მრავალი წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც აკადემიკოს გიორგი მელიქიშვილის ხელმძღვანელობით “საქართველოს ისტორიის” რვატომეული გამოიცა. მას შემდეგ წყაროთმცოდნეობითი ბაზა არქეიოლოგიური კვლევის გზით მოპოვებული ახალი მასალებით შეივსო, გამოქვეყნდა არაერთი სიახლის შემცველი ნაშრომი, შეიცვალა ქვეყნის პოლიტიკური სტატუსი, რამაც, ბუნებრივია, “საქართველოს ისტორიის” ახალი რედაქციის გამოცემის საჭიროება დააყენა.
ორი თვის წინ გამომცემლობა “პალიტრა ელმა” “საქართველოს ისტორიის” ოთხტომეული გამოსცა, რომელიც კომპანია “მაგთიკომის” მხარდაჭერით დასტამბა .წიგნის შემდგნლები არიან აკადემიკოსები მარიკა ლორთქიფანიძე, როინ მეტრეველი და ოთარ ჯაფარიძე.
საგამომცემლო ჯგუფის განმარტებით, საქართველოს ოთხტომეული წარმოადგენს სამეცნიერო-პოპულარული ხასიათის ნაშრომს, მაგრამ ქართველ ისტორიკოსთა ერთი ნაწილი ამ გამოცემისგან მეტ აკადემიურობას მოითხოვს და ავტორებს ამა თუ იმ საკითხების წარმოჩენა-გაანალიზების ხარისხზე ეკამათება.
რამდნიმე დღის წინ საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტში გაიმართა საჯარო განხილვა თემაზე: “კოლხურ-იბერიული და ადრექრისტიანული კულტურული მემკვიდრეობის საკითხები ახლად გამოცემულ “საქართველოს ისტორიაში” (I-II ტ.), სადაც მოხსენებებით გამოვიდნენ გიორგი კვაშილავა, რაულ გვეტაძე, რამაზ პატარიძე, რომელთაც ისაუბრეს – პროტოქართულ-კოლხური ცივილიზაციის კრეტული წერილობითი ძეგლების, იბერიული ცივილიზაციისა და ადრექრისტიანული კულტურის ფუნდამენტური მნიშვნელობის წერილობითი ძეგლებისა და ქართული დამწერლობის წარმომავლობის ისტორიული წყაროების შესახებ; ხოლო იგორ კვესელავამ წარმოადგინა რეკომენდაციები, რითაც მეცნიერთა ჯგუფი წიგნის ავტორებს მიმართავდა.
განხილვის შედეგად გაირკვა, რომ “საქართველოს ისტორიის” პირველ ტომში საერთოდ არ არის წარმოდგენილი არც ერთი მატერიალური კულტურის ძეგლი, რომელიც შეიცავს ასომთავრულ სიმბოლოებს. არ არის ასახული იბერიის ცივილიზაციის ამსახველი მასალები, რომელიც აღწერილია საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის გრიფით გამოცემულ აკადემიკოს ლ. ჭილაშვილის მონოგრაფიაში და ქრისტიანული არქეოლოგიის მე-6 კონფერენციების კრებულში. უგულებელყოფილია ქართველი მეცნიერების ახალი შრომები (მაგალითად, “ქართული ასომთავრული ანბანის კრიპტოანალიზი”), რომლითაც მტკიცდება, რომ უნიკალური ასომთავრული ანბანური სისტემა შეიცავს ასტრონომიული, მათემატიკური და კალენდარული ხასიათის ინფორმაციებს. მეორე ტომში განთავსებულია მხოლოდ ბოლნისის სიონის დავით ეპისკოპოსისეული წარწერის სურათი, სავარაუდო თარიღით – მე-5 ს-ით, მაშინ როდესაც ეს ფუნდამენტური მნიშვნელობის ქართული დამწერლობის ძეგლია, რომელზეც ასახულია საქართველოს გაქრისტიანებისა და ქართული ეკლესიის ავტოკეფალიის მიღების თარიღები. ძველქართული პალესტინის წარწერებიდან კი წარმოდგენილია მხოლოდ ერთის გრაფიკული ასლი, რომელსაც, რატომღაც, პალესტინის მოზაიკური წარწერა ეწოდა, ასლზე არ არის დატანილი სამკუთხა კრიპტოგრამული ნიშნულები, რომელთა გარეშე შეუძლებელია უაღრესად მნიშვნელოვანი ინფორმაციის ამოხსნა. როგორც ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი რამინ რამიშვილი აღნიშნავს, მართალია წარმოდგენილი ოთხტომეული საქართველოს მოსახლეობის ფართო ფენებისათვისაა განკუთვნილი, მაგრამ მას კვლევა-ძიების პრეტენზიაც გააჩნია, ამიტომაც სასურველი და აუცილებელი იყო, რომ ოთხივე წიგნს თან დართვოდა შესაბამისი სამეცნიერო ლიტერატურისა და წყაროების მითითება. განსაკუთრებით იმ საკითხთან დაკავშირებით, რომლებიც დღემდე მეცნიერებში აზრთა სხვადასხვაობას იწვევს. ნაშრომს არ ახლავს შესაბამისი ავტორების ან პირველწყაროების მითითება. მეცნიერებთა თქმით, 1800 გვერდიან ბოლო ტომს მაინც უნდა დართვოდა საძიებელი.
