ურთიერთგაგებისთვის

რატომ ვერ უგებენ ადამიანები ერთმანეთს

 სხვას რომ არ ესმის შენი ლექსი,
შენ როგორც გესმის! –
სისულელეა,

ამის გამო უკეთუ ბორგავ;
სისულელეა, –
ვინაიდან,
არამცთუ ლექსი,
სიტყვაც კი ერთიერთნაირად არ ესმის ორ კაცს.

მუხრან მაჭავარიანი

.

ისე ხდება, რომ ამ გამარტივებული კომუნიკაციის პირობებში სულ უფრო მეტ ადამიანს არ ესმის ერთმანეთის. ისინიც კი, რომლებიც მსგავს ლექსიკას იყენებენ მოვლენების აღსაწერად, სინამდვილეში სრულიად სხვადასხვა რამეს გულისხმობენ.

აბა, სთხოვეთ ადამიანებს, განმარტონ: სიყვარული, სიკეთე, სამყარო, ღმერთი და ასე შემდეგ. სრულიად სხვადასხვა განმარტებებს მოისმენთ. მაშ, რაღა საჭიროა ერთი ენა, თუკი ამ ენით ურთიერთგაგებას ვერ მივაღწიეთ? ან რაზეა დამოკიდებული გაგება?

„რაც უფრო მეტად ცდილობს ყველა მეცნიერება განმარტოს, რა არის „ადამიანი“ და ახვავებს ტერმინოლოგიას, მით უფრო მეტი გაუგებრობა იჩენს თავს.

რატომ ხდება ასე?

ერთი მიზეზია, რომ ადამიანები მხოლოდ „ვერბალურები“ გახდნენ, ანუ მათი სიტყვები არ არის დაკავშირებული მათ შეგრძნებებთან, ემოციებთან, გრძნობებთან, უბრალოდ, „ცარიელი სიტყვებია“.

სწორედ მაშინ, როცა ამ სტატიას ვწერდი, ფეისბუკზე თსუ-ს დეკან რამაზ ხომერიკთან ინტერვიუ გამოჩნდა, ჟურნალისტი ეკითხება:

– თქვენ ხომ მეცნიერიც ხართ?

– ესეც პირობითია. საქართველოში ყველაფერი პირობითია – თანამდებობაც, მეცნიერებაც. 

– რას გულისხმობთ, როცა ამბობთ, რომ ყველაფერი პირობითია?

– ისე არ არის, როგორც უნდა იყოს. რაღაც ცნებაა, რომელსაც თავისი განმარტება მოსდევს, რომ ეს ნიშნავს ამას, ამას, ამას… აქ ეგ არ მუშაობს. სინამდვილეში ამას კი არ ნიშნავს, არამედ რაღაც სხვას. ამიტომ, ყველაფერი პირობითია, მით უმეტეს, ჩვენს განათლების სისტემაში. 

არადა, ვერბალური კომუნიკაცია მხოლოდ ნათქვამი სიტყვებისგან არ შედგება, გაგებისთვის მნიშვნელოვანია ჩავწვდეთ იმასაც, რაც არ თქმულა და რაც იგულისხმება. ამას ინტუიციით, „გულით მოსმენა“ სჭირდება.

ერთი ასეთი იგავი გამახსენდა:

კაცი მივიდა ოსტატთან და სთხოვა: – ოჯახში არეული სიტუაცია მაქვს და გთხოვთ, დამეხმაროთ, რომ ცოლთან ურთიერთობა დავალაგოო. ოსტატმა უთხრა: – ცოლის მოსმენა უნდა ისწავლოო!

კაცმა სერიოზულად მიიღო ეს რჩევა, წავიდა და ცოლის ყველა სიტყვას გულდასმით ისმენდა. ერთი თვის შემდეგ ისევ მივიდა ოსტატთან: – ოსტატო, მე ცოლის წარმოთქმული ყოველი სიტყვის მოსმენა ვისწავლეო. მაშინ მასწავლებელმა გაიღიმა და უთხრა: – ახლა წადი და იმ სიტყვების მოსმენა ისწავლე, რომლებსაც ის არ ამბობსო!

გაგებისთვის სიტყვების მნიშვნელობათა ჯამის გამოყვანა არ არის საკმარისი.

რა არის ის მაგიური ელემენტი, რომელსაც შეუძლია, ადამიანებს შორის კომუნიკაცია გაგებად აქციოს?

