ხშირად გითქვამთ: თავში აზრი მომივიდა; იდეა გამიჩნდა; აზრმა გამიელვა… გიფიქრიათ, საიდან მოგვდის თავში აზრები და სად არიან მანამდე, ვიდრე ისინი ჩვენს თავში გაჩნდებიან?
ბევრი აზრი, რომელიც „იბადება“, ფიქრის შედეგია, მაგრამ ისეთი იდეები/აზრებიც ხომ არსებობს, რომლებზეც არასდროს გვიფიქრია და უეცრად გაგვიელვებს გონებაში. ზოგ შემთხვევაში, აზრი ისე აგეკვიატება, თავიდან ვერ იშორებ. ესეც რა საინტერესო მეტაფორაა… რას ნიშნავს, რომ აზრს თავიდან ვერ იშორებ?“, ანუ ის შენზე ძლიერია? ძალადობს შენზე…? რა ხდება ამ დროს? როგორ ახერხებენ არამატერიალური აზრები ჩვენს დაპყრობას? რა ძალა აქვთ ასეთი?
ვიგოდტსკის მეტაფორას გაგახსენებთ აზრებსა და სიტყვებზე: აზრი ჰგავს ღრუბელს, ხოლო წვიმა – სიტყვებსო. დაახლოებით ასე:
ამ მეტაფორის მიხედვით, აზრი სანამ სიტყვებად იქცევა, სადღაც ღრუბლის ფორმით არსებობს. ახლა წარმოიდგინეთ, რომ განსხვავებული აზრები განსხვავებულ ღრუბლებს ქმნიან და ეს ღრუბლები სადღაც დაცურავენ… მერე ჩვენ რაღაც ძალით ვიზიდავთ ამ ღრუბლებს (ერთს ან რამდენიმეს) და სიტყვების საშუალებით ვიწყებთ ჩამოტვირთვას/გამოთქმას.
ეს მეტაფორული პროცესი გასაგებია, მაგრამ ახლა შეიძლება გაჩნდეს ასეთი კითხვა: როგორ ჩნდებიან აზრის ღრუბლები? იქნებ ისე, როგორც ნამდვილი ღრუბლები? ნამდვილი ღრუბელი როგორ ჩნდება? წყალი ორთქლდება და ზემოთ ადის, გზაში კი ცივდება და ყინულის კრისტალებად გადაიქცევა. კრისტალების ერთობლიობა ქმნის ღრუბელს. ორთქლი ჰაერთან უფრო ფუმფულა ღრუბელს ქმნის… სხვადასხვა სიმაღლეზე სხვადასხვა ტიპის ღრუბელია.
გავაგრძელოთ მეტაფორული ახსნა: აზრის ღრუბლიდან მოდის წვიმა/სიტყვები, შემდეგ სიტყვები/წვიმა ისევ ორთქლდება და ზემოთ ადის, ისევ ღრუბლად იქცევა… აორთქლებული (გამოთქმული) სიტყვები წარმოქმნიან ნოოსფეროში აზრის ღრუბლებს, ადამიანის თავში გაჩენილი აზრები კი ისევ სიტყვად იქცევა და ასე უსასრულოდ.
მაგრამ იმისათვის, რომ გაწვიმდეს, გარკვეული მეტეოროლოგიური პირობებია საჭირო. აზრის ღრუბლები რომ მოვიზიდოთ და გამოვთქვათ, აქაც რაღაც სხვა მაგნეტიზმი მოქმედებს.
მოდი, განვიხილოთ თეორია, რომლის მიხედვითაც, სამყარო არის ენერგია და ინფორმაცია. ყველა სიტყვას აქვს თავისი ენერგია და სიხშირე. მსგავსი სიხშირის სიტყვები ერთი აზრის ღრუბლად ყალიბდება ნოოსფეროში. და როგორ აზრებს ვიზიდავთ ჩვენ? ჩვენ ვიზიდავთ „ჩვენი სიხშირის“ აზრებს! თუ ჩვენი სიხშირეები ცვალებადი და არეულია, აზრებსაც მსგავსად მივიზიდავთ. გამოდის, რომ ჩვენ გარკვეულ ანტენას ვემსგავსებით, რომელიც იჭერს სიხშირეებს.