“არა მხოლოდ ისტორიული საკითხების კვლევაში მოპოვებული სიახლეები, ძველი ნაშრომების შედეგებიც არ არის სათანადოდ გამოყენებული, მაგალითად, პავლე ინგოროყვას ნაშრომები და რამაზ პატარიძის ბრწყინვალე გამოკვლევა “ქართული ასომთავრული”, რომელიც არავითარ ეჭვს არ ტოვებს ქართული ანბანის წარმომავლობასა და სიძველესთან დაკავშირებით. უგულებელყოფილია მათემატიკოსების ნ.კანდელაკისა და გ.ცერცვაძის ფუნდამენტური ნაშრომი “ქართული ასომთავრული ანბანის კრიპტოანალიზი”, მაგრამ გარდა ამისა, სრულიად უსამართლოდ ყურადღების მიღმაა დარჩენილი ნეკრესის ნაქალაქარზე აღმოჩენილი მასალები, კერძოდ, წინაქრისტიანული ხანის ეპიგრაფიული ძეგლები, რომელთა კვლევას აკად. ლ. ჭილაშვილმა საგანგებო მონოგრაფია მიუძღვნა და რომელთა შესახებ საყურადღებო მოსაზრებები აქვთ გამოთქმული რ.პატარიძეს, გ.ნარსიძეს, ნ.გაფრინდაშვილს და სხვათ.
დასანანია, რომ ოთხტომეულის მე-2 ტომის მე-13 თავში, ნეკრესის აღმოჩენასთან დაკავშირებით, მხოლოდ სქოლიოშია საუბარი. აკად. ლ. ჭილაშვილი გამოცდილი საველე მუშაკი და ძალზედ ფრთხილი მკვლევარი, როდესაც არქეოლოგიური მეთოდების გამოყენებით გვთავაზობს მის მიერ გათხრილი ძეგლების თარიღს, ვფიქრობთ, უფრო მეტი ანგარიში უნდა გაეწიოს მის მოსაზრებებს. ამავე დროს, ლ. ჭილაშვილმა დაათარიღა რუსთავში აღმოჩენილი წარწერები, რომელიც მიიჩნია ნეკრესის წარწერების თანადროულად, რითაც კიდევ უფრო გაზარდა წინაქრისტიანული ხანის წარწერიანი ძეგლების რიცხვი. ნეკრესის ნაქალაქარის კვლევა, სამწუხაროდ, ლ. ჭილაშვილის გარდაცვალების შემდეგ საგრძნობლად შენელდა, არადა, არქეოლოგიურ სამუშაოთა გაფართოების შემთხვევაში ნეკრესში კიდევ უფრო დიდი აღმოჩენებია მოსალოდნელი.
შენიშნვნა გვაქვს ტექსტში ჩართული რუკების მიმართაც, კერძოდ, პირველი ტომის პირველივე რუკა, რომლის სათაურია “საქართველო ძვ.წ. მე-4-3 საუკუნეებში”, იწვევს ჩვენს გაკვირვებას იმის გამო, რომ მასზე აღნიშნული არ არის სასპერთა სახელი და განსახლების არეალი, რომელიც მოიცავდა მდ.არაქსის შუაწელის ორივე მხარეს არსებულ საკმაოდ ვრცელ მიწა-წყალს, რომელიც ქართველურმა ტომებმა ადრე კიმიერილთა მიერ პროვინცია სპერის განადგურებისა და იქ სომხური მოსახლეობის შესვლის შემდეგ დაიკავა.
ასევე მიუღებელია ის მოსაზრება, რომ ძვ.წ. მე-3 საუკუნეში ეგრისი წარმოადგენდა იმ სამეფოს, როგორც ეს რუკაზეა წარმოდგენილი. იბერიის შემადგენლობაში დასავლეთ საქართველოდან შედიოდა ორი საერისთავო, რომელთაგან ერთ-ერთს სათავეში ედგა ერისთავი ქუჯი” – ამბობს რამინ რამიშვილი..
მეცნიერთა თქმით, წინამდებარე “საქართველოს ისტორიის” პირველი და მეორე ტომის მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, კვლავ გრძელდება უნდობლობა ქართული წერილობითი ძეგლებისადმი, რასაც საფუძველი ჩაეყარა მე-19 საუკუნის შუა ხანებიდან პეტერბურგის უნივერსიტეტში და მიიჩვენ, რომ ხარვეზები აუცილებლად უნდა შეივსოს, რისთვისაც მიზანშეწონილად მიაჩნიათ დანართის სახით მე-5 ტომის გამოცემა, სადაც არსებული მასალები შევა, რაც ხელს შეუწყობს “საქართველოს ისტორიის” სწორად გააზრებას ახალი თაობის მიერ და სწორად წარმოაჩენს მას მსოფლიო კულტურის კონტექსტში.
ისინი ფიქრობენ, რომ დანართში შეტანილი იქნას საილუსტრაციო მასალები განმარტებებით, რომელიც ეხება ქართული დამწერლობის წარმომავლობას და ასომთავრული ანბანის ანალიზს. ილუსტრიტება მოხდეს იბერიული ცივილიზაციის ამსახველი მატერიალური კულტურის წერილობითი ძეგლებისა მცხეთიდან, რუსთავიდან და ნეკრესიდან, განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმოს იბერიის მეფეთა მემორიალურ ძეგლებს დათარირებულს ეროვნული წელთაღრიცხვის სისტემით.
თბილისის ტექნიკურ უნივერსიტეტში დაგეგმილია “საქართველოს ისტორიის” ოთხტომეულის ოპონენტების შეხვედრა ავტორთა ჯგუფთან და საჯარო დისკუსია. ეს ოპონენტებს აუცილებლად მიაჩნიათ, რადგან ისინი კიდევ უფრო მეტ ხარვეზებს ხედავენ საქართველოს უახლესი ისტორიის საკითხებში, რომელიც მე-4 ტომშია შესული.
