„ახლა ზამთარია და ცივა. პერიოდულად სუსხიანი ქარი ქრის, ხშირად წვიმს და ხანდახან თოვლსაც გვაპარებს ზეცა. ჩვენ სადღაც თბილ ოთახში მოვკალათებულვართ კომპიუტერთან და გაფაციცებით ვადევნებთ თვალს მონიტორზე გამოსულ ინფორმაციას, რომელიც რაღაც უხილავი საშუალებით აღწევს მეზობელი ოთახიდან თუ მეზობელი კონტინენტიდან ჩვენამდე…” – ასეთი ლირიკული პასაჟით იწყება ერთ-ერთი ქვეთავი წიგნისა „ქიმია ყველასათვის”, რომლის პრეზენტაციაც სულ ახლახან გამომცემლობა „ინტელექტმა” გამართა. რატომ უნდა ვისწავლოთ ქიმია? რით შეიძლება იყოს ეს დისციპლინა საინტერესო რიგითი მკითხველისთვის – მომავალი ექიმისთვის, ბიოლოგისთვის, მშენებლისთვის, სამხედრო მოსამსახურისთვის, მსახიობისთვის, იურისტისთვის? რას მისცემს წიგნი მათ, ვინც ქიმიით დიდი ხანია გატაცებულია?
ამ და სხვა არანაკლებ მნიშვნელოვან კითხვებზე ორიგინალურ პასუხებს გვცემს წიგნის ავტორი – აგრარული უნივერსიტეტის სრული პროფესორი, საქართველოს პროფესიონალ ქიმიკოსთა ასოციაციის დამფუძნებელი, ქიმიისა და მოლეკულური ინჟინერიის ინსტიტუტის ორგანულ და მაღალმოლეკულურ ნაერთთა ლაბორატორიის ხელმძღვანელი, ჟურნალ „ქიმიის უწყებანის” რედაქტორი, 100-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომისა და რვა სახელმძღვანელოს ავტორი ელიზბარ ელიზბარაშვილი.
წიგნის „ქიმია ყველასათვის” პოტენციურ მკითხველს – ის კი შესაძლოა ნებისმიერი ჩვენგანი იყოს, განურჩევლად ასაკის და პროფესიისა – იმთავითვე ვეტყვი: ეს წიგნი ნამდვილად ქიმიაზეა, ოღონდ აქ თითქმის ვერ ნახავთ რთულ ქიმიურ ფორმულებს, არც აბზაცებია გაჯერებული სამეცნიერო ტერმინოლოგიით, რომელთა განმარტებაც ლექსიკონში უნდა ვეძებოთ. ჩვენ ამ წიგნიდან უბრალოდ შევიტყობთ, რომ „მოლეკულები პატარა ბავშვებივით არიან – გამუდმებით ბორგავენ, ხტიან, „თამაშობენ”, ქურაზე შემოდგმული კოლბა გაცხელებას ფსკერიდან იწყებს, ამიტომ სითბოს შეტევას პირველები ის მოლეკულები იგრძნობენ, რომლებიც ხეტიალისას კოლბის ფსკერზე აღმოჩნდებიან…” გავიაზრებთ, რომ „პენტანის მოლეკულა ეგოისტია, საკუთარი თავით ცხოვრობს და თანამოძმეებს, რომელთა გვერდითაც, ვინ იცის, რამდენი საუკუნე გაუტარებია დედამიწის წიაღში, მხოლოდ ხელის ჩამორთმევით, მყისიერი შეხებით თუ იცნობს”.
