როზალინ იალოუ – პირველი ამერიკელი ქალი ნობელიანტი

გვერდის პარტნიორია გამომცემლობა “ინტელექტი”

ნობელის  პრემიის ლაურეატი როზალინ იალოუ დიდი ხანია ამერიკის
ფარგლებს გარეთაც კარგადაა ცნობილი. ის უკვე მრავალი წელია მუშაობს ბრონქსში. მისი
 ნახვა მხოლოდ აქ შეიძლება, ვეტერანთა  ჰოსპიტალში, სადაც  მან თავისი 37 წლიანი მოღვაწეობის მანძილზე არა  მარტო  უმნიშვნელოვანესი
გამოკვლევები ჩაატარა, არამედ მსოფლიო სახელის მქონე მეცნიერმა პირადად შეუწყო ხელი
ათასობით მოხუცებული ადამიანის – ომისა და შრომის ვეტერანის გამოჯანმრთელებას.

ჰოსპიტალთან მიახლოებისას
გრძნობ ამ  მხცოვანთა სავანის განცალკევებულობას
ბუნებაში, რომელიც აქ არც ისე  ფუშფუშაა, თუმცა
ნიუ-იორკიდან საკმაო მოშორებით მდებარეობს – აქამდე საათზე მეტი გზაა სამგზავრო. უღიმღამო შენობა, საავადმყოფოს ფართო დერეფნები, ჰოსპიტლის ტერიტორიაზე შესვლის
საკმაოდ რთული პროცედურა გარკვეულ დაძაბულობას იწვევს, მაგრამ აი მე უკვე როზალინ იალოუს
კაბინეტში ვარ,  რომელიც სავსეა ქაღალდებით,
წიგნებით. აქ სტუმრები  გაჭირვებით თავსდებიან.  ჩაუხედავისთვის ძნელი წარმოსადგენია, რომ სწორედ
ასეთ ვითარებაში მოხდა ამ  ქალის იშვიათი ნიჭის  რეალიზება, ქალისა, რომელმაც გაიყო მედიცინისა და
ფიზიოლოგიის ნობელის პრემია საუკუნის ერთ–ერთი უმნიშვნელოვანესი აღმოჩენისათვის  – ანტისხეულთა აღმოჩენისათვის, რომლებიც ხელს უშლიან
დიაბეტიან ავადმყოფებში  ინსულინის გამომუშავებას.
ალბათ, მე  ზუსტად არ შემიძლია გავერკვიო მისის  იალოუს მეცნიერული აღმოჩენის სპეციფიკაში, მაგრამ
ვიცი, რომ  მის მიერ  აღმოჩენილია მოქმედების მექანიზმი, რომლის შედეგადაც
ვითარდება ეს ინსულინური უკმარისობა, კუ- ჭუკანა ჯირკვლის ჰორმონალური შიმშილი.

 ინტუიცია მკარნახობს,
რომ  როზალინ იალოუსთან, რომელიც ჩაღრმავებულია
კვლევებში, ექსპერიმენტებში, რომელიც მუდმივად დაკავშირებულია  ჰოსპიტლის  პაციენტებთან, არ ღირს ემანსიპაციის პრობლემებზე  საუბრის
წამოწყება, მაგრამ ამჯერად წინათგრძნობა  მღალატობს.  – ქალთა თანასწორუფლებიანობა,

