონია, ლამის მარშალ ბეტანკურს დააბრალო კეთილი საქმეები. მაგრამ ყველაზე ბოროტი პერსონაჟი, მკვლელი მიჩინიო აღმოჩნდება, ის, ვისაც მთელი წიგნის განმავლობაში ჯიუტად ეძებდი. ბოროტებით შენიღბული სიკეთე „ქვაზე დადებული”, საყველაო, ხილული, ხელშესახები სიკეთის ნაცვლად – ასეთი სიკეთე ყელზე არ დაგადგება, „ორმოში ჩაგდებული მეფის” იგავის ანტიპოდს წააგავს მიჩინიოს ყველა ქმედება. გადაშლილი, მაძღარი კაატინგა, სიკეთის ქალაქის, კანუდოსის გაპარტახება და ხუთი დიდი კანუდოსელის სიკვდილი. ბოლოს ისევ მაღალსოფელი და კოცონი: რომელშიც დომენიკო ძვირფას სამოსელს, სამოსელ პირველს აგდებს და იწვის ძვირფასი, არაძვირფასი თუ ნახევრად ძვირფასი ქვები. იწვის ოქრომკედი, იწვიან ამბები და ზეცაში მიდის. ეს ერთგვარი კათარზისია, ცეცხლი არა – ჯოჯოხეთის, განწმენდის. დიახ, ცხოვრების გზაგავლილი დომენიკო ისევ მშობლიურ სოფელს უბრუნდება, სოფელს, საიდანაც მამამ არა კინწისკვრით, არა ბრუს ლის მონდომებითა და რემბოს უმეტყველო სახით, არამედ ნებით გაუშვა სახლიდან. 

ალისას უდარდელი ბავშვობა არამყარი ნიადაგია გაქცევისთვის. მაგრამ მათ, ვისაც საკუთარი, გამოგონილი სამყაროები აქვთ, ისევე სჭირდებათ გაქცევა, როგორც სალ ფარადაიზს – ხეტიალი ამერიკის ყველა კუთხეში. მით უმეტეს, რომელ ბავშვს არ უნდა, ესმოდეს ცხოველების ენა. აი, ალისა, თავისუფლად ესაუბრება მარტის კურდღელს. ეგ კი არა, შეუძლია წამიერად შეიცვალოს პარამეტრები და, რა თქმა უნდა, ისეთივე შეუპოვარი და გულწრფელია, როგორც მსოფლიოს ყველა ბავშვი. სწორედ ამ გულწრფელობითა და სიკეთით ალისა ყოვლისშემძლეა. მორალი: ჩვენ შეგვიძლია, სამყარო შევცვალოთ თუნდაც ჩვენ მიერ კონსტრუირებული რეალობით.

ეს ის ბიჭია, რომელიც ცოცხალი გადარჩა და რომელიც მთელი ცხოვრება სახლიდან გაქცევაზე ოცნებობდა, თუმცა ყოველთვის უკან ბრუნდებოდა. აქ არასაკმარისი გამბედაობა არაფერშუაშია, პირიქით – ეს თავგანწირვაა და მომზადება ვოლდემორის ეპოქის დასრულებისთვის. მზადყოფნა ან სულიერ სიმტკიცეს გულისხმობს, ან ფიზიკურ სიძლიერეს, ანაც ორივეს ერთად. თუმცა რა მზადყოფნაზეა საუბარი, როცა საქმე გვაქვს პატარა ბიჭთან, ზურგზე ლოდივით რომ წამოუკიდებია მსოფლიოს გადარჩენის მისია. უფრო სწორად – შუბლზე. ჰარის დამცავი ფარი დედის თავგანწირვა და მეგობრების უანგარო სიყვარულია. მან აუცილებლად უნდა ნახოს, როგორ კვდებიან მის გარშემო საყვარელი ადამიანები და მიხვდეს, რომ სიკვდილის დამარცხება არა – შიშით, არამედ მზადყოფნითაა შესაძლებელი. ჰარის გზაც რთულია, ის ხომ თიხაა დომენიკოსავით, სრულიად ბავშვი. მაგრამ ზუსტად ამ თვისების გამო, იყო ბავშვი, ყოველგვარი “ავადა კედავრას” გარეშე ამარცხებს დიდ, მსოფლიო ბოროტებას და ამყარებს მსოფლიო წესრიგს. წესრიგის დამყარება კი საკუთარ ერთოთახიან ბინაშიც ძალიან გვეზარება ხოლმე ჩვენ, ზრდასრულებს.

ის დაკარგული უფლისწულია. ოქროსფერთმიანი, ასტეროიდ ბ612-ელი პრინცი, რომელსაც ძალიან ენატრება თავისი მოშინაურებული და, შესაბამისად, ერთადერთი ვარდი, ძალიან უნდა, ჰყავდეს ბატკანი და კიდევ ერთხელ ნახოს მზის ჩასვლა ორმოცდასამჯერ. მარტივი, უბრალო და სადა პატარა ბიჭი ყველა ჩვენგანის ბავშვობაა და გზა, რომელიც საკუთარ თავს გვინარჩუნებს. ეს ტექსტიც გაქცევაა რუტინული ყოფიდან ან ჩვენი პირველსაწყისის შენარჩუნება. ყოველ შემთხვევაში, ყოველი მორიგი შლაპის ყიდვისას ის ცნობილი ნახატი მახსენდება ხოლმე – გველის მიერ გადაყლაპული სპილო.

მურაკამის პერსონაჟი ქართულ ენაზე ახლახან გაიქცა. მეც შემდეგ პოსტში ვრცლად მოგიყვებით კატებთან მოსაუბრე ნაკატას, თევზების წვიმასა და მურაკამის ქართველი მკითხველისთვის ახალი მისტიკის შესახებ.