ანუ ეს პროცესი არის სინქრონული. თუ არსებობს სინქრონიზაცია აზრებსა და სიტყვებს შორის, ნოოსფეროსა და მატერიას შორის, მაშინ არსებობს სინქორნიზაცია ჩვენს შინაგან სამყაროსა/შინაგან ნოოსფეროსა და მატერიალური სამყაროს მოვლენებს შორის. ეს მოვლენა შეამჩნია და შეისწავლა კარლ გუსტავ იუნგმა. ამის გამო მას ხშირად ჯადოქრად მოიხსენიებდნენ. ამბობდნენ, რომ ამ თეორიას უფრო მეტი აქვს საერთო ჯადოქრობასთან, ვიდრე მეცნიერებასთანო. მაგრამ თანამედროვე კვანტური ფიზიკის მიღწევებმა მეცნიერება თავისი განვითარების ახალ საფეხურზე აიყვანა. იუნგის სინქრონიზაცია ეს არის იმგვარი დამთხვევები მენტალურ და ფიზიკურ სამყაროს შორის, როცა არ არსებობს ლოგიკური, მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი. თავად იუნგი ამას ასე ხსნის (წიგნში „სინქრონულობა“):
„1949 წლის პირველ აპრილს, დილით ჩემს ბლოკნოტში გავაკეთე ჩანაწერი, რომელიც შეიცავდა ნახევრადადამიან-ნახევრადთევზის ხატ-სახეს. საუზმედ თევზი მომართვეს. საუბარში ვიღაცამ ახსენა ჩვეულება, ვიღაცისგან „სააპრილო თევზის“ გაკეთებისა. დღისით ჩემმა ერთ-ერთმა ყოფილმა პაციენტმა, რომელიც რამდენიმე თვეა არ მინახავს, რამდენიმე შთამბეჭდავი ნახატი მაჩვენა თევზების გამოსახულებით. საღამოს მაჩვენეს გობელენის ნაწილი ზღვის ურჩხულითა და თევზებით. მომდევნო დილით ყოფილ პაციენტს შევხვდი, რომელიც ჩემთან მიღებაზე ათი წლის წინ იყო. ამ ღამით მას თევზი დაესიზმრა. რამდენიმე თვის შემდეგ, როცა ეს შემთხვევა ჩემს ერთ-ერთი ნაშრომში შევიყვანე და სწორედ იმ დროს მოვრჩი მის აღწერას, სახლიდან ტბასთან გავედი, იმ ადგილას, სადაც უკვე რამდენჯერმე ვიყავი იმავე დილის განმავლობაში. ამჯერად ტალღისაზომზე (на волномере) ოცდაათი სანტიმეტრის ზომის თევზი აღმოვაჩინე. რადგან ახლომახლო არავინ იყო, ვერ წარმომედგინა, როგორ შეიძლებოდა ეს თევზი იქ მომხვდარიყო“ (იუნგი – „სინქრონულობის შესახებ“).
თუ ჩვენი ცხოვრების მოვლენებს იუნგის თვალით დავაკვირდებით, აღმოვაჩენთ, რომ ჩვენი ყოველდღიურობაც სავსეა მსგავსი „ჯადოქრობებით“. ეს ნიშნავს, რომ თუ მე მოცული ვარ რაიმეს სიღმისეული განხილვით და მთლიანად შთანთქმული ვარ მასში ემოციურად და დიდი ენერგიით, მაშინ მე ვხდები იმდენად ძლიერი მაგნიტი, გნებავთ, ანტენა, რომ მე ვიზიდავ ამ თემაზე სამყაროში ყველას და ყველაფერს.
აზრების მიზიდვა სინქრონულობის პრინციპს ეფუძნება.