– მაშინვე მაწყვეტინებს
ჩემს მობოდიშებას მეცნიერი, როდესაც ნახულობს ჩვენს დასაჯდომ ადგილს, – თანასწორუფლებიანობა…
იწყება სავსე მაცივრით და საყინულით. ჩემთვის ემანსიპაცია – ეს შესაძლებლობათა თანასწორობაა.  მეთანხმებით? – რა თქმა უნდა. ეს ძირითადი პოსტულატია
ჩემს მუშაობაში. – მოხარული ვარ  ამის მოსმენით.
თუ ქალი მეურნეობასა და სხვა საზრუნავზე მინიმალურ დროს ხარჯავს და შეუძლია იფიქროს
სხვა, მისთვის მნიშვნელოვანი საქმეების შესახებ იმდენივე,  რამდენიც მამაკაცს  – ეს ყველაზე უფრო ახლოა სრულუფლებიანობის ცნებასთან.
რამდენადაც ვიცი, საბჭოთა კავშირში გაცილებით მეტი ექიმია, ვიდრე ჩვენთან, – აგრძელებს იგი, – მაგრამ საავადმოყოფოში უამრავი
დრო იკარგება ცუდი მომსახურეობის გამო. ამასთან ერთად, არ არის ერთჯერადი შპრიცები
და სხვა ელემენტარული ხელსაწყოები. აი  ქალების
რა- ოდენობა კი მედიცინაში თქვენთან მართლაც გაოცებას იწვევს. პირადად თქვენ რითი ხსნით
ცუდ მომსახურებას? – შემომხედა მან.  თვალები
ჭკვიანური, გამჭრიახი, მუქი აქვს. გარეგნობაში – კეთილმოსურნეობა, უფაციფუცობა, გამოხედვაში
– სიმძაფრე, უკომპრომისობა იგრძნობა

პასუხად ვუყვები  ჩემი წიგნის “ახლობლების” ერთ-ერთი გმირის – ნატურიდან გადმოხატული პროფესორის,  განყოფილების გამგის,  მონოლოგს. ძველ პროფესიონალს, რომელიც სისხლძარღვთა
ქირურგიის განყოფილებას განაგებს, მიაჩნია, რომ ამაში ბევრადაა დამნაშავე ის, რომ ჩვენი
მედიცინა უფასოა. არ შეიძლება ჯანმრთელობა უფასო იყოს, თვლის იგი და მასთან ერთად მეც.
როდესაც პაციენტს მედიცინა არაფერი უღირს, იგი არ უფრთხილდება თავის ჯანმრთელობას,
ვერ  ხედავს თავის თავზე  ზრუნვის მიზეზს.  და, თუ ავად ხდება, პასუხისმგებლობა მთლიანად ექიმზე გადააქვს… პროფესორი თვლის: საჭიროა  წამლები, მოვლა და კვება საავადმყოფოებში იყოს უფრო იაფი, მკურნალობა კი – უფრო ძვირი.

 – ახლა ჩვენთანაც
არსებობენ  ფასიანი პოლიკლინიკები.  იქ საქმე გაცილებით უკეთესადაა.

– მაგრამ პოლიტბიუროს
ყოველთვის ჰქონდა კარგი და უფასო მომსახურება – მეუბნება იგი, მაწყვეტინებს რა ჩემს
ტირადას – მათ სულ სხვა დონის მკურნალობას უტარებენ არა?…

ერთხელ ჩვენი შესანიშნავი
პროფესორი – კარდიოლოგი ვოვსი ეკითხება  მსახიობ
არკადი რაიკინს, როდესაც მას ინფარქტი შეემთხვა: “როგორ გნებავთ, არკადი ისააკის-ძევ, ვიმკურნალოთ თუ  არა  ტელევიზორით?” უნდა  იცნობდეთ ჩვენს სინამდვილეს, რომ  მიხვდეთ ვოვსის სარკაზმს.  ტელევიზორები  მაშინ  მხოლოდ
დიდი უფროსების საავადმყოფოებში იყო, სადაც კადრებს ანკეტური მონაცემების მიხედვით
ირჩევდნენ…

– რა გამოყენება პოვა
როზალინ იალოუს აღმოჩენამ პრაქტიკულ მედიცინაში?