გქონიათ შემთხვევა, როდესაც ადამიანი თქვენთვის გაუგებარ ენაზე ლაპარაკობდა, თქვენ კი ინტუიციურად გესმოდათ მისი?

რა ხდება ამ დროს?

„რატომ ვერ უგებენ ადამიანები ერთმანეთს და რატომ არ აქვს სიტყვებს ზუსტი მნიშვნელობები, რომლებიც ზუსტ გაგებაზე მიანიშნებს?“ – სწორედ ამ კითხვას სვამდა გიორგი გურჯიევიც და მისი პასუხი ასეთი იყო: სიტყვის მნიშვნელობის გასაგებად მნიშვნელოვანია ადამიანის ცნობიერების ევოლუციის გათვალისწინება.

თითოეული ჩვენგანი არა მხოლოდ განსხვავებულ კონტექსტში იმყოფება და აღიქვამს საგნებსა და მოვლენებს, არამედ ცნობიერების განვითარების სრულიად განსხვავებულ საფეხურზეც.

გურჯიევი აღწერს და ახასიათებს ადამიანის ცნობიერების 7 ევოლუციურ მდგომარეობას: ადამიანი 1, ადამიანი 2, ადამიანი 3, ადამიანი 4, ადამიანი 5, ადამიანი 6, ადამიანი 7.

ადამიანი 1, 2 და 3 – ეს არის ინსტინქტების, მოთხოვნილებების, შეგრძნებების (1); ემოციებისა და სენტიმენტალობის (2); რაციონალობისა და ლოგიკურობის (3)ადამიანი.

ადამიანი 4 უკვე იწყებს გათავისუფლებას სუბიექტური ცოდნისგან და ობიექტური ცოდნისკენ მოძრაობს.

ადამიანი 5 – ეს კრისტალიზებული ადამიანია. მისი ცოდნა მთლიანია და განუყოფელი. მას აქვს ერთი განუყოფელი „მე“, რომელსაც ეკუთვნის მთელი ცოდნა. შეუძლებელია, მის ერთ მე-ს სხვა რამე უნდოდეს და მეორეს – სხვა. ის, რაც მან იცის, იცის მთელმა მისმა არსმა ერთად. მისი ცოდნა ახლოსაა ობიექტურ ცოდნასთან.

ადამიანი 6  ძალიან ახლოს დგას მეშვიდე ადამიანთან. მისგან მხოლოდ იმით განსხვავდება, რომ მისი ზოგიერთი თვისება მუდმივი ჯერ არ გამხდარა.

ადამიანი 7 არის ისეთი ადამიანი, რომელმაც მიაღწია სრულ განვითარებას და გასხივოსნებას. რომელსაც აქვს ყველაფერი, რაც ადამიანს შეუძლია ჰქონდეს, ანუ ნება, ცნობიერება, მუდმივი და უცვლელი მე, ინდივიდუალობა, უკვდავება და მრავალი სხვა თვისება.

ცნობიერების დაყოფა 7 ევოლუციურ მდგომარეობად პირობითია, თუმცა ერთი რამ ცხადია: ერთ აზრს იმდენნაირი ინტერპრეტაცია შეიძლება ჰქონდეს, რამდენი განსხვავებული ცნობიერებაც ისმენს; რაც შეეხება გაგებას, მაღალი ცნობიერების ადამიანს ყოველთვის ესმის დაბალ საფეხურზე მყოფის, პირიქით კი შეუძლებელია.

ასეთ მოცემულობაში აქვს თუ არა აზრი კამათს (კამათს და არა დიალოგს და აზრების გაცვლას), თავად გადაწყვიტეთ.

რა აბრაზებს ადამიანს, როდესაც სხვის აზრს არ ეთანხმება? იქნებ სწორედ ეს არის გასაღები? იუნგი წერდა: „ყველაფერმა, რაც სხვა ადამიანებში გვაღიზიანებს, შეიძლება საკუთარი თავის გაგებამდე მიგვიყვანოს“.

და, საერთოდ, შეგვიძლია თუ არა გავუგოთ სხვას, როცა ხშირად საკუთარი თავის არ გვესმის? როგორ მოვიქცეთ?

იქნებ მაიკლ პალმერის ამ ლექსმა გვიშველოს (თარგმნა პაატა შამუგიამ):

„თუ შენ შეგიძლია,

თუ შენ შეგიძლია,

რომ მე და შენ იყოს ერთი და იგივე,

და იგივე იყოს მაღლა და დაბლა,

შორს და ახლოს, –

შემოიხვიე სიტყვები, რომლებიც არ გესმის“.