მწერლების შემოქმედებას თუ დააკვირდებით, აღმოაჩენთ, რომ მათი შინაგანი სამყარო, შინაგანი მდგომარეობა გარესამყაროსთან, ბუნებასთან სინქრონიზაციაშია. ერთხელ ტერენტი გრანელის კითხვისას ეს მოვლენა თვალში მომხვდა, რომელიც აღვწერე სტატიაში: „შინ“ და „გარეთ“ პოეტურ მეტყველებაში. [1]
ტერენტი გრანელის პოეზია გახდა გასაღები ერთი ძალიან საინტერესო მოვლენისა, რომელიც ყოველგვარი ლირიკისათვის არის დამახასიათებელი. რას გულისხმობს პოეტი, როცა ის ბუნების მოვლენებს აღწერს? რომელი და როგორი განცდები მეტაფორიზდება ქარში, წვიმაში, თოვლში…? პოეტი პარალელურად/სინქრონულად აღწერს ლექსში „შინა“ (ანუ რა ხდება პოეტის სულში) და „გარე“ (რა ხდება ბუნებაში) მოვლენებს და ამით თითქოს პირველყოფილ სახელდებას ახორციელებს და სულს აერთებს ხორცთან (ანუ სიტყვასთან). საბოლოოდ ხომ სიტყვა სულის მოძრაობის გამომხატველია, მით უმეტეს, პოეტური სიტყვა.
„დღეთა სიმძიმე ჩემს სულს აჩნია
და ვხედავ ფოთლებს, ქარში დაფენილს“.
დღეებით დამძიმებული პოეტი ქარში დაფენილ ფოთლებთან იგივდება. ასეა უმრავლესად ტერენტის შემოქმედებაში, შინაგანი სულიერი განცდა ბუნებაში იხსნება და საინტერესო ის არის, რომ „შინა“ და „გარე“ მონაცვლეობით მიჰყვება სტრიქონებს.
„დამაგვიანდა, მორჩა, არ მოვალ,
ჩანს გულის ლანდი და რაღაც მეტი.
ჰა, შემოდგომის ყრუ საღამოა,
დაღამდა ნელა, წვიმს განუწყვეტლივ…“.
მსგავსი აზრების დაგროვება ნოოსფეროში ღრუბელს წარმოქმნის. მაგალითად, თუ ადამიანთა ჯგუფი ერთნაირად ფიქრობს, ერთნაირი ღირებულებები აქვს, მაშინ ისინი ქმნიან ერთობას ფიზიკურ სამყაროში, ხოლო ამ ენერგიის ჩაწერა ხდება კიდევ მეტაფიზიკურ სამყაროშიც. მსგავსი აზრის ღრუბლებს ეგრეგორებს უწოდებენ.
„აზრი, ისევე, როგორც სხვა იმპულსები, ელექტრო-ქიმიურ ურთიერთქმედებათა შედეგია. როდესაც იკვეთებიან აზრები მსგავსი იდეითა და ხარისხით, ისინი ქმნიან აზრთა ერთობლიობას (ეგრეგორს). მოკლედ რომ ვთქვათ, ეგრეგორი არის ენერგოინფორმაციული სუბსტანცია, რომელიც იქმნება საერთო იდეის ან მიმართულების მქონე ადამიანების გადაკვეთის დროს“[2].
რაც მთავარია, ეგრეგორი არის ადამიანის ფსიქო-ემოციური ენერგიის ბანკი, რომელიც თავისი კანონებით მოქმედებს.
და როდესაც ზოგჯერ, „თავს დაგვეცემა“ რაღაც აზრი და ვერ ვიშორებთ, ეს ნიშნავს, რომ ღრუბელი გადაგვეფარა, რომელსაც აქვს თავისი ძალა და მოქმედების სტრატეგია. ამ პრინციპით იმართებიან მასებიც. მაგრამ ეს განხილვის სხვა თემაა.
ამ სტატიაში კი მინდოდა მხოლოდ ერთი მეტაფორა ამეხსნა: საიდან და როგორ მოგვდის თავში აზრები?
ვიცი, რომ ეს საკმარისი არ არის და გაგრძელება იქნება!
[1] ცირა ბარბაქაძე, პოეზიის სემიოტიკა, თბ. 2009