– ჩვენ შეგვიძლია
შევამოწმოთ ჰორმონები შინაგანი სეკრეციის ყველა ჯირკვალში და არა  მარტო კუჭუკანა ჯირკვალში, – მეუბნება იგი.  მაგალითად, ამჟამად უმოწმებენ ფარისებურ ჯირკვალს
ახალდაბადებულ ბავშვებს. ირკვევა, რომ ყოველ ოთხ ათასში ერთ ბავშვს აქვს ფარისებური ჯირკვლის უკმარისობა. თუ  დროზე არ შევუყვანეთ შესაბამისი ნივთიერებები ძალიან
ადრინდელ ასაკში, შემდგომში  ბავშვს შეიძლება  განუვითარდეს გონებანაკლულობა. იმისათვის, რომ  ერის კვლავწარმოება ჯანმრთელად მიმდინარე- ობდეს,
საჭიროა ყველა ახალშობილის შემოწმება და არასრულ- ფასოვნების მაშინვე მკურნალობა. ჩემთან  აქ სწავლობდა ერთი ინდოელი, იქამდე ის  ჰიმალაებში მუშაობდა. როდესაც იგი შინ დაბრუნდა,
შეამოწმა ბავშვები ჩვენი მეთოდიკით. აღმოჩნდა, რომ ბევრ  მათგანს აქვს ბაზედოვის  ავადმყოფობა. ადრე  თუ  გვიან
ისინი  გონებანაკლულნი გახდებიან.  ამიტომ, ვიმეორებ, სიცოცხ- ლის პირველ სამ  კვირაში
აუცილებელია შევუყვანოთ  შესაბამისი ჰორმონალური  პრეპარატები. სხვათა შორის,  ოდესღაც, ადრე მე ამის შესახებ მისაუბრია კავშირში.
ტელევიზიისათვის ინტერვიუც მივეცი, არ ვიცი მხოლოდ, ტრანსლირებული იყო თუ არა. ვფიქრობ,
რომ არა, და კორესპონდენტს მოხვდა კიდეც იმის გამო, რომ მაშინ მე ლენინგრადში შევეცადე
დავხმარებოდი ებრაელებს, რომლებსაც არ უშვებდნენ საბჭოთა კავშირიდან, ვხვდებოდი მათ,
ვთხოვდი მათ შესახებ.  ამისთვის  ძალიან გამიბრაზდნენ.  ახლა მაინც რაიმე შეიცვალა? შეიძლება ყველაფერზე
ლაპარაკი? შეხვდე, ვისაც გინდა? მომიყევით ცოტაოდენი მაინც.

– დიახ,  ამ მხრივ შეზღუდვები თითქმის აღარ დარჩა და კორესპონდენტებიც
ხვდებიან  ბევრ  ისეთ ადამიანს, ვისთანაც ადრე ახლოს არ გააკარებდნენ.
მაგრამ პრობლემები საკმარისია. განსაკუთრებით ეროვნებათშორისი კონფლიქტები, მათ გადალახვას
სულ უფრო მეტი  ძალისხმევა სჭირდება  და არავინ იცის დარეგულირების მექანიზმი. შემდეგ
კატასტროფა ჩერნობილში. ეს უბედურებაა, რომლის ზუსტი საზღვრები ცნობილი არაა არც სივრცეში
და არც დროში. როდესაც ეს მოხდა, თქვენ, ალბათ, გაგიგონიათ, ჩვენთან ჩამოვიდა ამერიკელი
ექიმი გეილი. იგი მონაწილეობდა ავადმყოფთა გადარჩენის  კამპანიაში, ხელმძღვანელობდა
ძვლის ტვინის გადანერგვებს…

– არა,  არავინ გადარჩენილა.

– შეიძლება მე  ზუსტად არ ვიცი, მაგრამ მაშინ დაიღუპა 32 კაცი ავარიის
შედეგად, ისინი კი,  ვისთანაც გეილი მუშაობდა,
მგონი, უმრავლესობა გადარჩა. თუმცა, შემდეგ შეიძლება ისიც მოხდა, რაც მე არ ვიცი და,
რა თქმა უნდა, ჩვენ არ ვიცით რიცხვი ყველა იმ დაღუპულისა, რომლებიც შემდეგ გარდაიცვალნენ
რადიაციული დაზიანების შედეგად. და თქვენ გაქვთ რაიმე მეთოდი, რომ  უმკურნალოთ ამგვარი ავარიის შემდეგ ან რაიმე  “ტექნოლოგია” ორგანიზმში რადიაციის დოზის
ნეიტრალიზაციისა?