ამგვარი თხრობითი და ლაღი სტილის ესეებით „გვიტყუებს” გამოცდილი ავტორი ქიმიის შთამბეჭდავ სამყაროში, გვხვევს „თავგადასავლებში” და ძალზე ნაცნობი, ყოფითი მაგალითების მოშველიებით გვიხსნის, რომ ჩვენი ატმოსფერო ცოტაოდენ წყალბადს შეიცავს, ხოლო ცრემლის ერთ-ერთი სახეობა, ემოციური ცრემლი, ქიმიური შედგენილობით ისევე განსხვავდება რეფლექსურისგან, როგორც თვალნატკენი ადამიანი – გულნატკენისგან…
ალბათ გაზვიადება არ იქნება, თუ დავაზუსტებთ, რომ ეს არის ამ ტიპის პირველი ქართულენოვანი გამოცემა, რომელმაც ბოლომდე დაარღვია ქიმიასთან დაკავშირებული ცრუ სტერეოტიპები – თითქოსდა ეს დისციპლინა ცოტა მოსაწყენი და ზედმეტად სპეციფიკური იყოს. „ქიმია ყველასათვის” იმის თვალსაჩინო მაგალითია, რომ ქიმიურ პროცესებზე საუბარი შესაძლოა საინტერესოდ წარიმართოს, იმავდროულად, იყოს შემეცნებითი და ღრმა ანალიზით გამსჭვალული. მით უფრო – თუ გასაგები და სხარტი ენით აგვიხსნიან, რით არის განპირობებული სტაფილოსა და ჭარხლის ფერი და როგორ მიიღება ჩვენი ორგანიზმისთვის ასე სასარგებლო A ვიტამინი.
როგორც უკვე აღვნიშნეთ, „ქიმია ყველასათვის” „ინტელექტის” წარმატებული გამოცემაა და იმ სერიის ორგანული ნაწილი, რომელსაც „ინტელექტი სკოლას” ეწოდება. ამ სერიის ფარგლებში დღის სინათლე უკვე იხილა გია მურღულიას „საუბრებმა უფროსკლასელებთან”, აკაკი ბაქრაძის წიგნმა „სკოლას” და მანანა ბრეგვაძის „ვეფხისტყაოსნის” პროზაულმა ვერსიამ.
ჩამოთვლილი გამოცემების მსგავსად, ელიზბარ ელიზბარაშვილის „ქიმია ყველასათვის” მკითხველთა განკუთვნილია ფართო აუდიტორიისთვის – ქიმიით დაინტერესებული მოსწავლეებისთვის, სტუდენტებისთვის, მასწავლებლებისთვის და თითოეული ადამიანისთვის, ვისაც შესაძლოა ქიმია შეუყვარდეს. წიგნი თავს უყრის ესეებს, რომლებსაც ავტორი გარკვეული ხნის განმავლობაში ელექტრონულ გაზეთ „mastsavlebeli.ge”-ში ბლოგის ფორმატით აქვეყნებდა. ამგვარად გადმოცემულმა ორგანული და არაორგანული ქიმიის საკითხებმა გამომცემლობა „ინტელექტის” მესვეურთა ყურადღება მიიპყრო და წიგნად შეკვრის იდეაც დაიბადა.
„ესების დაწერის მთავარი მიზეზი ქიმიის პოპულარიზაცია იყო. მინდოდა, ის საინტერესო გამეხადა მათთვის, ვინც მისი შესწავლის გზას ადგას და ჯერ კარგად ვერ მიმხვდარა, რამდენად სასურველია ამ მეცნიერებაში კვალიფიკაციის ამაღლება, ასევე მათთვისაც, ვინც ორჭოფობს და ფიქრობს, რა მიმართულებით გაარძელოს თავისი კარიერა, და, რაც მთავარია, მათთვის, ვისაც სულაც არ უნდა ქიმიკოსობა, მაგრამ ამ დისციპლინის ცოდნა სჭირდება… ვცდილობ ვაჩვენო, რომ ჩვენ და მოლეკულები ერთნი ვართ და ის, რაც ჩვენ გარშემო ხდება, დაწყებული საყოფაცხოვრებო და დამთავრებული გლობალური პრობლემებით, თითქმის იმავე კანონზომიერებებს ემორჩილება, რომლებსაც მოლეკულები. მეტიც – მოლეკულები უფრო მოწესრიგებულები არიან და თუ მათ მივბაძავთ, მოვიგებთ კიდეც. ისედაც, როდესაც სუპერმარკეტში ძეხვს შევიძენთ ან მანქანაში ბენზინს ჩავასხამთ, ელემენტარული ქიმიის ცოდნა სწორი გადაწყვეტილების მიღებაში დაგვეხმარება”, – ამბობს წიგნის „ქიმია ყველასათვის” ავტორი ელიზბარ ელიზბარაშვილი.