– დიახ, მე  ამის შესახებაც ვწერდი, მაგრამ  რაიმე  რეცეპტი
არ  არსებობს. საბჭოთა ექიმები  მართლაც კარგად მუშაობენ ამ მიმართულებით. ჩვენ ჯერ კიდევ არ ვიცით, რა არის რადიაციის
ზღვრული დოზა, მალე გაცილებით მეტი გვეცოდინება. მაგალითად, ბევრი მეცნიერი თვლის,
რომ არის განსხვავება თანდათანობითი და ერთდროული დოზების მიღებებს შორის. მეორენი  არ ეთანხმებიან ამას, ისინი თვლიან, რომ ორგანიზმში
ხდება რადიაციის დაგროვება. იმ შემთხვევაშიც კი, როცა დოზები  თანდათანობითია, შედეგები
გარკვეული დროის შემდეგ ერთი და იგივეა. მაგრამ ყველას ესმის, რომ დიდი განსხვავებაა
მათ შორის, რაც მოხდა ჰიროშიმასა და ნაგასაკში და ჩერნობილის ზონაში. არ
ვიცი, შეიძლება თუ არა ვიქონიოთ იმედი იმისა, რომ თქვენთან არ იქნება ისეთი შემზარავი
ბიოლოგიური მოქმედება, რომელსაც ადგილი ჰქონდა იქ. ვფიქრობ, დაახლოებით ხუთი-შვიდი
წლის შემდეგ ჩვენ გაცილებით მეტი გვეცოდინება ამის შესახებ. ალბათ, ახლა ნებისმიერი
მკურნალობა უეფექტო იქნება, რადგან ჩვენ ბოლომდე არ ვიცით რადიაციის მოქმედების მექანიზმი.
აგრეთვე გაირკვა, რომ ძალიან მავნებელია ყველაფერი, რაც დაკავშირებულია ნახშირთან,
მაგრამ ამგვარი  შედეგების  კვლევა შედარებით გვიან დაიწყო და ჯერ კიდევ გაურკვეველია,
რა ხდება წლების მანძილზე ადამიანთა ორგანიზმებში, რომელთაგან ყოველს თავისი ინდივიდუალური
ბიოლოგიური კოდი აქვს.

ვერ  ვუძლებ ცდუნებას,  შევეკითხო მისის  იალოუს:

– არასდროს გქონიათ  სურვილი ყოფილიყავით მამაკაცი და გემოქმედათ ერთ-ერთ
ყველაზე “მამაკაცურ” დარგში ადამიანის მოღვაწეობისა?

– ვარჩევდი თუ  არა  დავბადებულიყავი
ქალად ან მამაკაცად, არჩევანის  საშუალება  რომ  მქონოდა?  ვფიქრობ, ყველაფერს ისე დავტოვებდი, როგორც არის, თუმცა იმ წლებში, როდესაც ფიზიკაში
დავიწყე მეცადინეობა, მე გამონაკლისს წარმოვადგენდი. ახლა კი მე არ ვაკეთებ ქალის ან
მამაკაცის საქმეს, ვაკეთებს ჩემს საქმეს, რომლისადმი
მოწოდებას ვგრძნობ.

– გაინტერესებთ თუ  არა  პოლიტიკა?

– იცით, ჩვენთან არის
ასეთი დაუწერელი წესი: თუ  თქვენ სახელმწიფოს  ემსახურებით, თქვენ  არ ღებულობთ აქტიურ მონაწილეობას პოლიტიკაში. მე  მთელი ცხოვრება ვმუშაობ აქ, ამ ჰოსპიტალში, თუმცა
მაქვს საშუალება  მივიღო ნებისმიერი სუბსი-
დიები გამოკვლევებისათვის ბევრი  კერძო ფირმისაგან.  რატომ  არ
ვსარგებლობ ამით? იმიტომ, რომ მე ვხედავ კვლევებში ჩემს უანგარო მოთხოვნილებას. არ
მინდა ეს დავუკავშირო ფულს. ვეტერანთა ჰოსპიტალში მაქვს  ყველაფერი, რაც  მჭირდება სამუშაოსათვის. მომაქვს უშუალო სარგებლობა ავადმყოფებისათვის და ხელფასიც მაკმაყოფილებს.
წინააღმდეგი ვარ ზედმეტი შეწუხებისა ფულის დაბანდებით სხვადასხვა სფეროში, ფირმებში,
მთელი ჩემი ინტერესები თავმოყრილია ერთი მიმართულებით, მე  დაკავებული ვარ  ჩემთვის ყველაზე  მნიშვნელოვანი საკითხებით.
სხვანაირადაც ვიტყვი: სხვა არაფერი მომიტანდა ბედნიერებას, ამიტომ, ვუბრუნდები რა პასუხს თქვენს შეკითხვაზე,  დავამატებ: სახელმწიფო მოსამსახურეები ხმას აძლევენ  მას, ვისაც სურთ, მაგრამ არ  მონაწილეობენ წინასაარჩევნო ბრძოლაში, პოლიტიკურ
კამპანიებში ამა  თუ  იმ პრეზიდენტობის კანდიდატის მხარდასაჭერად.  წარმოიდგინეთ, რომ ერთ-ერთი ლაბორატორიის უფროსი
იყოს რესპუბლიკელი და სამუშაოდ ღებულობდეს მხოლოდ რესპუბლიკელებს. ამით გამოკვ- ლევები
დაზარალდებოდა.

– როგორია როზალინ
იალოუს აღმოჩენების ანაზღაურება. მაგალითად, იზოტოპებით მკურნალობისა. იგი ხომ დაპატენტებულია?!

– შემეძლო  ვყოფილიყავი ძალიან  მდიდარი,  – იღიმება იგი, – მქონდა ძალიან  მნიშვნელოვანი პატენტი ჯერ კიდევ 47 წლი-სას ხედავთ, რა ბებერი ვარ?  მაგრამ   მე ვეკუთვნი იმ თაობას, რომელიც თვლიდა, რომ მუშაობს
ხალხისთვის, იდეისთვის. შემეძლო ვყოფილიყავი მდიდარი იმიტომაც, რომ ბევრი კომპანია
მეპატიჟებოდა საკონსულტაციოდ, ეს კი ძალიან კარგ ანაზღაურებას იძლევა. დღეს მეცნიერი
მუშაკის ანაზღაურების ზედა ზღვარი 72 ათასი დოლარია წელიწადში. მე ეს სრულიად მაკმაყოფილებს.
გარდა ამისა, მახარებს, რომ ვეტერანთა ჰოსპიტალში ტრადიციულად პატივისცემით ეპყრობიან
ქალ-სპეციალისტებს. რაც შეეხება ანაზღაურებას, ბევრი ქალი, რომელიც კონსულტაციებს აძლევს
სხვა ადგილებში, ღებულობს გაცილებით მეტს, ვიდრე 72 ათასი  დოლარია, მაგრამ, ვიმეორებ, მყოფნის ის, რასაც ვღებულობ.

– მსმენია თქვენი
რელიგიურობის შესახებ.

– არა,  ეს შეცდომაა. მწამს,  მაგრამ რელიგიური არ ვარ.  ჩემი ქმარიც მეცნიერია, მაგრამ ის უფრო რელიგიურია.
ჩემი რწმენა ისაა, რომ მე კარგი მეუღლე, კარგი დედა ვარ,  პატიოსნად ვაკეთებ იმას, რაც მაკისრია. შვილები?
ვაჟიშვილს მაღალი ადგილი უკავია, იგი ნიუ-იორკის სათავე ინსტიტუტშია, ქალიშვილი მეცნიერებათა
დოქტორია ფსიქოლოგიის დარგში. ახლა ქალიშვილი ბიზნესმენია და შვილს ელოდება. როგორ
ასწრებს ყველაფერს? არ ვიცი. დიახ, თქვენ მართალი ბრძანდებით, ჩვენ  კარგი ოჯახი გვაქვს. ვაჟიშვილი ჯერჯერობით ჩვენთან
ცხოვრობს, ჩვენ დიდი სახლი გვაქვს, ქალიშვილი – კალიფორნიაშია,  მაგრამ რეგულარულად ჩამოდის ჩვენთან. 