მისივე თქმით, ამ წიგნის დანიშნულება ქიმიის სწავლება კი არა, არამედ ამ დისციპლინით დაინტერესება და მისდამი სიყვარულის გაღვივებაა. დღეს ქიმიას, როგორც დარგს, აკლია პოპულარიზაცია. ბევრმა სტუდენტმა არ იცის, რისთვის ამთავრებს საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტს და სად უნდა დასაქმდეს. არადა, საქართველოში 200-მდე მცირე საწარმოა, სადაც ქიმიკოსი მზის ქვეშ თავის ადგილს აუცილებლად იპოვის.
გამომცემლობა „ინტელექტის” მთავარი რედაქტორი ზვიად კვარაცხელია აღნიშნავს, რომ „ქიმია ყველასათვის” წიგნია, რომლის ავტორი გასაგებად და სირღმისეულად, თანამედროვე ენითა და განსხვავებული რაკურსით აქტუალურ საკითხებზე გვესაუბრება: „mastsavlebeli.ge”-ზე ელიზბარ ელიზბარაშვილის ბლოგს თვალს ვადევნებდით და ჩვენი ყურადღება თხრობის ორიგინალურმა ფორმამ მიიქცია. ის არა მხოლოდ სპეციფიკურ ენაზე არ საუბრობს, არამედ ქიმიის პარალელურად მოჰყავს ისტორიები ლიტერატურიდან, ეკონომიკიდან, პოლიტიკიდან. ამ წიგნით მკითხველი ქიმიას უშინაურდება და უბრუნდება. ის დიდ სამსახურს გაუწევს ქიმიით დაინტერესებულ მოსწავლეებს, სტუდენტებს, მასწავლებლებს, დარგის სპეციალისტებს”.
გამომცემლობა „ინტელექტის დირექტორ კახმეგ კუდავას შეფასებით, „ქიმია ყველასათვის” მნიშვნელოვანი მოვლენაა, რომელსაც მკითხველი ჯეროვნად დააფასებს. ის ვარაუდობს, რომ წიგნი პოპულარობას მოიპოვებს ახალგაზრდებში და ყველა სკოლამდე მივა. უახლოეს მომავალში კრებული შესაძლოა სხვადასხვა ენაზე ითარგმნოს.
პოეტი მარიამ ხუცურაული მიიჩნევს, რომ ავტორი ხატოვანად აზროვნებს. ამას ესეების სათაურებიც მოწმობს: „ელიზბარისნაირი მასწავლებელი რომ მყოლოდა, ალბათ, ქიმიასაც კარგად ვისწავლიდი… ეს წიგნი ნამდვილი მისწრებაა სწავლას მოწყურებული ბავშვებისთვის, რათა მათ კრიტიკულად აზროვნება ისწავლონ. ამ წიგნით ბევრი ახალგაზრდა გაიმყარებს ცოდნას. „ქიმია ყველასათვის” პოეტურად დამუხტულია, ამიტომ დაველოდები მომავალში არაქიმიკოსის წიგნს ქიმიკოსის კონტექსტით. წარმატებას ვუსურვებ ავტორს!”
პროექტის „ინტელექტი სკოლას” ფარგლებში კი უახლოეს მომავალში გამოიცემა თამაზ ჭილაძის წიგნი, რომელიც სასკოლო პროგრამაში შეტანილ მწერლებზე ლიტერატურული წერილების საინტერესო კრებულს მოიცავს.