– ახლო ურთიერთობა
გაქვთ შვილებთან? თუ მათ რაიმე ცუდი შეემთხვათ,
გიზიარებენ თავიანთ დარდს?

– ასეთი  სიტუაცია ჯერ არ ყოფილა.

– მაგრამ, თუ…

– ისინი ძალიან დამოუკიდებელი
არიან. ჩემი ფილოსოფია ასეთია: ბავშვები, რომლებიც მე გავზარდე, დამოუკიდებელი უნდა
იყვნენ. უნდა შეეძლოთ საკუთარი თავის დაცვა. მე ყოველთვის დამოუკიდებელი ვიყავი ჩემი
ოჯახისაგან და მინდა, რომ  ყველამ  შეძლოს ეს, მაგრამ თუ  მათ ვჭირდები, ბუნებრივია, ვერთვები.

– და მოთხოვნილება
ერთმანეთის უბრალოდ ნახვისა? ერთ- მანეთთან დარეკვისა? მე,  მაგალითად, დედაჩემთან დღეში რამდენიმეჯერ ვრეკავ.
უსაქმოდ, რომ გავიგო  მისი გუნება-განწყობილება,  ვკითხო რა მოხდა დღის განმავლობაში.  ჩემი თანატოლებისათვის
ურთიერთობა  ძალიან  მნიშვნელოვანია, უბრალოდ მოვუსმინო სხვას და მოვუყვე
მას  რაიმეს,  გავუგო ან ვურჩიო.

– თუ ხდება რაიმე
მნიშვნელოვანი, ყველა ახლობელი მე მთხოვს რჩევას. როდესაც ბავშვები პატარები იყვნენ,
დედაჩემი, მათი ბებია, ყოველდღე მოდიოდა ჩვენთან.

– და  თქვენი სამეცნიერო გამოცდილება?  როგორ აპირებთ
მის გადაცემას? დაწერთ  წიგნებს თუ  გადასცემთ მოწაფეებს ზეპირად?

– ჩვენ ვიკრიბებით  წელიწადში ერთხელ, მედიკოსი თანამოაზრენი, ვუზიარებთ ერთმანეთს  მიღწევებს ჩვენს დარგში. რაც შეეხება წიგნებს, მე
ხშირად მომმართავენ თხოვნით დავწერო ჩემი ცხოვრების შესახებ ან მიღწევების შესახებ
მეცნიერებაში,  მაგრამ ეს ზედმეტად მიმაჩნია.
პირველი ქალი ვარ  ამერიკაში,  რომელმაც ნობელის პრემია მიიღო, და ამის შესახებ
ბევრს წერენ სხვები. დაე, მომავალშიც  მე ნუ
გავაკეთებ ამას.

არავითარი პოზა, მოჩვენებით
თავმდაბლობა. ეს დიდი ქალი თავს აძლევს უფლებას, იყოს ის, რაც არის, არ ფიქრობს გარშემომყოფთა
რეაქციაზე.

– რა მოვლენას  თვლით ყველაზე მნიშვნელოვნად თქვენს ცხოვრებაში?

– როდესაც 41 წელს
შევედი ასპირანტურაში, მანდეს მასწავლე- ბლობა, დამიშვეს მაშინ გამოკვლევების ძალიან
მნიშვნელოვან პროგრამასთან, რამაც გადაწყვიტა ჩემი შემდგომი ბედი. ამ ჰოსპიტალში მოსვლისას
უკვე იმდენი  ვიცოდი, რომ  შემეძლო გამომეყენებინა ჩემს  გამოკვლევებში
მთელი აპარატურა, მქონდა სრული თავისუფლება სამეცნიერო ექსპერიმენტების დაყენებაში.
ახლა თვით განსაჯეთ. ის, რომ  მოვხვდი  კარგ  უნივერსიტეტში,
ეს, შეიძლება ითქვას,  იღბალი იყო. ის კი, რომ
მოვხვდი  ვეტერანთა ჰოსპიტალში,

– ამას სიტუაციას
უნდა ვუმადლოდე. 41 წელს, მართალია, არც ისე ბევრი კაცი იბრძოდა ჩვენგან, თქვენ მართალი
ხართ, მაგრამ ისინი უბრალოდ საჭირო იყვნენ სხვა საქმეებისათვის. ქალები აჰყავდათ ისეთ
თანამდებობებზე, როგორიც ჩემია. პირადი მეგობრები? დიახ, არის სამი წყვილი, რომელთანაც
ჩვენს ოჯახს უყვარს შეხვედრა. ფიზიკოსის, კრიტიკოსის და ქიმიკოსის ოჯახები. მე და ჩემი
ქმარი ვიცნობდით ზოგიერთ მათგანს ჯერ კიდევ უნივერსიტეტში.  ისე ჩემი თაობის ქალების უმრავლესობა დაუბრუნდნენ
დიასახლისების როლს ომისდროინდელი  იძულებითი  მუშაობის შემდეგ,  მათთან ჩვენი კავშირები რაღაცნაირად
გაწყდა.

– არის თუ  არა  შტატებში
დისკრიმინაცია ეროვნული ნიშნის მიხედვით – სამუშაოზე აყვანისას, ყოფა-ცხოვრებაში? თქვენ
თქვით, რომ  ეხმარებოდით ებრაელებს  საბჭოთა კავშირიდან გასვლაში, თვითონ კი თავს მხოლოდ ამერიკელად გრძნობთ?

– დიახ, ამერიკელად,
მაგრამ ყოველთვის ებრაელ ამერიკელად. რატომ? იმიტომ, რომ  დედამიწაზე იყო ჰიტლერი და არიან ადამიანები, რომლებიც
ანადგურებენ  არა  მარტო ებრაელებს, არამედ მათთვის  არასასურველ უმცირესობებს, სულერთია, რომლებს, მაგრამ
თქვენს ქვეყანაშიც დიდ როლს ასრულებდნენ ებრაელები რევოლუციაში, ანტისემიტიზმი კი მაინც
გრძელდებოდა… ხომ ასეა, როგორ ფიქრობთ?

– როდესაც დაიწყო  საჯაროობა, ბევრი საიდუმლო გახდა ცხადი. ვფიქრობ,  რომ  ჩვენთან
არ არის სახელმწიფოებრივი ანტისემიტიზმი, მაგრამ არის პროვოცირებული ან მოგონილი რაღაც
მიზნებისათვის, როგორც ნებისმიერი ეროვნული კონფლიქტი. მათ შორის  არიან, მაგალითად, ჯგუფები, რომლებიც მოუწოდებენ
ებრაელთა დევნისაკენ სწორედ იმიტომ, რომ მათ შეასრულეს
უმნიშვნელოვანესი როლი რევოლუციაში. ჩამოდით ჩვენთან კიდევ  ერთხელ, შესაძლოა ბევრი რამ თქვენთვის  უფრო ნათელი გახდეს.

– დიახ, ჩემთვის ძნელია
გარკვევა ყველაფერ იმაში, რაც თქვენთან ხდება. მით უმეტეს, რომ ხალხი ამდენი წელია
“ასწორებს” წარსულს. არა მარტო თქვენთან, ბევრ ქვეყანაში, მაგალითად იაპონიაში,
არის ტენდენცია  დაამახინჯონ ისტორია. ალბათ,
თქვენ მართალი ხართ, უნდა ჩამოვიდე კიდევ ერთხელ. აი, იქნება რაიმე  კონგრესი პრობლემების ირგვლივ, ვნახოთ, შევძლებ
თუ არა მოვწყდე ყოველდღიურ სამუშაოს… იმედი ვიქონიოთ,  რომ  დროს
უკეთესისაკენ მივყავართ…   – მათვალიერებს
მძაფრი, გამჭრიახი მზერა.